Groen in Nijmegen – Pagina 2 – Wonen in Nijmegen

Ruïne St. Walrick met echte of onechte koortsboom (april 2023)

#Nijmegen, Groen in Nijmegen, GroenInNijmegen

Ruine en Koortsboom Sint Walrick

1 juli 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

St. Walrickweg 7 Overasselt

Ruine st Walrick met echte of onechte koortsboom (april 2023)

Een ruïne met veel lapjes aan de boom en tegenwoordig zelfs aan 2 bomen. De St. Walrickkapel is in de 15^e eeuw gesticht. Daarbij is het vanaf die tijd mogelijk een bedevaartsplaats voor St. Walrick geworden.

Kapel

De kapel behoorde oorspronkelijk bij de kloosterboerderij van St. Valéry-sur-Somme, een benedictijnse abdij. Zij was sinds 952 rechthebbende op het grondbezit en stichtte daar een uithof met een kapel. Deze werd later tot priorij verheven.

Vanaf 1389 raakte het Overasseltse klooster in geval, waarop in de 15^e eeuw een nieuwe kapel werd gesticht. Deze kapel werd vernoemd naar St. Walrick, die rond 611 de abdij St Valéry had geticht.

Wie was St. Walrick?

In Nederland kent men St. Walrick, oftewel de heilige Walricus (Auvergne, 565 – Leuconay, 1 april 619 of 622, daarin verschillen de gevonden bronnen)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Walricus of op zijn frans Saint Valery of Walaricus

https://fr.wikipedia.org/wiki/Valery_de_Leuconay

Hij trok predikend door het land en was stichter van de abdij Saint-Valéry-sur-Somme

Daarbij zijn er een aantal legenden aan hem verbonden. Hij zou iemand die was opgehangen door middel van een gebed weer tot leven hebben gewekt. Bovendien zou hij mensen hebben kunnen genezen van koorts en andere ziektes. Rond zijn tombe ontstond een cultus.

Hij is een beschermheilige van zieken en vooral van lijders aan koorts. Zijn feestdag is 1 april.

Verering St. Walrick

Oorspronkelijk werd St. Walrick vereerd. Een beeld of iets dergelijks van hem zijn echter niet bekend. Ook werd St. Willibrord een tijdlang vereerd.

Het Meertens Instituut: “Mogelijk was de verering van deze heilige, patroon van zieken en dan vooral koortslijders, in Overasselt groeiende. De nieuwe kapel kon als centrum voor de pelgrimages dienen.” In ieder geval heeft er nooit een relatie met Willibrord bestaan, zoals de “legendes” verhalen.

Van kapel naar koortsboom

Wanneer de verering verschuift van de kapel naar de koortsboom is nog niet geheel duidelijk.

Meertens: “In 1846 schetste de geschiedschrijver Van Schevichaven hoe vooral tussen de verschillende Mariafeesten door talrijke gelovigen naar de kapel trokken om er te bidden en hun offer te brengen. Hij maakte melding van de bijzondere intentie van hun gebeden, namelijk gevrijwaard blijven van ziekten die met koorts gepaard gaan, of hiervoor genezing vinden. Aan menige struik bij de kapel werd toen een stuk kousenband of lint gebonden. Vanaf deze periode werd de kapel in toenemende mate met St. Willibrord geassocieerd en verdween de heilige Walrick steeds verder naar de achtergrond. In deze periode zal ook de legende rond het ontstaan van de koortskapel ontstaan zijn, waarin een hoofdrol voor Willibrord was weggelegd.“

Het Meertens Instituut noemt dat in de loop van de 19^e eeuw verschoof de verering van de ruïne naar de naastgelegen struiken en bomen.

Meertens: “In 1740 werd de ruïne nog door ‘de Roomschgezinden met veel eerbied bezogt’.”

Het KN schrijft: ““Afgoderij dat vermeden dient te worden”, is hoe het genoemd werd in officiële stukken van protestantse kerkgemeentes uit de zeventiende eeuw. Ze refereren hiermee aan zogenaamde koortsbomen die in deze periode overal in de Republiek der Verenigde Nederlanden te vinden zijn: van Alphen tot aan Overasselt.”

Ten aanzien van Bergharen is de Onze Lieve Vrouw ter Nood Gods boom beken. De verering op de Molenberg, die tegenwoordig Kapelberg wordt genoemd, dateert daar bij uit de 14^e eeuw. De Provinciale Synode in Nijmegen meldt in 1606 daarover: “dat er weder nieuwe affgoderye ende bedevaert opgerecht ijs tot [Berg-] Haeren in Mas ende Wael, aldaer een Lieve Vrouwe gestelt ijs ende die op verleden Maendagh na Pynxsteren van een grooten aentael volcx ende eenighe notable (die dese afgooderije na landtsz recessen behooren te verhinderen) besocht ende gheehrt gewest ijs.” (Wikipedia).

Zowel het Meertens Instituut als de Atlas van de Leefomgeving noemen de 19^e eeuw: mogelijk dat vanaf dat moment de “hernieuwde” verering plaats vond?

Het KN noemt dat koortsbomen gebruikt werden als herkenningspunt om katholieke erediensten in het geheim te kunnen houden in de tijd dat de openbare eredienst was verboden.

Het KN: “Een koortsboom (of ‘lapjesboom’) is een zomereik of linde waarin stukjes textiel gehangen worden om te bidden voor een persoon die ernstig ziek is. Het volksgebruik ontstond vaak bij een boom die al betekenis had vanwege een heiligenverering. Veel Brabantse koortsbomen hebben bijvoorbeeld een connectie met Maria, maar lokale devoties zoals Sint-Walrick (Overasselt) en Sint-Odrada (Eersel) komen ook voor.”

Huidige koortsboom

De huidige -grote- koortsboom is een zomereik die geplant is tussen 1910 en 1920.

Reformatie en begin verval

Een ruïne van de St. Walrick-kapel; een sepiatekening, 18e eeuw (GN15044 RAN)

Bij de Reformatie wordt de katholieke eredienst verboden en komt er een eind aan de priorij van St. Valéry. De protestanten nemen de kerk over en de eerste predikant wordt in 1609 benoemd. De goederen van de priorij komen in handen van de protestante adel, die vooral ook in het tiendrecht geinteresseerd zullen zijn geweest. Hans Willem van Randwijck en Joest Vlaming kopen de goederen aanvankelijk in erfpacht in 1617, in 1648 verkrijgen zij het volledige eigendom.

Achtereenvolgens zijn de families Van der Moelen, Rengers, Ten Hove en Munter eigenaar.

De laatste particuliere eigenaar was A.D.M. Munter van Sleeburg. Hij liet bij zijn overlijden de kapel en de bijbehorende grond na aan De Algemeene Armen te Overasselt. Mogelijk was deze schenking ingegeven doordat er vanouds een offerblok voor de armen in de kapel aanwezig was. Met een grote veiling in 1852 eindigt het grootgrondbezit.

Verbouwingen

In de loop der tijd zijn er een aantal verbouwingen aan de kapel uitgevoerd. In de 17^e eeuw, na het overgaan op de nieuwe eigenaar, zijn er herstelwerkzaamheden verricht. Een opvallende was het opnieuw optrekken van een deel van de westgevel. Hiervoor zijn stenen gebruikt uit de zijmuren, waardoor de kapel werd versmald.

Ruïne van de kapel Sint Walrick,1903 (F74038 RAN)

Een restauratie uit 1903 waarbij rollagen en steunberen werden aangebracht, werd in 1940 weer teruggedraaid. In 1940 werden de muren recht opgezet en met kloostermoppen tot manshoogte gebracht. Daarbij werd tevens de fundering voor het altaar en de dat van de oorspronkelijke westgevel teruggevonden.

Het huidige aanzicht dateert vooral van de werkzaamheden in de jaren 50: de oostgevel werd verlaagd en vervlakt, de flankmuren tot op borsthoogte gemetseld.

Staatsbosbeheer

Bezoek van Jhr. mr. C.G.C. Quarles van Ufford, Commissaris van de Koningin in Gelderland en burgemeester van Overasselt Walraed (W.J.F.M) baron van Hugenpoth tot Aerdt (rechts, beiden in donkere jas) bezoeken met verkenners de ruïne van de St. Walrickkapel. Rechts de zgn. koortsboom, 1953-1955 (GN42113 RAN)

Staatsbosbeheer draagt in 1986 werd het beheer van de ruïne overgedragen aan de Monumenten Stichting Baet en Borgh.

Een mooie foto uit 1977 vóór de restauratie is te zien op F21805 RAN.

De ruïne van de Sint Walrickkapel en de koortsboom in de Hatertse en Overasseltse Vennen. De foto is gemaakt nadat de achterwand door vandalisme is omgeduwd en vóór het herstel ervan, 27/8/1985 (Ger Loeffen via F37857 RAN CCBYSA)

Bij de restauratie was de koortsboom bijna omgehakt, omdat deze te dicht bij de kapel stond. Na protesten werd hiervan afgezien. De kapel werd gerestaureerd naar de situatie uit 1904 op basis van beeldmateriaal uit die tijd. Wel zijn de laagste takken van deze boom gesnoeid, zodat er geen nieuwe lapjes aan deze boom kunnen worden opgehangen. Daarvoor in de plaats is iets verderop een nieuwe eik geplant, die de taak van de “oude” boom overneemt.

Vergetelheid

St. Walrick zelf raakt, in ieder geval in Nederland, in de 19^e eeuw in vergetelheid. Bedevaartgangers begonnen de kapel met Sint Willibrord te identificeren, de vaderlandse heilige. Behalve offers te brengen in het offerblok, hingen pelgrims ook een lapje in de boom om de koorts “af te binden”.

Het Meertens Instituut constateert daarbij dat vooral vanaf de jaren 90 deze gewoonte weer is toegenomen.

Beelden

In de kapel zitten in de oostelijke muur 2 nissen. Oorspronkelijk waren deze bedoeld voor lampen. In de linker nis staat een beeld van O.L. met kind. Het is gemaakt door Peter Rovers. Daarvoor had de Lourdes-groep van de Katholieke Verkenners opdracht gegeven, om te vieren dat het 100 jaar geleden was dat het beeld van de Zoete Lieve Moeder vanuit Brussel naar ’s-Hertogenbosch was teruggekeerd. Daarbij zijn de stangen aangebracht om te voorkomen dat het beeld gestolen wordt. De steen die onder het beeld is ingemetseld is afkomstig uit Lourdes.

Daarnaast staat nog de stenen tronk, waar vroeger de collectebus was voor de de Stichting van De Algemene Armen te Overasselt.

Verzonnen legendes

Rondom de koortsboom zijn 2 “legendes” bekend, die in beide gevallen zijn verzonnen. De onderwijzer Gomarius Mes publiceerde deze in de de 19^e eeuw, in de Katholieke Illustratie (1885-1886).

Haarband

De eerste “legende” is het verhaal dat de dochter van een heidense roverhoofdman ziek wordt. De vader was hoofdman van de “Hoemannen”, die het gebied rond Heumen onveilig zouden maken. Zij leven in een hut. Wanneer de dochter aan de koorts dreigt te bezwijken, gaat haar vader naar Willibrord, die op dat moment op missie was in dit gebied. Willibrord probeert de hoofdman tot inkeer te brengen en geeft tevens opdracht om een haarband van de dochter aan een struik te binden. De vader gehoorzaamt en de dochter geneest. Daarop bekeren ze zich beiden tot het christendom, waarop ze door de Hoemannen worden gedood. Sindsdien is dit een plek waar koortslijders en andere zieken op voorspraak van Sint Willibrord genezen hopen te vinden.

Keizer Karel

Keizer Karel zou de genezende kracht in 777 ervaren hebben door in de boom een zijden snoer opgehangen te hebben en daarna in gebed te zijn gegaan. Als dank zou hij een kapel hebben laten bouwen, gewijd aan St. Willibrord.

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://bedevaart.meertens.knaw.nl/plaats/603

https://mijngelderland.nl/inhoud/specials/een-wagen-vol-verhalen/de-koortsboom-in-overasselt

https://verhaaltussenmaasenwaal.nl/gemeenten/wijchen/sint-walrick-en-de-koortsboom/

https://mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/de-franse-priorij-van-st-walrick-in-overasselt

https://www.kn.nl/verdieping/erfgoed/de-koortsboom-als-hoopvolle-verzamelplek/

https://www.atlasleefomgeving.nl/nieuws/echte-verhalen-achter-overasseltse-koortsboom-brummense-spookboom-en-bladelse-heksenboom

https://www.gelderlander.nl/nijmegen-e-o/hennie-en-rinie-hopen-dat-koortsboom-bij-sint-walrick-boom-van-het-jaar-wordt-heeft-een-geweldig-verhaal~a61af860/

https://www.stwalrick.nl/nl/informatief/de-koortsboom

https://mijngelderland.nl/inhoud/specials/een-wagen-vol-verhalen/de-monniken-van-st-walrick

https://nl.wikipedia.org/wiki/Koortsboom

#Nijmegen, Groen in Nijmegen, GroenInNijmegen

Krayenhoffpark

1 juli 20251 augustus 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Het Krayenhoffpark was al vroeg ingetekend, in 1879, in de plannen voor na de ontmanteling. Het werd vernoemd naar Cornelis Krayenhoff, waarvan het graf aanvankelijk was overgebracht naar dit park; de originele grafsteen is er nog te vinden. Daarnaast staan er een aantal bijzondere bomen.

Het Krayenhoffpark staat vanaf 1879 op kaarten getekend. In 1896 kreeg het haar naam, vernoemd naar baron Cornelis Rudolphus Theodorus Krayenhoff. Daarbij werd Krayenhoff nog als Kraijenhoff geschreven. Het park heeft een driekhoekige vorm, welke verwijst naar de driehoeksmeting (of triangulatie): een van de activiteiten van Krayenhoff was dat van cartograaf.

Grafsteen Krayenhoff

Toen in 1914 het Fort Krayenhoff werd gesloopt, is het graf van Krayenhoff overgebracht naar Rustoord. In 1916 is de originele grafsteen verplaatst naar het Krayenhoffpark. Tijdens een reconstructie van het park is de grafsteen in 2008 180 graden gedraaid. Op de foto zijn de spijlen rondom de grafsteen te zien.

Eenige versiering

Het park is ontworpen door Bert Brouwer, die ook de 19e eeuwse stadsuitleg heeft ontworpen.

In de bespreking van de Gemeente begroting voor 1904 komt ook het Krayenhoffpark aan de orde. “…in de afdeelingen werd het behoud van het Krayenhoffpark onnoodig geacht en in overweging gegeven het plantsoen op te ruimen en het te bestemmen tot speelplaats.” B. en W. zien echter “in het tegenwoordige plantsoen van het Krayenhoffpark eenige versiering van dit bijna geheel uit fabrieken en werkplaatsen bestaande stadsgedeelte, en willen het daarom behouden.” De heer Quack merkt op, dat dit plantsoen oorspronkelijk als villa-terrein werd uitgezet en met die wetenschap is daaromheen de grond verkocht. (PGNC 25/10/1903)

Tegels

Tegel Krayenhoff Krayenhoffpark (foto april 2023)

Vóór de grafsteen ligt een stoeptegel met zijn portret. In het park en op meerdere plekken in het Waterkwartier zijn dergelijke stoeptegels te vinden, die verwijzen naar straatnamen van de wijk. Dit was een project van Carla Dijs: ‘Zo ontstond het ‘tegelproject’. In een middag tijd konden bewoners uit alle 64 straten van het Waterkwartier een eigen reliëftegel maken. Dijs: “Die heb ik daarna in beton gegoten en de gemeente Nijmegen heeft deze stoeptegels in de paden van het Krayenhoffpark gelegd.”‘ (SP.nl, juli 2009)

Sequoia (mammoetboom) en andere bomen

Sequoia in het Krayenhoffpark Nijmegen — Krayenhoffpark met sequoia en op voorgrond graf Krayenhoff

De meest opvallende boom in het park is de mammoetboom, de sequoia. Monumental trees schat de lengte van deze boom in 2020 in op ongeveer 25 meter. Deze site geeft aan dat deze boom gezien haar grootte mogelijk in de jaren 20 is aangeplant.

Andere bijzondere bomen zijn de ginkgo (Japanse notenboom), met een lengte van 16 meter die rond 1890 is aangeplant. En de haagbeuk, die ongeveer 20 meter hoog is en waarschijnlijk rond 1900 is aangeplant.

Herdenkingsboom kroning Willem-Alexander

Kroningsboom Willem Alexander Krayenhoffpark (27 april 2025) — Kroningsboom Willem Alexander Krayenhoffpark (gemaakt op zijn verjaardag, 27 april 2025)

Herdenkingsboom aangeplant ter herinnering aan de kroning van Willem-Alexander in 2013. Dit is de enige boom van het park met een hekje.

Hek herdenkingsboom kroning Willem-Alexander (27-4-2025) — Hek herdenkingsboom kroning Willem-Alexander (gemaakt op zijn verjaardag, 27-4-2025)

Herdenkingsboom Willem Alexander koning 2013, september 2023, Krayenhoffpark — Herdenkingsboom Willem Alexander koning 2013 (september 2023)

Jeu de Boules baan

In 2023 is een jeu de boules baan aangelegd in het park. Deze baan is aangelegd naar aanleiding van een idee op MijnWijkplan, welke was ingestuurd in mei 2022. Na gesprekken en mede vanwege het aantal likes heeft de gemeente dit idee gehonoreerd.

Reconstructiewerkzaamheden, gezien in de richting van het Krayenhoffpark (links). Links van het midden het begin van de Weurtseweg. Rechts panden aan de Waalbandijk. Op de achtergrond de witte graansilo van de Handel in bakkerijgrondstoffen Van Lith en Zonen (Weurtseweg 32), 5/12/1959 (Fotopersbureau Gelderland via F20030 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Bronnen

Huis van de Nijmeegse geschiedenis

Wikipedia

Bijlage: cultuurhistorische waarden

Biezen/Waterkwartier

Hoewel Biezen de officiële naam is, noemen veel Nijmegenaren de wijk het Waterkwartier. Het is een van oudst bewoonde gedeelten…

3 juli 202322 november 2025

Voorstadslaan: van Romeinse tijd tot nu

De Voorstadslaan is een zeer lange straat die tegenwoordig loopt vanaf de spoorbrug tot aan de Tweede Oude Heselaan. En…

10 augustus 202412 augustus 2025

Voorstadslaan 18 en 20

Voorstadslaan 18 en 29. Pand uit 1912 in Art Deco stijl. Vooral de blauwe tegels zijn prachtig.

11 augustus 202512 augustus 2025

De voormalige school de Klokkenberg, 1969 (Evert F. van der Grinten via F78890 RAN)

#Nijmegen, Benedenstad, Gebouw van de dag, Groen in Nijmegen

De Klokkenberg: de Normaalschool en haar groen

5 juni 20257 september 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Op de Klokkenberg werd in 1844 een lagere school geopend, met daarbij de eerste Christelijke Normaalschool (voorloper van de lerarenopleiding). De straat bestaat pas sinds de jaren 80, toen het complex van de Klokkenberg werd gesloopt en er woningen voor in de plaats kwamen.

Herkomst naam Klokkenberg

De herkomst van den naam de Klokkenberg is niet geheel zeker. “”De Clockenberg was reeds bekend in 1420. Op P. 1572 is de ‘berg’ nog een open terrein met tuinen. In de 17e eeuw was die ruimte echter reeds voor een groot deel bebouwd.” (Teunissen 1933, zoals aangehaald in Straatnamenregister van Rob Essers (tevens bron van deze paragraaf)).

Een verklaring is hier de stadsklok heeft gestaan, totdat deze in 1310 werd overgebracht naar de St.-Stevenskerk.

Het gezicht op de Ottengas, vanuit de kruising met de Muchterstraat , met (links) de keermuur van De Klokkenberg, gezien in de richting van de rivier de Waal, een schilderij gemaakt door Hendrik Johannes (Jan Hendrik) Weissenbruch (30 november 1824 - 14 maart 1903), 1850 (Gemeentemuseum Nijmegen via F46474 RAN) — Het gezicht op de Ottengas, vanuit de kruising met de Muchterstraat , met (links) de keermuur van De Klokkenberg, gezien in de richting van de rivier de Waal, een schilderij gemaakt door Hendrik Johannes (Jan Hendrik) Weissenbruch (30 november 1824 – 14 maart 1903), 1850 (Gemeentemuseum Nijmegen via F46474 RAN)

Vooraf: Openbare en Bijzondere scholen

Vanaf het uitroepen van de Bataafse Republiek in 1795 zou er een scheiding tussen kerk en staat blijven. Dit kwam ook tot uiting in het onderwijs: de overheid steunde openbare scholen, waar kinderen van alle gezindten les kregen. Daarnaast waren er bijzondere scholen: scholen opgericht door kerken, weeshuizen en verenigingen, of opgericht vanwege commerciële doeleinden.

De eerste groep van bijzondere scholen werden opgericht, zodat kinderen het juiste godsdienstonderwijs zouden krijgen. De Nijmeegse advocaat Van der Brugghen stichtte de eerste protestants christelijke lagere school: de Klokkenberg.

In de Muchterstraat werd een gebouw gekocht, welke na verbouwing tot school diende. Al gauw had deze school 150 leerlingen. In 1849 werd bovendien de Normaalschool geopend (tegenwoordig zou het een Pedagogische Academie heten)

Bron: https://openmonumentendagnijmegen.nl/wp-content/uploads/2020/08/Scholentocht-def.pdf

Christelijke school en Normaalschool

Bij het 40-jarig jubileum schrijft het PGNC:

“Den 6. Mei 1844 werd alhier door de heeren Mr. J.J.L. Van der Brugghen (later Minister van justitie), W. baron Van Lijnden, J. baron Mackaij en Ds. E. Zubli, Waalsch predikant, de christelijke school op den “Klokkenberg” gesticht, waaraan twee jaar later de normaalscool voor christelijke onderwijzers werd verbonden, welke scholen de eerste van dien aard in ons land waren. Gisteren werd het 40jarig bestaan daarvan feestelijk herdacht. Daartoe waren des voormiddags in de concertzaal van de societeit Harmonie alhier het bestuur, kweekelingen, oudleerlingen, leerlingen en verdere belangstellenden bijeen gekomen. De zaal was keurig gedrapeerd, terwijl de beeltenissen van wijlen Mr. J.J.L. Van der Brugghen, W. baron Van Lijnden en van den eersten onderwijzer der school, den heer Gerretsen, tusschen groen en bloemen op de estrade waren opgehangen. Door de heeren Ds. J.A. Stoop, Waalsch predikant alhier, A.L. Gerretsen, hoofd, en C. van Noppen, eerste onderwijzer dier school, alsmede Ds. Moulijn, hervormd predikant alhier, werd het woord gevoerd, die het ontstaan der school en haren invloed schetsen, afgewisseld door het gezang van toepasselijke liederen door de kinderen en leerlingen van de beide vereenigde scholen.

’s Namiddags namen aan een gastmaal 40 personen deel, terwijl ’s avonds aan de verdere festiviteit ruim 300 personen deelnamen. Van de gebouwen op de Oude Stadsgracht en op den “Klokkenberg”, behoorende tot deze school, wapperde de vaderlandsche driekleur met den Oranjewimpel.” (PGNC 8/5/1884)

De Kweekschool Klokkenberg op de Klokkenberg architect Michielsen

1887 Klokkenberg Bij de opening 6 Mei schrijft het PGNC: “… De Christelijke normaalschool werd in 1846 in het vorige gebouw op den Klokkenberg geopend, terwijl met den bouw van de nieuwe school, naar de plannen van den heer J.W. Michielsen alhier, in 1886 werd begonnen door den aannemer, den heer Buskens. Voor den fraaien…

28 augustus 202320 juni 2025

Het jaarverslag over 1904:

“De Klokkenberg.

Het 55^e verslag van de Chr. Normaalschool “De Klokkenberg” is verschenen, dit jaar, ten gevolge van ziekte, later dan gewoonlijk. De school, destijds gesticht door Van der Brugghen en door Beets tot aan zijn dood meegedragen en gesteund, blijft onafgebroken aanspraak maken op de belangstelling van velen. In de lange lijst van meer dan 400 mannen die aan deze inrichting worden opgeleid, treft men tal van namen aan, die in ons een goeden klank hebben, o.a. dr. Raabe, dr. Mansvelt (oud-superintendent van onderwijs in Z. Afr.). de heeren H. Lauer. H. v. Eck, oud-directeur van het telegraafkantoor te Amsterdam. Ook tengevolge van zeer aanzienlijke uitbreiding der gebouwen is de financieele toestand niet van dien aard, dat steun overbodig zou zijn. De directie der school bestaat uit de heeren prof. dr. J.H. Gunning, oud-hoogleraar; ds. A. Pijnacker Hordijk, jhr. mr. C.C.G. de Pesters, M. Crommelin, prof. dr. P.D. Chantepie de la Saussaye, ds. J.D. Looijen. ” (PGNC 20/9/1904)

Nieuwbouw

Na afbraak van de school kwam op deze plaats nieuwbouwwoningen. Een mooie foto uit 1985 is te zien op F62196 RAN.

Groen

Bij het wandelen door de Benedenstad loop ik graag door de Klokkenberg. Het is fantastisch om te zien hoe de bewoners hun oorspronkelijke stenige omgeving groen hebben gemaakt.

Laat hier je bericht achter

Ga terug

Je bericht is verzonden

Lees ook:

St. Anthoniusplaats

Dit prachtige stukje Nijmegen ligt wat verscholen, met de Ridderstraat als de enige ingang. Met de Ottengas is het een…

29 juli 202415 maart 2025

Bat-Ouwe-Zate/Kasteel Hallo

In 1858/1859 laat Franciscus Johannes (Frans) Hallo Bat-Ouwe-Zate bouwen, welke al binnen 7 maanden gereed is. In de volksmond krijgt het al gauw de naam “Kasteel Hallo”. Hij zal er zelf maar een korte periode wonen. Het kasteel werd vervolgens vooral bekend door de geliefde “Zusters van Hallo”.

7 maart 202521 juni 2025

Waalkade Nijmegen: Van Eeuwenoude Bedrijvigheid naar Hedendaagse Recreatie

De Waalkade was eeuwenlang vol bedrijvigheid. Vervoer over water was een van de belangrijkste transportmiddelen. Aan de Waalkade en de…

1 mei 202431 augustus 2025

Ter herinnering aan de inhuldiging van prinses Wilhelmina (31-08-1880 - 28-11-1968) als koningin der Nederlanden op 6 september 1898 werd onder grote belangstelling een linde geplant; de boom werd op zijn plaats gehouden door een smeedijzeren kroon omringd door een hekwerk met kroontjes, een grasveld met daarin het stadswapen, een kroon en de letter W. Het planten van de boom werd opgeluisterd met een aubade door schoolkinderen, Hertogplein, 1/9/1898 (GN2217 RAN)

#Nijmegen, Centrum, Groen in Nijmegen, GroenInNijmegen

Wilhelminaboom: herinnering aan kroning Wilhelmina op het Hertogplein

4 april 202513 juni 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Hertogplein

Advertentie Kroningsfeesten Nijmegen 1898 PGNC 21-8-1898 — Advertentie Kroningsfeesten Nijmegen 1898 (PGNC 21-8-1898)

Op 6-9-1898 wordt Wilhelmina gehuldigd tot Koningin der Nederlanden. Ter gelegenheid daarvan viert Nijmegen de Kroningsfeesten, waarbij het planten van de Wilhelminaboom op 1 september een belangrijk onderdeel is. Deze boom staat nog steeds op het Hertogplein.

De aanbesteding door architect Semmelink, in opdracht van de Commissie voor het planten van het planten van de Wilhelmina-linde, voor “de daarvoor uit te voeren werken op het Hertogplein te Nijmegen, als: Smidswerk, Steenhouwwerk, Schilderswerk, Metselwerk enz.” vond op 31-5-1898 plaats (De Gelderlander 29/5/1898)

Rechts de Nutsschool, links de Hertogstraat, tussen het café en de Wilhelminaboom de Derde Walstraat, 1935-1940 (Evert F. van der Grinten via F78793 RAN CCBYSA tevens Auteursrechthouder)

1948 Herplaatsing Kroontjes

Tijdens de bezetting hadden de Duitsers de kroontjes verwijderd. Op 24-7-1948 werd onder grote belangstelling nieuwe kroontjes geplaatst, gemaakt door leerlingen van de Nijmeegse Ambachtsschool.

In september 1948 regeert Wilhelmina 50-jaar. Verwacht wordt dat dan vooral de aandacht naar Amsterdam en Den Haag zullen uitgaan. Om te voorkomen dat vieringen elders in Nederland daardoor niet ondergesneeuwd raken en om met spreiding een langer tijdsverloop te verkrijgen, krijgen andere plaatsen een andere week toegewezen. In Nijmegen zal de week van 1 tot 8 augustus het hoogtepunten. (De Gelderlander 2/3/1948)

Een van de hoogtepunten, het terugplaatsen van de kroontjes op het hek van de Wilhelminaboom, vindt echter al eerder plaats: op 24 juli (vlak voordat de Vierdaags begint van 26 – 30 juli).

Onthulling Kroontjes Wilhelminaboom; de kroontjes zijn vervaardigd door de leerlingen van de Nijmeegse ambachtsschool, Hertogplein, 7/1948 (GN4783 RAN)

De kroontjes die door de bezetter van het hek bij de Wilhelminaboom waren verwijderd, worden opnieuw geplaatst. Pater Daniëls die de boom als 12-jarige in 1898 plantte, houdt een toespraak, Hertogplein, 24/7/1948 (F55950 RAN)

2007 Herinrichting

Werkzaamheden rond de Wilhelminaboom, onderdeel van de het zichtbaar maken van de plaats waar ooit de Hertogpoort stond , Hertogplein, 2007 (Henk Rullmann via DF3310 RAN CCBYSA tevens Auteursrechthouder) — Werkzaamheden rond de Wilhelminaboom, onderdeel van de het zichtbaar maken van de plaats waar ooit de Hertogpoort stond , Hertogplein, 2007
(Henk Rullmann via DF3310 RAN CCBYSA tevens Auteursrechthouder)

Nadat hiervan resten waren gevonden, werd bij de herinrichting van het Hertogplein inzichtelijk gemaakt waar de Hertogpoort, een poort in de oude stadsmuur, had gestaan. Daarbij kwam rondom de Wilhelminaboom een kleiner grasperkje met een soberder hekwerk.

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Hertogplein

https://www.noviomagus.nl/h1.php?p=Vrij/Wilhelminaboom/WilhelminaboomCat.html

Schikgodinnen beeld Oscar Goedhart Hertogplein

Oscar Goedhart maakte in 1974 de sculptuur Schikgodinnen. Deze staat op het Hertogplein. De 3 schikgodinnen bepalen samen de levensloop van een mens. Het bijzondere aan dit werk is dat de godinnen zittend, elkaar steunend met de rug zijn weergegeven.

26 maart 202420 december 2024

Derk Semmelink, architect

Architect Semmelink begon als leerling bij de Arnhemse architecten van Gendt en Nieraad. Een aantal werken van hem zijn Hotel-café…

24 januari 202328 oktober 2025

Hertogstraat 27 en 29 architect Claase

In mei 1904 ontwerpt architect Claase een winkelhuis en woonhuis aan de Hertogstraat (27 en 29). De opdrachtgevers zijn de gebroeders Faazen, die wonen op nummer 27 en ook in de nieuwbouw op nummer 29 zullen gaan wonen. In november 1904 opent de bloemisterij Gerretsen en Valeton op nummer 27. Opvallend aan de het pand…

3 mei 20244 mei 2025

Groen in Nijmegen

Dikke Boom van Hees

23 december 202416 maart 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Hoek Voorstadslaan-Schependomlaan

De “nieuwe” Dikke Boom van Hees is op 21 november 2003 geplant. Dat is precies 100 jaar nadat de oude Dikke Boom van Hees door blikseminslag was omgegaan.

De oude Dikke Boom van Hees

De oude boom was een eeuwenoude linde, bekend in de wijde omgeving.

Romantiek en Hartzeer onder de Dikke Boom

Dr. J.J. de Blécourt schreef eens het volgende: „Menig hups dienstmeisje, des Zondags zo blij uitgetogen, kwam ‘s avonds met betraand gezichtje de wanhoop nabij weer thuis. Veelal kwam dan die stereotype bekentenis: „bie den dikken boom zeet ie tegen mien: gij kunt eiges best naor huus gaon en, veur mien Part ver…” . Meestal kwam zo’n verbroken verbintenis na een of ander zoenoffer wel weer in orde en daar ging dan in de regel een ontmoeting onder het brede bladerdak van de dikke boom aan vooraf. (Nijmeegsch dagblad, 26-11-1955, die de boom een eik noemt)

1903 Verwoesting door onweer

De originele Dikke Boom van Hees, 1900-1904 (GN11090 RAN)

Die zaterdagavond in november 1903 rond half zes brak een kort maar hevig onweer uit, gepaard gaand met een felle storm uit het westen en hevige regen- en hagelslag. Bij de blikseminslag wordt de boom omvergeworpen, “Ongeveer 2 Meter van den grond werd de boom als het ware afgesneden.” (PGNC 24/11/1903)

Bij het omgaan van de boom raakte nog een jongetje in het gezicht gewond door een van de takken. Dezelfde avond is de omgevallen boom door de gemeente in stukken gezaagd en afgevoerd.

“Met den “Dikken Boom” verdwijnt nu wel niet een der groote kolossen op dit gebied in Nederland, – want wel bezien was hij zoo dik niet,- doch voor onze streek was die boom toch een bijzonderheid. Ten Stadhuize bevindt zich eene gravure van 1750, waarop reeds de “dikke boom” te Hees wordt voorgesteld. Hij moet dus een eerbiedwaardige ouderdom bereikt hebben, als hij toen reeds een dikke boom was.” (PGNC 24/11/1903)

“De rondloopende bank, die in den laatsten tijd toch al bouwvallig begon te worden, is aan ééne kant ‘ geheel tegen den grond gedrukt.” (Delftsche courant, 26-11-1903).

Daarna herinnerde alleen de Dikkeboomweg en tot 1955 een tramhalte aan de gevelde linde.

Het idee voor een nieuwe Dikke Boom

In juli 1999 werd een stichting opgericht om precies 100 jaar na de Dikke Boom een nieuwe boom aan te kunnen planten. Daarbij was er eerst in kleine kring gepolst: de bewoners van Insulinde zijn enthousiast en Vereniging Dorpsbelang Hees ondersteunt het initiatief.

De boom moet een herkenningspunt zijn bij de toegang naar het “oude” Hees. Daarom wil de stichting een “fors exemplaar dat elders moet wijken” verkrijgen. De kosten komen bij een eerste begroting uit op F 47.500 (Stenen Bank).

2003: het plaatsen van de Nieuwe Dikke Boom

Op 21 november 2003 wordt een nieuwe linde geplaatst. Bij het planten is de boom 8 a 10 meter hoog (Nijmeegse Stadskrant respectievelijk Hees bij Nijmegen). Daarbij is hij ongeveer dertig centimeter in doorsnede. Hoewel dus niet het forse exemplaar dat aanvankelijk lijkt beoogd, is de feestelijkheid en blijschap er niet minder om.

De kosten bedragen 22.500 euro (we zijn inmiddels in het euro tijdperk aanbeland). Een kwart daarvan bedraagt de kosten voor de boom. Het overige voor de bankjes en de weergave van de jaarringen van de oude boom. Met de bankjes -die “op de groei” zijn gemaakt- moet de boom dan weer een echte ontmoetingsplek worden.

De Dikke Boom komt terug in het logo van Vereniging Dorpsbelang Hees, samen met de Stenen Bank en de Petruskerk.

(Overige) Bronnen en verder lezen

Steendruk van Pieter Wilhelmus Marinus Trap (20-04-1821 Leiden aldaar 20-10-1905) voorstellende de dikke boom in Hees. Op de achtergrond is de St. Stevenstoren afgebeeld (uit het door A. Cranendoncq en zoon rond 1850 uitgegeven "Gezigten van Nijmegen" via GN15613 RAN) Voorstadslaan Hees — Steendruk van Pieter Wilhelmus Marinus Trap (20-04-1821 Leiden aldaar 20-10-1905) voorstellende de dikke boom in Hees. Op de achtergrond is de St. Stevenstoren afgebeeld (uit het door A. Cranendoncq en zoon rond 1850 uitgegeven “Gezigten van Nijmegen” via GN15613 RAN)

Klik om toegang te krijgen tot 2011-Hees-bij-Nijmegen-22x22_compressed.pdf

http://archief.denijmeegsestadskrant.com/nov03/Boomfeestje.HTML

Bijschrift bij GN11090 RAN

Zie het verhaal en foto’s de site van Noviomagus.

Hees: Rijke Historie, Groene Omgeving en Bezienswaardigheden

Het groene, “landelijke” karakter van Hees is nog steeds herkenbaar met villa’s en voormalige kwekerijen.

25 juni 202413 augustus 2025

Tweede Oude Heselaan

De Heeschelaan was eeuwenlang de gangbare weg tussen Nijmegen en Hees, totdat de Voorstadslaan werd aangelegd. Bij de aanleg van…

29 augustus 202530 augustus 2025

Voorstadslaan: van Romeinse tijd tot nu

De Voorstadslaan is een zeer lange straat die tegenwoordig loopt vanaf de spoorbrug tot aan de Tweede Oude Heselaan. En…

10 augustus 202412 augustus 2025

Buurtmoestuin Bonte Specht bord met specht hekwerk en tuin Waterkwartier Biezen Eerste Oude Heselaan

#Nijmegen, Groen in Nijmegen, GroenInNijmegen

Van Braakliggend Terrein naar Groene Buurtmoestuin Bonte Specht

29 november 20248 december 2024 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Eerste Oude Heselaan, ter hoogte Oude Weurtseweg

Ingang Buurtmoestuin Bonte Specht Nijmegen met tulpen en trap Waterkwartier Biezen — Ingang Buurtmoestuin Bonte Specht (april 2023)

Omdat een aantal bewoners genoeg heeft van de overlast op een braakliggende terrein bij de Eerste Oude Heselaan, richtten zij buurtmoestuin de “Bonte Specht” op.

Niemandsland

het braakliggende terrein tussen de Eerste Oude Heselaan en het bovenliggende spoor van station Nijmegen was een soort ‘niemandsland’. ’s Avond zorgen junks, hoeren, hangjongeren en anderen voor overlast en zwerfvuil. Een artikel in De Brug: “Buurtmoestuin! Hoe pak je dat aan?” bracht in 2018 een aantal buurtbewoners op het idee om hier een buurtmoestuin te starten. Hierdoor zou dit stuk grond nuttig gebruikt worden en de overlast worden tegen gegaan.

Realisatie buurtmoestuin

Ze stellen een Plan van Aanpak op in het kader van MijnWijkPlan, met een kostenraming van ongeveer 10.000 euro. De helft daarvan is voor het vervangen en opnieuw plaatsen van hekwerk. De gemeente is positief. Wel blijkt dat de grond niet van de gemeente maar van de NS is. Vanwege de overlast kreeg het initiatief een subsidie via Green Capital. Met de NS sloten zij een bruikleenovereenkomst af.

Goed voor gezondheid en sociale contacten

Eind december 2019 is de stichting “Bonte Specht” opgericht. In de buurt staan veel acaciabomen, waar spechten op af komen. Na 2 jaar kon er fysiek aan de slag worden gegaan: het plaatsen van hekken en moestuinbakken. Vanwege vervuiling is de grond niet bruikbaar en daarom zijn er bakken nodig. “’Door dit project is er een aantal problemen opgelost. Het terrein is nu schoner en veiliger. Maar ook is een moestuin goed voor de gezondheid en het gezamenlijk werken aan het project maakt dat er contacten ontstaan die er anders niet geweest waren’, vertelt Cuno (een van de initiatiefnemers)” (De Wester, januari 2021). In januari 2021 zijn er 15 bakeigenaren.

Buurtmoestuin Bonte Specht hekwerk, bord en tuin, Waterkwartier Biezen — Buurtmoestuin Bonte Specht (april 2023)

Onderdeel Groene Corridor

In maart 2023 omarmt de Gemeente Nijmegen het idee van de “Groene Corridor”: een groene lint van de Waalhaven naar het Heumensoord, waarvan de “Bonte Specht” onderdeel van uit maakt. Het idee is afkomstig van een aantal bewoners/organisaties van bewoners, die zich verenigd hadden in de “Vrienden van de Groene Corridor“.

Groen is een belangrijk onderdeel van de plannen voor het Stationsdistrict, dat momenteel in ontwikkeling is. Zowel uit het oogpunt van klimaatadaptie en biodiversiteit als het welzijn van mensen: het stimuleren om gezond te leven, maar ook voor het bevorderen van sociale contacten. Zeker omdat veel mensen in de nieuwbouw in de omgeving van het district geen eigen tuin zullen hebben, worden de groene plekken gezien als belangrijke ontmoetingsplekken. De gebiedsvisie van de Gemeente voor het stationsdistrict is hier te lezen.

Bronnen

Plan van Aanpak Buurtmoestuin “De Bonte Specht”

Moestuin ‘De Bonte Specht’, De Wester, januari 2021

https://www.gld.nl/nieuws/7905856/bewoners-brengen-het-bos-naar-nijmegen-bos-krijgt-belangrijke-functie

https://nijmegen-oost.nl/uitgelicht/groene-corridor-brengt-bossen-de-stad-in

Begraafplaats Graafseweg (november 2024)

#Nijmegen, Gebouw van de dag, Groen in Nijmegen, GroenInNijmegen, Kunstwerken

Begraafplaats Graafseweg: Geschiedenis en Monumenten

8 november 202429 november 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Graafseweg 419 Heseveld

Het prachtige kerkhof ligt wat ingeklemd, wat vergeten tussen de Graafseweg en de Hatertseveldweg in. De aula en het hekwerk uit 1920-1921 zijn ontworpen door architect Weve. Links van de aula staat een bijzonder monument ter herdenking aan de slachtoffers van het bombardement van februari 1944, waarvan velen aanvankelijk in een massagraf op deze begraafplaats kwamen te liggen.

De aanleg van de begraafplaats in 1881 was een vervanging voor die van de op dat moment omliggende dorpen Hatert, Hees en Neerbosch. Net als andere begraafplaatsen in Nijmegen is de begraafplaats aan de Graafseweg inmiddels omringd door stedelijke bebouwing. De moderne drukte van de Graafseweg is weinig in overeenstemming met de rust en vree die je bij de ligging van een kerkhof verwacht. Ingeklemd tussen de Hatertseveldweg/spoorlijn en de Graafseweg is het bovendien voor veel mensen een onbekend kerkhof.

Aula en hekwerk Weve

De aula van de begraafplaats aan de Graafseweg, een ontwerp van architect Weve (november 2024)

In 1920-1921 vond er een belangrijke verandering aan de begraafplaats plaats: bij de uitbreiding van de begraafplaats ontwierp gemeente-architect Weve de aula in expressionistische stijl (wikipedia) en het hekwerk, dat nog steeds te zien is.

Op de Rijksmonumentenlijst staat hiervan een uitgebreide beschrijving.

Rijksmonument

Hekwerk Begraafplaats Graafseweg (november 2024)

De aula en het hekwerk zijn een Rijksmonument, met als waardering:

“- Van architectuurhistorische waarde als typologisch goed en gaaf bewaard gebleven voorbeeld in in- en exterieur van een begraafplaatsaula in expressionistische bouwtrant met rijk siermetselwerk. Het object heeft enige architectuurhistorische zeldzaamheidswaarde vanwege de combinatie van genoemd bouwtype en -stijl. Het gebouw met flankerende hekken is van belang voor het oeuvre van de toenmalige Nijmeegse stadsarchitect J.J. Weve.

– Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van een historisch gegroeid stedelijk gebied, waarin het object een beeldbepalende rol speelt vanwege de situering direct aan een belangrijke invalsweg van Nijmegen. Het gebouw markeert de achterliggende begraafplaats.

– Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling, in casu een gebouw bij een algemene begraafplaats waarin de nabestaanden bijeenkomen voor het ter aarde bestellen van een dode.”

Monument slachtoffers bombardement

Links naast de ingang ligt het monument voor de slachtoffers van het bombardement van februari 1944. Dit was de belangrijkste locatie waar slachtoffers van het bombardement in eerste instantie in een massagraf werden begraven: ongeveer 500 van de 800 slachtoffers. Op 26 februari vond de massabegrafenis plaats: vanuit de rouwbijeenkomst in de Vereeniging ging een lange stoet op weg naar de begraafplaats. Tienduizenden Nijmegenaren liepen mee.

Voor het graven van het graf waren mensen verplicht ter werk gesteld. Na de begrafenis bleef het graf nog twee weken open -de vrieskou maakte dit mogelijk- zodat nabestaanden in de kisten konden kijken, op zoek naar hun dierbaren.

Ook slachtoffers uit de tijd dat Nijmegen frontstad was, zijn hier begraven. Later zijn veel mensen in overleg met de nabestaanden herbegraven.

Monument Remy Kruytzer met gedicht ter Balkt

Steen "ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van het bombardement en ander oorlogsgeweld", Begraafplaats Graafseweg (november 2024) — Steen “ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van het bombardement en ander oorlogsgeweld”, Begraafplaats Graafseweg (november 2024)

Op 19 februari 2005 vond de onthulling van het monument plaats, ontworpen door Remy Kruytzer. In het midden van het heuveltje staat een gescheurde gedenksteen. H.H. ter Balkt schreef het gedicht “Na de luchtaanval” dat daarop te lezen is: “Het verdriet stortte neer op de stad,/hartuithakkend verdriet om het hart/en de ziel en de tijd van de stad; vuur/sprak in tongen over de zeven honderden/en tegen de verslagenen na de bijlslag:/”Nu is jullie tijd niet meer bij jullie”./Leeg vlogen de Drakenwagens verder/van onze vrienden; rouwend grijs en geel/na de luchtaanval, viel het licht neer,/ voorgoed uitgedoofd leek ‘t, verstomden.” Daarvoor staat er een kleinere steen met het opschrift: “ter nagedachtenis aan alle slachtoffers van het bombardement en ander oorlogsgeweld”.

2^e Massagraf

Bij zijn onderzoek kwam Bart Janssen er achter dat er op de begraafplaats 2 massagraven zijn: de 2^e werd waarschijnlijk aangelegd omdat het eerste inmiddels vol was. Waarschijnlijk betreft het vooral Nijmegenaren die in de tijd dat Nijmegen frontstad was om het leven zijn gekomen. Wie hier precies in liggen is niet bekend.

Graafseweg 419, Nijmegen, Nederland

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Begraafplaats_Graafseweg

Begraafplaats Graafseweg

Erkenning voor oorlogsslachtoffers, Maaike van Helmond in de Brug, 4-5-2019

https://www.trouw.nl/home/monument-voor-slachtoffers-van-vergissing~bfc7ab69/

grafstenen Nijmegen

https://www.literairebakensnijmegen.nl/overige-bakens/h-h-ter-balkt/

https://www.destentor.nl/nijmegen/erkenning-voor-vergeten-massagraf-aan-graafseweg-nijmegen~a50f8c5d/

Weve architect

Weve was een architect en ingenieur. Hij was stadsarchitect en directeur Gemeentewerken van Nijmegen. Hij ontwierp onder andere 17 scholen,…

19 juli 202314 maart 2025

Augustijnenbosje

Het Augustijnenbos is vernoemd naar de orde der Augustijnen. Zij kochten in 1923 het terrein tussen de Geldersche roomboterfabriek en…

30 oktober 202529 november 2025

Goffertpark: Stadspark van Nijmegen

Het Goffertpark is het grote stadspark van Nijmegen. Nijmegenaren gebruiken het park om te wandelen, zonnen, sporten en de hond…

17 april 202412 januari 2025

Truus Mastpark Beethovenstraat Altrade(september 2024)

#Nijmegen, Groen in Nijmegen

Van Sportfondsenbad naar Truus Mastpark

7 november 202415 maart 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Beethovenstraat Altrade

Waar vroeger Sportfondsenbad Oost was verkoeling bracht, ligt er nu het Truus Mast park voor vergroening van de wijk van Altrade. Bij haar opening in 1937 was het het eerste overdekte zwembad van Nijmegen. Na de sloop van deze zweminrichting kwam hier het Truus Mastpark, vernoemd naar de 15-jarige kassière die was omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Sportfondsenbad

Het Sportfondsenbad Oost ging open op 20 februari 1937, het eerste overdekte zwembad van Nijmegen. Daarvoor waren Nijmegenaren aangewezen op het Waalbad, een openluchtbad in de Waal.

In de jaren twintig werd al regelmatig gesproken over een overdekt bad, zonder resultaat. In de jaren dertig ging de discussie vooral over de vervanging van het versleten Waalbad. Dit zou een openluchtzwembad binnen de stad moeten zijn. Buiten de stad waren al wel andere zwemmogelijkheden.

Doordat de gemeente geen initiatief nam, richtten een aantal mensen de N.V. Sportfondsenbad Nijmegen op. Deze had tot doel een overdekt zwembad te realiseren door het bedrag door een grote groep mensen bij elkaar te laten sparen. Dit was een constructie naar Amsterdams voorbeeld. Daarop stelde de gemeente zich garant voor rente en aflossing van de lening, waardoor de bouw in 1936 kon beginnen.

Het Sportfondsenbad in Nijmegen-Oost, jaren 30 (KN11564-30 RAN)

Het bijzondere aan het zwembad is, dat het schuifdak open kan. Hierdoor werd het binnenbad op zomerse dagen een buitenbad. Aanvankelijk was ook sprake van een permanent openluchtbad, maar deze plannen werden vooralsnog uitgesteld. Een mooi verhaal over de geschiedenis van dit zwembad is te vinden op Noviomagus, geschreven door Jaap Mooi, die het zwembad van 1968-2000 leidde.

Oorlog

Zoals Jaap Mooi vertelt, was het zwembad in gebruik door Duitse soldaten en onderduikers. Zo vertelt hij hoe onderduikers boven het plafond zaten, terwijl enkele meters onder hen de Duitsers aan het zwemmen waren.

Ook werd het in de oorlog gebruikt als schuilkelder.

Na de oorlog

Wethouder Th. Peters van sportzaken biedt de acht miljoenste zwemmer in het Sportfondsenbad te Nijmegen een cheque aan, 8/10/1969 (Fotopersbureau Gelderland via F52209 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Het zwembad was niet alleen een plek waar mensen leerden zwemmen; het was ook een belangrijke ontmoetingsplek.

In 1969 kreeg Sportfondsenbad Oost haar buitenbad. Daarbij was het watertemperatuur een aantal jaren 25°, het hele jaar door. De oliecrisis in 1973 maakte hier een eind aan.

Waarom sloop?

Afgeschreven gebouw

Wanneer het bad in 2013 sluit, is het gebouw inmiddels op. November 2004 heeft de Nijmeegse Stadskrant een interview met Heino Jacobs, directeur van NV Sportfondsen Nijmegen. De laatste renovatie was gebeurd in 1997. Daarbij was “direct duidelijk dat daarmee de leeftijd van het gebouw amper een jaar of tien kon worden opgerekt.” De buurtbewoners willen op dat moment zelf het zwembad graag behouden. De gemeente dacht aanvankelijk een nieuw buitenbad in de Waalsprong te bouwen, maar een onderzoek uit 2000 toonde aan dat het Sportfondsenbad een goed bezocht zwembad was en dat daarom een zweminrichting in Nijmegen Oost moest worden behouden.

Nieuwbouw in de Beethovenstraat geen goed idee

Het buitenbad van het Sportfondsenbad, 1970 (Fotopersbureau Gelderland via F16640 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Jacobs vindt sloop en nieuwbouw op dezelfde plaats dan geen goed idee: “De bezoekersstroom wordt onderbroken, je zit met je personeel, en het ligt midden in een woonwijk. Nu al zorgt de slechte parkeergelegenheid voor veel overlast in de buurt, terwijl de transporten van chloor door de woonwijk niet vrij zijn van gevaar.” De buurtvereniging Mozart ziet op dat moment het binnenbad het liefst behouden: veel bewoners maken er gebruik van en het heeft een sterke sociale functie. Daarbij zou het buitenbad een speelgelegenheid voor kinderen moeten worden, vanwege het gebrek aan speelruimte in de buurt. Het buitenbad is sinds dat jaar niet meer in gebruik geweest vanwege een kapot waterfilter.

Abonneren

Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.

Buurtpark

Aanvankelijk heeft de gemeente het idee om een basisschool op de plaats van het zwembad te bouwen. In juli 2009 gaat de gemeente echter mee met het verzoek van de buurt, om in de plaats daarvan een park aan te leggen. (De Gelderlander).

Erica Terpstra bad

Het Erica Terpstra Sportfondsenbad, Kwakkenbergweg 25, 2013 (Jan Eichelsheim via DF2228 RAN CCBYSA)

Op 12-8-2013 wordt het nieuwe Erica Terpstra Bad aan de Kwakkenbergweg 25 geopend. Mooier, groter en beter toegankelijk dan het oude zwembad en daarnaast is het duurzaam en energiezuinig. De officiële opening werd verricht door Erica Terpstra zelf, samen met burgemeester Bruls. Zij deden dit, door een portret van Terpstra te onthullen (Henk Baron, met foto’s). In 2012 had Terpstra tevens de eerste paal voor de nieuwe zweminrichting in de grond geslagen (De Gelderlander).

Truus Mastpark

Het park op de plaats van het Sportfondsenbad is vernoemd naar Truus Mast.

Truus Mast (10-8-1929 Nijmegen) overleed op 10-11-1944 op 15-jarige leeftijd. Op die dag trof een granaat een Amerikaans legervoertuig, waarbij een aantal soldaten om het leven kwam. Jaap Mooi noemt daarbij dat het ging om een aantal legertrucks, waar munitie was opgeslagen. Geallieerde soldaten maakten vaak gebruik van het zwembad en was daarom vaak een doelwit voor beschietingen. Een van de granaatscherven trof Truus, die in haar kassahokje van het Sportfondsenbad aan het werk was. Zij staat symbool voor alle Nijmeegse slachtoffers.

Wanneer Erica Terpstra in 2012 de eerste paal slaat voor het nieuwe zwembad, is op dat moment nog sprake van De Groene Parel als naam voor het park. Jaap Mooi nam in 2012 het initiatief om het park na haar te vernoemen, welke werd overgenomen door de gemeenteraad. (Bron: Oorlogsdodennijmegen.nl). Hij woonde als kind van 7 jaar tegenover het zwembad en had daardoor de oorlog rondom Sportfondsenbad Oost volop meegemaakt. Daarnaast was hij van 1968 tot 2000 leidinggevende in het Sportfondsenbad. De dag dat Truus Mast overleed, was hij gaan kijken en heeft daar die dag de overleden soldaten gezien.

Naast de naamgeving, had hij zich hard gemaakt dat de plaquette die in 1994 in het zwembad was onthuld, behouden bleef. Daarvan is een kunstwerk gemaakt waarop de naam van het park staat en uitleg geeft over haar naam.

(Overige) Bronnen en verder lezen

Buurtvereniging wil water en spelen, Marte Klein Koerkamp in Nijmeegse Stadskrant november 2004

Erica Terpstra slaat eerste paal eigen bad, Vincent Ceulemans in de Gelderlander, 9-3-12, met foto’s

Zwembad Oost wordt groen, Vincent Ceulemans in de Gelderlander 14-07-09, 14:23 Laatste update: 30-03-17, 04:41

Truus Mastpark geopend door Harriet Tiemens, Willem Spang in Nieuws uit Nijmegen, 23 augustus 2014, met foto’s van de opening

https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/3871/nijmegen-monument-in-het-truus-mastpark

https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Sportfondsenbaden

Historische Begraafplaats Daalseweg

Aan de Daalseweg ligt een van de bekendste begraafplaatsen van Nijmegen, ontworpen door architect Weve. In 1885 vindt de inzegening…

1 augustus 2025

Muurschildering Zes Componisten op blinde muur Mozartstraat, Remco Visser

Om de overlast van graffiti op de blinde muur van de Mozartstraat tegen te gaan, nam de buurtvereniging, samen met…

30 oktober 202415 maart 2025

Architectuur en Opening van Bakkerij A. van Merwijk

In mei 1936 opent A. van Merwijk zijn bakkerszaak aan de Groesbeeksedwarsweg op de hoek met de Bachstraat. De architecten…

10 oktober 202422 oktober 2024

Voormalige steenfabriek de Vlietberg (oktober 2024)

#Nijmegen, Gebouw van de dag, Groen in Nijmegen, GroenInNijmegen

Oude Steenfabriek de Vlietberg Ooijpolder

27 oktober 202414 maart 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

De Vlietberg is de naam van een voormalige steenfabriek, waarvan alleen de toren nog overeind staat. In 1873 werd het opgericht als Steenoven de Van Brienenswaard. Vanaf 1927 is het de Vlietberg, feitelijk vernoemd naar een steenfabriek in de buurt van Deventer.

Dit is tevens de naam van het buurtschap, bestaande uit een aantal woningen en woonboten, annex het omliggende natuurgebied geworden (wikipedia).

Steenoven de Van Brienenswaard

De laatste huizen van Nijmegen met op de achtergrond de steenfabriek de Vlietberg en de Waal, 1959 (Jeroen van Lith via D1072 RAN CC0)

Gerrit Hendrik van der Wedden richtte in 1873 de steenoven “De van Brienenswaard” op. Daarbij werd een hoogwatervrije terp aangelegd; de steenoven staat in het gebied dat daarvoor onderdeel uitmaakte van de bekade zomerpolder De Buiten Ooij. Van de Wedden was afkomstig uit Nijmegen en grootgrondbezitter, waarbij hij eigenaar was van boerderij de Grote Kat, welke in de buurt aan de kant van de dijk ligt. Hij liet naast de Grote Kat (oorspronkelijk) 10 arbeiderswoningen bouwen, waaraan dat gehucht haar naam te danken heeft: Tien Geboden.

Mogelijk was Stephanus Burgers daar vanaf het begin bij betrokken of mogelijk een paar jaar later: In PGNC 3/10/1875 wordt de fabriek nog de steenfabriek van “Van der Wedden” genoemd. Op 1 januari 1876 wordt de Firma Van der Wedden & Burgers, gevestigd te Ooy opgericht. Zij heeft als doel het maken en handeldrijven in waalstenen (De Gelderlander 11/1/1882)

Werken op een steenfabriek: steenovenvolk

Het werk op de steenfabriek was zwaar en laagbetaald. Het betrof lange tijd handwerk waarbij de mechanisatie vrij laat inzette en aanvankelijk slechts op een aantal onderdelen. Daarbij betrof het seizoenswerk, waarbij zowel mannen, vrouwen als kinderen op de “fabriek” werkten. Doordat het ongeschoold en laagbetaald werk was en bovendien afhankelijk waren van steun van een gemeente (het betrof seizoenswerk, waarbij fabrikanten zich weinig gelegen lieten aan het lot van de arbeiders buiten het seizoen), keek de burgerij laatdunkend op dit “steenovenvolk” neer.

In ieder geval in grote lijnen zal bovenstaande ook voor deze steenfabriek hebben gegolden. Een mooi (online) boek over steenfabrieken en het werken daarin is te vinden in de Geschiedenis van de techniek in Nederland.

1882: Fels en Burgers

December 1881 kwam Matheus Cornelis Fels in de plaats van Catharinus Alexander van der Wedden. Vanaf dat moment wordt de firma voortgezet als Fels & en Burgers (De Gelderlander 11/1/1882) De fabriek bestond op dat moment uit een vijftal veldovens. (Industriespoor).

Gevonden adressen in Adresboeken

Fels en Burgers	Steenfabriek	Van Brienenswaard 17	1913-1914, 1920
P.H. Burgers	Firma Fels en Burgers, Steenfabriek de “Van Brienenswaard”		1914-1915, 1915-1916 , 1916, 1918

1888: overstroming

De overstromingen van 1919 en 1926 zouden ervoor zorgen dat een deel van de jaarproductie verloren ging, waardoor de fabriek moest worden verkocht. Dat was niet de eerste overstroming. Zo worden in maart 1888 de sluizen van de van Brienenswaard opengezet, zodat deze waard blank komt te staan. “Men kan daar als het ware het water zien wassen. Alle steenfabrieken, zoowel boven als beneden Nijmegen, hebben het werk gestaakt. Een groot aantal arbeiders is daardoor zonder verdienste, waardoor de nooddruft onder die menschen groot is. Het kwelwater richt reeds enorme schade aan.” (PGNC 17/3/1888)

1922: Opvolging

De woning bij de Vlietberg (oktober 2024)

Mogelijk vindt in 1922 de opvolging plaats. In ieder geval wordt op 17-10-1922 de “Naamlooze Vennootschap Steenfabriek “de van Brienenswaard”, voorheen Fels en Burgers” opgericht, met koninklijke goedkeuring op 20-11-1922. Het doel is “Het vervaardigen van en het handeldrijven in steenen, het uitoefenen van het landbouwersbedrijf en alles wat in den meest uitgebreiden zin geacht kan worden met een en ander in verband te staan. Het maatschappelijk kapitaal is 400.000 gulden.”

De directeuren zijn dan:

J.A. Burgers
F. Fels

De commissarissen zijn:

A.B. Burgers
J.J. Fels
P.H. Burgers

Een afbeelding van een aandeel is te vinden op Hugovandermolen.

Hypotheek

Op 8-3-1923 sluiten de directeuren Johannes Antonius Burgers en Frederik Fels als gevolmachtigden van de “Naamlooze Vennootschap Steenfabriek “de van Brienenswaard”, voorheen Fels en Burgers” een hypotheek af 300.000 gulden bij de Weledelgeboren Heer Johann Heinrich Lüps, grondeigenaar wonend op Biljoen te Velp. Dit is tevens interessant, omdat het inzicht geeft van de bezittingen van Fels en Burgers op dat moment.

Het bedrag van de lening is in ieder geval niet opeisbaar vóór 1 juli 1925. Daarna kan een van beide partijen besluiten dat het bedrag dient te worden afgelost, waarvoor dan een termijn van 6 maanden na aanschrijving geldt.

Als onderpand brengen zij in:

De steenfabriek cum annexis te Ooij, met eenige huizen, schuren, ovens, erven, gebouwen, werkplaats, fabriek, stallen, weiland, kolk, moeras, opgaande boomen, dijk, weg, wilgenpas, rijswaard, richtbaan, kribben, dijkhelling, bouwland, water en vaargeul, kadastraal bekend gemeente Ooij, Sectie A nommers 101, 115, 117, 128, 130, 327, 328, 330, 331, 332, 333, 334, 336, 370, 371, 373, 374, 375, 376, 495, 497, 548, 549, 564, 565, 572, 585, 587, 588, 589, 678, 687 en Sectie D nommers 6, 103, 106, 183, 205, 251, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 298, 299, 309, 327 en 328, en gemeente Nijmegen Sectie A nommer 63, ter gezamenlijke groote van negenentachtig hectaren, veertien, aren en twintig centiaren, met de aanwezige machines, persen, locomotief, rails, spoorbakken alzoodanige verdere roerende zaken, welke door de wet als onroerend door bestemming kunnen worden beschouwd;
Den eigendom van den ondergrond van het perceel, kadastraal bekend gemeente Ooij, Sectie D nommer 311, groot eene are zesendertig centiaren, waarop recht van opstal heeft de Naamlooze Vennootschap “Steenfabriekn voorheen Firma Robert Janssen” te Angerlo
Het recht van erfpacht tot en met een en dertig December negentienhonderd vier en twintig van de perceelen water, kadastraal bekend gemeente Ooij, Sectie A nommers 590 en 662, samen groot drie en zeventig aren, vijf en twintig centiaren; waarvan bij het kadaster als eigenaar bekend staat: de Staat: Gewone Domeinen “Financien”.

1924 Brand

In februari 1924 breekt er een grote brand in de schuur uit. De 11 paarden en 11 koeien kunnen worden gered. Het woonhuis en kantoor, waar de schuur aan vast zat, bleven behouden. Wel was hier veel waterschade (PGNC 12/2/1924).

1927 Te koop

Aankondiging veiling de Van Brienenswaard (PGNC 5/2/1927 geknipt)

Hierboven werd al beschreven dat in 1924 en 1926 een groot deel van de productie verloren was gegaan.

In februari 1927 staat de aankondiging dat steenfabriek te koop staat. Opvallend daarbij is dat naast notaris De Maret Tak uit Nijmegen, ook R. Reijers uit Velp betrokken is. De hypotheek was immers verstrekt door Lüps, wonend op Biljoen te Velp.

Abonneren

Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.

1927: Koop door N.V. Steenfabriek “de Vlietberg”

W. Thomassen te Hengelo koopt de fabriek voor f160.000, terwijl het huis en percelen naar andere kopers gaan (PGNC 3/3/1927). Waarschijnlijk verkoopt Thomassen de fabriek vrijwel onmiddellijk door aan N.V. Steenfabrieken “De Vlietberg”, gevestigd te Nijmegen (PGNC 19/3/1927). Vanaf dat moment krijgt de fabriek de naam de Vlietberg en deze is blijven hangen: ook tegenwoordig kennen we de steenfabriek en haar omgeving onder deze naam.

Hoe de Vlietberg aan zijn naam komt: een steenfabriek en boerderij in de buurt van Deventer

Advertentie koop van de Vlietberg (PGNC 19/3/1927)

1919 Oprichting N.V. de Vlietberg

Deze N.V. de Vlietberg was echter al eerder opgericht, in 1919.

De Vlietberg was namelijk een steenfabriek bij Wilp, in de buurt van Deventer. Haar naam had zij te danken aan een boerderij aldaar, erve de Vlietberg (Facebook, met een foto van deze fabriek). De Nijmeegse aannemers Mathijs Konings en Jan Willem Hendrik Thunnissen kopen deze fabriek op 11-4-1919 van Joan Walrave van Houten, “steenfabrikant”, wonende te (Wilp doorgehaald) Deventer (Archiefnr 560, Inventarisnr 54, Aktenr 2279)

Op 3-12-1919 wordt in Nijmegen de “N.V. Steenfabrieken “De Vlietberg” opgericht. De aandeelhouders zijn:

Mathijs Konings, aannemer
Jan Willem Hendrik Thunnissen, aannemer
Rutgerus Theodorus Lem, fabrikant

Allen wonen te Nijmegen en elk verkrijgt 1/3 van de aandelen. Het aandelenkapitaal bedraagt 150.000 gulden. Om deze vol te storten, brengen Konings en Thunnissen hun fabriek de Vlietberg in de gemeente Wilp in. Lem zal binnen 10 jaar zijn aandelen moeten volstorten. (Archiefnr 560, Inventarisnr 70, aktenr 2942). Op 2-11-1920 koopt deze N.V. tevens de steenfabriek ‘Venlona’ bij Venlo (Archiefnr 560, Inventarisnr 95, aktenr 3882).

Haar kantoor is gevestigd op St. Annastraat 260 en haar directeur is R.Th. Lem. De eerstgevonden vermelding van R.Th. Lem op St. Annastraat 260 is al in 1910, wanneer hij “boekhouder” is. Zo komt hij tot en met 1916 voor, behalve in 1913-1914 wanneer hij “koopman” is. Van 1922 tot en met 1934 staat er “steenfabrikant” als beroep.

Rond 1926: Haventje

Restant bij de Vlietberg; het is mij onbekend of het onderdeel van een van de gebouwen van de steenfabriek was of niet (oktober 2024)

Rond 1926 is ook een haventje aangelegd, dat later is uitgebreid. Na de sluiting zijn er woonboten in de haven gekomen en zijn er een aantal huizen bijgebouwd (Gelderse Poort).

1927: Ringoven

Detail Schoorsteen de Vlietberg (oktober 2024)

“In 1927 werd op het terrein een nieuwe ringoven gebouwd, die tot 1974 of 1975 in gebruik is geweest. In dat laatste jaar is de fabriek gesloten en grotendeels afgebroken.” (Industriespoor). Het is mij daarbij niet bekend waarop het woord “nieuwe” slaat: of de oven uit 1927 een vervanging is van de veldovens of dat in de tussentijd de veldovens reeds waren vervangen door een ringoven.

Jaren 30

Katrol aan de woning Vlietberg (oktober 2024)

Waarschijnlijk was de grootste concurrent de Belgische import. Bij een excursie van afdeling Nijmegen Nederlandse Bond Technici: “”Steunt de vaderlandsche industrie” en “gebruik Nederlandsch fabricaat” zijn in onzen dagen veelvuldig voorkomende termen. En dan stelt men zich onwillekeurig de vraag: Kan onze industrie tegen buitenlandsche concurreeren? Zijn haar producten van even goede kwaliteit?? Voor zoover het de steenindustrie betreft hebben wij Zaterdag j.l. weer de overtuiging gekregen, dat zij niet slechts met succes tegen buitenlandsche kan concurreeren, maar deze verre overtreft. Wat zijn b.v. de steenen van maatschappij “de Vlietberg” van superieure kwaliteit in vergelijking met de Belgische steenproducten. En een productie van 12 tot 13 miliioen steenen per jaar bewijst voldoende, dat zij gewild zijn.” (De Gelderlander 30/7/1931)

Begin 1934 is er een (dreigend) arbeidsconflict in Gelderland en Overijssel. De directie van de Vlietberg (en die van de Staatjeswaard bij Beuningen) had een loonsverlaging van 10 procent doorgevoerd. Waarschijnlijk wilden andere fabrikanten volgen. De bemiddelaar Jitta stelt een verlaging van 5 procent voor. (PGNC 2/6/1934)

In de jaren 30 werkten er 120 werknemers, waarbij het (nog steeds) vooral seizoenswerk betrof.

Vervolg

konikspaarden Vlietberg Ooijpolder mei 2021 — Konikspaarden Vlietberg (mei 2021)

De steenfabriek werd in 1975 buiten gebruik gesteld (bijschrift bij F90713 RAN uit 1982). Een foto van de steenfabriek uit 1970 is te zien op F73900 RAN.

Bij het schrijven van boek Monument & Landschap noemt Wingens dat “tegenwoordig” (waarschijnlijk begin jaren 90) steenhandel Van Wijk-Deko hier gevestigd is. Naast de schoorsteen is alleen de directeurswoning en het koetshuis overgebleven (beiden rond 1900 gebouwd).

Momenteel (oktober 2024) lijkt -in ieder geval vanaf de weg- alleen de directeurswoning nog te bestaan. Helaas is het haventje niet te bezoeken.

In 2006 werden de bedrijven en het terrein aangekocht en gesaneerd om ingericht te worden als natuurgebied. Door haar hoogte wordt het terrein als vluchtheuvel gebruikt, vooral voor de grote grazers, bij het periodieke hoogwater.

Wandelen op de Vlietberg

De Vlietberg wordt vooral gebruikt als een mooie wandelroute. Of bij een rondje door de Stadswaard en dan via de dijk weer terug, daarbij een langer rondje langs de Oude Waal verkrijgend. Of als verbinding tussen de Stadswaard en dan een vervolg op de dijk richting Oortjeshekken of het binnendijkse natuurgebied. En niet te vergeten ’t Roosje van Ooy, een terras met prachtig uitzicht.

Het uitzicht bij 't Roosje van Ooy (oktober 2024) — Het uitzicht bij ’t Roosje van Ooy (oktober 2024)

(Overige) Bronnen en verder lezen

Monument & Landschap in de gemeente Ubbergen, Marc Wingens

Hans Burgers op Noviomagus.

Geldersepoort

De Geschiedenis van Tiengeboden Ooijpolder: Van Arbeidershuisjes tot Monument

Het gehucht de Tien Geboden ligt in de Ooijpolder, vlak bij de Oude Waal. Het bestaat naast 3 boerderijen uit…

28 oktober 202415 maart 2025

De Geschiedenis en Natuur van de Stadswaard en Ooijpolder

Pal naast de Nijmeegse binnenstad ligt het prachtige natuurgebied van de Stadswaard en de Ooijpolder. Voor de aanleg van de…

28 augustus 2025

Bisonbaai: geschiedenis, waterrecreatie en natuurpracht

Een van de bekendste badplaatsen in de omgeving van Nijmegen is de Bisonbaai of Bizonbaai. Het is een voormalig zandwingat…

1 juli 202415 maart 2025

#Nijmegen, Groen in Nijmegen

Stuwwal Beek Berg en Dal

16 oktober 20244 juni 2025 ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

De Stuwwal bij Beek en Berg en Dal is een van de redenen dat het Rijk van Nijmegen zich ook wel “het binnenste buitenland” noemt. Er zijn weinig gebieden in Nederland die zo heuvelachtig zijn als de stuwwal. Het is een prachtig bosgebied, met daarnaast mooie open stukken als de Elyzeese velden en het Dal van Palland. Bovendien zijn er prachtige gebouwen te zien.

Deze pagina verzamelt artikelen over de stuwwal bij Beek en Berg en Dal. Deze pagina en de artikelen zullen van tijd tot tijd worden aangevuld.

De Kabouterboom: Oudste Kastanjeboom van Nederland

De kabouterboom staat in het Kastanjedal van de stuwwal bij Beek. Met een leeftijd van 450 jaar is hij waarschijnlijk de oudste kastanjeboom van Nederland. Tot voor kort was hij ook nog eens officieel de dikste boom van Nederland, met een stamomtrek van negen meter.

Lees Meer

15 oktober 202415 oktober 2024

N70 wandelroute

Op deze pagina mag de N70 wandelroute natuurlijke niet ontbreken, een zeer populaire wandelroute. De eerste route is uitgezet in Natuurbeschermingsjaar 1970, vandaar de naam. Deze route is 16 kilometer lang en 6 kilometer lang, heeft 500 traptreden en 375 hoogtemeters.

Er zijn verschillende beginpunten en de route is te herkennen aan de groene paaltjes. Een routebeschrijving vindt u hier: Staatsbosbeheer

Overige bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Natuurwandelroute_N70

Hengstdal

Elyzeese velden

Elyzeesche dal, 1900-1905 (Drukkerij P.A. Geurts via F69563 RAN)

In de Heerlijkheid Beek liggen de Elyzeese velden: een prachtig gebied van weilanden. De naam “velden” is ontstaan na de oorlog; in de 19^e eeuw werd er al wel gesproken over het “Elyzeesche dal”. Wikipedia: “Mogelijk houdt de naam verband met de aanwezigheid van buitenplaatsen, in welk verband ook de klassieke aanduiding Arcadië wel gebruikt werd.”

Tegenwoordig zijn hier weilanden, vroeger lijkt het hier vooral akkerbouw te betreffen, zie ook de foto hiernaast en een foto uit 1920 F69599 RAN.

Elysese velden: verblijfplaats van de gelukzaligen

Hoewel de Elysese velden in de loop der tijd verschillende betekenissen zou krijgen, is de naam afkomstig uit het Oud-grieks. Elysion was een verblijfplaats van de gelukzaligen, een soort hemel. Er was geen eenduidigheid waar deze plaats zich zou bevinden. Wel is duidelijk dat de Elysese velden vernoemd zijn naar de stad Elis, waar de Elyseïsche spelen plaats vonden. De Romeinen namen Elysion in hun mythologie over en noemden het Elysum.

Duel

Niet iedereen beleefde op de Elyzeese velden zijn gelukzalig moment: in 1834 of 1835 zou hier een duel hebben plaats gevonden tussen twee van officieren van het Nijmeegse garnizoen met een “rencontre op het pistool”. Een van hun beide heeft het niet overleefd. (PGNC 27/5/1941)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Elysese_velden

Boerderij Natte Beek

Natte Beek 8 en 10, Gemeentelijk Monument

Natte Beek, Stuwwal Beek Berg en Dal (oktober 2024)

De Natte Beek is een (voormalige) boerderij die rond 1850 is gebouwd. Daarmee is het een “herinnering aan de kleine boerenbedrijven die vóór circa 1950 op de stuwwal gevestigd waren” (https://assets.plaece.nl/odp-kan/other/ommetje-heerlijkheid-beek-lr_353200070.pdf?, mooie wandelroute).

De boerderij is gebouwd volgens het “hallenhuis” type. Het achtergedeelte, het oorspronkelijke bedrijfsgedeelte, is verbouwd als woonhuis (nummer 10). Natte Beek 8 en 10 vormen een Gemeentelijk monument van Gemeente Berg en Dal.

Koeien stuwwal Beek Berg en Dal (foto april 2023)

Chalet Stollenburg

1874/ca. 1883 Oude Holleweg 14 Berg en Dal, Rijksmonument/Gemeentelijk Monument

Chalet Stollenburg is in 1882 gebouwd voor 2 tentoonstellingen als wijnschenkerij. Het pand gebouwd in chaletstijl, de architect van de onderbouw was D. Geijsbeek Molenaar.

Weinstube

Oorspronkelijk is het pand in 1882 gebouwd als “Pfälzer Weinstube” op het terrein van de eerste Bayerische Landesausstellung. Dit fungeerde als horeca voor de bezoekers van deze tentoonstelling. De architect was C. Schick. Het bestond onder andere uit een zaal met buffet en een Herrenstüblein (café) met veranda. In 1883 werd het gebouw op de Internationale Kolonial en Uitvoerhandel Tentoonstelling in Amsterdam geplaatst, om ook hier als “Weinschenke” te dienen. Na afloop van de tentoonstelling werden de paviljoens bij opbod verkocht.

Koop door architect Geijsbeek Molenaar

De Arnhemse architect Dirk Geijsbeek Molenaar kocht het wijnhuis en bouwde het huis in 1884 opnieuw in Berg en Dal, op de kruising van de Stollenbergweg en Oude Holleweg. Met een stenen onderbouw, waar oorspronkelijk houten panelen in vakwerkbouw waren geplaatst. Vanaf dat moment wordt het “Chalet Stollenburg” genoemd.

Het PGNC 27/3/1884 kondigt de komst van de villa aan:

“Nijmegen, 26 Maart.

Onder de bijgebouwen der Internationale Tentoonstelling te Amsterdam werd veler aandacht getrokken door een keurig paviljoen, door de heeren Adler en Todt al “Weinschenke” ingericht. Het verdiende die opmerkzaamheid ten volle. Afkomstig van een vroegere “Gewerbe-Ausstellung” te Neurenberg was het daar vervaardigd door de bekwaamste werklieden, die elk in hun vak een proefstuk hunner kunde hadden geleverd. Zoowel wat de uiterlijke vormen als wat de inwendige betimmering betreft, mocht het dan ook op even groote sierlijkheid als soliditeit bogen. Welnu, dit schoone gebouw zal voortaan onze omstreken sieren. Op den rand van den Hunerberg boven het oostelijk uiteinde van het Elyseesche dal, nabij de villa “de Wolfsheuvel”, zal het door den heer Geijsbeek Molenaar als villa worden overgeplaatst. We twijfelen er niet aan of het zal niet alleen het landschap daar tot sieraad strekken, maar weldra blijken een begeerlijk plekje te zijn voor dezulken, die zich in onze heerlijke omstreken willen vestigen.”

Predikant Drost

Na enkele jaren kocht predikant Johannes Drost uit Leiden het gebouw om als zomerverblijf te gebruiken. Zijn dochter W.L. Drost had het daarna jarenlang in gebruik als “Christelijk Rusthuis”.

Woonhuis

Rond 1952 ging B. Hagreis hier wonen. Hij was directeur van de Therminion-Radiolampenfabriek in Lent. Daarna had het huis een aantal andere bewoners.

In 2005 kocht bouwkundig ingenieur T. Klerks de woning. Hij voerde een grote renovatie uit. Zo kwamen er trappen bij de nieuwe voordeur en naar de veranda. Het grote raam werd gerenoveerd.

Chalet Stollenberg, 2010 (Henk van Gaal via DF527 RAN CC0)

2012 Brand

Na kortsluiting in de bedrading aan het houten plafond, brak in 2012 brand uit. Hierdoor raakte pand zwaar beschadigd door het vuur, maar ook door rook en water. Hierdoor was het geruime tijd onduidelijk wat er met het pand ging gebeuren. Vervolgens vond er een grote restauratie plaats.

Monument

Gemeente Berg en Dal: “Kenmerken: op lage grijs gepleisterde onderbouw staand kruisvormig pand van één bouwlaag onder een samengesteld overstekend dak met leien. De muren zijn in vakwerk opgetrokken, met wit gepleisterde velden. De symmetrische voorgevel bestaat uit een middendeel met hoog opgaand steil geknikt schilddak met een dakkapel onder een schilddak. Het wordt geflankeerd door lagere zijvleugels onder lage schilddaken, waarvóór zich tot serres verbouwde veranda’s onder een lessenaarsdak bevinden. In het bewaard gebleven oorspronkelijke interieur valt een gebrandschilderd glas-in-loodraam in de woonkamer op.”

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Chalet_Stollenburg

Zie ook:

https://nijmegen-oost.nl/uitgelicht/chalet-stollenburg-van-weinschenke-tot-woonhuis

https://henkbaron.nl/2012/11/01/uitslaande-brand-zwitsers-chalet-in-berg-en-dal/ met onder andere een beschrijving en foto van de brand in 2012.

https://www.gelderlander.nl/nijmegen/rijksmonument-chalet-stollenburg-zwaar-beschadigd-door-brand~a824b217/

Rijksmonument Chalet Stollenburg zwaar beschadigd door brand

Abonneren

Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.

Huisje van Salm

Wachthuisje voor de tram

Het Huisje werd in 1892 als bouwpakket in Zwitserland gemaakt in opdracht van de bewoners van landgoed Stollenberg in Berg en Dal. Daar fungeerde het oorspronkelijk als privé tramwachthuisje. Het stond op de kruising van de Prins Hendriklaan en de Berg en Dalseweg.

Villa Stollenberg (ontworpen door dezelfde architect) brandde in 1927 of 1929 (de meeste bronnen noemen 1929, RAN heeft het in het bijschrift F89475 heel specifiek ver 30 mei 1927) af. Daarop werd het huisje geschonken aan Bad-Beek in het Elzendal. Daar werd het gebruikt als kiosk tot de sluiting van het bad in 1953.

Het 'Salmhuisje' of 'Huisje van Salm', in 1892 ontworpen door architect Abraham Salm (1857-1915) als privé-tramwachthuisje bij de eveneens door hem gebouwde villa 'Stollenberg' op het gelijknamige landgoed voor de Amsterdamse distillateur J.J. Schmitz. , 1898-1902 (Uitg. J.H. Schaefer via F68814 RAN) — Het ‘Salmhuisje’ of ‘Huisje van Salm’, in 1892 ontworpen door architect Abraham Salm (1857-1915) als privé-tramwachthuisje bij de eveneens door hem gebouwde villa ‘Stollenberg’ op het gelijknamige landgoed voor de Amsterdamse distillateur J.J. Schmitz. , 1898-1902 (Uitg. J.H. Schaefer via F68814 RAN)

Omgeving van de Stollenberg met op de achtergrond, deels zichtbaar, villa ‘Stollenberg’, gebouwd in 1892 naar ontwerp van architect Abraham Salm (1857-1915), op 30 mei 1927 door brand verwoest, 1898-1902 (Drukkerij P.A. Geurts via F89475 RAN)

Restauratie

Heemschut-Gelderland en de Stichting Monument en Landschap adopteerden het huisje in 1987. Vanaf 1987 is het een gemeentelijk monument. Daarop liet ze De Stichting Salmhuisje Beek-Ubbergen opgericht om het in 1991 te laten restaureren. Daarbij werd het, qua locatie enigszins verscholen, geplaatst op het terrein van het restaurant De Forellenhof aan de Elzenweg. In de periode dat de Forellenhof was gekraakt, werd ook het huisje door krakers gebruikt.

Huidige locatie

In augustus 2007 kreeg het huisje haar huidige bestemming, omdat in het Elzendal mogelijk nieuwbouw zou komen.

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/het-huisje-van-salm

lees ook: https://henkbaron.nl/2007/08/11/salmhuisje-verplaatst/

Koetshuis Villa Stollenberg, tegenwoordig de Moerbei

Dit voormalig koetshuis of stalgebouw van de villa Stollenberg is tegenwoordig een woonhuis. Het koetshuis stond jarenlang bekend als kwekerij 'De Moerbei' van de familie Van de Haar. Gebouwd ca. 1892 naar een ontwerp van architect Abraham Salm, Stollenbergweg 22-24 Berg en Dal, 8/11/1994 (Ger Loeffen via F38037 RAN CCBYSA) — Dit voormalig koetshuis of stalgebouw van de villa Stollenberg is tegenwoordig een woonhuis. Het koetshuis stond jarenlang bekend als kwekerij ‘De Moerbei’ van de familie Van de Haar. Gebouwd ca. 1892 naar een ontwerp van architect Abraham Salm, Stollenbergweg 22-24 Berg en Dal, 8/11/1994 (Ger Loeffen via F38037 RAN CCBYSA)

Het koetshuis van Villa Stollenberg bestaat nog wel. Het is een gemeentelijk monument van Berg en Dal: “Kenmerken: wit gepleisterd pand van één bouwlaag hoog onder een ver overstekend schilddak met bruinrode asfaltleien. Het middenrisaliet van de symmetrische voorgevel heeft twee bouwlagen onder een overstekend schilddak. Boven de voormalige poortdoorgang bevindt zich een balkon. …Vroegere functies: koetshuis en koetsierswoning, tuinderij”.

Spoelput

ongeveer 1910, 2001-2002 (herbouw overkapping), Nieuwe Holleweg, bij nummer 53, Beek Gemeentelijk monument

Vanwege het heldere bronwater van Beek waren er tal van wasserijen en blekerijen. De voornaamste beek die daarvoor gebruikt werd was de Elsbeek.

In 2001-2002 is de houten overkapping herbouwd van een spoelput uit ongeveer 1910. Het bassin is ongeveer 8 bij 1,5 meter en aan de rand bevinden zich 4 hardstenen knielvakken. Het is een Gemeentelijk Monument.

Het verhaal op het bordje: “De spoelput in de Elzen is rond 1910 gebouwd door Maatschappij Mooi-Nederland, een organisatie die de terreinen op en rond de Sterrenberg behoorde. De put is tot 1940 intensief in bedrijf geweest en daarna in verval geraakt. In 2001 is de put gerestaureerd door Stichting Platform Toerisme Ubbergen in het kader van het project Water Werkt.

In de beginjaren werd de put gebruikt door vier gezinnen: wasserij Jan Arts, nu staat er een bungalow (no. 55), wasserij Bart van Baal, links achter de bungalow (no. 63), wasserij Toon Arts, recht van de bungalow (no. 57) en wasserij Theo (Ties) Leenders, nu Holleweg 65. Omdat ook veel mensen uit de omgeving hier hun was kwamen spoelen, moest men op maandagmorgen vaak in de rij staan.

Het schoonmaken van de put was een minder prettige bezigheid. Op zaterdag ging de stop er uit en moesten de wanden en de bodem worden schoongemaakt. Een kunststuk in dit koude water. ’s Zondags liep de put met water uit de Elsbeek vol, weer klaar voor een week spoelen. Wasserij Klaas Peters, gelegen aan de Holleweg 58, had een eigen spoelput in het talud van de Holleweg. Het bedrijf werd overgenomen door zijn zoon Nico die, als enige in dit gebied, de wasserij in bedrijf hield tot 1979.”

Aan de Nieuwe Holleweg zijn bovendien nog een aantal andere oorspronkelijk wasserijboerderijen te vinden:

Nieuwe Holleweg 57 en 57A uit 1910-1912
Nieuwe Holleweg 59: ongeveer 1885
Nieuwe Holleweg 65: laatste kwart 19de eeuw
Nieuwe Holleweg 67-69 villa en woning Putberg: laatste kwart 19de eeuw

Daarnaast zijn op de Nieuwe Holleweg richting de vijver herinnering aan het water/de wasserij in Beek aangebracht.

Beeld Beekse wasvrouw

Wasvrouwtje Beek (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed via Wiki Commons CC BY-SA 4.0)

Aan de Rijksstraatweg herinnert een beeld van het Wasvrouwtje aan de wasserijen van Beek. Het was in 1984 een geschenk van de de VVV Beek-Ubbergen aan Beek ter gelegenheid van haar 70-jarig bestaan in 1982. Het staat pal tegenover het vroegere gemeentehuis. Het beeld is gemaakt door Jan Schoenmakers.

Zie verder: https://monumentenlandschap.nl/ode-van-jan-schoenmakers-aan-de-beekse-wasvrouwen/

(Overige) Bron: https://www.dbnl.org/tekst/schu211rijk01_01/schu211rijk01_01_0008.php

Wasserij

De wasplaats aan achterzijde van watermolen bij het Spijker. De vijver is ontstaan door opstuwing van Elsbeek, Beek, 1890-1900 (F66606 RAN)

Villa Elsbeek

Pension Elsbeek, Holleweg Beek, 1928-1930 (F69041 RAN)

Geallieerde M10 Tank destroyer in de tuin van huis 'Elsbeek', de woning van notaris Scholtens. Op de achtergrond de Oude Holleweg, Nieuwe Holleweg Beek, 1944-1945 (F25322 RAN) — Geallieerde M10 Tank destroyer in de tuin van huis ‘Elsbeek’, de woning van notaris Scholtens. Op de achtergrond de Oude Holleweg, Nieuwe Holleweg Beek, 1944-1945 (F25322 RAN)

Uitgebrande ruïne van huis 'Elsbeek', woning van notaris Scholtens, Nieuwe Holleweg Beek, 1944-1945 (F25344 RAN) — Uitgebrande ruïne van huis ‘Elsbeek’, woning van notaris Scholtens, Nieuwe Holleweg Beek, 1944-1945 (F25344 RAN)

Sterrenberg, vroegere uitzichttoren

De uitzichttoren op de Sterrenberg, Westerbergweg 4 Beek, 1940 (J. Sleding via F69014 RAN)

De zeventien meter hoge uitzichttoren, gebouwd als attractie in 1938 op de Sterrenberg in opdracht van maatschappij ‘Mooi Nederland’ door werktuigbouwkundige G. Companjen uit Beek. De toren werd in 2007 afgebroken voor de bouw van de zogeheten ‘Toscaanse’ villa van vastgoedmagnaat Raf Terwindt (Bijschrift bij foto F89306 RAN)

Persoonlijk kan ik mij nog herinneren dat de toren vóór de sloop al jaren was gesloten. Wel was de horecagelegenheid bij deze toren daarna nog open.

Bij de Sterrenberg heeft ook een midget golfbaan gelegen, een foto van de aanleg in is te zien op F69491 RAN.

Dal van Palland: oude vormen van perceelafscheidingen

Vlechtheggen in het Dal van Palland (oktober 2024)

Naast haar Informatiecentrum heeft Vereniging Nederlands Cultuurlandschap in de jaren 0 het Dal van Palland hersteld naar vroeger tijden met onder andere heggen en vlechtheggen.

Daarbij zijn allerlei vormen van perceelafbakeningen die vroeger werden gebruikt gemaakt, in een tijd dat er nog geen prikkeldraad bestond. Om het wild buiten te houden, zodat ze niet op de akkers kwamen. Of juist om het vee binnen te houden. Vooral na de Tweede Wereldoorlog nam prikkeldraad deze rol over, waardoor veel oude perceelafbakeningen verdwenen.

Velden stuwwal Beek Berg en Dal (foto april 2023)

Daarvoor was ze al eeuwenlang in gebruik: in ieder geval zijn deze afscheidingen al bekend in de middeleeuwen, maar dateren mogelijk van nog eerdere datum.

Dat levert bovendien een mooi landschap op en is het goed voor de biodiversiteit: bepaalde plantensoorten kunnen hier groeien. Dieren zoals vogels en kleine zoogdieren kunnen hier schuilen of juist hun voedsel vinden, of bijvoorbeeld kunnen ze hier hun nest bouwen.

Hiervoor heeft ze een mooie routebeschrijving met uitleg gemaakt: https://www.landschapmuseum.nl/wp-content/uploads/2017/03/Wandelroute-Palland.pdf

Vlechtwerk Stuwwal Beek Berg en Dal (foto april 2023)

Het duurt vier tot vijf jaar voordat een vlechtheg zich gevormd heeft. Jonge takken worden gebogen of geknikt en vervlochten in de takken van naastgelegen struiken. Bij het buigen ontstaan geen wonden; bij het knikken ontstaat een wond die echter volledig geneest.

(Overige) Bronnen en verder lezen

Heggenvlechten in Berg en Dal

Landschapsherstelproject Palland

Vlechtheg en hakhoutwal

https://nl.wikipedia.org/wiki/Vlechtheg

https://mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/vlechtheggen-in-gelderland

Vriendschapswegwijzer: Grenspaal “Laat Vriendschap helen”

Keteldal Beek Berg en Dal

Grenspaal Laat Vriendschap helen wat Grenzen delen (oktober 2024)

Grenspaal Nederland Duitsland (oktober 2024)

In de buurt waar voor de grenscorrectie de grens tussen Nederland en Duitsland liep staat een grenspaal met de tekst “Laat vriendschap helen, wat grenzen delen” en de namen van beide landen.

De grenspaal blijkt daarbij niets met de Tweede (of Eerste) Oorlog te maken te hebben: de oorspronkelijke paal staat er al vanaf 1909 (wikipedia). In ieder geval is de paal in 1989, 2002 en 2016 vernieuwd. Daarbij was de wijzer oorspronkelijk een paal, die de grens tussen Nederland en Pruisen markeerde (kwartiervannijmegen).

Omgeving van het Keteldal met de grenspaal nabij het Bergspoor Nijmegen-Berg en Dal en de van Randwijckweg. Op de achtergrond, rechts, Hotel 'Groot Berg en Dal', 1926-1929 (F89094 RAN) — Omgeving van het Keteldal met de grenspaal nabij het Bergspoor Nijmegen-Berg en Dal en de van Randwijckweg. Op de achtergrond, rechts, Hotel ‘Groot Berg en Dal’, 1926-1929 (F89094 RAN)

Huis Wylerberg

Marie Schuster-Hiby liet tussen 1921 en 1924 Huis Wylerberg bouwen. Zij had in 1906 de Duivelsberg geërfd van haar moeder. De architect was Otto Bartning en is gebouwd in expressionistische stijl. “De villa behoort tot de belangrijkste werken van de architectuur van Duitsland in de eerste helft van de 20ste eeuw” (Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_Wylerberg, met tevens een verdere beschrijving)

Zie ook het artikel in het AD: https://www.ad.nl/nijmegen/monumentale-villa-wylerberg-in-beek-is-voortaan-een-openbaar-museum~a68c3994/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Motte Mergelpe

De top van de Duivelsberg is Rijks archeologisch monument met de restanten van twee mottes: een kunstmatig opgeworpen heuvels, waaruit de “muren” uit houten palen bestonden. De hoogste motte is 4 meter hoog en heeft een diameter van ongeveer 20 meter en ligt 78 meter boven NAP. Naast het hoogste uitzichtspunt is ook de lage burcht weer zichtbaar gemaakt (eigen herinnering). Deze is ook 4 meter hoog en heeft aan de westzijde een droge gracht. Het oorspronkelijke bouwjaar van de motte is rond het jaar 1.000

Uitzicht op lage motte Duivelsberg vanuit de hogere motte (november 2021)

Bron: Gemeente Berg en Dal

Zie ook: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Mergelp

Een ruïne met veel lapjes aan de boom en tegenwoordig zelfs aan 2 bomen. De St. Walrickkapel is in de 15e eeuw gesticht. Daarbij is het vanaf die tijd mogelijk een bedevaartsplaats voor St. Walrick geworden.

Kapel

Wie was St. Walrick?

Verering St. Walrick

Van kapel naar koortsboom

Huidige koortsboom

Reformatie en begin verval

Verbouwingen

Staatsbosbeheer

Vergetelheid

Beelden

Haarband

Keizer Karel

(Overige) Bronnen en verder lezen

Het Krayenhoffpark was al vroeg ingetekend, in 1879, in de plannen voor na de ontmanteling. Het werd vernoemd naar Cornelis Krayenhoff, waarvan het graf aanvankelijk was overgebracht naar dit park; de originele grafsteen is er nog te vinden. Daarnaast staan er een aantal bijzondere bomen.

Grafsteen Krayenhoff

Eenige versiering

Tegels

Sequoia (mammoetboom) en andere bomen

Herdenkingsboom kroning Willem-Alexander

Jeu de Boules baan

Bronnen

Op de Klokkenberg werd in 1844 een lagere school geopend, met daarbij de eerste Christelijke Normaalschool (voorloper van de lerarenopleiding). De straat bestaat pas sinds de jaren 80, toen het complex van de Klokkenberg werd gesloopt en er woningen voor in de plaats kwamen.

Herkomst naam Klokkenberg

Vooraf: Openbare en Bijzondere scholen

Christelijke school en Normaalschool

Nieuwbouw

Groen

Laat hier je bericht achter

Je bericht is verzonden

Lees ook:

1948 Herplaatsing Kroontjes

2007 Herinrichting

(Overige) Bronnen en verder lezen

De “nieuwe” Dikke Boom van Hees is op 21 november 2003 geplant. Dat is precies 100 jaar nadat de oude Dikke Boom van Hees door blikseminslag was omgegaan.

De oude Dikke Boom van Hees

Romantiek en Hartzeer onder de Dikke Boom

1903 Verwoesting door onweer

Het idee voor een nieuwe Dikke Boom

2003: het plaatsen van de Nieuwe Dikke Boom

(Overige) Bronnen en verder lezen

Omdat een aantal bewoners genoeg heeft van de overlast op een braakliggende terrein bij de Eerste Oude Heselaan, richtten zij buurtmoestuin de “Bonte Specht” op.

Niemandsland

Realisatie buurtmoestuin

Goed voor gezondheid en sociale contacten

Onderdeel Groene Corridor

Bronnen

Aula en hekwerk Weve

Rijksmonument

Monument slachtoffers bombardement

Monument Remy Kruytzer met gedicht ter Balkt

2e Massagraf

(Overige) Bronnen en verder lezen

Sportfondsenbad

Oorlog

Na de oorlog

Waarom sloop?

Afgeschreven gebouw

Nieuwbouw in de Beethovenstraat geen goed idee

Abonneren

Buurtpark

Erica Terpstra bad

Truus Mastpark

(Overige) Bronnen en verder lezen

De Vlietberg is de naam van een voormalige steenfabriek, waarvan alleen de toren nog overeind staat. In 1873 werd het opgericht als Steenoven de Van Brienenswaard. Vanaf 1927 is het de Vlietberg, feitelijk vernoemd naar een steenfabriek in de buurt van Deventer.

Steenoven de Van Brienenswaard

Werken op een steenfabriek: steenovenvolk

1882: Fels en Burgers

1888: overstroming

1922: Opvolging

Hypotheek

1924 Brand

1927 Te koop

Abonneren

1927: Koop door N.V. Steenfabriek “de Vlietberg”

Hoe de Vlietberg aan zijn naam komt: een steenfabriek en boerderij in de buurt van Deventer

1919 Oprichting N.V. de Vlietberg

Rond 1926: Haventje

1927: Ringoven

Jaren 30

Een ruïne met veel lapjes aan de boom en tegenwoordig zelfs aan 2 bomen. De St. Walrickkapel is in de 15^e eeuw gesticht. Daarbij is het vanaf die tijd mogelijk een bedevaartsplaats voor St. Walrick geworden.

2^e Massagraf