Boekhandel Kloosterman in de Broerstraat: gezien vanuit de Molenstraat, midden rechts de Pauwelstraat; op de achtergrond het restant van de door oorlogsverwoestingen gehavende St. Dominicuskerk, 1950 (Commissariaat van Politie afd Fotografie via F15109 CC0)
Een van de eerste gebouwen dat herbouwd is, is dat van boekhandel Kloosterman. Architect Lelieveldt zorgde voor het ontwerp. Deze boekenwinkel had al vele jaren bestaan, totdat het bombardement van februari 1944 het pand verwoestte.
Ook Plein 1944 147-150 maakt onderdeel uit van dit gebouw: let op de Phoenix bovenin Augustijnenstraat 147-150!
Vooraf: Kloosterman op de Broerstraat
Kloosterman (het witte gebouw op de achtergrond, recht de straat inkijkend): Gezien vanuit de Molenstraat. Rechts de Ziekerstraat, links de Zeigelbaan. Op de achtergrond boekhandel Kloosterman op de hoek van de Houtstraat, 1925-1930 (F15124 RAN)
Boekhandel Kloosterman zat al vele jaren op de hoek van Broerstraat met de Houtstraat. Hoewel de geschiedenis nog na moet worden gegaan, is er ook een foto uit 1887 gevonden, zie GN604.
Jan Franciscus Kloosterman (Nijmegen, 5/5/1823) komt in het Bevolkingsregister van 1860 voor als Commissionair in Koren en Boekhandelaar; in 1850 was het “koopman”. Op 6 juni 1866 overlijdt hij. Hij is getrouwd met Johanna Cecilia van der Heijden (Nijmegen, 28/11/1817). Ook Johan Philip Christiaan Mesenig (Xanten, 12/2/1836) komt dan al op dit adres voor. Daarbij is moeilijk na te gaan wat er gebeurd: volgens de kaart van het Bevolkingsregister 1860 vertrekt hij naar ’s Hertogenbosch op 28-6-1866, hoewel hij ook op de kaart van 1870 voorkomt, waarbij hij vertrekt naar Wijk C 29.
In ieder geval draagt de Weduwe J.F. Kloosterman in juli 1885 de firma over aan Joh.P.C. Mesenig “die mij sedert 19 jaren trouw assisteerde” (advertentie PGNC 17/7/1885).
Vervolgens neemt neemt Gerard J.A.M. Janssen in mei 1893 de firma J.F. Kloosteman over van Joh.P.C. Mesenig (PGNC 16/5/1893).
Nieuwbouw door architect Lelieveldt
Kloosterman’s Boekhandel, Architect J.A. Lelieveldt, getekend 25-11-1949 (D12.410205)
Architect J.A. Lelieveldt ontwerpt in het nieuwe gebouw van Kloosterman, op de hoek van Plein 1944 en Broerstraat.
Phoenix
Phoenix met onder de vleugels “1950” op Plein 1944
In het gebouw bevindt zich een bijzondere gevelsteen: dat van een Phoenix met onder de vleugels het jaar 1950, als teken dat ook Nijmegen uit de brand verrijst. De tegel bevindt zich boven de ramen van de Augustijnenstraat.
Bij de opening van Kloosterman
Chris le Roy bespreekt de nieuwe boekhandel van Kloosterman aan de hand van een gevelsteen.
“Een gevelsteen: Zegel op het bouwwerk”
Het wordt ernst met de wederopbouw van Nijmegen en het doet goed te zien en te beleven hoe er gewerkt wordt, wat er tot stand wordt gebracht. Straks zal inderdaad een ruimer, een grootser Nijmegen, een feit worden, een Nijmegen, dat open staat voor …(?), en waar de vreemdeling gaarne toeft; een stad die, hoe specifiek zij ook moge georiënteerd zijn, niets meer wil weten Van die middeleeuwse tendensen, die slechts verstikkend kunnen werken ten opzichte van een algemeene ontwikkeling, die een …aad voor elke gemeenschap. Reeds in vroegere jaren schreven we over de wederopbouw van Nijmegen en spraken de hoop uit, dat onze kunstenaars zouden worden betrokken bij die wederopbouw.
Het gebeurt, gelukkig, maar nog te weinig.
Eén bouwwerk wil ik lichten uit alle anderen op dit ogenblik. Het is de nieuwe boekhandel firma Kloosterman (d.w.z. de heer Janssen (?)). Eenvoudig, sterk en doelmatig staat hij daar. Meer.. wezen wij er op, dat de ..komst de stijl moet zijn van de doelmatigheid. Doelmatigheid is hard en houd geen stand.
Er is een doelmatigheid, waaraan zich koppelt sobere sier en tooi, verlichting en gerief. En dat is toegepast bij de bouw van de zaak daar in de Broerstraat, dat is gevoeld door genoemde heer Janssen.
De architect, de heer Lelieveldt, heeft het begrepen, en zijn werk… geheel is van buiten en binnen een werk geworden, dat het stadsbeeld siert op een voortreffelijke wijze.
Onze taak bepaalt zich er toe te zien naar het werk, dat behoort tot de elementen, die de doelmatigheidsstijl tot een waarachtige stijl maken, tot één dus, die blijvend zal staan in de tijd van heden en straks.
Daar is dan van buiten de gevelsteen, gebeeldhouwd door de beeldhouwer Jacq. Maris.
De functie van deze steen is, zoals de heer Janssen het uitdrukte, dat hij zal wezen: “zegel van het bouwwerk”.
En dat is deze steen, in gave synthese bewerkt, voorstellende een vrouwfiguur en een manfiguur, symboliserende poëzie en proza. Het geheel gebonden door een reliëfband, waarin s opgenomen, wat het bouwwerk, waarvan die steen het zegel is te bieden heeft, boeken o.a. op velerlei gebied en wij hopen voor al die werken in algemene zin, dat zij Gods zegen meedragen in de huizen der mensen. En juist omdat het zó is met dit bouwwerk, dat een zegel draagt van Maris’ hand, zó zuiver gevoeld en begrepen, hebben wij zo’n achting voor deze ganse prestatie, voor het geheel. Er is méér. Aan beide zijden prijkt de naam Kloosterman, niet “zó maar”, doch zuiver van verhouding en kleurtoon tot het geheel. De zijgevel zag in zich opgenomen een reclame voor een vulpen. Dit is geen eenvoudige zaak. Ook de oplossing voor deze reclame is af en volkomen geslaagd, naar kleur, opstelling en letterschrift.
Advertentie Storm over Nijmegen (De Gelderlander 18/7/1945)
Het boekje “Storm over Nijmegen is verkrijgbaar bij Kloosterman’s boekhandel.
Hierin beschrijft W. Imar Kula de september van 1944. Tegenwoordig staat het boek online
Wij gaan naar binnen onder het stenen zegel door en bezien het interieur.
Logisch, als een orgaan, onverbrekelijk verbonden met het geheel, is het ingezonken open kantoor met de telefoon, alweer zuiver van verhouding in de compositie van dit geheel.
Er zijn daar binnen 4 langwerpige, opstijgende gebrandschilderde ramen, die de aandacht waard zijn, ramen, die geheel voldoen aan het door laten van getemperd buitenlicht in een straat.
Deze gebrandschilderde ramen bleven glas en zijn geformeerd en bewerkt door de Sittardse glazenier Rummens. Daar is de “boekenwurm”, geestig, rustig, uitstekend, en zo is het ook met de andere ramen, vooorstellend Laurens J.zn. Koster, Joost v.d. Vondel en “Leves spiëntiae”.
Ja, hier is een bouwwerk, waarin met recht een 100-jarig jubileum mocht worden gevierd kort geleden. Het is, dunkt ons, ook voor onze gemeente-bestuurderen wel zeer verblijdend, een dergelijk pand te zien opgenomen in ons stadsbeeld en wij hebben en stil vermoeden ook denkende aan de medewerkende kunstenaars, dat onze Burgemeester en zijn secretaris voldoening hebben gevoeld over dit resultaat. De gevelsteen, het gebrandschilderde raam, het mozaïek, het uithangbord (in velerlei vorm) en onze nieuwe specifieke reclamekunst zijn in het grote stadsbeeld niet alleen onmisbaar, maar zijn maatstaf tot dat, wat er in een stad leeft en hoe het leeft. Het zijn de levende verluchtingsmogelijkheden van formaat en dienen aan kunstenaarshanden te worden toevertrouwd.
Een gelukwens met een aanwinst voor Nijmegen, zoals het door ons besproken bouwwerk er een is, mocht van af deze plaats niet worden nagelaten.
Chris le Roy” (Nijmeegsch dagblad, 18-10-1950)
Muurschildering Minerva, Pegasus en Mercurius
Op de bovenste foto is de vulpen die Le Roy noemt goed te zien. Hij noemt in ieder geval 1 kunstwerk niet bij naam: een muurschildering op de trappengalarij uit 1952 van Ted Felen. Hierop staan Minerva, Pegasus en Mercurius. Een foto is vinden op GN3844. de muurschildering is bij de sloop verloren gegaan.
Vervolg
Kloosterman links op de hoek in 1966: gezicht in noordelijke richting, vanaf boekhandel Kloosterman (links) en schoenwinkel Van Haren (rechts) op de hoek van de Broerstraat , gezien in de richting van de Grotestraat (Fotopersbureau de Gelderlander, auteursrechthouder J.F.M. Trum via F21336 RAN CCBYSA)
Kloosterman heeft nog vele jaren op deze locatie gezeten.
Uit eigen herinnering: eind jaren 80/begin jaren 90 is zij verhuisd naar een pand aan de overkant.
Panden gelegen tegenover het Stadhuis in de Burchtstraat, van rechts naar links; Hunkemöller Lexis, de Apotheek Bijleveld en Modezaak Gerzon en geheel links Peek & Cloppenburg , gezien in de richting van de Grote Markt, 1955-1956 (GN3711 RAN)
In 1931 had Gebr. Gerzon’s Modemagazijnen uit Amsterdam een filiaal aan de Korte Burchtstraat 17-19 geopend, welke in de Tweede Wereldoorlog verloren ging. Ze had een noodwinkel op de Mariënburg. Gerzon is begin maart 1954 verhuisd naar de nieuwbouw in de Burchtstraat. Het is een ontwerp van de Rotterdamse architect J.A. Lelieveldt, welke hij in samenwerking met W.Th. Reynen maakte.
Lees hier over de vooroorlogse Gerzon:
De modewinkel van Gerzon aan de noordzijde van de Korte Burchtstraat, gezien vanuit de Lange Burchtstraat in westelijke richting, 1939 (ir. J.G. Deur via F15333 RAN CCBYSA)
De meeste mensen kennen Gerzon als het pand aan de Burchtstraat, een van de hoogtepunten van de wederopbouwarchitectuur. In 1931 had Gerzon haar Nijmeegse filiaal geopend, waarbij W.Th. Reijnen de architect was. Het pand werd in 1944 verwoest.
In december 1952 vertelt de Gelderlander over de voortgang van de bouw van Gerzon. Eind 1953 zal niet gehaald worden, maart 1954 wel:
“Belangrijk project in de binnenstad: Bouw van Gerzons nieuwe pand in de Burchtstraat reeds begonnen
Burchtstraat gezien in westelijke richting, in de richting van de Grote Markt ; De Korte Burchtstraat is na de wederopbouw aanzienlijk verbreed. Rechts de nieuwe winkels van Peek Cloppenburg en Gerzon. Links op de hoek van het stadhuis het nieuwe Mariabeeld van Devotie, gemaakt door Albert Termote, datering
1953 (dr. Jan Brinkhoff via D74 RAN)
Achter klassieke gevel verbergt zich een moderne bedrijfsruimte
Achter klassieke gevel verbergt zich een zeer economische bedrijfsruimte, die reeds begint in het souterrain. Hier bevinden zich de centrale verwarmingsinstallaties, de kluis, de hoogspanningsruimte, garderobe, rijwielbergplaats, expeditie, een ruimte waar de inkomende goederen kunnen worden verwerkt en de magazijnen. De verkoopruimte is op de begane grond en de confectie-afdeling op de eerste verdieping.
De ateliers zullen worden ondergebracht op de tweede verdieping, terwijl hier tevens de party en de keuken voor het personeel zullen vinden, met de daarbij behorende magazijnen. De kroon op het geheel wordt gevormd door een dakterras. In het dienstgedeelte zal men tenslotte nog het kantoor, vertrek voor de directie, magazijn voor de confectie en etaleursruimte kunnen aantreffen.
Het imposante bouwwerk is aangenomen door de N.V. Bataafsche Aannemingsmaatschappij te ’s Gravenhage, maar dit heeft niet belet, dat talrijke Nijmeegse arbeiders hier volop werk zullen vindne. Bovendien Wordt veel werk uitgevoerd door Nijmeegse onderaannemers, zodat het stadsbelang hier weer van verschillende kanten gediend wordt.
Enige technische bijzonderheden voegen we hierbij, teneinde de indruk voor de lezer zo volledig mogelijk te maken.
Zoals veel moderne gebouwen zal dit eveneens een betonskelet hebben, terwijl het verder wordt afgewerkt met bakstenen en imitatie-natuursteen. De kleur hiervan is nog niet bekend, daar dit een uitermate moeilijk probleem vormt. Onder de ramen zal beeldhouwwerk worden aangebracht, maar hiervoor is nog geen definitieve opdracht verstrekt.
Breedten
De frontbreedt aan de Burchtstraat zal 20.20 meter beslaan en aan de Mr. Hermanstraat (tussen Gerzon en Peek & Cloppenburg) 27 meter. Aan de Platenmakerstraat zal deze 20 meter in beslag nemen; zodat het pand aan drie kanten volkomen vrij komt te liggen. De totale inhoud bedraagt ongeveer 9000 kubieke meter. De etalagewanden zullen een gezamenlijke lengte van ongeveer 82 meter beslaan, hierbij zijn de portiek-etalages (dus binnen) inbegrepen.
Wanneer alles naar wens verloopt dan zal het geheel in het najaar van 1953, dus volgend jaar, gereed zijn, waardoor de Burchtstraat en het winkelcentrum wederom een fraai pand rijker zijn.
De architecten hebben speciaal rekening gehouden met het feit dat Gerzon tegenover het stadhuis komt te liggen en dat is dan ook de reden, dat zij hun ontwerp een klassieke stijl hebben gegeven. Dit veroorzaakte uiteraard speciale moeilijkheden, maar zoals de tekening laat zien, zijn deze zeer verantwoord opgelost.
(De Gelderlander 27/12/1952; hier is ook een tekening opgenomen)
Verhuizingsopruiming Gerzon, waarbij ‘begin maart’ verhuizing zal plaats vinden (De Gelderlander 25/2/1954)
In de hierboven afgebeelde advertentie meldt Gerzon hun grote verbouwingsopruiming. Een advertentie in De Gelderlander 9/3/1954 kondigt een veiling op 12 maart aan in het voormalig gebouw “Gerzon”, Mariënburg, aan.
Abonneren
Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.
Bij de opening
Straatbeeld uit de jaren vijftig, gezien in de richting van Kelfkensbos, met links vooraan Modemagazijn Gerzon. Rechts, in het midden op de open plek, wordt in 1958 bioscoop Scala gebouwd, die in 1999 weer wordt gesloopt voor de aanleg van de huidige Marikenstraat. Op de achtergrond is het pand van woninginrichter Piet Hoefsloot in aanbouw (Jeroen van Lith via D1052 RAN CCO) architecten Lelieveldt en Reynen
“Fa Gerzon is terug in de Burchtstraat
In het bijzijn van burgemeester en mevrouw Hustinx, wethouder Duives en vele andere genodigden, is gistermiddag het bijzonder fraaie modemagazijn geopend, dat de N.V. Gerzon heeft laten bouwen aan de Burchtstraat. Burgemeester Hustinx, die de directie van Gerzon namens het gemeentebestuur feliciteerde, sprak van een “monumentaal, haast majesteus gebouw” en daarbij overdreef hij niet. Zowel van de buitenkant als binnen is het Nijmeegs filiaal van Gerzon een bijzonder fraai bouwwerk geworden; een fonkelende edelsteen aan de kroon van deze uit puin herrezen winkelstraat.
Veel waardering
Tijdens de openingsplechtigheid werd gistermiddag eerst gesproken door de algemeen directeur de heer E. Wolf uit Amsterdam, die in herinnering bracht dat de N.V. Gerzon reeds ongeveer twintig jaar zijn filiaal heeft in Nijmegen. In 1941 werd onder druk van de bezetters de directie vervangen door een Verwalter, aan wiens werk het te wijten was, dat in 1943 verscheidene filialen, waaronder dat te Nijmegen, moesten worden gesloten. Later werd dit gebouw door de terugtrekkende Duitsers volledig verwoest.
Spreker memoreerde dat in 1946 een fraaie noodwinkel in gebruik kon worden genomen, mede dank zij de belangrijke hulp van de heren Verbeek, makelaar en Reijnen, architect. De plannen voor een nieuw gebouw moesten enkele malen ingrijpend worden gewijzigd, doch met hetgeen tenslotte tot stand is gekomen, kunnen allen bijzonder tevreden zijn.
Burgemeester Hustinx toonde zich zeer verheugd over het gereed komen van dit nieuwe modemagazijn en prees de wijze waarop men na de oorlog de herbouw heeft aangepakt. Gerzon heeft het wel bijzonder zwaar te verduren gehad; niet alleen ging het pand volkomen verloren, doch bovendien hebben door de verdwaasde rassenhaat van de Duitsers vierhonderd medewerkers van de staf van Gerzon het leven gelaten (Dit betreft de gehele Gerzon keten, dus niet alleen Nijmegen). Aan het slot van zijn toespraak richtte de burgemeester speciale woorden van lof tot de aannemersfirma, die de herbouw van het pand op bijzonder lofwaardige wijze heeft voltooid.
De heer W.Th. Reijnen, architect, die mede sprak namens zijn collega de heer Lelieveldt uit Rotterdam, wees op verscheidene bijzonderheden in dit gebouw. Het nieuwe modehuis heeft een voorgevel ter breedte van 20,22m. en een zijgevel ter breedte van 27m. De hoogte bedraagt 14 meter. De oppervlakte beslaat 566 vierk. meter en de nuttige verkoopruimte 810 vierk. meter. Recht tegenover de hoofdingang bevindt zich tegen de achtergevel het grote trappenhuis, dat fraai van verhoudingen, materialen en kleuren is. Er is een prachtig glas-in-lood-raam aangebracht, waarop de Nijmeegse glazenier Wim van Woerkom de mode in al haar verschijningsvormen heeft afgebeeld. Op de buitenzijde van het gebouw zijn door Jac. Maris te Heumen op kunstzinnige wijze beeldhouwwerken aangebracht, die eveneens betrekking hebben op de mode. Spreker vertelde nog, dat het gebouw op een nog geheel nieuwe wijze wordt verwarm, n.l. door een zogenaamde plafondverwarming van het systeem Fenger.
Hierdoor behoefde geen ruimte te worden afgestaan voor het plaatsen van radiatoren. De bouw werd op voortreffelijke wijze uitgevoerd door de Bataafse Aannemingsmaatschappij te Den Haag.
De bedrijfsleidster, mevr. C. Zicks, voerde tenslotte het woord namens het geheele personeel en bood daarbij een bijzonder fraai uitgevoerde klok aan.” (Nijmeegsch dagblad, 9-3-1954)
Gevelreliëfs Jac. Maris
Aan de voorkant zijn zes gevelreliëfs geplaatst. Jac. Maris is hiervan de maker. Deze geven dieren en planten weer die nuttig zijn voor kleding. Het plaatsen van betonnen reliëfs was tijdens de wederbouw een gebruikelijke manier om panden, waaronder warenhuizen, een voornamer uiterlijk te geven.
Glas-in-lood raam Wim van Woerkom
Glas in Loodramen door van Woerkom, oorspronkelijke Gerzon tegenwoordig We (maart 2024)
De reliëfs aan de voorkant zijn gemaakt door Jac. Maris; hierover is echter al genoeg geschreven. Een ander kunstwerk was jarenlang verborgen achter een grote plaat en is sinds enige tijd weer zichtbaar: het glas-in-lood raam van Wim van Woerkom in de trappartij.
“Glas-in-lood raam Wim van Woerkom
Ook Wim van Woerkom heeft zijn aandeel geleverd bij de verfraaiing van het nieuwe Gerzon-pand.
Op de overloop tussen beide trappen die naar de bovenverdieping voeren, geeft zijn grote glas-in-lood raam een afgestemd kleurig aspect aan de brede lichtval in het interieur. Bovendien vormt de sierlijke compositie een aangenaam rustpunt voor het oog. Het gehele raam is overlangs verdeeld in drie tableaux, voorstellend elegante vrouwengestalten die zich bevallig draperen met kleurige gewaden en sluiers. De gehele voorstelling symboliseert in haar drieëenheid de textielindustrie: aan elk der figuren is als hoofdattribuut een der grondsoorten wol, linnen en katoen toegevoegd. Verder zijn de zwierig oprankende gestalten omgeven door velerlei attributen die mede betrekking hebben op de vervaardiging der vrouwenkleding. De krachtige tekening der kleuren, de rustige verdeling der glas- en kleurpartijen vervloeien aan de buitencontouren in de meer luchte tekening der symbolen-details. Daardoor is de overgang van de kleurige voorstelling naar het omringende blanke glas volkomen verantwoord. Op elegante wijze heeft de glazenier de vrouwelijke behaagzucht “in het licht” gesteld. De beheerste tekening van het geheel, het aaneengeslotene van de figuren, de rhytmische rangschikking der nevencomposities en de aantrekkelijke kleurafstemming maken dit raam tot een geslaagd voor beeld van decoratieve kunst.
Sef Sniedt” (De Gelderlander 13/3/1954)
Wim van Woerkom Gerzon Burchtstraat, foto gedateerd 1975 (Frans Kup via F15526 RAN CC-BY-SA)
In de beschrijving van het RAN: “Per raam is de kleding van een seizoen afgebeeld en dit weer variërend in ochtend, middag en avondkleding; aan de onderkant de symbolen die karakteriserend zijn voor de jaargetijden”.
Gemeentelijk Monument
Het gebouw is sinds 2011 een Gemeentelijk Monument. Als waardering:
“Het pand Burchtstraat 3 is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de herrijzenis van het commerciële hart van Nijmegen na de Tweede Wereldoorlog. In z’n monumentale opzet en figuratieve kunstuitingen getuigt het gebouw van het optimistische geloof in de toekomst dat zo kenmerkend is voor de wederopbouwperiode. Het winkelpand is voor Nijmegen van architectuurhistorisch belang als redelijk gaaf en herkenbaar voorbeeld van een vroeg-naoorlogs modemagazijn in traditionalistische bouwstijl met Italiaanse invloeden. Als zodanig is het een representatief voorbeeld van het werk van de architecten J.A. Lelieveldt en W.Th. Reijnen. De ontwerpkwaliteiten komen vooral tot uitdrukking in de referentie naar de typologie van het Italiaanse palazzo, het rijk uitgevoerde exterieur van vooral de voorbouw met het bijzondere materiaalgebruik en de figuratieve ornamentiek, en de royale bordestrap met glas-in-loodraam in het interieur. Het gebouw is van grote stedenbouwkundige waarde vanwege de markante hoeksituering tegenover het Nijmeegse stadhuis. Het vormt samen met het naastgelegen modehuis op nummer 1 een beeldbepalend element op de kop van de Burchtstraat als tegenhanger van het stadhuis aan de overzijde. Het gebouw is bovendien een essentieel onderdeel van een aaneengesloten en op samenhangende wijze tot stand gekomen wederopbouwensemble dat als beschermd stadsbeeld van grote cultuurhistorische waarde is als belangrijk en hoopvol ijkmoment in de Nijmeegse stadsgeschiedenis.”
Huidig
Het voormalige Gerzon. Lange tijd heeft in dit pand Kreymborg gezeten. Tegenwoordig zit hier de We (voorheen Hij), architect Reynen (foto juli 2023)
In 1970 nam Cor M. de Ruiter de Gerzon keten over, welke opging in GBS beheer (Gerzon – Bischoff – Schröder). Daarop werden 5 zaken, waaronder die van Nijmegen, gesloten.
Momenteel (september 2023) zit de WE de nodige jaren al in het pand. Andere gebruikers waren in ieder geval (uit eigen herinnering/Facebook): Hollenkamp, It’s en Kreymborg.
W.Th. Reynen ontwierp veel sociale huurwoningprojecten voor de Woningvereeniging Nijmegen. Daarnaast komen we hem regelmatig tegen als ontwerper van woon-winkelpanden…
Architect Heldoorn ontwierp het pand voor Peek en Cloppenborg in 1951. De bouw verliep in “Amerikaans tempo”: in 164 werkdagen.…
De Burchtstraat met Raadhuis. De Gemeenteraad (links) is op dit moment in vergadering vanwege de kraakactie van een pand tegenover het stadhuis. Rechts de voormalige Gerzon (We) en Peek en Cloppenburg (H & M) (22 februari 2024)
In 1939 wordt begonnen met de bouw van luxueuze en dure appartementen op deze plek van de heuvelrug: een prachtig uitzicht op de Ooypolder, vlakbij het centrum, maar ook de rust en de natuur dichtbij. De architect is L.D. Kuipers.
Aankondiging
“Nijmegen krijgt een flatgebouw
Op den Sterreschansweg
Het zal ongetwijfeld wel de aandacht hebben getrokken, dat het groote open terrein naast de Nijmeegsche manége aan den Sterreschansweg de laatste maanden was afgeheind en dat daar opmetingen werden verricht, en menigeen zal zich hebben afgevraagd, wat hier in de toekomst zal verrijzen. Naar wij vernemen, zal hier binnenkort met een bouwwerk begonnen worden, dat voor Nijmegen geheel nieuw is. Door de N.V. Bouw- en Exploitatie-Maatschappij “Zeekant” zal hier n.l. een flatgebouw worden opgetrokken, zooals men die o.a. in Den Haag, Rotterdam en Amsterdam reeds langer kent. Het wordt een bouwerk van zeer groote afmetingen, waarin de nieuwste vindingen toepassing zullen vinden en waaraan ook op architectonisch gebied de grootst mogelijke zorg zal worden besteed.” (PGNC 11/3/1939)
In hetzelfde nummer, meteen volgend op de aankondiging van de flat, wordt de bebouwing van Wintersoord-Oude Stadsgracht aangekondigd. Hier zat voorheen hotel “Chrispinus”, waarbij de sloopwerkzaamheden inmiddels zijn begonnen. Het project is afkomstig van dezelfde maatschappij, “die ook de fraaie panden op het terrein van den vroegeren Stadsschouwburg gebouwd heeft.” Het betreft de N.V. Handel en Exploitatie-Maatschappij “Zeekant”. Of het dezelfde Zeekant van de Keizer Karelflat is niet bekend. (PGNC 11/3/1939)
1939: Bouw begint
De ingang van de Keizer Karel-flat, Sterreschansweg, 1950 (F33592 RAN)
“Het flatgebouw aan den Sterreschansweg
Met den bouw wordt volgende week begonnen
Zooals men zich zal herinneren, hebben wij eenigen tijd geleden medegedeeld, dat op het terrein, naast de Nijmeegsche manege aan den Sterreschansweg een flatgebouw zal verrijzen, de eerste in Nijmegen. Wij vernemen thans, dat met den bouw volgende week een aanvang zal worden gemaakt. Het wordt een bijzonder fraai gebouw, in U-vorm, met een breede oprijweg, een kunstmatige vijver en parkaanleg. Het gebouw komt ongeveer 30 meter van den weg verwijderd te staan en zal twee verdiepingen tellen, met in totaal 24 flatwoningen, bestaande uit een salon, een eetkamer, een heerenkamer, twee of drie slaapkamers, een keuken, een toilet, een badkamer, een hall, een vestibule, een ketelhuis voor de ‘centrale verwarming en een kolenberging. Aan de achterzijde komen 16 boxengarages en tien rijwielbergplaatsen. Voor de benedenbewoners zijn ruime tuinen geprojecteerd terwijl de bovenbewoners gelegenheid tot verpoozing in de open lucht kunnen vinden in een aan te leggen Solarium. Ook komen er twee terreinen met zandplaatsen, waar de kinderen zich kunnen vermaken. De ‘garages en rijwielbergplaatsen worden zoo laag gebouwd, dat zij het uitzicht over de Ooij niet belemmeren. Op de kapverdieping is voor iedere woning nog een slaapvertrek, berging voor koffers enz. ontworpen
Het spreekt wel vanzelf, dat de woningen van alle moderne gerieflijkheden zijn voorzien, waarvan als ’n merkwaardigheid moet worden gemeld, dat Iedere woning een huistelefoon heeft, waarmede verbinding met de hoofdentrée wordt verkregen. Leveranciers en andere bezoekers staat men dus, zonder de deur te openen, te woord en wenscht men toegang te verleenen, dan drukt men slechts op een knop, die zich naast het telefoontoestel bevindt en de deur gaat open.
Dit eerste flatgebouw van Nijmegen blijkt een succes te zullen worden, want reeds nu, nog vóór met den bouw een aanvang is gemaakt, zijn er reeds eenige woningen verhuurd. De naam van ’t gebouw is Keizer Karelflat en het werk wordt uitgevoerd door het Bouwbedrijf Han Visser. Met het oog op het dienstbodenvraagstuk zal de stichting van dit gebouw ongetwijfeld zeer gewaardeerd worden.” (PGNC 8-6-1939)
Oorlog: “Grijze muizen”
Voordat de flat volledig is afgebouwd, nemen de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog het gebouw in vanuit de strategische ligging van het gebouw en het uitzicht. In het gebouw waren de “grijze muizen”.
“Grijze muizen” de bijnaam voor Wehrmachthelferinnen, het onderdeel van het Duitse leger waarin vrouwen dienden. Zij werkten in vooral ondersteunende functies en hun bijnaam was afgeleid van hun grijze uniform. Ook werden ze Blitzmädel of Blizmädchen genoemd. Nijmegen-oost.nl noemt: “…dat hier een Duitse Ortskommandant die met zijn verpleegafdeling, de zogenaamde “grijze muizen”, een dependance had in de Keizer Karel-flat? Bovenop het dak van de flat stond een groot Rode Kruis als misleiding van de geallieerden tegen mogelijke bombardementen.” (Ook Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/9/1994 refereert aan verplegend personeel)
(Wel noemt Nijmegen-Oost: “… die waren erg welkom. Het was namelijk de bijnaam door dames, die hun diensten beschikbaar stelden aan de Duitse officieren”. (Een pand met een geschiedenis: wonen op de Heuvelrug, Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/3/1992). Iets dergelijks vertelt Wijkcomité-Oost over de Pater Brugmanstraat “Op nummer 8 woonden “grijze muizen”. In de oorlog bedoelde men daarmee soldatenhoeren. Als zij in de tuin lagen te zonnen konden zij vanaf het dak bekeken worden. En dat gebeurde ook.”)
Bij de bevrijding werd het gebouw beschadigd. De Engelsen gebruikten het als veldhospitaal. Vervolgens werd het gebouw hersteld en konden de eerste bewoners hier gaan wonen.
Bewoond
Op de voorgrond het Bergspoor, op de achtergrond de stuwwal met de Keizer Karel-flat, 1955 (Jeroen van Lith via D988 RAN CC0)
Daarna werd de flat dus eindelijk daadwerkelijk bewoond; door mensen die de hoge huurprijs konden betalen. Bij de meeste van de bewoners woonde op de zolder tevens een dienstbode in.
Verval
In de jaren jaren begon echter het verval: er waren geen vernieuwingen aan de flat aangebracht, zodat hij wat verouderd was. De kamer waar oorspronkelijk een dienstbode had gewoond, werd verhuurd aan studenten. Vervolgens kocht een speculant het gebouw, waarbij verder onderhoud uitbleef. Bewoners begonnen te verhuizen. De verkoopprijs van de flats was te hoog, zodat leegstand ontstond.
Daarop trokken krakers in, waarbij de flat een centrum voor krakers werd, net als de naastgelegen etikettenfabriek. Op het moment dat deze fabriek werd gesloopt om plaats te maken voor luxueuze appartementen, werd ook gedacht om ook de flat te slopen om plaats te maken nieuwbouw. Oude bewoners en omwonenden protesteerden hier tegen.
Uiteindelijk kocht woningcorporatie Mr. ten Hagen de flat en een ingrijpende renovatie volgde: de staat van het gebouw was nog slechter dan verwacht. Bovendien werd het complex, met grote woonruimtes, verbouwd tot 42 a 45 appartementen. “Hiermee wordt ingespeeld op de behoefte aan woonruimte voor alleenstaanden en tweepersoons huishoudens.” (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/11/1987) Dan is het plan dat verbouwing in de tweede helft van 1989 wordt opgeleverd.
De verbouwing werd voorgedragen voor de Bronzen Bever, de Rijksprijs voor Bouwen en Wonen
Keizer Karel-flat, Sterreschansweg, maart 2025 (Google Streetview)
Honig fabriek en elektriciteitscentrale, 27/5/2005 (Jacques van Dinteren via DF5169 RAN CCBYSA)
Een van de grootste werkgevers van Nijmegen was de Honig fabriek. Deze was begonnen als Stijfselfabriek Hollandia, maar werd in de volksmond de Stiefselkeet genoemd. Architect Oscar Leeuw ontwierp voor deze fabriek veel uitbreidingen. Na de sluiting in 2012 kwamen hier vele culturele en horeca-gelegenheden. In 2022 werd een deel gesloopt, onder andere de kenmerkende silo is behouden.
Stam & Co.
Nijverdal/Rijssen
Het verhaal van de Stijfselfabriek begint in Nijverdal (of Rijssen?). De ‘heeren’ Stam, die er reeds de Nederlandsche Stoomblekerij bezitten, beginnen in 1903 of 1904 (aankondiging 10-12-1903 in de Tubantia) een stijfselfabriek. Vanwege de textielindustrie in Twente was er een groeiende behoefte aan stijfsel.
De Tubantia: “Het behoeft natuurlijk geen betoog, dat algemeen gehoopt wordt op een spoedige verwezenlijking der plannen, die ten dezen opzichte mochten bestaan, te meer daar door de sterke toeneming der bevolking in de laatste jaren hier werkkrachten over zijn”.
Brand
De fabriek is echter geen lang leven beschoren: in nacht van 19 op 20 september 1908 brandt de stijfselfabriek, “De Atlas” van de firma Stam en Co., af. Oorzaak is vermoedelijk kortsluiting. Alles gaat in vlammen op, mede omdat door de grote droogte van het houtwerk. Ook omdat juist op dat moment grote voorraden stijfsel, maïs en lijnzaad was, is de schade zeer groot en wordt op 5 a 6 ton geschat. Ongeveer 50 man zijn door deze brand zonder werk. (Het vaderland , 21-09-1908 en De Grondwet, 13-10-1908).
Verhuizing naar Nijmegen
In februari 1909 wordt bekend dat de fabriek niet in Rijssen zal worden herbouwd, maar elders. Daarbij noemt de krant Schiedam de waarschijnlijke locatie. Uit hetzelfde artikel blijkt dat veel medewerkers woonden in de buurtschappen Notter en Zuna (ten noorden van Rijssen) (Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant, 02-02-1909). Een week later blijkt het Nijmegen te zijn: de gemeente Nijmegen heeft aan Stam & Co. een perceel van 5500 cA. (gelegen “ten westen van het Slachthuis in de onmiddellijke nabijheid van de Waal” (Neerbosch, Sectie A, Nos 425, 469, 470 en 878) verkocht om daar een stijfselfabriek te bouwen. Voorwaarde is, dat er niets anders gebouwd mag worden dan deze stijfselfabriek met toebehooren”. (Twentsche courant, 10-02-1909 en PGNC , 15-8-1909)
Op 28-5-1910 veranderen Coenradus Jacobus Johannes Stam, fabrikant wonende te Nijverdal en Nicolaas Cornelis Stam het adres van hun Vennootschap “Stam & Co.” van Nijverdal (gemeente Hellendoorn) naar Nijmegen ( PGNC 12/6/1910).
De N.V. Stijfselfabriek voorheen Stam & Co.
De fabriek kwam in 1910 gereed. Zoals meer gebouwen in Nijmegen kreeg het in de volksmond de naam van een keet, in dit geval de “stiefselkeet”.
4-6-1912 wijzigen zij de firma Stam & Co. in de “Naamlooze Vennootschap Stijfselfabriek voorheen Stam & Co.” (PGNC 22/6/1912).
Op 8-8-1912 vindt vervolgens de aanbesteding plaats van “Het bouwen van een Kuipengebouw, Pakkamer en het maken van Fundatiewerken voor eene te plaatsen overkapping op de fabrieksterreinen…” Inlichtingen zijn te verkrijgen bij architect H. de Nie, Zwolle (PGNC 6/8/1912)
Uit het krantenartikel van 1912 blijkt dat de gemeente de grond aan de firma Stam & Co. heeft verpacht. De gemeente zet de verpachting om naar de N.V. PGNC 30/12/1912
Eind april brandt de drogerij van de stijfselfabriek af. Hierbij gaan veel machines verloren, die echter door verzekering zijn gedekt. (Nieuwe Schiedamsche Courant 29-4-1913 en Arnhemsche courant,28-04-1913).
Begin mei is er een buitengewone Aandeelhoudersvergadering 9-5-1913 (PGNC, 4-5-1913) . Mogelijk wordt hier besloten om de fabriek te verkopen? In ieder geval schrijft het PGNC 5-7-1913: “De Stijfselfabriek. Naar wij vernemen is de stijfselfabriek, voorheen Stam & Co., gekocht door de stijfselfabriek voorheen M.K. Honig te Koog a/d. Zaan.” (PGNC 5-7-1913). In een buitengewone Algemene Vergadering der Aandeelhouders wordt op 18 -2-1914 (te Amsterdam) de N.V. ontbonden. (PGNC 22/2/1914).
Honig hernoemt de fabriek in Stijfselfabriek Hollandia, naar een stijfselmerk van Honig. Daarbij kunnen de 80 medewerkers die door Stam waren ontslagen, in deze fabriek weer aan het werk.
Rond oktober 1913 besteedt architect H. van Wort voor rekening van de N.V. Stijfselfabriek “De Bijenkorf” te Koog aan de Zaan “het uitbreiden der stijfselfabriek “Hollandia”, aan de Waal te Nijmegen” aan. De laagste inschrijver is J. van Kempen, aannemer te Nijmegen voor f13.998. (PGNC 2/10/1913)
De stijfsel wordt gemaakt op basis van maïs dat uit Amerika komt. Hierbij gaat het om 100 ton per week. In 1918 stagneert echter de aanvoer vanwege de Eerste Wereldoorlog. Er wordt geprobeerd om stijfsel uit tulpenbollen te halen, maar dit is geen succes. In 1919 wordt de productie hervat.
Uitbreidingen Oscar Leeuw
Vanaf 1920 zal Oscar Leeuw tot aan zijn overlijden in 1944 uitbreidingen van de Hollandia fabriek ontwerpen. Lees hier het artikel:
Vanaf 1947 ging de fabriek NV Fabriek van Honig’s Artikelen heten. Daarbij kreeg het architectenbureau van D. en B. Benning, die het bureau van Leeuw hadden voortgezet, de opdrachten.
Silo
Een van de opvallendste onderdelen van het complex is de silo voor bloem, waarop het bedrijfslogo Honig te zien is. Deze kwam in 1969 klaar.
Bijen : een koperplastiek vervaardigd door kunstenaar Charles Hammes in 1964, aangeboden door het personeel van de Honig fabriek aan haar directie ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het bedrijf ; het kunstwerk is spoorloos verdwenen, 5/1964 (Fotopersbureau Gelderland via F85266 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Aan de zijmuur werd een plastiek van Charles Hammes gehangen: een cadeau van het personeel ter gelegenheid van het gouden jubileum in 1965.
In 1992 zou de laatste vernieuwing van de fabriek plaats vinden.
Sluiting
In 2012 verplaatste Heinz de productie naar elders. Daarop kwam het gebouw leeg te staan. Aanvankelijk waren er plannen om het complex te slopen en het gebied te herontwikkelen. De kredietcrisis liepen de plannen echter grote vertraging op.
De gemeente en projectontwikkelaar besloten daarop het complex tijdelijk in gebruik te laten nemen door ambachtelijke en culturele bedrijven. Bezoekers aan deze activiteiten konden op deze manier “kennis maken” met de toekomstige woonwijk.
In 2022 werd een groot deel van de gebouwen gesloopt. De oudste delen en uiteindelijk ook de silo bleven behouden. In deze gebouwen zouden culturele voorzieningen en horeca komen.
Pipsqueak was here!!! Honig complex, september 2023
De Winkel van Slagerij Sjek Floor, Lange Hezelstraat 90a, 2/1989 (Ber van Haren via ZN35955 RAN CC0 Auteursrechthouder Gemeente Nijmegen)
Jarenlang heeft de bekende slagerij Sjek Floor in de Lange Hezelstraat 90a gezeten, in 1979 een van de eerste scharrelslagers van Nederland. Het is al veel langer een slagerij geweest: deze winkel lijkt bijna 100 jaar onafgebroken een slagerswinkel te zijn geweest.
Goedkoope Gelderdsche Winkel
Advertentie Goedkoope Geldersche Winkel, Lange Hezelstraat 90a (De Gelderlander 5/12/1919)
Het is mij nog niet bekend wanneer Jan Weijers met zijn “Goedkoope Geldersche Winkel” op Lange Hezelstraat 90a is begonnen. De tot nu toe eerstgevonden advertentie is in 1919: De Gelderlander 5/12/1919 De Goedkoope Geldersche Winkel adverteert niet alleen met vlees, maar ook met onder andere koffie, thee en margarine.
Weijers zal in de loop der jaren regelmatig adverteren met grote omzet/kleine winst en varianten daarop. Wel lijkt hij de naam Goedkoope Geldersche Winkel te laten vallen: de tot nu toe laatst gevonden advertentie met “Goedkoope Geldersche Winkel” staat in De Gelderlander 22/8/1923. Daarnaast lijkt het adres te zijn gewijzigd: aanvankelijk staat alleen 90a als adres bij de advertenties, in ieder geval vanaf De Gelderlander 20/10/1922 staat ook nummer 90 als adres.
Verbouwing 1924
“Vleeshouwerij Jan Weijers.
De vleeschhouwerij van den heer J. Weijers in de L. Hezelstraat heeft door inwendige verbouwing een belangrijke verbetering ondergaan, waardoor het aanzien in niet onbelangrijke mate is verhoogd. De reeds ruime winkel, die te klein bleek, werd vergroot. Geheel gemoderniseerd en naar de eischen des tijds ingericht, voldoet de zaak tevens aan de hoogste eischen der hygiëne.
In de goed verzorgde étalage met zijn helle verlichting vindt men alle verscheidenheid van vleeschwaren ten toon gespreid.
De bouwkundige, de heer A.B. Deckers en associé, onder wiens leiding het werk is uitgevoerd heeft er een smaakvol geheel van gemaakt.
Aan de zaak is nu een speciale afdeeling voor fijne vleeschwaren verbonden.
In de ruime koelcellen, die in den kelder zijn gebouwd, en voor drie geheele runderen plaats bevatten, wordt het uitgesneden vleesch geregeld gekoeld, zoodat alles steeds versch en frisch blijft.” (De Gelderlander 17/4/1924)
Tweede winkel Kannenmarkt 17
Advertentie tweede slagerij Weijers op de Kannenmarkt (De Gelderlander 10/12/1926)
In december 1926 opent Weijers zijn 2e slagerij op Kannenmarkt 17.
“Jan Weijers’ tweede slagerij
De firma “Jan Weijers’ Moderne Slachterijen”, welke sinds geruimen tijd in het perceel Lange Hezelstraat 90-90a gevestigd was, heeft in het centrum der stad een tweede runder- en varkensslagerij geopend. De vroegere zaak van den Ijzerhandel der firma Van Eldik is door den heer Weijers aangekocht en hij heeft deze in een modernen winkel doen omtooveren. Er is heel wat aan ten koste gelegd om de nieuwe zaak zoo mooi mogelijk te maken. De muren zijn geheel bedekt met marmerplaten in zachte, licht groene tinten, waartegen donkerder gekleurde pilasters goed uitkomen. Ook het vele nikkelwerk, waarvan deze winkel rijkelijk voorzien is, maakt tegenover het marmer een zeer bijzonder effect, evenals de prachtige electrische lampen, die des avonds den winkel schitterend verlichten.
De inrichting van de vitrine is geheel overeenkomstig die van den winkel. Ook hier veel marmer en nikkel, dat met den wel zeer weelderig uitgevoerde winkel als achtergrond den indruk van iets aparts maakt. Of het nu waar is wat wij gisteren iemand in den winkel hoorden beweren: n.l. dat men in Brussel en Parijs een zaak als deze tevergeefs zal zoeken kunnen wij niet beoordeelen. Maar dit is zeker, dat menigeen die gisteren al die schittering van nikkel, marmer en licht voor het eerst aanschouwde, de handen inéén sloeg en uitriep: “Het is tè mooi!”
Dat de etalages zoowel als de winkel zelf op den openingsdag een uitgezochte collectie vleesch en vleeschwaren te zien geeft, behoeft nauwelijks te worden gezegd. Evenmin, dat ter gelegenheid van deze opening ook de zaak in de Lange Hezelstraat in feestdos prijkte. Voorts mag niet onvermeld blijven, dat de worstfabriek met rookerij en de zouterij evenals de winkel aan alle eischen van hygiëne beantwoorden.
De verbouwing is uitgevoerd naar het ontwerp van den heer A.B. Deckers, architect alhier. Het schilderwerk is verricht door de firma Lauran, de electrische aanleg door de firma v.d. Berg (L. Hezelstraat), het loodgieterswerk door de firma Thunnissen, het nikkelwerk door de firma Latour en de terrazzo-vloeren zijn gelegd door de firma Dagnelo.” (PGNC 17/12/1926) In PGNC 18/12/1926 volgt een rectificatie dat het schilderwerk is uitgevoerd door M.W. Seuren.
Jan Weijers en Zonen
Advertentie Prijs én Jan Weijers & Zonen (PGNC 7/10/1932)
In ieder geval PGNC 16/2/1931 is de naam nog “Jan Weijers Moderne Slachterijen”. In de advertentie PGNC 7/10/1932 is het Jan Weijers & Zonen. Dan blijkt hij tevens in mei 1931 de eerste prijs te hebben behaald op de Slagersvaktentoonstelling in Den Bosch.
In PGNC 30/12/1933 noemt Jan Weijers & Zonen zich “meermalen bekroond”.
Advertentie De Gelderlander 29/5/1935
Opvallend: op beide adressen een “mooi Bovenhuis” te huur in De Gelderlander 29/5/1935.
Rond 1935 Coen Weijers
Waarschijnlijk heeft zich rond 1935 een splitsing voorgedaan: dan heeft Coen Weijers zijn slagerij op het adres van L. Hezelstraat 90a. ‘
Op Kannenmarkt 17 is het “Jan Weijers Slachterijen”. (De Gelderlander 30/9/1936). Eind 1938 en 1939 doet Weijers een nieuwjaarsgroet.
In de De Gelderlander 5/1/1940 heeft Jan Weijers 2 adressen: Kannenmarkt 17 en Vijfringengas No. 7, met beiden een afzonderlijk telefoonnummer.
Aelberts
Hoe lang Coen Weijers zijn slagerij op de Lange Hezelstraat heeft gehad, is nog niet bekend. In ieder geval is het in De Gelderlander 9/6/1954 Slagerij Aelderts (waarschijnlijk is de d een zetfout).
Mw. M.M.N. Aelberts (met een b) en P.J.M. Aelberts, slager, komen op dit adres voor in het Adresboek van 1963.
Sjek Floor
Hoe lang Aelberts in de winkel heeft gezeten is nog niet bekend.
In ieder geval komt in 1979 komt slager Sjek Floor in de winkel, welke een zeer bekende slagerij was. Hij was een van de eerste scharrelslagers van Nederland. Floor is geboren als een slagerszoon in Utrecht. Hij studeerde op Nijenrode en vervolgens werkte hij 5 jaar in de draf- en rensport in Frankrijk. Daarna werd hij manager “vlees” bij het AH-concern.
In 1986 koopt Floor boerderij de Kempe, aan de Kanaalweg in Eerbeek. Daar kwam een groot deel van zijn vlees vandaan. Floor was bekend om zijn worsten, paté’s en vlees van Cerdo Ibérico-varkens. Deze varkens had hij zelf in 2007 uit Spanje gehaald.
In 2015 stopt hij met de winkel.
Het Vleesch Lokaal
Het Vleesch lokaal, juli 2017 (Google Streetview)
Floor verhuurt deze aan Gijs Verveda. Zijn slagerswerkplaats in de Bottelstraat laat hij verbouwen tot studentenkamers.
Op dat moment was Verveda een aantal jaren werknemer bij slagerij de Groene in Arnhem. Ook wanneer hij de winkel overneemt, blijft hij als werknemer er werken, om in 2019 de Groene Weg over te nemen. Aangezien 2 zaken voor hem te veel is, stopt hij in mei 2020 met het Vleesch Lokaal.
Daarop kondigt Floor (dan 72) in 2020 aan om de winkel opnieuw te openen. Maar dan een winkel met voorverpakte artikelen en zelfbediening. Ik weet niet meer of deze winkel gerealiseerd is.
In ieder geval zit Bob & Bill momenteel (december 2025) op de Lange Hezelstraat 90a. Ook is er een winkel op nummer 113. Followfox.nl: “Deze shop is compact qua formaat, is volgestouwd met Bob & Bill moois én het pand heeft een mooi verhaal. Wat is er zo speciaal aan deze Bob & Bill store? Vroeger zat hier een oude slagerij en sommige elementen zijn (gelukkig!) nog bewaard gebleven. Zo spot je als je goed rondkijkt nog oude tegeltjes of glas in lood. Super uniek: kleding passen doe je in de voormalige koelcel.”
Lange Hezelstraat 90a, mei 2025 (Google Streetview)
1937 Verbouwing Burghardt van den Berghstraat 112 en 114 Bottendaal
Burghardt van den Berghstraat 112-114 op 2/11/1978 (Jan Cloosterman via F21322 RAN CC-BY-SA)
In januari 1937 besteedt Okhuysen de verbouwing van “fabriek en magazijnen aan de Burghardt v.d. Berghstraat No. 112 en 114 tot parochiehuis van het Sint Canisius-Ziekenhuis” aan.
P. Horssen verkrijgt de aanbesteding op basis van de laagste inschrijving (De Gelderlander 21/1/1937). Hierbij wordt de voormalige fabriek en kantoor van de N.V. De Vreeze Industrie- en Handelsonderneming tot parochiehuis. Deze fabriek was rond 1895 gebouwd. In 1981 wordt het verbouwd tot wijkcentrum.
Vooraf: N.V. De Vreeze Industrie- en Handelsonderneming
Het voormalig fabriekspand en kantoor van de N.V. De Vreeze Industrie- en Handelsonderneming. Gebouwd in ca.1895, en in 1937 verbouwd tot Rooms Katholiek Parochiehuis van de St. Jozefkerk. In 1981 kwam hier een wijkcentrum in, Burghardt van den Berghstraat 114, 6/1917 (F47156 RAN)
Theodorus Hilarius Laurentius Maria de Vreeze (19-10-1884, Leeuwarden) vestigt zich op 7-5-1916 in Nijmegen met zijn gezin, op de St. Annastraat (Bevolkingsregister 1880). Het nummer is moeilijk te lezen, maar waarschijnlijk nummer 18. Hij is dan afkomstig uit Tilburg. Als beroep staat aanvankelijk “koopman in manufacturen”, welke op een later tijdstip is doorgehaald en vervangen door “industrieel”. Op de bovenstaande foto F47156 vermeldt RAN dat het gebouwd is rond 1895, wat betekent dat de Vreeze niet de eerste gebruiker is. In ieder geval noemt hij zich bij de geboorte van zijn dochter Anna Agatha Maria (12- 4-1917 Nijmegen) nog “koopman” van beroep. (Open archieven). Bij de geboorte van dochter Theodora Christina Maria (27-1-1920, Nijmegen) is het “Textielfabrikant” (Open archieven).
Op 14-10-1930 werd de N.V. de Vreeze’s Industrie en Handelsonderneming, met een maatschappelijk kapitaal van f200.000 “ter voortzetting van de tot nu door den heer Th. De Vreeze gevoerde soortgelijke onderneming.” (PGNC 16/10/1930).
De Vreeze zelf woont volgens de Adresboeken tot en met 1922 op de St. Annastraat 18. En daarna volgens de Adresboeken van 1932 en 1936 op St. Jorisstraat 36. Wanneer hij is verhuisd is nog niet bekend. De Vreeze zal op 10-6-1941 in Nijmegen overlijden. (Open archieven)
Bij de opening van het Sint Petrus-Canisiushuis
“Officiële opening van het Sint Petrus-Canisiushuis
Denzelfden dag werd in de Parochie St. Petrus Canisius een modern jeugdhuis geopend door den Zeereerw. Peter Wils s.J., pastoor der Petrus Canisiuskerk. Dit jeugdhuis, een der grootste van de stad met een feestzaal voor zes à zevenhonderd toeschouwers dankt voornamelijk zijn ontstaan aan het energieke werk van den Zeereerw. pater Schröder, Rector van de St. Josephkerk te Nijmegen.
Groot was de belangstelling bij de plechtige inwijding van dit prachtige gebouw- vooral uit den kring van eigen parochie welk tienduizend zielen telt.
De groote zaal waarvan wij hierbij een reproductie geven, was feestelijk versierd, geheel en al gevuld met vertegenwoordigers van de verschillende geestelijke en sociale en jeugdorganisaties der parochie St. Petrus Canisius.
De plechtige inwijding werd ingeleid door den zuiveren zang van het Loflied van Jaminee door het Jongedameskoor onder bezielende leiding van mej. Lenie Willems.
Dan zegende Pater Wils de kruisbeelden der verschillende parochieele afdeelingen welke in het nieuwe huis haar zetel kregen- alle leiders en leidsters droegen persoonlijk het kruisbeeld aan.
ZN36103 – b Burghardt van den Bergstraat 112 114 Ber van Haren 1980 1982.jpeg
Voorafgegaan door de geestelijkheid der parochie en het Kerkbestuur zegende pastoor Wils vervolgens de hoofdzaal en de verschillende vergaderlokalen van het parochiehuis, dat naast jeugdhuis ook wil zijn een algemeen tehuis voor alle geestelijke en sociale organisaties der parochie en daarbuiten die zich in het St. Petrus Canisiushuis thuis zullen voelen.
Vervolgens maakte Pater Wils alle aanwezigen deelgenoot van zijn vreugde over het totstandkomen van dit parochieel huis waarvoor velen geijverd hebben maar in ’t bijzonder Rectore Schröder, rector van de St. Josephkerk op het Keizer Karelplein. De uitgebreide jeugdbeweging der St. Petrus Canisiusparochie had eigenlijk geen vereenigingstehuis, al waren er ook velen ondergebracht in de K.G.V. Er is evenwel niet gerust tot er een apart parochiehuis was. En ook de makelaar de heer Joh. Lamers, die aandacht vestigde op dit gebouw en bij den koop bemiddelde, heeft een ruim aandeel in dit werk. Dan huldigde spr. de architect Ockhysen, de aannemersfirma P. van Horssen. Het architectonisch plan was zoo goed en zoo volmaakt, dat het onmiddellijk ook door den Bisschoppelijken Raad werd goedgekeurd. Dit pleit voor het goede werk.
Spr. huldigde ook het kerkbestuur voor zijn dapper doorzetten en financiering van het bouwplan, dat meer offers eischte naarmate het vorderde in voltooiing. Spr. dankte den heer Th. Tesser die de administratie van het gebouw op zich had willen nemen en dankte allen die reeds gaven schonken voor het interieur van het huis. Spr. hoopt dat dit nieuwe huis in hart der parochie door honderden, ja duizenden bezocht zou worden- dat het ‘t centrum zou worden van het parochieele leven tot Ad majorem dei Gloriam.
De zeereerw. heer Schröder rector, verklaarde dat hij steeds als een gewetensplicht beschouwd had, om mede te werken aan de totstandkoming van dit huis. Er kan in onzen tijd niet genoeg gedaan worden voor de opvoeding der jeugd, waarin onze toekomst ligt. Spr. wees in dit verband naar het buitenland, waar de leiding zich speciaal toelegt op het vormen der jeugd.
De financieele zorgen zijn met de opening van dit gebouw nog niet weggenomen. Spr. riep dan ook den steun in voor het beheer van dit gebouw dat moge strekken tot heil van de katholiek Nijmeegsche jeugd.
De heer H.H. de Haan dankte den zeereerw. Pastoor Wils S.J. voor diens energiek initiatief. Het Kerkbestuur had gaarne volle medewerking verleend voor het goede doel en was vol bewondering voor het werk: hier van een fabrieksgebouw een modern ingericht parochiehuis te maken. Spr. loofde den architect die uitmuntend werk gewrocht had en prees ook de uitvoerders. De financieele zorgen zijn evenwel niet weggenomen me de openstelling van dit huis- spr. bleef dan ook namens het Kerkbestuur op veler medewerking rekenen, vooral in het belang van de katholieke jeugd der St. Petrus Canisius-parochie.
De zeereerw. heer G. van Riel voerde het woord als voorzitter der plaatselijke katholieke jeugdcommissie voor het mannelijk jeugdwerk. Spr. verheugde zich over den aanwinst voor het katholieke jeugdwerk door de openstelling van dit gebouw.
Het jeugdwerk valt niet licht- er zijn veel moeilijkheden te overwinnen- ook van financiëelen aard. Wij hebben de katholieke scholen in Nijmegen hoog opgevoerd- voor het schoolkind wordt veel gedaan. Nu is in de laatste jaren de belangstelling sterk groeiende voor het jonge volk dat in de puberteitsjaren verkeert.
Er hangt veel af hoe de jeugd is in deze moeilijke jaren. De jeugdleiding kan hier veel nuttig werk doen tot behoud der jongeren; en iedere hulp hier is welkom, zoo ook dit nieuwe jeugdhuis.
De zeereerw. heer Dr. J. de Gruyter sprak als voorzitter van het vrouwelijk jeugdwerk en prees zich gelukkig de opening van dit huis te mogen bijwonen en hoopte dat God den man zou zegenen die dit huis: het Petrus Canisius-parochiehuis, hier had helpen stichten- vooral ook in het belang der katholieke vrouwelijke jeugd.
De heer Th. Tesser releveerde de diepe beteekenis van dezen feestdag voor de Petrus Canisiusparochie en noemde dezen dag vooral een feest voor pastoor Wils, de stichter van dit gebouw aan wien diens portret werd aangeboden.
Dan volgde er een algemeen dankwoord.
Nog klonk de zang van het Jongedamseskoor en het Jongenskoor onder den heer Bennekom. En dan stroomden honderden het huis binnen- hun huis van sociale katholieke saamhorigheid.” (De Gelderlander 21/6/1937)
Vervolg
In 1981 werd het Parochuis verbouwd tot wijkcentrum
Wijkcentrum Burghardt van den Berghstrraat 112 en 114 augustus 2023 (Google Streetview)
OVER Bottendaal Deze Pagina verzamelt artikelen die reeds over Bottendaal zijn gepubliceerd. Lunet Bottendaal: afvalplaats voor botten? Bottendaal is vernoemd…
Flatgebouwen aan de Darrenhof, Hatertse Hei, 1965 (Nico Grijpink via F27649 RAN CCBYSA)
De Hofjesbuurt is in de jaren 50 gebouwd in de stijl van de Bossche School. Architecten waren Deur en Pouderoyen. In 2019 vond een grote renovatie plaats.
Tuinstad Hatertse Hei
In de jaren 50 gaf het toenmalige Kolping opdracht tot de bouw van 192 etagewoningen en 87 eengezinswoningen. Deze woningen maken deel uit van het “Complex Hatertse Hei”, waarbij “De stedebouwkundige dienst heeft een conceptie gemaakt, waarbij gedacht wordt aan een tuinstad, waarin nieuwe woningcomplexen komen met in hoofdzaak ten behoeve van de kleine middenstand en van die middenstanders, die een practische, niet luxeueze bewoning verlangen.” Het plan is om 653 woningen te bouwen.
De Gebr. Dekkers zullen 179 woningen, waaronder de sterflat, naar ontwerp van architect van der Kloot, bouwen.
224 woningen zullen door Woningvereniging Eigen Haard. Van deze woningen zijn in 1955 inmiddels 113 gebouwd en 111 zullen volgen. Het laatste complex zal dan bestaan ui4 72 flat- en 39 eengezinswoningen.
Door de R.K. Woningvereniging “Kolping”: werd opdracht verleend aan het N.V. Berntsen& Braam’s Aannemersbedrijf voor het bouwen van een complex van 279 woningen, op een terrein aan de Hatertse Heide, begrensd door de Oude Molenweg-Mollenhutseweg-St. Jacobslaan en Heiweg.
Het plan voor deze woningen werd ontworpen door de architecten Ir. J.C. Deur en Ir. C. Pouderoyen en medewerkend architect Ir. R. Finken.
Het gehele ontwerp omvat 192 étagewoningen, onderverdeeld in:
18 woningen voor 3 personen
156 woningen voor 4 personen
18 woningen voor 5 personen.
Benevens 87 eengezinswoningen, onderverdeeld in:
12 woningen voor 5 personen
62 woningen voor 6 personen
2 woningen voor 8 personen
11 woningen voor 9 personen
De verschillende bouwblokken zullen onderling zijn verbonden door garage-laagbouw en poortdoorgangen.
De bouwkosten van de woningen belopen een bedrag van f3.223.230,-.
De gunning van de bouw van de garages is nog in beraad.” (De Gelderlander 28/5/1955)
Een mooie foto van de Imkerstraat uit 1972 is te zien op F18179 RAN.
Architecten Deur en Pouderoyen
Lees hier het artikel over de architecten Deur en Pouderoyen:
In 2019 is er groot onderhoud aan de 87 laagbouw- en 192 hoogbouwwoningen uitgevoerd. De aannemer was Talen Vastgoedonderhoud.
De architect was 19 Het Atelier Architecten. ““Het was een design & build-opdracht waarbij we de woningen op hoog niveau, naar energieklasse A+, zijn gerenoveerd”, zegt Rob Moritz van 19 Het Atelier. “Daarnaast was het van belang dat de oorspronkelijke architectuur behouden bleef.” “ Daarbij was een van de wensen een groter balkon. ““Eén van de belangrijkste was een groter balkon. De oplossing vonden we door eigentijdse verbeteringen door te voeren die aansluiten bij de originele architectuur en toch voor een fris en samenhangend beeld zorgen. Zoals de balustrades die speciaal voor dit project ontworpen zijn om de wijk een onderscheidend karakter te geven.””
Er was dus veel aandacht om de sterke punten van het Bossche School ontwerp naar voren te halen, zoals de kozijnen. Ook de kleuren grijsblauw, grijsgroen en grijsrood, typerend voor deze stijl, komen terug.
Vergroting balkon en energiezuinig
Daarbij kregen de flatwoningen een dubbel zo groot balkon. De balkons waren afkomstig van Renovum: ““Balkonbouw is speciaal voor de renovatie- en transformatiemarkt ontwikkeld. Het is een product waarmee met minimale bouwkundige aanpassingen bestaande balkons kunnen worden vergroot”, zegt directeur Peter Niemer van Renovum. “De kleine loggia’s transformeerden we tot echte balkons waar de bewoners ruim kunnen zitten. In totaal hebben we 168 woningen van nieuwe buitenruimte voorzien.”” (https://galleo.co/nl/zoeken/projecten/renovatie-hofjesbuurt/boque)
Ook werden de woningen energiezuiniger gemaakt: waaronder driedubbel glas. En ook het aanbrengen van zonneboilers en zonnepanelen. Daardoor gingen de woningen van energielabel C of D naar A.
Daarnaast kregen ze onder andere nieuwe keukens, toiletten en een badkamer met meer ruimte. Bovendien werden de entrees vernieuwd van de etagewoningen.
De (voormalige) Kweekschool voor onderwijzeressen. Links de Guyotstraat, ontworpen en gebouwd door N. van Eck, foto gedateerd 1905 (F14159)
In 1899 wordt de Kweekschool voor onderwijzeressen gebouwd. Architect en aannemer is Nicolaas van Eck. Rond 1936 is het gebouw in gebruik door de R.K. Kweekschool afdeling Onderwijzers. In 1958 wordt het gebouw tot 1983 een bibliotheek.
Begin van de kweekschool
Rond november 1898 besluit de Vergadering van aandeelhouders van de Vereeniging tot opleiding van Onderwijzeressen tot het bouwen van een eigen kweekschool. Op dat moment telt de school meer dan 50 leerlingen. Het gebouw zal verrijzen aan de Guyotstraat, hoek Groesbeeksche straat. H. van Eck, een aannemer, zal het gebouw ontwerpen en bouwen (PGNC 6/11/1898).
De school was in 1895 ontstaan en bestond op dat moment uit een tweejarige cursus. Op 1 januari 1899 was de opleiding in een kweekschool veranderd waarbij de cursus vier jaar duurde. Voorzitter J.A. Vissers in zijn toespraak bij de opening: “Het onderwijs is neutraal, maar zonder afbreuk te doen aan… het godsdienstig karakter, dat volgens de bedoeling van de wetgever “zooveel mogelijk” het onderwijs behoort te kenmerken”. (De Gelderlander 3/5/1899)
Kweekschool voor onderwijzeressen geopend in 1899
Het PGNC schrijft naar aanleiding van de opening:
“Op den hoek van de Groesbeeksche en Guyot-straten, den voorgevel uitkomend aan laatstgenoemde straat, is een ruim en welingericht schoolgebouw verrezen, dat bestemd is voor de Kweekschool voor Onderwijzeressen alhier, welk op 1 Januari 1898 geopend werd door “de Vereeniging tot opleiding van Onderwijzeressen te Nijmegen”.
Dit gebouw is wel een kijkje waard. Het bevat vier ruime, goed verlichte en geventileerde schoollokalen voor de vier klassen der school, benevens een flinke zaal voor het onderricht in de gymnastiek en daarboven een dito zaal, die voor het onderwijs in de natuurkundige vakken en het teekenen zal worden ingericht. Verder vindt men er flinke directeur- en docentenkamers, alsmede een geheel op zichzelf staande concierge-woning, wat met het oog op ziekten enz. bij schoolgebouwen een noodzakelijke vereischte is. De corridors zijn zoowel beneden als boven zeer ruim en ontvangen door breede ramen volop licht; de trappen zijn eveneens breed en gemakkelik, terwijl ook de overige onderdeelen van het gebouw naar de eischen van hygiëne en welstand ingericht zijn.
Het gebouw, dat ontworpen en gebouwd is door den heer N. van Eck, bouwkundige alhier, zal met den aanvang van den nieuwen cursus, 1 Mei aanst., in gebruik worden genomen. Vóór dien tijd zullen de ouders der leerlingen en andere belangstellenden in de gelegenheid worden gesteld, zich persoonlijk te overtuigen, hoe flink het Bestuur deze zaak heeft aangevat.
De Nijmeegsche Kweekschool voor Onderwijzeressen zal in het nieuwe gebouw op harer waardige wijze worden gehuisvest.” (PGNC 2/4/1899)
Nicolaas van Eck
Nicolaas van Eck is op 1 december 1856 geboren te Lexmond. Hij is getrouwd met Grietje Benthem (24-12-1858 Diever) Zij komen op 9 augustus 1880 in Nijmegen wonen. Zij zijn dan afkomstig uit Dwingelo. Van Eck heeft als beroep “timmerman” (Bevolkingsregister 1870).
In het Bevolkingsregister 1880 komt hij voor op Spaarbankstraat nr 5, waarbij zijn vorige huizing Houtstraat Wijk B nr 53 was. Zijn beroep is dan timmerman, wat op een later tijdstip door “het blauwe potlood” is vervanger door aannemer. (Bevolkingsregister 1880 en idem).
In de jaren 90 verhuist hij naar Ziekenstraat 50 (tegenwoordig Ziekerstraat), als “aannemer” (Bevolkingsregister 1890). In de jaren 0 verhuist hij naar Guyotstraat 7 (Bevolkingsregister 1900).
Vennootschap van Eck en Scheltema
Hij is enkele jaren een Vennootschap met Petrus Herman Scheltema, architect, aangegaan onder de firma Van Eck en Scheltema voor het uitoefenen van de beroepen aannemer, architect, metselaar, timmerman en mede verwante zaken. (PGNC 3/7/1887). Daarbij adverteren ze in De Gelderlander 17/10/1888 als Bouwkundige – en Ambachtsteekenschool met de cursus Rechtlijnig-, Machine- en Ornament- tekenen. Hun atelier is op de 2e Walstraat (De Gelderlander 17/10/1888). Op 1 februari 1892 wordt de vennootschap weer ontbonden. Van Eck zal het aannemersbedrijf voort zetten (Ziekenstraat no. 50 en werkplaats 2de Walstraat 115), Scheltema als architect (St. Annalaan 13 en voorlopig werkplaats 2de Walstraat 113). (PGNC 3/2/1892).
In november 1901 besluit de gemeente 1480 M² bouwterrein aan de Groesbeeksche Straat en Guyotstraat aan de heeren A. Wijers en N. v. Eck tegen f6.50 per M² te verkopen, kad. Nijmegen sectie B no. 2622. Voorwaarde is dat daarop respectievelijk vóór 1 mei 1903 en 1 mei 1905 aan iedere staat twee woonhuizen zijn gebouwd (PGNC 10/11/1901). Het is nog niet onderzocht of de Guyotstraat 7, welke in de jaren 0 het woonhuis van van Eck zou worden, een van deze huizen is.
Er is verder nog niet onderzocht welk werk van Eck heeft opgeleverd en tot wanneer hij aannemer is geweest. Op PGNC 1/1/1913 is er nog een nieuwjaarsadvertentie van N. van Eck, aannemer.
Beschrijving RAN: “Voormalige kweekschool voor onderwijzeressen; nu kantoor.”, 2013 (Henk van Gaal via DF3804 RAN). Merk daarbij de verandering van de middelste, onderste ruit op de begane grond op in vergelijking tot huidig
In het cursusjaar 1902-1903 had de school 50 leerlingen. (De Gelderlander 12/7/1903).
In 1931 vindt een verbouwing plaats om de zolder te veranderen in een tekenlokaal. Hierbij is Willem Hoffmann de architect (D12.39701).
Rond 1936 gaat de school over naar de R.K. Kweekschool Afd. Onderwijzers. Deze behoorde tot de R.K. Kweekschool op de Groesbeekscheweg 150, waar in 1937 de Afdeling Onderwijzeressen zit. (Adresboek 1936, PGNC 6/6/1936, De Gelderlander 30/4/1936, De Gelderlander 26/6/1937).
Bibliotheek
Waarschijnlijk gaat het gebouw in 1958 weer over naar de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen: in 1958 vindt een verbouwing van de toiletten voor de “Nut’s kleuterschool’. Architect is F.M. Oswald uit Berg en Dal (D12.430715). Daarnaast opent het Nut dat jaar een bibliotheek. Dit was zowel een volwassenen- als jeugdbibliotheek. Daarnaast verzorgde ze de (wisselende collectie in 3 bejaardenhuizen). Sinds 1960 heet het 1960 Stichting Algemene Nuts Openbare Bibliotheek Nijmegen. Het zal tot 1983 in gebruik als bibliotheek. Daarbij wordt haar naam een aantal malen gewijzigd als gevolg van fusies: vanaf 1966 Algemene Openbare bibliotheek, vanaf september 1974 Stichting Gemeenschappelijke Openbare Bibliotheek (Huis van de Nijmeegse Geschiedenis)
In 1967 vindt een verbouwing plaats: het wijzigen van de ramen op de begane grond. (D12.464347). Hierbij worden de twee kleine ruitjes in het midden 1 ruit. Daarbij is opvallend dat in 2013 het middelste raam nog steeds uit 1 ruit bestaat, terwijl in 2023 hier zich weer 2 kleine ruiten bevinden.
Bij de verbouwing van 1983 is de opdrachtgever echter wel “Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen dep. Nijmegen” (oa D12.542578).
In 1992 worden er brandveiligheidsmaatregelen genomen, onder andere door het plaatsen van een brandtrap.
Gemeentelijk Monument
Het pand is een Gemeentelijk Monument. Met als tekst bij het besluit bij aanwijzing (tevens uitgebreide beschrijving):
“Goed voorbeeld van een eenvoudig maar zorgvuldig gedetailleerd schoolgebouw van rond de eeuwwisseling. Voorts van belang als onderdeel van het Beschermd Stadsbeeld 19de eeuwse Stadsuitleg. Goed bewaard gebleven.”
Deze pagina verzamelt reeds gemaakte artikelen over de wijk Altrade. Romeins amfitheater hoek Rembrandtstraat-Mesdagstraat In de buurt van Romeinse legerkampen…
In 1938 betrekt de Nederlandsche Middenstandsbank haar kantoor op de van Welderenstraat. Daarvoor laat ze het Effectenkantoor van Leeuwenberg samen met het naastgelegen pand verbouwen tot 1 kantoor met een uiterlijk zoals we dat tegenwoordig nog goed herkennen. De architect was Petrus Pieters.
Op 12 oktober 1938 opende de Nederlandse Middenstands Bank, na verbouwing van 2 woonhuizen naar een ontwerp van de architect Pieterse, haar nieuwe kantoor, verbouwing architect Pieters, foto 12/10/1938 (GN11369 RAN)
Leeuwenberg en van Swaay
Het pand van J.B. Leeuwenberg & Van Swaay, in 1924 verbouwd door architect G.M. Leeuwenberg, Van Welderenstraat 10, 1925 (F1585 RAN)
In 1925 ontwerpt G. Leeuwenberg de verbouwing van een woonhuis naar het Effectenkantoor Leeuwenberg & van Swaay. Daarbij wordt de begane grond ingedeeld als kantoor met een wachthall, bediendenkantoor, privékantoor en spreekkamer.
en in de kelder komt onder andere de kluis, couponkamers, archief, centr. Verw. en kolenopslag. Kadastraal: Sectie B n 813 (D12.389986).
Kantoorgebouw Leeuwenberg & Van Swaay te Nijmegen, Ing & ARch Bureau Rademaker & Leeuwenberg, ontwerp G. Leeuwenberg, datum tekening Amsterdam 13-3-1925 (D12.389984)
A.A.M. Leeuwenberg is op 3-11-1936 (“gistermiddag”, PGNC 4/11/1936) op 43-jarige leeftijd overleden. Anton Leeuwenberg was commissionair in effrecten bij het Leeuwenberg’s Effectenkantoor, welke “vroeger” Firma Leeuwenberg & Van Swaay heette. (De Gelderlander 5/11/1936 en PGNC 29/12/1936). In 13-8-1936 staat nog een advertentie van “Leeuwenberg & Van Swaay, commissionairs in effecten”
In 1938 laat de Nederlandsche Middenstandsbank het pand door architect Pieters verbouwen.
Nederlandsche Middenstandsbank
In 1928 was de Nederlandsche Middenstandsbank begonnen in “…een oud Nijmeegsch heerenhuis nabij de Houtmarkt. Het onderging een eenvoudige omwerking tot Bankgebouw. De moderniseering van den voorgevel met deur, borden en lichtbak, de groote publieksruimte met drie gemakkelijke loketten, bank, enz.; goed verlicht en ingericht kantoor en directiekamer werden door den architect der Nederlandsche Middenstandsbank, den heer J.P.W. Bieling te Amsterdam, op de uniforme wijze ontworpen. Het werk werd uitgevoerd door de aannemersfirma J.J. de Groot en Zn; het schilderwerk door den heer C. Burgers; de electriciteits-installatie door den heer Jos. Kwakkernaat, terwjl een gasradiatorverwarming werd aangelegd door den heer W.C. Nannings alhier.”
Het PGNC noemt daarbij dat ze was opgericht met medewerking van de Nederlandse regering en drie nationale middenstandsorganisaties (de R.K., de Neutrale en de Prot.Chr.). Haar hoofdkantoor staat in Amsterdam. Op het moment dat de bank haar bijkantoor opent heeft zij al ongeveer 90 bijkantoren in Nederland.
Bij de opening van de bank blijkt, dat er al langere tijd was gesproken over de wens van de 2 middenstandsorganisaties van Nijmegen voor de komst van een Middenstandsbank in Nijmegen. Wel blijkt dat Nijmegen met vorige middenstandbanken geen goede ervaringen had.
In het begin zal Nijmegen nog onder het Arnhemse kantoor vallen, met de bedoeling om langzamerhand zelfstandiger te worden. De bank zal vooral kredieten gaan verstrekken.
(PGNC 28/8/1928)
Verbouwing architect Pieters
Plan tot verbouwing der perceelen van Welderenstraat 8 en 10 (daarboven 6 respectievelijk 12 gezet) te Nijmegen tot kantoor der Ned. Middenstandsbank (D12.404346)
In 1938 vindt de verbouwing naar ontwerp van architect Pieters plaats. Daarbij wordt het pand rechts van Leeuwenberg, welke op dat moment nog woonhuis, bij de bank getrokken. Op D12.404349 staat dat het om de percelen 6-8-10-12 gaat.
Op de begane grond komt de ingang centraal te liggen. Voor de ramen verschijnen tralies. De twee afzonderlijke puntdaken worden samengevoegd.
Bij binnenkomst is over de gehele breedte -met de opgangen naar de woningen op de 1ste verdieping uitgezonderd- de publiekshall. Daarachter bevindt zich het bediendenkantoor, welke zowel het oude bediendenkantoor is met de rest van de naastgelegen ruimte van het aangesloten pand bijgegevoegd. Het privékantoor blijft bestaan, de spreekkamer is wachtkamer geworden. Waar de bergplaats en de wc zat, komt de spreekkamer. Als uitbouw wordt aan het nieuw aangesloten pand wc’s gebouwd.
Op de eerste verdieping zijn 2 woonhuizen.
Het PGNC schrijft over de verbouwing van 1938:
“Ned, Middenstandsbank in nieuw gebouw
Veel belangstelling bij de opening
Het kantoor van de Nederlandsche Middenstandsbank N.V. dat tot voor kort was gevestigd in de Oude Stadsgracht, is gisteren officieel in gebruik genomen in het geheel verbouwde pand, van Welderenstraat 10. Te drie uur in den middag hadden zich vele belangstellenden ten kantore verzameld, waar de hoofddirecteur, de heer J. van Eck, een openingswoord sprak. De hoofddirecteur verwelkomd de vertegenwoordigers van verschillende organisaties. Daarna wijdde spr. eenige woorden aan de ontwikkeling van de Middenstandsbank. Vooral in Nijmegen ging het aanvankelijk lang niet gemakkelijk, ondanks de garantie van den staat. De middenstanders hebben veel moeite gedaan om een middenstandsbank te krijgen, zoo zei spr., maar toen die er was, hield men zich afzijdig. Krachtige propaganda is daarom noodzakelijk. Men moet den middenstanders doen beseffen, dat de bank er is in hun eigen belang. Wat het kantoor in Nijmegen betreft, dat heeft jaren lang geleden aan onvoldoende accommodatie. Het bleek echter niet gemakkelijk iets beters te vinden, tenminste niet voor een redelijk bedrag. Een jaar geleden kwam men in contact met de Comm. Venn. Leeuwenberg’s Effectenkantoor. Het bleek mogelijk een samenwerking tusschen beide instellingen te bereiken. Daardoor werd ook de verbouwing mogelijk en nu deed het spr. genoegen, dat er een gebouw tot stand gekomen is, dat aan redelijke eischen voldoet. Spr. bracht hulde aan den heer A.J. Vermeulen, die langen tijd als directeur van de Middenstandsbank in Nijmegen in moeilijke tijden uitstekend werk heeft verricht. Thans zal hij in Utrecht een belangrijke functie te vervullen krijgen. De heer v. Eck bracht tenslotte hulde aan den architect, den heer Pieters, en de aannnemersfirma Thunnissen voor de wijze, waarop zij de verbouwing uitgevoerd hadden.
De heer A.S. Tesser, lid der commissie van advies, herinnerde aan de prettige samenwerking met den heer Vermeulen, dien men noode zal missen. De middenstand te Nijmegen heeft het door verschillende omstandigheden moeilijker, dan elders, b.v. door het feit, dat de grens gesloten is. Men mag nog tevreden zijn, dat de Middenstandsbank de eindjes aan elkaar heeft weten te knoopen. Spr. wenschte de directie geluk en dankte den heer Vermeulen voor de samenwerking.
De heer J. Hendriks, voorzitter van de R.K. Middenstandsvereeniging, sloot zich aan bij de woorden van den heer Tesser. Spr. was verheugd met dit gebouw, want het oog wil ook wat. Het deed spr. leed, dat de heer Vermeulen Nijmegen gaat verlaten en hij wenschte hem het beste toe.
De heer J.J.M.H. Nijst dankte namens mevrouw Leeuwenberg voor de wijze, waarop de Middenstandsbank het effectenkantoor heeft overgenomen. Spr. hoopte, dat de combinatie mag beantwoorden aan de verwachtingen.
De heer G.J. van Brummen, voorzitter van de Nijmeegsche Handelsvereeniging, dankte den heer Vermeulen voor de prettige samenwerking. Als lid der commissie van advies onderschreef spr. de woorden van den heer Tesser. Spr. hoopte, dat de grens spoedig open mocht gaan, want dat zou voor den middenstand een betere toekomst brengen.
De directeur van de Middenstandsbank te Nijmegen, de heer P.G.A. Suurenbroek, deelde mede, dat de burgemeester wegens Raadsvergadering verhinderd was, de opening bij te wonen. Spr. dankte voor de belangstelling, die van de zijde der Kamer van Koophandel getoond werd door de aanwezigheid van de heeren ir. Th. Rosskopf, voorzitter, en J.W.F.G. Thijssen, secretaris. Spr. hoopte op een goede samenwerking met de adviseurs en met de middenstandsorganisaties. Spr. dankte ook de plaatselijke pers voor haar aanwezigheid en hij sprak zijn waardeering uit voor de komst van den heer P.L.M. van Wayenburg, secretaris der Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer. De heer Suurenbroek zeide dan, groote achting te koesteren voor het vele, dat de heer Vermeulen had verricht. Tenslotte dankte spr. mevr. Leeuwenberg voor haar aanwezigheid, waarbij hij tevens hulde wilde brengen aan haar overleden echtgenoot.
Vervolgens waren de belangstellenden in de gelegenheid, het gebouw te bezichtigen. De kantoorruimten wekten aller bewondering en ook de moderne kluisinrichting werd met zeer veel interesse in oogenschouw genomen. “ (PGNC 13/10/1938)
Architect Petrus Pieters
Petrus Joannes Stephanus Pieters is op 26 december 1869 in Amsterdam geboren. Zijn vader Johnnes Chr. P. was meester timmerman en aannemer. Zijn moeder was Joanna M. Rademaker. Hij is in ’s-Hertogenbosch getrouwd met Anna Maria C. Verhoeckx.
Na de lager school krijgt hij een opleiding van 4 jaar in het timmervak en bouwkundig tekenen op het bureau van architect Paul J.A. Gabriël. Voor dit bureau heeft hij ook bouwkundig opzichterswerk verricht en enkele werken uitgevoerd. Daarna gaat hij bij andere bureaux, om zich daarna te vestigen als zelfstandig architect.
Hij bouwde kerken en pastorieën, jeugdhuizen, scholen, woon- en landhuizen. Ook bouwde hij bankgebouwen voor de Nederlandsche Middenstandsbank. Naast Nijmegen waren dit onder andere Roermond, Eindhoven, ‘s-Hertogenbosch en Alkmaar.
De Gelderlander 20/10/1941 Na de verbouwing blijken de Nederlandsche Middenstandsbank en Leeuwenberg op hetzelfde adres te zitten. Deze lening was uitgeschreven onder de Duitse bezetter en gebracht door de beruchte Meinoud Marinus Rost van Tonningen als president van De Nederlandsche Bank enwaarnemend secretaris van Financiën
Verbouwing Estourgie
1946
In 1946 vindt een verbouwing plaats naar ontwerp van Charles Estourgie. De tekeningen en beschrijvingen zijn genomen uit de “Bestaande toestand” van 1957 (D12.429307)
In 1946 vindt een verbouwing plaats naar ontwerp van Charles Estourgie. De tekeningen en beschrijvingen zijn genomen uit de “Bestaande toestand” van 1957 (D12.429307) , aangezien het niet geheel duidelijk is welke van de gevonden bouwtekeningen van Estourgie het uiteindelijke werk geworden is.
Wat bij het front opvalt, is dat de 2 deuren naar de opgang veranderd zijn in ramen. De trappen zijn nog wel aanwezig, maar nu dus nadrukkelijk als onderdeel van de begane grond van de bank. De grootste veranderingen zijn intern: de 1ste verdieping wordt bij het bankgebouw bijgetrokken.
Daarnaast is het ‘Privékantoor’ verdwenen. Dat is verder nog niet onderzocht. De begane grond bestaat voornamelijk uit de bediendenruimte en hal voor het publiek. Wel is de achterste spreekkamer blijven bestaan.
De 1ste verdieping is zoals gezegd bij de bank getrokken. De tussenmuur is wel geheel blijven bestaan, zonder dat er een deur gemaakt is die beide voormalige bovenwoningen verbindt. De directiekamer, Credieten, Archief en “Proc. H.” (procuratiehouder) beslaan het grootste deel van de ruimte.
Het is onduidelijk of Leeuwenberg nog als zelfstandig bedrijf actief is, aangezien de 1ste verdieping wel een procuratiehouder heeft. Dat dient nog verder worden onderzocht.
Verbouwing 1957
Bij de verbouwing van 1957 wordt vooral de indeling van de begane grond qua bediendenruimte en de hall aangepast ((D12.429306). Ook krijgt de 1ste verdieping een doorbraak tussen de 2 panden door middel van een pand brede verbindingsgang.
Verbouwing 1972 en verder
Van Welderenstraat 10 Augustus 2023 (Google Streetview)
In 1972 vindt de verbouwing van het bankgebouw plaats naar een kantoor en kamerverhuurbedrijf. Het ontwerp is van de architect G.H. Smit uit Arnhem (D12.487674). Daarbij worden de voormalige ingangen naar de bovenverdieping(en) hersteld. Deze krijgen de nummers 8 en 12.
De centrale ingang van nummer 10 blijft behouden en van de voormalige bankruimte is kantoor I en II gemaakt. Tussen deze 2 kantoren is weer een tussenmuur gekomen. Op de eerste verdieping zijn 6 kamers en 2 keukens gepland (D12.487673).
Vanwege privacy is verder niet gekeken naar de indeling en volgende verbouwingen van in ieder geval 1978, 1984 en 1993.
Van Welderenstraat 8, 10 en 12, maart 2025 (Google Streetview)
Afgaande op Google Streetview, is in BT Kappers in mei 2019 nog hier gevestigd. In ieder geval zit op augustus 2021 Gallery024 in het pand en momenteel (december 2025) nog steeds.
Piushove met nieuw te bouw appartementen in de verkoop (december 2024)
De Piushove is gebouwd in 1926 als een convict: een huis voor priesters en priesterstudenten. Hier kregen ze volledig pension. Daarbij golden de kloosterregels hier niet: het betrof seculiere priesters en -studenten (De Gelderlander 31/12/1926), oftewel: ze waren niet gebonden aan een klooster.
Wel waren er in ieder geval na de oorlog vaste tijden voor gebed, stilte en maaltijden; het is aannemelijk dat deze ook vóór de oorlog hebben gegolden.
Het convict is gebouwd in opdracht van de Nederlandse bisschoppen, waarbij professor van Welie was gevraagd voor de bouw te zorgen. De oprichting was mede mogelijk door een schenking van paus Pius XI van 50.000 gulden. Het gebouw is dan ook naar hem vernoemd.
Professor Van Welie
Van Welie zal na de bouw aantreden als rector en dat nog jarenlang blijven. In 1937 viert hij zijn 25-jarig priesterfeest (De Gelderlander 1/6/1937 met foto van van Welie). En in 1952 viert hij zijn 40-jarig priesterfeest. Hij is dan de enige hoogleraar die sinds de oprichting van de R.K. Universiteit aldaar werkzaam is. Bij de receptie krijgt hij felicitaties van bekenden die hij heeft opgedaan “… in de vele jaren waarin deze Brabantse priester, zonder ooit Nijmegenaar te worden, in onze stad verblijft”. (De Gelderlander 3/6/1952)
Het Pius Convict werd ontworpen door architect van Halteren van het architectenbureau van Aalst uit ‘s-Hertogenbosch voor het huisvesten van 23 priester studenten. De studenten werden verzorgd door de zusters van de orde van de Dochteren van Maria en Jozef. Het Convict werd genoemd naar Paus Pius XI die geld ter beschikking had gesteld voor de realisatie. Rector was prof. dr. F.A.M. van Welie, Van Slichtenhorststraat 93, 16/9/1926 (Uit: Katholieke Illustratie via F9346 RAN)
De capaciteit is berekend op 23 a 25 studenten. De kapel zal voorlopig 5 altaren bevatten, welke later waarschijnlijk naar 8 vergroot zal worden. “Het groote belang van deze stichting, die prof. van Welie aan de Msb. verzocht in die liefdadigheid, maar vooral ook in het gebed van Nederland’s Katholieken aan te bevelen, valt te meer in het oog, wanneer wij weten, dat de theologische faculteit te Nijmegen slechts een klein aantal studenten telt, dat bij het einde van den loopenden cursus tot een uiterst gering cijfer inkrimpt, zoodat een toevloed van nieuwe theologische studenten noodzakelijk is, wil de faculteit niet gaan afsterven.” (Dagblad van Noord-Brabant, 17-5-1926; zij noemt overigens dat de degenen die de wetenschappelijke opleiding opvolgen “toch tegelijk priester en kloosterling blijven”) Bij aanvang zal waarschijnlijk een tiental studenten het convict gaan betrekken (De Gelderlander 11/9/1926).
Dochters van Maria en Jozef
De “Dochters van Maria en Jozef” zullen de huishouding op zich nemen. Hun woning is daarbij achter het convict gebouwd. Hierin wonen tot 1946 ook de zusters die lesgeven op de B.L.O. school in de Timorstraat. Op 2-10-1950 vertrekken de zusters.
Architect J.J. van Halteren
Het pand is ontworpen door architect J.J. van Halteren. De aanbesteding is op 27-10-1925. Daarbij is J. Hofman en C.H.M. Arts uit Nijmegen de laagste inschrijver met f 152.400, waarmee zij de opdracht tot de bouw verkrijgen (De Gelderlander 30/10/1925)
Johannes Joseph Maria van Halteren (Amsterdam, 14 april 1893 – Den Bosch, 16 maart 1973) was een Nederlands architect. Zijn vader was Jan van Halteren, een aannemer en zijn moeder Maria Otto.
Opleiding
Hij volgde zijn opleiding aan de Industrieschool in Amsterdam en daarnaast kreeg hij privé-les en volgde hij de opleiding aan de Haagssche Teekencursus voor de acte M.O. tekenen, die hij in 1920 verkreeg. Daarna ging hij onder andere werken bij de architecten Jan Stuyt, Jos. Cuypers, en P. J. Bekkers in Amsterdam. Ook was hij enige tijd werkzaam bij de Rijksdienst, afdeling Rijksgebouwen.
Vestiging in Den Bosch
In 1919 vestigde hij zich als architect te ’s-Gravenhage. Daarna associeerde hij zich in 1920 met architect W. van Aalst in ’s-Hertogenbosch. In 1925 werd deze associatie weer verbroken; het ontwerp van de Piushove is nog uit de tijd van zijn associatie…
Monumenten van van Halteren
Hij heeft verschillende grote gebouwen ontworpen, waaronder kerken, ziekenhuizen, verzorgingshuizen, onderwijsinstellingen en landhuizen. Hij was vooral actief in Noord-Brabant en Gelderland. Een aantal gebouwen zijn Rijksmonument:
In Nijmegen ontwierp hij in 1972 ook de kapel voor Huize Sint Anna (Groesbeekseweg 327)
Oorlog
In 1942 is het gebouw gevorderd door de Duitse Wehrmacht.
Na de bevrijding dient het pand in ieder geval een tijd als onderkomen voor de Staf Grensvak B van het Korps Grensbewaking. Deze zal rond augustus 1946 worden verplaatst naar de Sterreschansweg 81 (De Gelderlander 21/8/1946).
Na de oorlog
In de periode kort na oorlog waren er nog meer dan 50 bewoners. In de jaren 60 daalde het aantal priester-studenten snel en daarop werd het Pius-Convent in 1970 gesloten.
Verzorgingshuis bejaarde geestelijken
Daarop koopt de Heerlense Congregatie van de Kleine Zusters het pand en liet het verbouwen tot een verzorgingshuis voor bejaarde geestelijken.
2002 Zorggroep Zuid Gelderland
Vervolgens kocht woningcorporatie Talis het pand in 2002. Ze liet het gedeeltelijk verbouwen en verhuurde het aan ZZG Zorggroep. Het had 32 onzelfstandige woonheden, waar dementerende ouderen woonden.
Het gebouw was echter niet langer toekomstbestendig: om mensen ook in de toekomst een prettige en verantwoorde woning te bieden zou er een grote verbouwing of nieuwbouw nodig zijn. Het lukte echter niet om de plannen dusdanig financieel rond te krijgen, dat sociale huisvesting mogelijk was.
Daarop realiseerde Talis in samenwerking met de ZZG Zorggroep de vorm van kleinschalige woonzorglocaties, de laatste bewoners vertrekken in de lente van 2016. Daarbij besluit Talis het pand te verkopen: het gebouw paste in haar vorm niet meer bij de kerntaak van Talis.
2016 Claver Real Estate
In 2016 koopt Claver Real Estate het pand aan. Daarna wordt het om leegstand te voorkomen anti-kraak verhuurd.
Daarbij heeft ze plannen om het gebouw te verbouwen naar grotendeels oorspronkelijke staat en daarnaast aan de achterkant een uitbouw te plaatsen. Het moet dan plaats bieden aan 44 zelfstandige, zogenaamde “beschut-wonen” huurappartementen. Daarbij moeten er gemeenschappelijke functies als een atrium en een tuin komen. Ook krijgt het een ondergrondse parkeerkelder voor minimaal 22 parkeerplaatsen.
Claver ziet echter af van de daadwerkelijke ontwikkeling, vanwege nieuwe regelgeving over de maximale huurprijzen in de vrije sector.
Own Projects https://own-projects.nl/projecten/piushove-nijmegen/ noemt “het gewijzigde bestemmingsplan” als reden tot verkoop. Er is inderdaad sprake van een gewijzigd bestemmingsplan, welke echter in … door de gemeente is goedgekeurd…
In ieder geval verkoopt ze in oktober 2024 aan BL Huisvesting B.V. uit Gemert voor 4,5 miljoen euro.
Oktober 2024: Joie de Vivre van BL Huisvesting
Ingang Piushove (december 2024)
BL Huisvesting werkt het plan verder uit. Het project blijft deels hetzelfde: het verbouwen van het oorspronkelijke gebouw, rekening houdend met de historie. De oorspronkelijke kozijnenverdeling van rond 1930 wordt hersteld en ook de kapel blijft behouden. En ook hier wordt een uitbouw geplaatst. Ook nu komen er 44 appartementen: 28 in het hoofdgebouw en daarnaast 16 nieuw te bouwen appartementen. Met een gemeenschappelijk atrium en een gemeenschappelijke tuin. De appartementen zijn 50 tot 140 m². Daarnaast komt er een ondergrondse parkeerkelder.
De doelgroep lijkt echter een andere: 1- of 2 persoonshuishoudens van 50 jaar en ouder die luxe en comfort willen en tegelijkertijd houden van een historische locatie. En daarbij zowel stedelijkheid/levendigheid als rust willen. www.joiedevivrewonen.nl
BL Huisvesting (Bas van de Laar Huisvesting) is een bekende naam op het gebied van het verbouwen van historisch erfgoed. Op haar site laat ze de voorbeelden van het Kasteel van Gemert zien en de verbouw het klooster Nazareth, eveneens in Gemert. https://www.blhuisvesting.nl/historisch-erfgoed/
Het Priesterconvict te Nijmegen. DE PLECHTIGE INWIJDING.
Heden werd het Pius-convict te Nijmegen, bestemd voor priester-studenten, die de R. K. Universiteit bezoeken, op plechtige wijze door Z.D. H. Mgr Arn F. Diepen, Bisschop van Den Bosch, namens het geheele Nederlandsche Episcopaat plechtig ingewijd.
Na de plechtige Inzegening en H. Mis, opgedragen door Z. D. H., hield de rector, prof. dr. F. van Welie een rede, waaraan wij het volgende ontleenen:
Rede prof. Van Welie.
Het is mij een voldoening des harten, een woord van dank te spreken tot hen, die medewerkten aan het totstandkomen van deze stichting en een verzoek aan dat dankwoord toe te voegen.
Op de eerste plaats moet ik hier dank brengen aan het Doorl. Episcopaat, hetwelk mij waardig keurde, om voor zulk een doel te werken; bijzonderen dank mag ik wel brengen aan U, Monseigneur, die zelfs tijdens Uwe ziekte onverzwakt werkdadige belangstelling hebt betoond voor deze stichting en die aanstonds bereid waart in te gaan op het verzoek van Z. D. H. den Aartsbisschop om het Pius–convict in te zegenen.
Dank ook moet ik brengen aan zoovele geestelijken, kloostergemeenten en leeken, die mild hebben bijgedragen voor deze stichting.
Doch, wanneer ik hen allen nogmaals hier openlijk recht hartelijk bedank, dan mag ik toch zeker niet nalaten met name te noemen ééne persoon, wier verdiensten tegenover het Priester-convict toch niet onbekend kunnen blijven. Ik bedoel, Moeder Simplicia, hier tegenwoordig als Algemeene Overste der Dochters van Maria en Joseph. Aanvaard mijn dank, eerw. Moeder, en wanneer het U onaangenaam is deze woorden van lof te hooren, verdraag dan deze onaangenaamheid ten bate van het convict.
Vervolgens dankte spr. nog de uitvoerders van het groote werk.
„Dank voor allen – aldus spr. – die belangstelling toonden in dit werk met name voor u, die deze belangstelling toont, door hier tegenwoordig te zijn. Maar vóór allen moeten we dank brengen aan Z. H. Paus Pius XI. De financieele moeilijkheden schenen immers de stichting van een Priester-convict onmogelijk te maken, en tóén verraste ons Z. H. met een aanzienlijke gift, tóén sprak de Paus en het werk werd begonnen, alle nog bestaande moeilijkheden ten spijt. Gaarne stel ik daarom voor te zenden het volgende
Telegram aan Z.H. den Paus.
Saint Père Pie XI Palais du Vatican Rome.
Monseigneur Diepen Evêque de Boisleduc en Hollande inaugurant, au nom de1 I’Episcopat Néerlandais, Piusconvict pour Prêtres étudiants a I’Université de Nimègue exprime à Votre Sainteté profonde reconnaisance hommage filial et demande humblement avec Professeurs de I’Université et invites bénédiction apostilique pour prospérité Piusconvict.
„Maar als wij dank brengen aan de menschen, dan moeten we toch zeker onzen dank betuigen aan Hem, Die de kracht gaf al dat goede te willen en te volbrengen. U hebt dezen morgen, Monseigneur, den eenig waardigen dank aan God gebracht door het H. Misoffer en morgen wil ik dien dank herhalen, door eveneens in de kapel van dit huis God den Zoon als een offer van dankbaarheid aan God den Vader op te dragen.
„Aan dit dankwoord wil ik een verzoek toevoegen, n.l. dat Gij allen wilt bidden, opdat God Zijn rijksten zegen over dit huis doe nederdalen. Ik heb het vaste vertrouwen, dat dit gebed, wanneer het met volharding gestort wordt, zal verhoord worden, want, als ik vraag, dat Gij wilt bidden voor dit huis, bedoel ik niet op de eerste plaats de tijdelijke belangen, met name oplossing van de financieele moeilijkheden, waarin dit huis nog altijd verkeert, maar dan heb ik vooral, ja, ik zou zeggen vandaag alléén op het oog de geestelijke belangen van deze stichting, n.l. dat de priesters, die dit huis bewonen, meer en meer mogen bevestigd worden in hunne priesterlijke deugd. En speciaal mag ik dit wel verwachten van hen, die dit huis in de naaste toekomst zullen bewonen: bidt voor elkander en bidt voor mij.
En opdat ons aller gebed des te zekerder verhoord worde, wil ik nog voorstellen om daarmede te eindigen: bidden we tot God, door de voorspraak van Maria.”
De inrichting van het convict.
Het convict, gelegen aan de Van Slichtenhorststraat, in de schaduw van de St Antoniuskerk aan den Groesbeekschen weg, maakt den indruk van eenvoud en soberheid.
In strakke lijn opgetrokken zonder eenige overdaad aan siertooi, met geheel symmetrischen gevel, getuigt het geheele gebouw van rust en past het harmonisch in de deftige omgeving van het stemmige Sumatraplein.
De bouw is zoodanig uitgevoerd, dat het klooster der eerw. Zusters Dochters van Maria en Jozef, wier moederhuis in de Choorstraat tegenover de St. Jan te ‘s Bosch gevestigd is en die de zorgen voor de bewoners van het gesticht dragen, gezet is achter in den tuin en aansluit bij het convict.
Alle kamers, zit-slaapkamers of zit- en slaapkamers en bestemd voor de priesterstudenten, zijn alle gelijkvloers of op de eerste verdieping, zooveel mogelijk ontworpen aan de straatzijde.
De drie-en-twintig kamers voor de priesterstudenten liggen in beide vleugels van het gebouw, terwijl in den linkervleugel, ais afgescheiden van het overige deel van het convict, de zit-, studeer- en slaapkamer, benevens ontvangstzaal van den zeereerw. heer rector, prof dr. F. R. van Welie is ontworpen, tegelijk ligt deze rectorswoning aan den ingang, welke leidt tot het klooster der eerw. zusters. Langs den hoofdingang, even sober als de vestibule, komt men terstond in de lange hoofdgang, waaraan de verschillende kamers zijn geprojecteerd. Frissche, ruime vertrekken met centrale verwarming, electrisch licht, staan beschikbaar voor de priesterstudenten, voor wie het convict een eenvoudig ameublement beschikbaar stelt, door de studiegasten met eigen meubels aan te vullen.
Links van de gang ligt de groote eetzaal met de onmiddellijk daaraan grenzende conversatiezaal.
De eet- en recreatiezalen komen uit op den ruimen binnentuin.
Op de eerste verdieping liggen langs de straatzijden weer verschillende studeer-slaapkamers of studeer- en slaapkamers, welke laatste iets kleiner zijn dan de eerste.
Hier is ook de kapel, een intiem Godshuis van innige stemming, waarin de architect ook een wondere harmonie van kleur en constructie wist te bereiken.
In de betrekkelijk kleine kapelruimte zijn zes altaren geplaatst, waarvan een hoofdaltaar en vijf kleinere, allen in denzelfden stijl, en geplaatst in kleine spitsboog.
Voor de eerw. zusters is in dezelfde ruimte uitgevoerd een koorkapel, welke geheel vrij van af van het zusterhuis is te bereiken.
Op deze eerste verdieping zijn nog eenige gastenkamers voor den zeereerw. rector gebouwd, welke kamers zoo noodig ook disponibel gesteld kunnen worden voor oud-studenten, die het convict nog weer eens zouden willen bezoeken om oude vriendenbanden met de R. K. Universiteit weer te hernieuwen.
In het sousterrain zijn aangebracht de keuken, het waschhuis, de centrale verwarming en de provisiekelders.
Het convict kan aan drie-en-twintig priesterstudenten huisvesting verleenen en met het noodige aanpassingsvermogen zou men ook een dertigtal priesters in het huis kunnen opnemen.
Het geheel, zoo in- als uitwendig, maakt den rustigen soberen indruk van het ernstige studiehuis, waarin jonge priesterstudenten zich komen verdiepen in de theologische wetenschappen. _De opzet van het gebouw, modern, doelmatig en toch vooral sober, is van vrij strakke lijn en indrukwekkenden stijl. Het ontwerp is van den architect van Halteren, van het architectenbureau van Aalst te ’s Bosch, de uitvoerders zijn de Nijmeegsche aannemers de heeren Hofman en Arts, het schilderwerk werd uitgevoerd door den heer Willemse, de electrische aanleg door de firma Beukerink, alle in Nijmegen. De centrale verwarming is van de firma Felix Uit Amsterdam.”
(De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad, 16-9-1926)
Wonen in Nijmegen 