De (voormalige) Kweekschool voor onderwijzeressen. Links de Guyotstraat, ontworpen en gebouwd door N. van Eck, foto gedateerd 1905 (F14159)
In 1899 wordt de Kweekschool voor onderwijzeressen gebouwd. Architect en aannemer is Nicolaas van Eck. Rond 1936 is het gebouw in gebruik door de R.K. Kweekschool afdeling Onderwijzers. In 1958 wordt het gebouw tot 1983 een bibliotheek.
Begin van de kweekschool
Rond november 1898 besluit de Vergadering van aandeelhouders van de Vereeniging tot opleiding van Onderwijzeressen tot het bouwen van een eigen kweekschool. Op dat moment telt de school meer dan 50 leerlingen. Het gebouw zal verrijzen aan de Guyotstraat, hoek Groesbeeksche straat. H. van Eck, een aannemer, zal het gebouw ontwerpen en bouwen (PGNC 6/11/1898).
De school was in 1895 ontstaan en bestond op dat moment uit een tweejarige cursus. Op 1 januari 1899 was de opleiding in een kweekschool veranderd waarbij de cursus vier jaar duurde. Voorzitter J.A. Vissers in zijn toespraak bij de opening: “Het onderwijs is neutraal, maar zonder afbreuk te doen aan… het godsdienstig karakter, dat volgens de bedoeling van de wetgever “zooveel mogelijk” het onderwijs behoort te kenmerken”. (De Gelderlander 3/5/1899)
Kweekschool voor onderwijzeressen geopend in 1899
Het PGNC schrijft naar aanleiding van de opening:
“Op den hoek van de Groesbeeksche en Guyot-straten, den voorgevel uitkomend aan laatstgenoemde straat, is een ruim en welingericht schoolgebouw verrezen, dat bestemd is voor de Kweekschool voor Onderwijzeressen alhier, welk op 1 Januari 1898 geopend werd door “de Vereeniging tot opleiding van Onderwijzeressen te Nijmegen”.
Dit gebouw is wel een kijkje waard. Het bevat vier ruime, goed verlichte en geventileerde schoollokalen voor de vier klassen der school, benevens een flinke zaal voor het onderricht in de gymnastiek en daarboven een dito zaal, die voor het onderwijs in de natuurkundige vakken en het teekenen zal worden ingericht. Verder vindt men er flinke directeur- en docentenkamers, alsmede een geheel op zichzelf staande concierge-woning, wat met het oog op ziekten enz. bij schoolgebouwen een noodzakelijke vereischte is. De corridors zijn zoowel beneden als boven zeer ruim en ontvangen door breede ramen volop licht; de trappen zijn eveneens breed en gemakkelik, terwijl ook de overige onderdeelen van het gebouw naar de eischen van hygiëne en welstand ingericht zijn.
Het gebouw, dat ontworpen en gebouwd is door den heer N. van Eck, bouwkundige alhier, zal met den aanvang van den nieuwen cursus, 1 Mei aanst., in gebruik worden genomen. Vóór dien tijd zullen de ouders der leerlingen en andere belangstellenden in de gelegenheid worden gesteld, zich persoonlijk te overtuigen, hoe flink het Bestuur deze zaak heeft aangevat.
De Nijmeegsche Kweekschool voor Onderwijzeressen zal in het nieuwe gebouw op harer waardige wijze worden gehuisvest.” (PGNC 2/4/1899)
Nicolaas van Eck
Nicolaas van Eck is op 1 december 1856 geboren te Lexmond. Hij is getrouwd met Grietje Benthem (24-12-1858 Diever) Zij komen op 9 augustus 1880 in Nijmegen wonen. Zij zijn dan afkomstig uit Dwingelo. Van Eck heeft als beroep “timmerman” (Bevolkingsregister 1870).
In het Bevolkingsregister 1880 komt hij voor op Spaarbankstraat nr 5, waarbij zijn vorige huizing Houtstraat Wijk B nr 53 was. Zijn beroep is dan timmerman, wat op een later tijdstip door “het blauwe potlood” is vervanger door aannemer. (Bevolkingsregister 1880 en idem).
In de jaren 90 verhuist hij naar Ziekenstraat 50 (tegenwoordig Ziekerstraat), als “aannemer” (Bevolkingsregister 1890). In de jaren 0 verhuist hij naar Guyotstraat 7 (Bevolkingsregister 1900).
Vennootschap van Eck en Scheltema
Hij is enkele jaren een Vennootschap met Petrus Herman Scheltema, architect, aangegaan onder de firma Van Eck en Scheltema voor het uitoefenen van de beroepen aannemer, architect, metselaar, timmerman en mede verwante zaken. (PGNC 3/7/1887). Daarbij adverteren ze in De Gelderlander 17/10/1888 als Bouwkundige – en Ambachtsteekenschool met de cursus Rechtlijnig-, Machine- en Ornament- tekenen. Hun atelier is op de 2e Walstraat (De Gelderlander 17/10/1888). Op 1 februari 1892 wordt de vennootschap weer ontbonden. Van Eck zal het aannemersbedrijf voort zetten (Ziekenstraat no. 50 en werkplaats 2de Walstraat 115), Scheltema als architect (St. Annalaan 13 en voorlopig werkplaats 2de Walstraat 113). (PGNC 3/2/1892).
In november 1901 besluit de gemeente 1480 M² bouwterrein aan de Groesbeeksche Straat en Guyotstraat aan de heeren A. Wijers en N. v. Eck tegen f6.50 per M² te verkopen, kad. Nijmegen sectie B no. 2622. Voorwaarde is dat daarop respectievelijk vóór 1 mei 1903 en 1 mei 1905 aan iedere staat twee woonhuizen zijn gebouwd (PGNC 10/11/1901). Het is nog niet onderzocht of de Guyotstraat 7, welke in de jaren 0 het woonhuis van van Eck zou worden, een van deze huizen is.
Er is verder nog niet onderzocht welk werk van Eck heeft opgeleverd en tot wanneer hij aannemer is geweest. Op PGNC 1/1/1913 is er nog een nieuwjaarsadvertentie van N. van Eck, aannemer.
Beschrijving RAN: “Voormalige kweekschool voor onderwijzeressen; nu kantoor.”, 2013 (Henk van Gaal via DF3804 RAN). Merk daarbij de verandering van de middelste, onderste ruit op de begane grond op in vergelijking tot huidig
In het cursusjaar 1902-1903 had de school 50 leerlingen. (De Gelderlander 12/7/1903).
In 1931 vindt een verbouwing plaats om de zolder te veranderen in een tekenlokaal. Hierbij is Willem Hoffmann de architect (D12.39701).
Rond 1936 gaat de school over naar de R.K. Kweekschool Afd. Onderwijzers. Deze behoorde tot de R.K. Kweekschool op de Groesbeekscheweg 150, waar in 1937 de Afdeling Onderwijzeressen zit. (Adresboek 1936, PGNC 6/6/1936, De Gelderlander 30/4/1936, De Gelderlander 26/6/1937).
Bibliotheek
Waarschijnlijk gaat het gebouw in 1958 weer over naar de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen: in 1958 vindt een verbouwing van de toiletten voor de “Nut’s kleuterschool’. Architect is F.M. Oswald uit Berg en Dal (D12.430715). Daarnaast opent het Nut dat jaar een bibliotheek. Dit was zowel een volwassenen- als jeugdbibliotheek. Daarnaast verzorgde ze de (wisselende collectie in 3 bejaardenhuizen). Sinds 1960 heet het 1960 Stichting Algemene Nuts Openbare Bibliotheek Nijmegen. Het zal tot 1983 in gebruik als bibliotheek. Daarbij wordt haar naam een aantal malen gewijzigd als gevolg van fusies: vanaf 1966 Algemene Openbare bibliotheek, vanaf september 1974 Stichting Gemeenschappelijke Openbare Bibliotheek (Huis van de Nijmeegse Geschiedenis)
In 1967 vindt een verbouwing plaats: het wijzigen van de ramen op de begane grond. (D12.464347). Hierbij worden de twee kleine ruitjes in het midden 1 ruit. Daarbij is opvallend dat in 2013 het middelste raam nog steeds uit 1 ruit bestaat, terwijl in 2023 hier zich weer 2 kleine ruiten bevinden.
Bij de verbouwing van 1983 is de opdrachtgever echter wel “Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen dep. Nijmegen” (oa D12.542578).
In 1992 worden er brandveiligheidsmaatregelen genomen, onder andere door het plaatsen van een brandtrap.
Gemeentelijk Monument
Het pand is een Gemeentelijk Monument. Met als tekst bij het besluit bij aanwijzing (tevens uitgebreide beschrijving):
“Goed voorbeeld van een eenvoudig maar zorgvuldig gedetailleerd schoolgebouw van rond de eeuwwisseling. Voorts van belang als onderdeel van het Beschermd Stadsbeeld 19de eeuwse Stadsuitleg. Goed bewaard gebleven.”
Deze pagina verzamelt reeds gemaakte artikelen over de wijk Altrade. Romeins amfitheater hoek Rembrandtstraat-Mesdagstraat In de buurt van Romeinse legerkampen…
In 1938 betrekt de Nederlandsche Middenstandsbank haar kantoor op de van Welderenstraat. Daarvoor laat ze het Effectenkantoor van Leeuwenberg samen met het naastgelegen pand verbouwen tot 1 kantoor met een uiterlijk zoals we dat tegenwoordig nog goed herkennen. De architect was Petrus Pieters.
Op 12 oktober 1938 opende de Nederlandse Middenstands Bank, na verbouwing van 2 woonhuizen naar een ontwerp van de architect Pieterse, haar nieuwe kantoor, verbouwing architect Pieters, foto 12/10/1938 (GN11369 RAN)
Leeuwenberg en van Swaay
Het pand van J.B. Leeuwenberg & Van Swaay, in 1924 verbouwd door architect G.M. Leeuwenberg, Van Welderenstraat 10, 1925 (F1585 RAN)
In 1925 ontwerpt G. Leeuwenberg de verbouwing van een woonhuis naar het Effectenkantoor Leeuwenberg & van Swaay. Daarbij wordt de begane grond ingedeeld als kantoor met een wachthall, bediendenkantoor, privékantoor en spreekkamer.
en in de kelder komt onder andere de kluis, couponkamers, archief, centr. Verw. en kolenopslag. Kadastraal: Sectie B n 813 (D12.389986).
Kantoorgebouw Leeuwenberg & Van Swaay te Nijmegen, Ing & ARch Bureau Rademaker & Leeuwenberg, ontwerp G. Leeuwenberg, datum tekening Amsterdam 13-3-1925 (D12.389984)
A.A.M. Leeuwenberg is op 3-11-1936 (“gistermiddag”, PGNC 4/11/1936) op 43-jarige leeftijd overleden. Anton Leeuwenberg was commissionair in effrecten bij het Leeuwenberg’s Effectenkantoor, welke “vroeger” Firma Leeuwenberg & Van Swaay heette. (De Gelderlander 5/11/1936 en PGNC 29/12/1936). In 13-8-1936 staat nog een advertentie van “Leeuwenberg & Van Swaay, commissionairs in effecten”
In 1938 laat de Nederlandsche Middenstandsbank het pand door architect Pieters verbouwen.
Nederlandsche Middenstandsbank
In 1928 was de Nederlandsche Middenstandsbank begonnen in “…een oud Nijmeegsch heerenhuis nabij de Houtmarkt. Het onderging een eenvoudige omwerking tot Bankgebouw. De moderniseering van den voorgevel met deur, borden en lichtbak, de groote publieksruimte met drie gemakkelijke loketten, bank, enz.; goed verlicht en ingericht kantoor en directiekamer werden door den architect der Nederlandsche Middenstandsbank, den heer J.P.W. Bieling te Amsterdam, op de uniforme wijze ontworpen. Het werk werd uitgevoerd door de aannemersfirma J.J. de Groot en Zn; het schilderwerk door den heer C. Burgers; de electriciteits-installatie door den heer Jos. Kwakkernaat, terwjl een gasradiatorverwarming werd aangelegd door den heer W.C. Nannings alhier.”
Het PGNC noemt daarbij dat ze was opgericht met medewerking van de Nederlandse regering en drie nationale middenstandsorganisaties (de R.K., de Neutrale en de Prot.Chr.). Haar hoofdkantoor staat in Amsterdam. Op het moment dat de bank haar bijkantoor opent heeft zij al ongeveer 90 bijkantoren in Nederland.
Bij de opening van de bank blijkt, dat er al langere tijd was gesproken over de wens van de 2 middenstandsorganisaties van Nijmegen voor de komst van een Middenstandsbank in Nijmegen. Wel blijkt dat Nijmegen met vorige middenstandbanken geen goede ervaringen had.
In het begin zal Nijmegen nog onder het Arnhemse kantoor vallen, met de bedoeling om langzamerhand zelfstandiger te worden. De bank zal vooral kredieten gaan verstrekken.
(PGNC 28/8/1928)
Verbouwing architect Pieters
Plan tot verbouwing der perceelen van Welderenstraat 8 en 10 (daarboven 6 respectievelijk 12 gezet) te Nijmegen tot kantoor der Ned. Middenstandsbank (D12.404346)
In 1938 vindt de verbouwing naar ontwerp van architect Pieters plaats. Daarbij wordt het pand rechts van Leeuwenberg, welke op dat moment nog woonhuis, bij de bank getrokken. Op D12.404349 staat dat het om de percelen 6-8-10-12 gaat.
Op de begane grond komt de ingang centraal te liggen. Voor de ramen verschijnen tralies. De twee afzonderlijke puntdaken worden samengevoegd.
Bij binnenkomst is over de gehele breedte -met de opgangen naar de woningen op de 1ste verdieping uitgezonderd- de publiekshall. Daarachter bevindt zich het bediendenkantoor, welke zowel het oude bediendenkantoor is met de rest van de naastgelegen ruimte van het aangesloten pand bijgegevoegd. Het privékantoor blijft bestaan, de spreekkamer is wachtkamer geworden. Waar de bergplaats en de wc zat, komt de spreekkamer. Als uitbouw wordt aan het nieuw aangesloten pand wc’s gebouwd.
Op de eerste verdieping zijn 2 woonhuizen.
Het PGNC schrijft over de verbouwing van 1938:
“Ned, Middenstandsbank in nieuw gebouw
Veel belangstelling bij de opening
Het kantoor van de Nederlandsche Middenstandsbank N.V. dat tot voor kort was gevestigd in de Oude Stadsgracht, is gisteren officieel in gebruik genomen in het geheel verbouwde pand, van Welderenstraat 10. Te drie uur in den middag hadden zich vele belangstellenden ten kantore verzameld, waar de hoofddirecteur, de heer J. van Eck, een openingswoord sprak. De hoofddirecteur verwelkomd de vertegenwoordigers van verschillende organisaties. Daarna wijdde spr. eenige woorden aan de ontwikkeling van de Middenstandsbank. Vooral in Nijmegen ging het aanvankelijk lang niet gemakkelijk, ondanks de garantie van den staat. De middenstanders hebben veel moeite gedaan om een middenstandsbank te krijgen, zoo zei spr., maar toen die er was, hield men zich afzijdig. Krachtige propaganda is daarom noodzakelijk. Men moet den middenstanders doen beseffen, dat de bank er is in hun eigen belang. Wat het kantoor in Nijmegen betreft, dat heeft jaren lang geleden aan onvoldoende accommodatie. Het bleek echter niet gemakkelijk iets beters te vinden, tenminste niet voor een redelijk bedrag. Een jaar geleden kwam men in contact met de Comm. Venn. Leeuwenberg’s Effectenkantoor. Het bleek mogelijk een samenwerking tusschen beide instellingen te bereiken. Daardoor werd ook de verbouwing mogelijk en nu deed het spr. genoegen, dat er een gebouw tot stand gekomen is, dat aan redelijke eischen voldoet. Spr. bracht hulde aan den heer A.J. Vermeulen, die langen tijd als directeur van de Middenstandsbank in Nijmegen in moeilijke tijden uitstekend werk heeft verricht. Thans zal hij in Utrecht een belangrijke functie te vervullen krijgen. De heer v. Eck bracht tenslotte hulde aan den architect, den heer Pieters, en de aannnemersfirma Thunnissen voor de wijze, waarop zij de verbouwing uitgevoerd hadden.
De heer A.S. Tesser, lid der commissie van advies, herinnerde aan de prettige samenwerking met den heer Vermeulen, dien men noode zal missen. De middenstand te Nijmegen heeft het door verschillende omstandigheden moeilijker, dan elders, b.v. door het feit, dat de grens gesloten is. Men mag nog tevreden zijn, dat de Middenstandsbank de eindjes aan elkaar heeft weten te knoopen. Spr. wenschte de directie geluk en dankte den heer Vermeulen voor de samenwerking.
De heer J. Hendriks, voorzitter van de R.K. Middenstandsvereeniging, sloot zich aan bij de woorden van den heer Tesser. Spr. was verheugd met dit gebouw, want het oog wil ook wat. Het deed spr. leed, dat de heer Vermeulen Nijmegen gaat verlaten en hij wenschte hem het beste toe.
De heer J.J.M.H. Nijst dankte namens mevrouw Leeuwenberg voor de wijze, waarop de Middenstandsbank het effectenkantoor heeft overgenomen. Spr. hoopte, dat de combinatie mag beantwoorden aan de verwachtingen.
De heer G.J. van Brummen, voorzitter van de Nijmeegsche Handelsvereeniging, dankte den heer Vermeulen voor de prettige samenwerking. Als lid der commissie van advies onderschreef spr. de woorden van den heer Tesser. Spr. hoopte, dat de grens spoedig open mocht gaan, want dat zou voor den middenstand een betere toekomst brengen.
De directeur van de Middenstandsbank te Nijmegen, de heer P.G.A. Suurenbroek, deelde mede, dat de burgemeester wegens Raadsvergadering verhinderd was, de opening bij te wonen. Spr. dankte voor de belangstelling, die van de zijde der Kamer van Koophandel getoond werd door de aanwezigheid van de heeren ir. Th. Rosskopf, voorzitter, en J.W.F.G. Thijssen, secretaris. Spr. hoopte op een goede samenwerking met de adviseurs en met de middenstandsorganisaties. Spr. dankte ook de plaatselijke pers voor haar aanwezigheid en hij sprak zijn waardeering uit voor de komst van den heer P.L.M. van Wayenburg, secretaris der Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer. De heer Suurenbroek zeide dan, groote achting te koesteren voor het vele, dat de heer Vermeulen had verricht. Tenslotte dankte spr. mevr. Leeuwenberg voor haar aanwezigheid, waarbij hij tevens hulde wilde brengen aan haar overleden echtgenoot.
Vervolgens waren de belangstellenden in de gelegenheid, het gebouw te bezichtigen. De kantoorruimten wekten aller bewondering en ook de moderne kluisinrichting werd met zeer veel interesse in oogenschouw genomen. “ (PGNC 13/10/1938)
Architect Petrus Pieters
Petrus Joannes Stephanus Pieters is op 26 december 1869 in Amsterdam geboren. Zijn vader Johnnes Chr. P. was meester timmerman en aannemer. Zijn moeder was Joanna M. Rademaker. Hij is in ’s-Hertogenbosch getrouwd met Anna Maria C. Verhoeckx.
Na de lager school krijgt hij een opleiding van 4 jaar in het timmervak en bouwkundig tekenen op het bureau van architect Paul J.A. Gabriël. Voor dit bureau heeft hij ook bouwkundig opzichterswerk verricht en enkele werken uitgevoerd. Daarna gaat hij bij andere bureaux, om zich daarna te vestigen als zelfstandig architect.
Hij bouwde kerken en pastorieën, jeugdhuizen, scholen, woon- en landhuizen. Ook bouwde hij bankgebouwen voor de Nederlandsche Middenstandsbank. Naast Nijmegen waren dit onder andere Roermond, Eindhoven, ‘s-Hertogenbosch en Alkmaar.
De Gelderlander 20/10/1941 Na de verbouwing blijken de Nederlandsche Middenstandsbank en Leeuwenberg op hetzelfde adres te zitten. Deze lening was uitgeschreven onder de Duitse bezetter en gebracht door de beruchte Meinoud Marinus Rost van Tonningen als president van De Nederlandsche Bank enwaarnemend secretaris van Financiën
Verbouwing Estourgie
1946
In 1946 vindt een verbouwing plaats naar ontwerp van Charles Estourgie. De tekeningen en beschrijvingen zijn genomen uit de “Bestaande toestand” van 1957 (D12.429307)
In 1946 vindt een verbouwing plaats naar ontwerp van Charles Estourgie. De tekeningen en beschrijvingen zijn genomen uit de “Bestaande toestand” van 1957 (D12.429307) , aangezien het niet geheel duidelijk is welke van de gevonden bouwtekeningen van Estourgie het uiteindelijke werk geworden is.
Wat bij het front opvalt, is dat de 2 deuren naar de opgang veranderd zijn in ramen. De trappen zijn nog wel aanwezig, maar nu dus nadrukkelijk als onderdeel van de begane grond van de bank. De grootste veranderingen zijn intern: de 1ste verdieping wordt bij het bankgebouw bijgetrokken.
Daarnaast is het ‘Privékantoor’ verdwenen. Dat is verder nog niet onderzocht. De begane grond bestaat voornamelijk uit de bediendenruimte en hal voor het publiek. Wel is de achterste spreekkamer blijven bestaan.
De 1ste verdieping is zoals gezegd bij de bank getrokken. De tussenmuur is wel geheel blijven bestaan, zonder dat er een deur gemaakt is die beide voormalige bovenwoningen verbindt. De directiekamer, Credieten, Archief en “Proc. H.” (procuratiehouder) beslaan het grootste deel van de ruimte.
Het is onduidelijk of Leeuwenberg nog als zelfstandig bedrijf actief is, aangezien de 1ste verdieping wel een procuratiehouder heeft. Dat dient nog verder worden onderzocht.
Verbouwing 1957
Bij de verbouwing van 1957 wordt vooral de indeling van de begane grond qua bediendenruimte en de hall aangepast ((D12.429306). Ook krijgt de 1ste verdieping een doorbraak tussen de 2 panden door middel van een pand brede verbindingsgang.
Verbouwing 1972 en verder
Van Welderenstraat 10 Augustus 2023 (Google Streetview)
In 1972 vindt de verbouwing van het bankgebouw plaats naar een kantoor en kamerverhuurbedrijf. Het ontwerp is van de architect G.H. Smit uit Arnhem (D12.487674). Daarbij worden de voormalige ingangen naar de bovenverdieping(en) hersteld. Deze krijgen de nummers 8 en 12.
De centrale ingang van nummer 10 blijft behouden en van de voormalige bankruimte is kantoor I en II gemaakt. Tussen deze 2 kantoren is weer een tussenmuur gekomen. Op de eerste verdieping zijn 6 kamers en 2 keukens gepland (D12.487673).
Vanwege privacy is verder niet gekeken naar de indeling en volgende verbouwingen van in ieder geval 1978, 1984 en 1993.
Van Welderenstraat 8, 10 en 12, maart 2025 (Google Streetview)
Afgaande op Google Streetview, is in BT Kappers in mei 2019 nog hier gevestigd. In ieder geval zit op augustus 2021 Gallery024 in het pand en momenteel (december 2025) nog steeds.
Piushove met nieuw te bouw appartementen in de verkoop (december 2024)
De Piushove is gebouwd in 1926 als een convict: een huis voor priesters en priesterstudenten. Hier kregen ze volledig pension. Daarbij golden de kloosterregels hier niet: het betrof seculiere priesters en -studenten (De Gelderlander 31/12/1926), oftewel: ze waren niet gebonden aan een klooster.
Wel waren er in ieder geval na de oorlog vaste tijden voor gebed, stilte en maaltijden; het is aannemelijk dat deze ook vóór de oorlog hebben gegolden.
Het convict is gebouwd in opdracht van de Nederlandse bisschoppen, waarbij professor van Welie was gevraagd voor de bouw te zorgen. De oprichting was mede mogelijk door een schenking van paus Pius XI van 50.000 gulden. Het gebouw is dan ook naar hem vernoemd.
Professor Van Welie
Van Welie zal na de bouw aantreden als rector en dat nog jarenlang blijven. In 1937 viert hij zijn 25-jarig priesterfeest (De Gelderlander 1/6/1937 met foto van van Welie). En in 1952 viert hij zijn 40-jarig priesterfeest. Hij is dan de enige hoogleraar die sinds de oprichting van de R.K. Universiteit aldaar werkzaam is. Bij de receptie krijgt hij felicitaties van bekenden die hij heeft opgedaan “… in de vele jaren waarin deze Brabantse priester, zonder ooit Nijmegenaar te worden, in onze stad verblijft”. (De Gelderlander 3/6/1952)
Het Pius Convict werd ontworpen door architect van Halteren van het architectenbureau van Aalst uit ‘s-Hertogenbosch voor het huisvesten van 23 priester studenten. De studenten werden verzorgd door de zusters van de orde van de Dochteren van Maria en Jozef. Het Convict werd genoemd naar Paus Pius XI die geld ter beschikking had gesteld voor de realisatie. Rector was prof. dr. F.A.M. van Welie, Van Slichtenhorststraat 93, 16/9/1926 (Uit: Katholieke Illustratie via F9346 RAN)
De capaciteit is berekend op 23 a 25 studenten. De kapel zal voorlopig 5 altaren bevatten, welke later waarschijnlijk naar 8 vergroot zal worden. “Het groote belang van deze stichting, die prof. van Welie aan de Msb. verzocht in die liefdadigheid, maar vooral ook in het gebed van Nederland’s Katholieken aan te bevelen, valt te meer in het oog, wanneer wij weten, dat de theologische faculteit te Nijmegen slechts een klein aantal studenten telt, dat bij het einde van den loopenden cursus tot een uiterst gering cijfer inkrimpt, zoodat een toevloed van nieuwe theologische studenten noodzakelijk is, wil de faculteit niet gaan afsterven.” (Dagblad van Noord-Brabant, 17-5-1926; zij noemt overigens dat de degenen die de wetenschappelijke opleiding opvolgen “toch tegelijk priester en kloosterling blijven”) Bij aanvang zal waarschijnlijk een tiental studenten het convict gaan betrekken (De Gelderlander 11/9/1926).
Dochters van Maria en Jozef
De “Dochters van Maria en Jozef” zullen de huishouding op zich nemen. Hun woning is daarbij achter het convict gebouwd. Hierin wonen tot 1946 ook de zusters die lesgeven op de B.L.O. school in de Timorstraat. Op 2-10-1950 vertrekken de zusters.
Architect J.J. van Halteren
Het pand is ontworpen door architect J.J. van Halteren. De aanbesteding is op 27-10-1925. Daarbij is J. Hofman en C.H.M. Arts uit Nijmegen de laagste inschrijver met f 152.400, waarmee zij de opdracht tot de bouw verkrijgen (De Gelderlander 30/10/1925)
Johannes Joseph Maria van Halteren (Amsterdam, 14 april 1893 – Den Bosch, 16 maart 1973) was een Nederlands architect. Zijn vader was Jan van Halteren, een aannemer en zijn moeder Maria Otto.
Opleiding
Hij volgde zijn opleiding aan de Industrieschool in Amsterdam en daarnaast kreeg hij privé-les en volgde hij de opleiding aan de Haagssche Teekencursus voor de acte M.O. tekenen, die hij in 1920 verkreeg. Daarna ging hij onder andere werken bij de architecten Jan Stuyt, Jos. Cuypers, en P. J. Bekkers in Amsterdam. Ook was hij enige tijd werkzaam bij de Rijksdienst, afdeling Rijksgebouwen.
Vestiging in Den Bosch
In 1919 vestigde hij zich als architect te ’s-Gravenhage. Daarna associeerde hij zich in 1920 met architect W. van Aalst in ’s-Hertogenbosch. In 1925 werd deze associatie weer verbroken; het ontwerp van de Piushove is nog uit de tijd van zijn associatie…
Monumenten van van Halteren
Hij heeft verschillende grote gebouwen ontworpen, waaronder kerken, ziekenhuizen, verzorgingshuizen, onderwijsinstellingen en landhuizen. Hij was vooral actief in Noord-Brabant en Gelderland. Een aantal gebouwen zijn Rijksmonument:
In Nijmegen ontwierp hij in 1972 ook de kapel voor Huize Sint Anna (Groesbeekseweg 327)
Oorlog
In 1942 is het gebouw gevorderd door de Duitse Wehrmacht.
Na de bevrijding dient het pand in ieder geval een tijd als onderkomen voor de Staf Grensvak B van het Korps Grensbewaking. Deze zal rond augustus 1946 worden verplaatst naar de Sterreschansweg 81 (De Gelderlander 21/8/1946).
Na de oorlog
In de periode kort na oorlog waren er nog meer dan 50 bewoners. In de jaren 60 daalde het aantal priester-studenten snel en daarop werd het Pius-Convent in 1970 gesloten.
Verzorgingshuis bejaarde geestelijken
Daarop koopt de Heerlense Congregatie van de Kleine Zusters het pand en liet het verbouwen tot een verzorgingshuis voor bejaarde geestelijken.
2002 Zorggroep Zuid Gelderland
Vervolgens kocht woningcorporatie Talis het pand in 2002. Ze liet het gedeeltelijk verbouwen en verhuurde het aan ZZG Zorggroep. Het had 32 onzelfstandige woonheden, waar dementerende ouderen woonden.
Het gebouw was echter niet langer toekomstbestendig: om mensen ook in de toekomst een prettige en verantwoorde woning te bieden zou er een grote verbouwing of nieuwbouw nodig zijn. Het lukte echter niet om de plannen dusdanig financieel rond te krijgen, dat sociale huisvesting mogelijk was.
Daarop realiseerde Talis in samenwerking met de ZZG Zorggroep de vorm van kleinschalige woonzorglocaties, de laatste bewoners vertrekken in de lente van 2016. Daarbij besluit Talis het pand te verkopen: het gebouw paste in haar vorm niet meer bij de kerntaak van Talis.
2016 Claver Real Estate
In 2016 koopt Claver Real Estate het pand aan. Daarna wordt het om leegstand te voorkomen anti-kraak verhuurd.
Daarbij heeft ze plannen om het gebouw te verbouwen naar grotendeels oorspronkelijke staat en daarnaast aan de achterkant een uitbouw te plaatsen. Het moet dan plaats bieden aan 44 zelfstandige, zogenaamde “beschut-wonen” huurappartementen. Daarbij moeten er gemeenschappelijke functies als een atrium en een tuin komen. Ook krijgt het een ondergrondse parkeerkelder voor minimaal 22 parkeerplaatsen.
Claver ziet echter af van de daadwerkelijke ontwikkeling, vanwege nieuwe regelgeving over de maximale huurprijzen in de vrije sector.
Own Projects https://own-projects.nl/projecten/piushove-nijmegen/ noemt “het gewijzigde bestemmingsplan” als reden tot verkoop. Er is inderdaad sprake van een gewijzigd bestemmingsplan, welke echter in … door de gemeente is goedgekeurd…
In ieder geval verkoopt ze in oktober 2024 aan BL Huisvesting B.V. uit Gemert voor 4,5 miljoen euro.
Oktober 2024: Joie de Vivre van BL Huisvesting
Ingang Piushove (december 2024)
BL Huisvesting werkt het plan verder uit. Het project blijft deels hetzelfde: het verbouwen van het oorspronkelijke gebouw, rekening houdend met de historie. De oorspronkelijke kozijnenverdeling van rond 1930 wordt hersteld en ook de kapel blijft behouden. En ook hier wordt een uitbouw geplaatst. Ook nu komen er 44 appartementen: 28 in het hoofdgebouw en daarnaast 16 nieuw te bouwen appartementen. Met een gemeenschappelijk atrium en een gemeenschappelijke tuin. De appartementen zijn 50 tot 140 m². Daarnaast komt er een ondergrondse parkeerkelder.
De doelgroep lijkt echter een andere: 1- of 2 persoonshuishoudens van 50 jaar en ouder die luxe en comfort willen en tegelijkertijd houden van een historische locatie. En daarbij zowel stedelijkheid/levendigheid als rust willen. www.joiedevivrewonen.nl
BL Huisvesting (Bas van de Laar Huisvesting) is een bekende naam op het gebied van het verbouwen van historisch erfgoed. Op haar site laat ze de voorbeelden van het Kasteel van Gemert zien en de verbouw het klooster Nazareth, eveneens in Gemert. https://www.blhuisvesting.nl/historisch-erfgoed/
Het Priesterconvict te Nijmegen. DE PLECHTIGE INWIJDING.
Heden werd het Pius-convict te Nijmegen, bestemd voor priester-studenten, die de R. K. Universiteit bezoeken, op plechtige wijze door Z.D. H. Mgr Arn F. Diepen, Bisschop van Den Bosch, namens het geheele Nederlandsche Episcopaat plechtig ingewijd.
Na de plechtige Inzegening en H. Mis, opgedragen door Z. D. H., hield de rector, prof. dr. F. van Welie een rede, waaraan wij het volgende ontleenen:
Rede prof. Van Welie.
Het is mij een voldoening des harten, een woord van dank te spreken tot hen, die medewerkten aan het totstandkomen van deze stichting en een verzoek aan dat dankwoord toe te voegen.
Op de eerste plaats moet ik hier dank brengen aan het Doorl. Episcopaat, hetwelk mij waardig keurde, om voor zulk een doel te werken; bijzonderen dank mag ik wel brengen aan U, Monseigneur, die zelfs tijdens Uwe ziekte onverzwakt werkdadige belangstelling hebt betoond voor deze stichting en die aanstonds bereid waart in te gaan op het verzoek van Z. D. H. den Aartsbisschop om het Pius–convict in te zegenen.
Dank ook moet ik brengen aan zoovele geestelijken, kloostergemeenten en leeken, die mild hebben bijgedragen voor deze stichting.
Doch, wanneer ik hen allen nogmaals hier openlijk recht hartelijk bedank, dan mag ik toch zeker niet nalaten met name te noemen ééne persoon, wier verdiensten tegenover het Priester-convict toch niet onbekend kunnen blijven. Ik bedoel, Moeder Simplicia, hier tegenwoordig als Algemeene Overste der Dochters van Maria en Joseph. Aanvaard mijn dank, eerw. Moeder, en wanneer het U onaangenaam is deze woorden van lof te hooren, verdraag dan deze onaangenaamheid ten bate van het convict.
Vervolgens dankte spr. nog de uitvoerders van het groote werk.
„Dank voor allen – aldus spr. – die belangstelling toonden in dit werk met name voor u, die deze belangstelling toont, door hier tegenwoordig te zijn. Maar vóór allen moeten we dank brengen aan Z. H. Paus Pius XI. De financieele moeilijkheden schenen immers de stichting van een Priester-convict onmogelijk te maken, en tóén verraste ons Z. H. met een aanzienlijke gift, tóén sprak de Paus en het werk werd begonnen, alle nog bestaande moeilijkheden ten spijt. Gaarne stel ik daarom voor te zenden het volgende
Telegram aan Z.H. den Paus.
Saint Père Pie XI Palais du Vatican Rome.
Monseigneur Diepen Evêque de Boisleduc en Hollande inaugurant, au nom de1 I’Episcopat Néerlandais, Piusconvict pour Prêtres étudiants a I’Université de Nimègue exprime à Votre Sainteté profonde reconnaisance hommage filial et demande humblement avec Professeurs de I’Université et invites bénédiction apostilique pour prospérité Piusconvict.
„Maar als wij dank brengen aan de menschen, dan moeten we toch zeker onzen dank betuigen aan Hem, Die de kracht gaf al dat goede te willen en te volbrengen. U hebt dezen morgen, Monseigneur, den eenig waardigen dank aan God gebracht door het H. Misoffer en morgen wil ik dien dank herhalen, door eveneens in de kapel van dit huis God den Zoon als een offer van dankbaarheid aan God den Vader op te dragen.
„Aan dit dankwoord wil ik een verzoek toevoegen, n.l. dat Gij allen wilt bidden, opdat God Zijn rijksten zegen over dit huis doe nederdalen. Ik heb het vaste vertrouwen, dat dit gebed, wanneer het met volharding gestort wordt, zal verhoord worden, want, als ik vraag, dat Gij wilt bidden voor dit huis, bedoel ik niet op de eerste plaats de tijdelijke belangen, met name oplossing van de financieele moeilijkheden, waarin dit huis nog altijd verkeert, maar dan heb ik vooral, ja, ik zou zeggen vandaag alléén op het oog de geestelijke belangen van deze stichting, n.l. dat de priesters, die dit huis bewonen, meer en meer mogen bevestigd worden in hunne priesterlijke deugd. En speciaal mag ik dit wel verwachten van hen, die dit huis in de naaste toekomst zullen bewonen: bidt voor elkander en bidt voor mij.
En opdat ons aller gebed des te zekerder verhoord worde, wil ik nog voorstellen om daarmede te eindigen: bidden we tot God, door de voorspraak van Maria.”
De inrichting van het convict.
Het convict, gelegen aan de Van Slichtenhorststraat, in de schaduw van de St Antoniuskerk aan den Groesbeekschen weg, maakt den indruk van eenvoud en soberheid.
In strakke lijn opgetrokken zonder eenige overdaad aan siertooi, met geheel symmetrischen gevel, getuigt het geheele gebouw van rust en past het harmonisch in de deftige omgeving van het stemmige Sumatraplein.
De bouw is zoodanig uitgevoerd, dat het klooster der eerw. Zusters Dochters van Maria en Jozef, wier moederhuis in de Choorstraat tegenover de St. Jan te ‘s Bosch gevestigd is en die de zorgen voor de bewoners van het gesticht dragen, gezet is achter in den tuin en aansluit bij het convict.
Alle kamers, zit-slaapkamers of zit- en slaapkamers en bestemd voor de priesterstudenten, zijn alle gelijkvloers of op de eerste verdieping, zooveel mogelijk ontworpen aan de straatzijde.
De drie-en-twintig kamers voor de priesterstudenten liggen in beide vleugels van het gebouw, terwijl in den linkervleugel, ais afgescheiden van het overige deel van het convict, de zit-, studeer- en slaapkamer, benevens ontvangstzaal van den zeereerw. heer rector, prof dr. F. R. van Welie is ontworpen, tegelijk ligt deze rectorswoning aan den ingang, welke leidt tot het klooster der eerw. zusters. Langs den hoofdingang, even sober als de vestibule, komt men terstond in de lange hoofdgang, waaraan de verschillende kamers zijn geprojecteerd. Frissche, ruime vertrekken met centrale verwarming, electrisch licht, staan beschikbaar voor de priesterstudenten, voor wie het convict een eenvoudig ameublement beschikbaar stelt, door de studiegasten met eigen meubels aan te vullen.
Links van de gang ligt de groote eetzaal met de onmiddellijk daaraan grenzende conversatiezaal.
De eet- en recreatiezalen komen uit op den ruimen binnentuin.
Op de eerste verdieping liggen langs de straatzijden weer verschillende studeer-slaapkamers of studeer- en slaapkamers, welke laatste iets kleiner zijn dan de eerste.
Hier is ook de kapel, een intiem Godshuis van innige stemming, waarin de architect ook een wondere harmonie van kleur en constructie wist te bereiken.
In de betrekkelijk kleine kapelruimte zijn zes altaren geplaatst, waarvan een hoofdaltaar en vijf kleinere, allen in denzelfden stijl, en geplaatst in kleine spitsboog.
Voor de eerw. zusters is in dezelfde ruimte uitgevoerd een koorkapel, welke geheel vrij van af van het zusterhuis is te bereiken.
Op deze eerste verdieping zijn nog eenige gastenkamers voor den zeereerw. rector gebouwd, welke kamers zoo noodig ook disponibel gesteld kunnen worden voor oud-studenten, die het convict nog weer eens zouden willen bezoeken om oude vriendenbanden met de R. K. Universiteit weer te hernieuwen.
In het sousterrain zijn aangebracht de keuken, het waschhuis, de centrale verwarming en de provisiekelders.
Het convict kan aan drie-en-twintig priesterstudenten huisvesting verleenen en met het noodige aanpassingsvermogen zou men ook een dertigtal priesters in het huis kunnen opnemen.
Het geheel, zoo in- als uitwendig, maakt den rustigen soberen indruk van het ernstige studiehuis, waarin jonge priesterstudenten zich komen verdiepen in de theologische wetenschappen. _De opzet van het gebouw, modern, doelmatig en toch vooral sober, is van vrij strakke lijn en indrukwekkenden stijl. Het ontwerp is van den architect van Halteren, van het architectenbureau van Aalst te ’s Bosch, de uitvoerders zijn de Nijmeegsche aannemers de heeren Hofman en Arts, het schilderwerk werd uitgevoerd door den heer Willemse, de electrische aanleg door de firma Beukerink, alle in Nijmegen. De centrale verwarming is van de firma Felix Uit Amsterdam.”
(De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad, 16-9-1926)
Gebrs. Lampe: Rechts het pand van de Gebroeders Lampe, herkenbaar aan het ronde bord bovenop het gebouw de groentemarkt gezien in de richting van de Stikke Hezelstraat, links de gevels van Bahlmann en de HEMA, 1920-1925 (RAN ZN24878)
In 1919 ontwierp de architect Willem Hoffmann op de plaats waar voorheen een koperslagerij had gezeten de winkel voor de Gebroeders Lampe. Deze zaten slechts enkele jaren in dit pand. Vervolgens kwam hier Bata, die het ontwerp van het pand grotendeels intact heeft gelaten. Het gebouw is in 1967 gesloopt om plaats te maken voor de Raiffeisenbank.
Vooraf: Koperslagerij en Verlichtingsartikelen J.L.A. Goette
De winkel in huishoudelijke artikelen van J.L.A. Goette, Gedateerd 1898-1900, er is niet nagegaan of er een tussentijdse verbouwing heeft gevonden (Detail van Ernst Max Kiesel via F38655 RAN)
Voor Lampe zat op het adres Groote Markt 17 J.L.A. Goette, Koperslagerij en Verlichtingsartikelen (Adresboek 1918). Lees hier het artikel:
Personeelsadvertentie Gebr. Lampe (De Gelderlander 9/4/1921)
” Magazijnen Gebrs. Lampe.
Gebrs. Lampe hebben een vermaardheid in Nederland en bezitten in menige plaats van ons land prachtige, moderne ingerichte magazijnen. En Nijmegen heeft thans ook zijn Gebrs. Lampe-magazijn gekregen en wel op de Groote Markt, hoek Stikke Hezelstraat.
De architect, de heer Willem Hoffman, heeft van ‘teerst wat ouderwetsche winkelhuis een moderne modepaleis gemaakt, dat in zijn lichtende kleuren groote levendigheid geeft aan de oude Markt, welke door haar keurige winkelreeksen als tot een nieuw leven ontwaakt. Het magazijn Lampe ontsiert onze Groote Markt niet en biedt reeds vanaf de Burchtstraat een vrolijken en frisschen aanblik door zijn lenige lijnen en heldere tinten.
En reeds van verre vestigt het eenvoudige medaillevormige naambord, dat geheel in de stijl van het modehuis gehouden is en het goed doet in zijn hooge verhevenheid de aandacht op de firma, welke hier haar mode-artikelen voor dames en kinderen te koop en te kijk stelt. En binnen zien de magazijnen er al even keurig en fraai uit als buiten.
Treedt men den winkel binnen, dan wordt het oog gestreeld door de rustige, lichte witte tinten, welke aan den geheelen winkel een deftig uiterlijk geven. De costuum- en blousenkasten staan er bij de hand opgesteld; een gerieflijke paskamer en een practische cassa vergemakkelijken de taak der winkeljuffrouwen en der koopende cliëntèle.
Geslepen en matgehouden glasruiten laten een gematigd licht door, terwijl lichtkroontjes een getemperden glans van electrisch licht bij avond over den witten winkel uitschieten.
De vitrines, eenigzins lager gelegen dan de winkel, bieden ruimschoots gelegenheid om de nouveautés op het gebied van dames- en kinderkleeding in rijke verscheidenheid en in aangename afwisseling te doen bewonderen.
De étaleur kan hier wonderen doen van chic en elegance.
Langs een makkelijken, breeden en rijken trap komt men op de eerste verdieping.
Hier vindt men de costumes- en japonnenafdeeling en zijn tevens drie gezellige paskamertjes ingericht, waar de dames op haar gemak keuze kunnen doen uit de rijke sorteering kleedingstukken.
Een tweede verdieping is ook nog deels voor magazijn ingericht, bevat een ruim privé-kantoor, dat men beneden in kleiner omvang ook treft, en bood tevens gelegenheid tot de inrichting van de ateliers en van een ontspanningslokaal voor het personeel.
De zolderverdieping bevat ook nog groote bergruimten voor confectiegoederen, terwijl het sousterrein ook al benut bleek te zijn om de rijke voorraden goederen der firma een voorloopige plaats te bezorgen.
Met dezen winkel van Gebrs. Lampe is Nijmegen ongetwijfeld een modern magazijn rijker geworden.
De Nijmeegsche aannemer de heer M Koppings heeft de architectonische plannen van den heer J.W. Hoffmann zaakkundig uitgevoerd de heeren Gebr. Koning verzorgden fraai het schilderwerk, terwijl het stucadoorswerk van den heer H. Clemens zeker ook vermelding verdient.
De electrische licht-installatie is aangebracht door de firma Reuser-v. Alphen.” (De Gelderlander 9/4/1919)
1926: Wisburn en Liffmann
Lampe heeft hier slechts enkele jaren ingezeten. Op 24 april 1925 viert Lampe nog een jubileum (De heer W. Laagland is 25 jaar bij Lampe in dienst, De Gelderlander 18/4/1925).
In juli 1926 openen Wisburn en Liffmann hier echter hun tijdelijke vestiging tijdens de verbouwing van hun pand aan de Broerstraat (PGNC 6/7/1926). Bij de heropening van hun pand aan de Broerstraat 35-37 in maart 1927 verlaten zij weer het pand aan de Grote Markt (PGNC 29/3/1927). Daarna lijkt het een tijdlang leeg te staan.
1930: Bata
Links de Stikke Hezelstraat, en de Winkel van de Bata, 1939 (foto ir. J.G. Deur via F13997 RAN CC-BY-SA)
In januari 1930 vestigt Bata zich in het pand. Bata heeft haar schoenfabriek in Tjecho-Slowakije, waar op dat moment 12.000 arbeiders werken. Zij verkoopt daarbij haar schoenen in eigen winkels in Europa, waarbij Nijmegen de 11e winkel in Nederland is. De Bata hanteert een standaard type ontwerp voor haar winkels. Dit ontwerp is gemaakt door de Gebrs. Slee uit Rotterdam (De Gelderlander 17/1/1930). De verbouwing lijkt van binnen te hebben plaats gevonden: er is tot nu toe geen bouwvergunning gevonden.
Het PGNC bij de opening januari 1930 over de veranderingen:
“De meest grondige verandering is wel aangebracht met betrekking tot de verkoopruimte, gelijkvloersch gelegen, die vele malen grooter is geworden dan eerst het geval was; zij beslaat thans een oppervlakte van ongeveer 100M². De toekomstige koopers vinden dus ruimte te over om zich op hun gemak van nieuw schoeisel te kunnen voorzien; het aangename interieur en de gemakkelijke, moderne zetels, zullen het keus maken in deze zaak tot een waar genoegen doen zijn. Voor de dames is een aparte kousen-vitrine ingericht; men brengt immers zoo gaarne harmonie in kleur, tusschen schoeisel en kous? Voor de heeren der schepping is op dezelfde wijze gezorgd; zij kunnen hun keus doen uit een aparte sokken-vitrine.
Etalage-ruimte te over is er in de nieuwe zaak, zoodat men zich een goede voorstelling kan vormen van hetgeen binnen aanwezig moet zijn liefst zeven moderne vitrines, met smaakvol interieur, bevatten een keur-collectie van het fraaiste schoenwerk, dat ook des avond, door de vernuftig aangebracht verlichting, uitstekend tot zijn recht komt.”
Op dat moment is alleen de begane grond als verkoopruimte ingericht. De 2e en 3e verdiepingen doen dienst als magazijn. En mocht daar behoefte aan zijn, dan kan ook de 2e verdieping als verkoopruimte ingericht worden.
“Van de firma’s die aan het totstandkomen van de nieuwe zaak meewerkten, noemen wij in de eerste plaats de aannemersfirma Brandts, die de verbouwing voor haar rekening nam. Het schilderwerk werd verzorgd door de firma Bökkerink, terwijl de firma Heertjens haar zorgen besteedde aan de electrische verlichting. De markiezen tenslotte, worden geleverd en aangebracht door de firma Tesser.” (PGNC 17/1/1930)
Verbouwing 1939
Wel is er een verbouwing aan de voorgevel in 1939. Op de bouwtekening staat Bouwbureau Bata.
D12.404697 Plan tot het wegnemen van een vitrine (gewijzigde versie)
Uiteindelijk wordt het pand in 1967 afgebroken om plaats te maken voor de Raiffeisenbank (tegenwoordig Rabobank). De laatste gebruiker is de kunsthandel B. Pollman geweest.
Het pand van kunsthandel B. Pollmann, vlak voor de afbraak. Op die plek is de Raiffeisenbank gebouwd, 1967 (F86446 RAN)
War Cemetery Jonkerbos. Entreegebouw met Register Box. Op achtergrond Cross of Sacrifice, Burgemeester Daleslaan 35 Goffert, 8/2000 (Nico van Hoorn via F23472 RAN CC0 tevens Auteursrechthouder)
Het Jonkerbos War Cemetery is een oorlogsbegraafplaats van het Britse Gemenebest. In totaal telt deze 1.643 graven van geallieerde militairen die tussen 3 september 1939 en 5 mei 1945 gesneuveld zijn op Nederlands grondgebied.
Het beheer valt onder de Commonwealth War Graves Commission.
De begraafplaats ligt op de locatie waar het 504de Para Infanterie Regiment van het Amerikaanse leger de Waaloversteek voorbereidde. Na de bevrijding van Nijmegen gebruikten de Amerikanen het Pensionaat Jonkerbosch als veldpost. In december 1944 namen de Britten het pensionaat over en richtten het pensionaat in als hospitaal.
Vanaf dat moment begonnen ze de gesneuvelde militairen te begraven op het voetbalveld bij het sparrenbos. “Deze begraafplaats lag op de plaats van de huidige Clara Wichmannlaan” (wikipedia). In mei 1945 vertrekken de Britten uit Jonkerbosch, waarbij de Canadezen hun plaats overnemen. Zij begraven hun gesneuvelden tot december 1945 in de schooltuin bij het hoofdgebouw.
In 1947 werden de lichamen van de Britse militairen herbegraven op de nieuwe begraafplaats; de overleden Canadezen waren op dat moment al herbegraven op de begraafsplaats bij Groesbeek.
Begraafplaats
Achter de entree staat een “Stone of Remembrance” met het opschrift “Their name liveth for evermore”. Achteraan staat een “Cross of Sacrifice”. Een dergelijke steen en kruis staan op alle erevelden van het Gemenebest.
“De begraafplaats is symmetrisch ontworpen, met de rijen grafzerken in een boogvorm opgesteld ten opzichte van het ingangsgebouw.” (wikipedia)
Graven
Elk graf heeft een identieke zerk van witte natuursteen. Hierop staan het naam, leeftijd, nationaliteit, rang en onderdeel van de gevallene.
Afgaande op de graven heeft elke zerk van een militair van het Gemenebest bovendien voor de naam het nummer, een reliëf van het embleem van het onderdeel en een kruis. Daaronder een tekst, die door familieleden van de overledene is gekozen. Bij degenen die niet geïdentificeerd konden worden staat “A soldier of the 1939-1945 War” en “Known unto God”.
Entree oorlogskerkhof
In 1954 werd het entreegebouw gebouwd:
“Engels oorlogskerkhof krijgt fraai entree
Het geld voor de aula kwam uit alle Britse dominions
Onder leiding van een Engelse opzichter wordt thans nabij de ingang van het Britse oorlogskerkhof aan de weg door Jonkerbosch een kleine, fraaie aula gebouwd, die waarschijnlijk nog in de loop van dit jaar gereed zal komen. De benodigde gelden voor deze bouw werden bijeen gebracht door inzamelingen in Engeland en alle Britse dominions.
Het gebouwtje wordt op de werktekening aangeduid als “shelter”. Het is in de eerste plaats bedoeld als schuilgelegenheid bij slecht weer in deze stille omgeving. Het komt te staan aan het einde van het ingangspad, dward op de weg, zodat ieder die naar de graven gaat, hier doorheen moet lopen.
De aula wordt vier meter hoog, zestien meter lang en vijf meter breed. Als materiaal worden kleine bakstenen gebruikt, die een bijzonder mooie, donkerrode tint hebben.
Aan de voorzijde komen drie brede, hoge ingangen, die aan de bovenzijde koepelvormig zijn. Aan de achterzijde zijn vijf kleine poorten geprojecteerd.
Aan de voorkant worden ter linker en ter rechter zijde van de ingang twee grote witte gedenkstenen ingemetseld. Op de ene steen wordt de volgende tekst aangebracht.
“De grond waarop deze begraafplaats is gelegen, is geschonken door het Nederlandse volk, tot een eeuwige rustplaats voor gesneuvelden van zeemacht, landmacht en luchtmacht, wier nagedachtenis hier wordt geëerd”.
Op de andere zijde wordt dezelfde tekst in het Engels weergegeven.
Door de poorten van de aula heen ziet men de grote blanke herdenkingssteen liggen, waarin als tekst is gebeiteld: “Their name liveth for evermore”.
Aan het einde van de begraafplaats blijft men de grote, witte gedenknaald zien. Het geheel is een bijzonder stijlvolle compositie, een waardige entree voor deze zorgvuldig onderhouden dodenakker.” (Nijmeegsch dagblad, 10-8-1954)
De hoofdingang van het St. Canisius-Ziekenhuis, gebouwd in 1922-1926 naar ontwerp van architect Eduard Henricus Gerardus Hubertus (Eduard) Cuypers (Roermond 18/04/4859 – 01/06/1927 Den Haag), met rechts het klassepaviljoen en geheel links het gemeentepaviljoen. Na fusering in 1977 met het protestantse Wilhelminaziekenhuis werd in 1992 het nieuwe huidige Canisius Wilhemina Ziekenhuis (CWZ) aan de Weg door Jonkerbosch betrokken, 192-1928 (A.A. v.d. Borg via F91388 RAN CCBYSA)
In 1926 zou het nieuwe R.-K. Canisius Ziekenhuis aan de (huidige) St. Annastraat en Groenestraat worden geopend. In 1920 plaatst de Gelderlander een uitvoerig artikel over de plannen daarvoor.
Vooraf
Lees voor het Canisius Ziekenhuis aan de Houtstraat en de verbouwing door architect van der Waarden:
Afgaande op het krantenartikel uit 1920 (zie hieronder) was op dat moment de locatie aan de Groenestraat/St. Annastraat bekend voor het nieuwe ziekenhuis.
Op die plek werd gedurende de volgende paar jaar een voor die tijd uiterst modern en groot ziekenhuis gebouwd. Het ontwerp hiervoor was van Eduard Cuypers (die ook onder meer het sanatorium van Dekkerswald had ontworpen).
Eind 1922 werd begonnen met de bouw, waarbij de eerstesteenlegging op 25-10-1923 plaatsvond. (Noviomagus.nl). Er kwam een voor “die tijd uiterst modern en groot ziekenhuis” (wikipedia).
Het ontwerp was afkomstig van architect Eduard Cuypers. Hij had ook het sanatorium van Dekkerswald ontworpen. Pierre Cuypers was een oom van hem (en de zoon van Pierre, Joseph, een neef).
“Stichting R.-K. Canisius-Ziekenhuis.
Nijmegen, steeds vooruit strevende en gaande op ieder gebied, ziet al jaren uit naar een nieuw Canisius-Ziekenhuis.
Het huidige Canisius-Ziekenhuis in de Houtstraat, hoewel een modelinrichting, is niet meer in overeenstemming met de groote uitbreiding, welke de gemeente Nijmegen de laatste jaren heeft gekregen. Men moet daar woekeren met de ruimte, heeft er uitgebreid, zoolang dat doenlijk was, maar kwam ten slotte toch tot de conclusie, dat er uitgezien moest worden naar een grooter, ruimer, meer modern ziekenhuis, meer gelegen uit het gedruisch van de oude city en nog meer beantwoordend aan de nieuwste eiscchen, welke tegenwoordig gesteld worden aan de ziekenverzorging, welke met de beste medische en hygiënische middelen den strijd aanbindt tegen de lichamelijke ziekten, welke de menschheid kwellen.
Energieke mannen lieten het hier niet bij woorden, maar kwamen weldra tot kloeke daden, welke leiden moesten tot den bouw van het grootsche nieuwe Canisius-Ziekenhuis, waarvoor de gronden reeds zijn aangekocht en gunstig gelegen aan de Groenestraat en de St. Annalaan. Betuursleden, regenten van de stichting R.K. Canisius-Ziekenhuis hebben onverdroten jarenlang voortgewerkt aan de totstandkoming van het nieuwe katholieke ziekenhuis en blijken thans zoover gevorderd te zijn, dat zij gisteren de reeds in teekening gebrachte bouwplannen ter bezichtiging konden stellen van autoriteiten, gemeentebestuurderen enz.
Gisterenavond dan in den foyer van den Stadsschouwburg hadden de regenten der stichting, burgemeester, wethouders, raadsleden, leden van de gezondheidscommissie, bestuursleden van het Wilhelmina-Ziekenhuis en andere belangstellenden uitgenoodigd om kennis te neemen van de bouwplannen, welke op uitvoering wachten.
Vele der genoodigde autoriteiten waren aanwezig toen de voorzitter de heer C.M.V. Roothaan de genoodigden, waaronder B. en W., gemeentesecretaris, hoofden van gemeentebedrijven, verschillende raadsleden enz. waren, welkom heette en allereerst hun aandacht vestigde op een uitmuntend uitgevoerde maquette, dat een beeld gaf van de groepeering der verschillende gebouwen, den aanleg der tuinen en wegen, welks de verschillende gebouwen zouden verbinden.
Dit bouwmodel gaf wel een grootschen indruk van het nieuwe Canisius-Ziekenhuis- en ongetwijfeld zullen nog talrijke belangstellenden bij nog nader te houden voordrachten over het nieuwe ziekenhuis met genoegen en zeker ook met bewondering kennis nemen van deze prachtige ziekenhuisbouwplannen van den architect den heer Eduard Cuypers te Amsterdam.
In zijn welkomst- en inleidingswoord wees de heer C.M.V. Roothaan op het groote belang dat Nijmegen heeft bij den bouw van een nieuw, aan moderne eischen beantwoordend ziekenhuis.
De ziekenverzorging is een groot algemeen belang dat samengaat met ziektebestrijding in haar besten vorm. En het ligt dus op den weg van de overheid zulks te bevorderen en alles te steunen wat ten doel heeft verpleging en verzorging van zieken.
Overtuigd van de groote beteekenis van dit Ziekenhuisplan, hadden de oprichters dan ook gebouwd op den steun van den gemeenteraad, welke zich hierin niet onbetuigd liet. Tweemaal gaf de raad op gedaan verzoek der commissie geldelijken steun voor de bouwplannen, natuurlijk op voorwaarde, dat de commissie ook rekening zou houden met de verpleging van de zieken die op gemeentekosten verzorgd worden. -Dat heeft de commissie inderdaad gedaan. En nu meende zij, dat zoodra de bouwplannen vasten vorm hadden aangenomen, op de eerste plaats toch ook de leden van den raad der gemeente Nijmegen hiervan kennis te moeten doen nemen om hen hierdoor nog meer te overtuigen van het nut en de noodzakelijkheid van dit uitbreidingsplan. En wat de bouwfondsen betreft, kon spr. den aanwezigen nog niet mededeelen, dat deze in zooverre verzekerd waren, dat met de uitvoering der plannen binnenkort een aanvang gemaakt kan worden. De bouwkosten zijn dan ook- vooral door stijging der loonen en der bouwmaterialen en door de uitgebreidheid der stichting zoo groot, dat zulks wel verklaarbaar is. De bouw van een volledig ziekenhuis met polikliniek, voorzien van de noodige gelegenheden voor specialistische behandelingen, met barakken voor besmettelijke ziekten, met kloosterbouw en groote kapel eischt immers een zeer groote som. Al steunden de ingezetenen van Nijmegen dan ook op krachtige wijze, toch is het geheel onmogelijk uit eigen krachten en met particuliere giften de bouwkosten van zoo’n inrichting te dragen. Het cijfer voor den bouw is dan ook op lange na nog niet bereikt.
Is ’t daarom misschien dan niet voorbarig reeds nu de bouwplannen van den bekwamen architect Eduard Cuypers uit Amsterdam bloot te leggen?
Spr. meende van niet.
De commissie koestert de verwachting, dat ook nog provincie en rijk zouden steunen. Bij de wet op de Ziekenverzorging heeft de minister immers nog pas zes miljoen in uitzicht gesteld ook voor den bouw van nieuwe ziekeninrichtingen, buiten de vier millioen nog voor de tegemoetkoming in de ziekenfondsen.
En dan, als de overtuiging eenmaal algemeen is, dat er in Nijmegen noodzakelijk een nieuw ziekenhuis moet komen, dan zal die wetenschap voorstuwend werken en over vele moeilijkheden heenhelpen- temeer waar het hier geldt een zoo algemeene en zoo sympathieke zaak als de oprichting van een noodzakelijk geworden nieuw ziekenhuis.
Welke plannen bestaan er nu?
Spr. gaf eerst een stuk wordingsgeschiedenis van de actie voor een nieuw katholiek ziekenhuis, welke actie reeds dateert van voor vijftig jaar terug en ontstond in den kring van het R.K. Parochiaal Armbestuur, dat voornamelijk ook de ziekenverzorging tot een voornaam onderdeel van zijn werk beschouwde en de noodzakelijkheid van een nieuw katholiek ziekenhuis inzag.
Immers, het huidige Canisius-Ziekenhuis, gelegen tusschen Houtstraat en Doddendaal, dat reeds jaren tuigde van de groote werkzaamheid van het R.K. Parochiaal Armbestuur, werd allengskens te klein. Het in den loop der jaren uitgewerkte plan om het huidige ziekenhuis nog meer uit te breiden, bracht eenige ingezetenen buiten het R.K. Parochiaal Armbestuur de gedachte bij, of er niet naar grootere, meer moderne plannen moest worden uitgezien.
In 1903 werd die nieuwe commissie gevormd, welke in 1914 tot practische werk kwam door den aankoop van een groot terrein op St. Anna- dat was het werk van de in 1911 opgerichte vereeniging R.K. Ziekenhuisfonds.
Toen kwam de oorlog tusschenbeide en deze verlamde de actie eenigermate tot in 1917 de onderhandelingen met de gemeente werden hervat, welke leidde tot subsidie der gemeente tot ¼ der bouwkosten, tot een maximum van f 100.000 subsidie.
Dit aanmoedigend gebeuren deed besluiten om genoemd Ziekenhuisfonds- dankzij welwillende medewerking van zijn leden- in een zelfstandig lichaam om te zetten, n.l. de Vereeniging tot stichting van het R.K. Canisius-Ziekenhuis.
Het bestuur deze vereeniging bemoeide zich nu met het bijeenbrengen van gelden en de voorbereiding der bouwplannen. De keuze van bouwmeester viel met algemeene stemmen op den heer Ed. Cuypers uit Amsterdam, die de bouwplannen, geleerd door eigen ervaring en voorlichting van binnen- en buitenlandsche deskundigen ontwierp.
Het terrein
St. Canisius Ziekenhuis, 1926 (F94971 RAN)
van het te bouwen ziekenhuis is gelegen aan de Groenestraat dicht bij den St. Annaweg, ongeveer twintig minuten gaans van het Keizer Karelplein.
Men moest wel zoover buiten de stad terrein zoeken omdat in de onmiddellijke omgeving der city nergens zoo’n groot terrein als noodig was beschikbaar was, de koopprijs anders ook veel te hoog zou zijn geworden.
Het terrein is ongeveer 450 meter lang en 200 meter breed en heeft dus een oppervlakte van 9 H.A. De smalle zijde is gelegen aan de Groenestraat: in de lengte loopt het achter de huizen van de St. Annalaan door. In het midden is het terrein door een breed perceel van ongeveer 80 meter diepte en 45 M. breedte met de St. Annastraat verbonden; op dit punt zal dan ook de hoofdingang komen, in de vorm van een dubbele oprijweg. Het hoofdgebouw komst minstens tachtig meter van de St. Annalaan te liggen, zoodat het gedruisch van het verkeer en de stof der wegen niet tot het ziekenhuis zal kunnen doordringen,
Een voordeel, dat dit ziekenhuis zal voor hebben op dezelfde inrichtingen in andere steden, waar de ziekenhuizen vaak in het midden van het verkeer liggen. Om eenig denkbeeld te geven van de grootte van het 9 H.A. metende terrein, toonde spr. aan dat de oude binnenstad van Nijmegen slechts viermaal grooter is dan het toekomstige Canisius-Ziekenhuis met bijgebouwen, tuinen, enz.
Het deel der oude stad, gelegen tusschen Verlengde en Stikke Hezelstraat, Markt, Grootestraat en Waalkade komt in grootte ongeveer overeen met het nieuwe ziekenhuisterrein.
Het terrein wordt in het westen en het zuiden omgeven door groote villatuinen- het grenst o.m. onmiddellijk aan Heijendaal. De dichtbij liggende lijn Nijmegen-Venlo, Nijmegen-Kleef, zal door de diepe ligging van de rails en snel voorbijstoomen der treinen weinig hinder veroorzaken aan de stilte van het ziekenhuis.
Wat de ligging der
Gebouwen
Het Gemeente Paviljoen van het St. Canisius Ziekenhuis. Ziekenhuis (bouw 1923-1926) ontworpen door Eduard Cuypers. In 1974 gefuseerd met het Wilhelmina Ziekenhuis. Sinds 1992 gehuisvest aan de Weg door Jonkerbos, 1926-1928 (Uitg. Brinio, Rotterdam via F12181 RAN)
betreft, de groepeering der gebouwen werd beheerscht door den eisch, dat de gemeente patiënten in een afzonderlijken vleugel moesten worden ondergebracht. Di gemeentepaviljoen werd evenwel weer zoo geplaatst, dat men gemakkelijk verbinding heeft met de hoofd- en dienstgebouwen. Volgens het in de zaal tentoongestelde maquette wordt de groepeering aldus: Het middengedeelte, met uitzicht naar St. Anna, zal alles bevatten wat voor den dienst van een ziekenhuis direct noodig is; aan beide kanten sluiten zich daarbij twee groote vleugelgebouwen aan, n.l. het gemeentepaviljoen, het klasse-paviljoen- dat laatste is dan de afdeeling van de betalenden 1e, 2e en 3e klasse patiënten.
De afdeling verloskunde van het St. Canisius-Ziekenhuis, gebouwd in 1922-1926 naar ontwerp van architect Eduard Henricus Gerardus Hubertus (Eduard) Cuypers (Roermond 18/04/4859 – 01/06/1927 Den Haag). Na fusering in 1977 met het protestantse Wilhelminaziekenhuis werd in 1992 het nieuwe huidige Canisius Wilhemina Ziekenhuis (CWZ) aan de Weg door Jonkerbosch betrokken, 1926-1928 (Uitg. Brinio, Rotterdam via F91392 RAN)
Onmiddellijk achter het hoofdgebouw rijst dan de kapel op en bevinden zich de keukens, de verblijven der zusters, voor de leekenverpleegsters, dienstboden, enz. Een afzonderlijk klooster voor de Eerw. Zusters- ongeveer honderd in tal- wordt gebouwd achter het klassepaviljoen en zal grenzen aan een afzonderlijken tuin.
De barak voor besmettelijke ziekten als roodvonk, diphteritus, typhus enz. komt natuurlijk geheel afzonderlijk te staan- waarvoor trouwens plaats genoeg is op het uitgestrekte veld, waar ook het lijkenhuisje is geprojecteerd.
De architect heeft de eischen van doelmatigheid en gezondheid heel practisch opgelost. Er wordt zoo gebouwd, dat in alle zalen licht en lucht in voldoende mate kunnen doordringen en dat de verbinding tusschen de gebouwen onderling door een practisch gangenstelsel zoo gemakkelijk mogelijk gemaakt wordt. De architect heeft zoodoende gezorgd dat er komt een afzonderlijk, rustig gelegen zusterhuis met eigen tuin, een in het midden gelegen keukenafdeeling, welke toch geheel afgescheiden is van de ziekenafdeelingen; een in het midden gelegen kapel, gemakkelijk toegankelijk voor alle patiënten, en een niet te ver afgelegen wasscherij en linnenafdeeling.
De
grootte
van het ziekenhuis heeft lang een punt van overweging uitgemaakt.
De gemeente had voor haar patiënten honderd plaatsen gevraagd. De commissie kwam door ervaring en kijk op de toekomst aldra tot grooter uitbreiding dan voor honderd, vooral met het oog op de splitsing der patienten naar hun geslacht en zeer gewenscht ook naar hun ziekte.
Chirurgische en tuberculeuse en interne zieken eischen in een modern ziekenhuis immers afzonderlijke ligging.
Een ziekenzaal in het St. Canisius Ziekenhuis ; het Ziekenhuis (bouw 1923-1926) ontworpen door Eduard Cuypers ; in 1974 gefuseerd met Wilhelmina Ziekenhuis ; sinds 1992 gehuisvest aan de Weg door Jonkerbos, 1926-1928 (Uitg. Brinio, Rotterdam via F12173 RAN)
De grootte der ziekenzalen werden geprojecteed voor de opname van twaalf patiënten. Met de noodige kleinere vertrekken voor ernstige patiënten en de insolatiekamer biedt de gemeentevleugel plaats voor ongeveer 180 bedden, terwijl er bovendien dan nog aparte verpleging is voor kraamvrouwen.
De afdeeling klassepatiënten zal voorloopig plaats bieden voor een 100-tal zieken, verdeeld in drie klassen, terwijl er natuurlijk aan uitbreiding dezer afdeeling reeds de noodige aandacht is gewijd.
De besmettelijke zieken worden in een afzonderlijk gebouw opgenomen, geheel afgelegen van het andere gedeelte, in deze afdeeling kunnen ongeveer 50 zieken verpleeging vinden.
Het middengedeelte van het ziekenhuis zal beneden bevatten de polikliniek, het laboratorium, de apotheek, de administratiebureau’s, woonvertrekken voor den rector en een aantal lokalen voor de opname van patiënten.
Boven vindt men de operatiezalen, de kamers voor specialistische handelingen, een cursuszaal, kamers voor de assistenten, regentenkamers enz.
Een gang aan de linkerzijde van het hoofdgebouw leidt tot een kleinere afdeeling met gelegenheden voor medicinale baden en orthopaedische behandelingen, terwijl daarboven gelegen zijn eenige isolatiekamers en een afdeeling voor de kraamvrouwen.
Na een korte pauze werden lichtbeelden vertoond, waarop wij morgen nader terugkomen.
De burgemeester dankte den heer Roothaan namens allen voor zijn duidelijke uiteenzetting en sprak de beste wenschen voor de totstandkoming van het ziekenhuis uit.” (De Gelderlander 28/5/1920)
Op 18-5-1926 ging het nieuwe ziekenhuis open. De Zusters onder de Bogen zullen daarbij de zorg op zich nemen.
Tweede Wereldoorlog
wikipedia: “Direct na ditzelfde bombardement belandden er 789 zwaargewonden in het Canisiusziekenhuis aan de St. Annastraat, dat eigenlijk was gebouwd om maximaal 600 mensen op te vangen. Alle beschikbare bloeddonoren in de stad werden direct opgeroepen en sommige mensen werden min of meer gedwongen om ook bloed te doneren.”
In de loop der tijd werd het ziekenhuis een aantal keren uitgebreid.
Fusie en verhuizing
In 1974 fuseeerden het Canisiusziekenhuis en het Wilhelminaziekenhuis tot het huidige CWZ. Aanvankelijk bleven de ziekenhuizen nog in dezelfde locatie, maar, maar de ziekenhuizen bleven in eerste instantie elk nog op hun eigen locatie. Op 16-4-1992 ging de nieuwbouw aan de Weg door Jonkerbos open. Het gebouw aan de St.Annastraat werd gesloopt. Hier kwam een nieuwe woonwijk.
1937 Borneostraat 24 en Madoerastraat 13, 15 en 17 Galgenveld
Madoerastraat 13 t/m 17 en Borneostraat 24 (van links naar rechts), september 2022 (Google Streetview), architect van der Kloot
Architect van der Kloot ontwerpt 4 eengezinswoningen op de hoek van de Madoerastraat en Borneostraat.
In juni 1937 verkoopt de gemeente een perceel bouwterrein aan de Madoerastraat en de Borneostraat, kadastraal Hatert , Sectie G no. 726 aan F.J. Sutmuller. Het stuk grond is 9.14 c.A. groot, de prijs is f9 per c.A. Voorwaarde is dat de grond vóór 31 december 1937 bebouwd is met 4 eengezinswoningen met garage en 4 schuurtjes. (PGNC 3/6/1937).
Plan voor 4 woningen aan de Madoera-straat – hoek Borneostraat te Nijmegen… v.d. Weled. Heren P. en J. Sutmuller Bachstraat 40, architect van der Kloot D12.403497Plan tot aanpassing nummer 17 D12.403496
In het PGNC 2/2/1939 staat een advertentie voor nummer 15: “Ruim heerenhuis te huur met parterre, kamer en suite met zijkamer, ingebouwd bad, 3 vaste waschtafels, zeer goed ingericht, huurprijs f600,-, te aanvaarden per 1 Maart”
Madoerastraat 2 (rechts) t/m 24 (Google Streetview) architecten Meerman en van der Pijl uit 1934
Op 12 februari 1934 besluit de Gemeenteraad om grond aan J.G. Dekkers te verkopen: ongeveer 2620 c.A. van het aan de Celebesstraat gelegen perceel, kadastraal bekend gemeente Hatert, Sectie G, no. 674. De prijs is f 9 c.A.. Daarbij heeft de voorwaarde dat de 12 herenhuizen en 2 garages vóór 1 januari 1935 gebouwd zijn. (PGNC 13/2/1934). In mei 1934 krijgt de Madoerastraat (“de straat, welke de Celebesstraat met de Borneostraat zal verbinden”) haar naam (PGNC 8/5/1934)
Ontwerp 12 middenstandswoningen aan de Celebesstraat en geprojecteerde straat te Nijmegen, voor den heer J.G. Dekkers te Nijmegen, bouwaanvraag januari 1934 (D12.400737 Detail)
De architecten Meerman en van de Pijl maakte het ontwerp voor deze 12 woningen, op de bouwtekening ‘middenstandswoningen’ genoemd.
Advertentie: de 12 woningen aan de Madoerastraat staan te koop (De Gelderlander 8/9/1934)
In september staan deze woningen te koop, eventueel kunnen deze gehuurd worden.
De Gelderlander schrijft in september:
“Nijmegen als woonstad.
Nieuwe woonwijk, Centrum Stad.
Vóór enkele weken maakten wij melding van den nieuwen woonwijk in het z.g. “Galgenveld” aan Celebesstraat en Madoerastraat, welke in een behoefte vooorziet voor hen, die in het Centrum der Stad een rustig en voornaam woonverblijf zoeken.
Genoemde bebouwing is thans geheel gereed. Een dezer dagen hebben wij genoemde bebouwing bezichtigd en moeten zeggen, dat het geheel met zijn mooie gele gevelstenen, in speciaal dun formaat, voornaam aandoet.
Door een ruime betegelde vestibule, waar op practische wijze de gas- en eletrische meters geheel aan het oog zijn onttrokken, kwamen wij in de hal met trappenhuis, welke een voornaam aanzien geeft, daar hier een eiken halbetimmering is aangebracht ter hoogte van 2.25M., waarbij de eiken kapstok en parapluiebak in deze betimmering is opgenomen. Een aardige, aan de hoofdbaluster bevestigde lantaarn in opaalglas schept hier des avonds een gezellige sfeer. Wat ons bijzonder opvalt, is het mooie glas in lood. Dit glas in lood, in antiek glas uitgevoerd, geeft tinteling en zon.
Vanuit de hal kwamen wij in de voor- en achtersuite, waarvan het geheel een intiem karakter draagt door een aangrenzende zithoek met verlaagd plafond, waarin eigen bank en eiken betimmering tot aan het plafond. Een overstekend luifeltje kan als borden- of pottenplank dienst doen. Ook hier weer fonkelend glas in lood, in aardig gevormde raampjes, welke de gezelligheid verhoogen.
De geheel betegelde keuken is practisch ingericht; van de gebruikelijke keukenkast is hier een “meubel” gemaakt met laden, vakken enz.
Op de bovenverdiepingen zijn de ruime slaapkamers met vaste waschtafels en betegelde badkamer met ingetegeld bad geprojecteerd, voorts balcons ter volle breedte van elk perceel.
Elk huis is voorzien van een flinke zolder, kelder, schuur (event. garage) en achteruitgang.
Inbouwschakelaars en stopcontacten, schelleiding door het geheele huis, bijzonder fraaie teakhouten voordeuren geven hier het stempel van practisch, goeden smaak en soliditeit.
De bouwonderneming J.G. Dekkers, zal met deze werkwijz zeer zeker succes oogsten, temeer, daar de koop- of huurprijs zich geheel aanpast met de tidsomstandigheden.
Rest ons nog te vermelden, dat het geheel is ontworpen door het Architectenbureau B.J. Meerman en J. v.d. Pyll, Driehuizerweg 80 te Njimegen.” (De Gelderlander 8/9/1934)
Te huur eind jaren 30
Het is mij onbekend (en nog niet verder onderzocht) welke woningen uiteindelijk verkocht of verhuurd zijn. In ieder geval zijn 2 advertenties om een woning te huren gevonden:
Heerenhuis, Madoerastraat 18, zeer modern, f550,- p.j. (PGNC 29/5/1937)
Modern Heerenhuis met garage, Madoerastraat 24, f550,- p.j. (PGNC 2/6/1939)
In beide gevallen is de advertentie afkomstig van Woning-bureau H. Janssen in de Van Welderenstraat 66.
Een foto van de hoek Celebesstraat – Madoerastraat uit 1976 is te vinden op F14923 RAN.
Oude Mariaschool/ de Buut in 1994, 10/9/1994, Hans Giesbertz via D1724_18_04-24 RAN CC0)
In 1956 opent de katholieke Mariaschool op de Hugo de Grootstraaat, naar een ontwerp van architect Goddijn. Na een naamswijziging in Trajanusschool en bovendien een aantal fusies, werd het basisschool de Buut. Na sloop werd in 2016 een nieuw gebouw op deze locatie in gebruik genomen.
In 1955 wordt bekend dat er een nieuwe school komt aan de Hugo de Grootstraat. Voor die tijd bestuurden de Broeders van Maastricht (oftewel Broeders van de Congregatie van de Onbevlekte Ontvangenis) drie scholen op een complex aan het Kelfkensbos en Hertogstraat. Dit complex was zwaar beschadigd uit de oorlog gekomen. Daarnaast had dit complex een steeds groeiend aantal leerlingen moeten opvangen.
Een nieuwe school in de Mariaparochie
Daarbij was er nu, in plaats van concentratie, de voorkeur voor een zo groot mogelijke spreiding. Onder andere om daarmee te voorkomen dat kinderen vier keer per dag een drukke verkeersweg moeten oversteken. Voor haar nieuwe school koos de Stichting Sint Josephscholen voor een locatie in het gebied van de Mariaparochie, waar op dat moment nog geen katholieke jongensschool bestond. De naam van de school was gauw gekozen: het grootste deel van de jongens zouden uit de Mariaparochie komen.
Het ontwerp van Mariaschool door architect Goddijn
De Gelderlander 13/7/1955: “Op dit terrein heeft de Nijmeegse architect Bert W.A. Goddijn… een bijzonder fraai gebouw ontworpen, een achtklassige halschool, uiteraard volkomen gebaseerd op en aansluiten aan de modernste onderwijsbegrippen.”
De school komt vrij te staan, met daaromheen een tuin. Aan de zijde van de Christelijke school komt een speelplaats. De voorzijde van de school bestaat uit 8 klaslokalen, verdeeld over 2 verdiepingen. 1 daarvan is bestemd voor natuurkunde en 1 voor een gesplitste klas. Achter de school komt een hal van 17 bij 9 meter. Deze krijgt een klein podium, waarop schooluitvoeringen kunnen worden gegeven.
De toegangen en de inrichting van de school is er op de gericht om zo veel mogelijk opeenhoping van leerlingen te voorkomen. Naast de grote deuren van de hal, zowel aan de voor- als achterkant, krijgt de school twee ingangen aan de achterkant en twee aan de zijkant. Daarbij sluiten de ingangen die voor de verdieping zijn bestemd meteen aan op de trappen.
Op de bovenverdieping komen daarnaast 2 leermiddelenkamers, een kamer voor het schoolhoofd, een personeelskamer en een voor de schoolarts. In het sousterrain komt een fietsenstalling en een stookruimte.
Wel blijkt bij de aanbesteding de kosten hoger uit te vallen dan verwacht, vanwege gestegen loon- en materiaalkosten. In augustus 1955 wordt met de bouw begonnen.
De inzegening van de school vindt begin juni 1956 plaats. De school heeft dan plaats voor 384 leerlingen. De Gelderlander krijgt bijna weer zin om naar school te gaan als ze de inrichting van de klassen ziet: “Venetian blinds laten het licht op verschillende wijzen door, terwijl de kleurschakeringen op de muren het geheel een ruime en frisse aanblik geven.” (De Gelderlander 4/6/1956)
Mariaschool wordt Traianusschool
Concentratieschool
In 1974 was een Turkse leerkracht begonnen met het geven van lessen in Turkse taal en cultuur. In 1975 werd de school een zogenaamde “concentratieschool”. Hierdoor kon de school ook gebruik maken van door het Rijk beschikbaar gestelde middelen. Het doel van deze scholen was Turkse leerlingen Nederlands te leren en te integreren in het reguliere onderwijs, met behoud van hun eigen cultuur. Dit betekent dat de school 2 extra leerlingen heeft gekregen: 1 om de Turkse leerlingen Nederlands te leren en 1 om ze in het Turks les te geven, ook over Turkije en haar gebruiken. De verwachting is (dan nog) dat veel van deze kinderen naar verloop van tijd weer naar Turkije zullen terugkeren. Daarom krijgen ze lessen over Turkije, om te voorkomen dat ze zich een vreemde in dit land zullen voelen, wanneer ze weer naar Turkije zijn teruggegaan. (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/3/1977 en 1/3/1983)
Traianusschool
In 1979 besluit het schoolbestuur om de Mariaschool te hernoemen in Traianusschool. De oude naam doet geen recht meer aan de getalsverhouding binnen de school, waar inmiddels leerlingen van verschillende nationaliteiten les krijgen. Aangezien de school dicht bij het Traianusplein staat, is voor deze naam gekozen. Daarnaast is de naam Trajanus gekozen om verbondenheid met de wijk aan te geven. (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/6/1979)
Fusie met Montessorischool
Op 1 augustus 1980 fuseert de Traianusschool met de Montessorischool aan de Dominicanenstraat, waarbij de naam Traianusschool gehandhaafd blijft.
Aan de Hugo de Grootstraat krijgen 160 leerlingen onderwijs, waarbij er gekozen kan worden tussen Montessori- en “normaal” klassikaal onderwijs. Deze school heeft 8 klassen. De Dominicanenstraat wordt een “Dependance”: hier komt een aantal groepen Turkse kinderen die nog onvoldoende Nederlands kunnen om het reguliere onderwijs te kunnen volgen. Zij worden op basis van hun Nederlands ingedeeld in groepen, met als doel ze door te laten stromen naar een “reguliere” groep wanneer ze inmiddels voldoende Nederlands kunnen.
Ook de kleuterschool blijft voorlopig in de Dominicanenstraat (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/6/1980)
Kresj Nijntje Pluis
In 1983 verhuist de “kresj” “Nijntje Pluis” van de Domicanenstraat naar het sousterrain van de Trajanusschool (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/7/1983)
Fusie Traianus- en Regenboogschool tot de Buut
Lagere school “De Buut”, 1988 (Henk Rullmann via F18412 RAN CCBYSA)
Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/2/1984 schrijft dat op 1 augustus 1984 de Traianusschool met de Regenboog, welke op de Waldeck Pyrmontsingel 40 staat, zal gaan fuseren. “Door het samengaan van beide scholen blijft er in dit stadsdeel een gewone lagere school bestaan.” Waarschijnlijk vindt de uiteindelijke fusie plaats op 12-8-1985.
De crèche Nijntje Pluis en de kleuterschool van Traianus blijft in het oude gebouw.
Daarnaast zijn hier de lokalen voor de anderstalige leerlingen die zich voorbereiden op de eerste klas, drie parallelklassen (het 4e, 5e en 6e jaar) en daarnaast de Montessoripgroep van leerlingen voor het 5e en 6e jaar. De Regenboog krijgt de leerlingen van het 1ste t/m 6e jaar. Daar blijven tevens 2 anderstalige leerkrachten, 3 vakleerkrachten (bewegingsonderwijs en handwerken) en 2 remedial teachers werken. Het leerlingenaantal per leerjaar is klein en er zijn geen combinatieklassen. (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/5/1984)
De peuterspeelzaal en de kleuterschool van de Regenboog blijven op het oude adres gehuisvest.
Verbouwing
Tijdens de zomervakantie wordt de school verbouwd: het krijgt zowel binnen als buiten een opknapbeurt. Daarnaast krijgt de begane grond een groot speellokaal. De hal zal gebruikt gaan worden als aula en bovendien als expositieruimte voor het werk van kinderen. Daarnaast krijgt het een zithoek waar ouders elkaar kunnen ontmoeten. Ook daarvoor had de Trajanusschool overigens al veel aandacht voor de ontmoeting tussen gehad door het organiseren van zogenaamde koffie-ochtenden. Kinderen kunnen eventueel ’s middags overblijven, hiervoor is ruimte en begeleiding gereserveerd.
Openbare school
Daarbij wordt de school een openbare basisschool. Daardoor is ze niet langer meer gebonden aan één geloofsrichting (in dit geval de katholieke). Zij is daarmee de eerste openbare school van Nijmegen.
Directeur Hoedemaker in een interview met Wijkkrant Oost: “Wij hebben hier zowel leerlingen met een katholieke-, protestant/christelijke-, als wel islamitische achtergrond, maar ook leerlingen waarvan de ouders geen geloof hebben”. Daarnaast wordt het schoolbestuur (feitelijk) gevormd door de Gemeenteraad. Daarnaast is de school niet gehouden aan 1 schoolsysteem. ((Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/6/1985)
Wanneer in 2000 de school 15 jaar bestaat schrijft de Wijkkrant: “De school startte in 1985 als eerste openbare school in Nijmegen-Oost met 42 leerlingen. Inmiddels zijn dat er 330 op de Hugo de Grootstraat en op de dependance aan de Molukkenstraat nog eens 220 leerlingen. De Buut is een bijzondere school. Zij is ontstaan op initiatief van en met veel inspanning door een aantal ouders uit de buurt. Zij vonden dat er een openbare school in Nijmegen-Oost moet komen, want in Nijmegen was er een grote behoefte aan openbaar basisonderwijs.” (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/10/2000)
Basisschool
Naast het feit dat de school nu een openbare school is, zal de school ook voor het eerste jaar beginnen als “basisschool” – op landelijk niveau zijn de kleuterschool en lagere school nu samengebracht tot de basisschool. (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/6/1985)
Soort “leefgemeenschap”
“Die betrokkenheid van de ouders met de school is tot op de dag van vandaag nog altijd volop aanwezig. Ze werken mee aan alleerlei activiteiten waardoor er naast het leren allerlei extra dingen gedaan kunnen worden. Hierdoor is de school uitgegroeid tot een soort leefgemeenschap en is de “afstand” tussen thuis en school minder groot. De kinderen voelen zich dan ook thuis op hun school vanwege de sfeer. Wat ondermeer wordt gekenmerkt door het feit dat bijna alle kinderen tussen de middag overblijven.” (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/10/2000).
De eigen tuin is een van de dingen waar de school trots op is. Hier wordt les over de natuur gegeven. En elke klas heeft een eigen stukje grond om te verbouwen. Wel is er bij het 15-jarig bestaan een zorg, dat het aangrenzende speeltuintje gaat verdwijnen in verband met de uitbreiding van het naastgelegen verpleeghuis.
Sloop en nieuwbouw
De Buut, Hugo de Grootstraat, augustus 2023 (Google Streetview)
De school werd gesloopt en in 2016 werd een nieuwe school op deze plaats geopend. De schoolgebouwen op de beide locaties van de Buut waren verouderd en moeilijk aan te passen aan de moderne eisen. Daarbij wilde de school een kindercentrum met basisschool, kinderopvang en buitenschoolse opvang realiseren, dat past bij een dynamisch onderwijs landschap. (schooldomein)
Doopsgezinde Kerk, Architect Oswald, Waldeck Pyrmontsingel, 1986 (Gemeente Nijmegen afd. Reprografie via KN12868-2 RAN CC0)
Tijden de oorlog werd de Doopsgezinde Kerk in 1944 verwoest. Daarop vond herbouw plaats aan de Waldeck Pyrmontsingel, waarvan F.M. Oswald de architect was. Vanwege teruglopend kerkbezoek wordt de kerk in 1989 verkocht.
De oorspronkelijk Doopsgezinde Kerk stond van 1727 tot 1944 op de Arminiaanse Plaats. In de Tweede Wereldoorlog werd zij verwoest.
Met het schadegeld werd begin jaren 50 een nieuwe kerk gebouwd. Architect Oswald bouwde deze in de stijl van de Delftse School. Oswald was zelf ook lid van de Doopsgezinde Kerk. “Het is een zogenaamde verdiepingskerk: de nevenruimten met onder andere een zondagsschool liggen op de begane grond en de kerkzaal is op de eerste etage. Het gebouw is om economische redenen zo ontworpen.” (Een sterke toren in het midden der stad, H.E. Wesselink 2018)
Stijl
De voormalige Doopsgezinde Kerk is “een zaalkerk met aangebouwde woning, opgetrokken in 1951-’52 naar ontwerp van F.M. Oswald in de stijl van de Delftse School” (Monumenten in Nederland: Gelderland).
Beschouwing uit 1954
Ingangsportaal van de voormalige doopsgezinde kerk op de hoek met de Stenenkruisstraat. Werd in opdracht van de Doopsgezinde Gemeente tussen 1951 en 1952 gebouwd naar een ontwerp van F.M. Oswald. Ze verving de in de oorlog verwoeste kerk in de binnenstad, 2013 (Henk van Gaal via F1520 RAN CCBYSA)
In 1954 plaatst de Gelderlander het volgende artikel:
“Doopsgezind Kerkje te Nijmegen
In het Katholiek Bouwblad wijdt B.J. Koldewey de volgende beschouwing aan de Doopsgezinde Kerk tegenover de Wedren:
“Bij de verschrikkelijke verwoesting van Nijmegens binnenstad viel in de oorlogsjaren ook de Doopsgezinde Kerk.
Voor zijn wederopbouw werd door de Gemeente aan de Waldeck Pyrmontsingel, nabij de Aula van de Universiteit, een terrein aangewezen aan de rand van een park. Een uiterst aantrekkelijke, vrije ligging ontstond, met aan de Zuidzijde van het gebouwtje fraai, hoog-opgaand geboomte.
Architect Oswald maakte van dit nieuw geval een zaalkerkje, een bovenkerk, waarin een goede honderd gelovigen hun plaats vinden. Daaronder ’n ruimte voor de Zondagsschool, voor bijeenkomsten in clubverband, voor vergaderingen, enz., te vergroten met de kerkeraadskamer (door het wegschuiven van een wand) als er een podium nodig is bij een concert of een declamatie-avond. Dan is er als aanbouw een kosterswoning en een traptorentje, welk laatste naar een balkon in de kerkzaal voert.
Met het oog de plattegronden doorlopend, met daarnaast de doorsnede, zie je hoe dat alles plezierig inééngesloten en verweven is. De gemeentezaal ligt 80 cm onder peil, waarin je vanuit de gang afdaalt langs een trapje van 5 treden, een wenteltrap voert je naar de eigenlijke kerkzaal met de vloer op 2,60 m plas P., terwijl doorklimmend tot 5 m plus P., het balkon bereikt wordt. Er is daarmee een knap, véélzijdig spel van ruimtebeelden ontstaan binnen een klein volume van 12x15x9½ m plus de open kap.
Het interieur in de Doopsgezinde kerk, Waldeck Pyrmontsingel 69, 1989 (Anton van Roekel via F1521 RAN CCBYSA)
De kerkzaal met zijn blanke licht doet je denken aan een interieur van Vermeer van Delft of Pieter de Hoogh. Het is een grote kamer, besloten en rustig, met iets voornaams in de boventoon. Het is góéd in deze ruimte te verbljven. De bank groeperen de gelovigen rond de preekstoel. Het moet iets geven als van een vader die met zijn kinderen bijéén is, als de dominee daar bidt en spreekt vanaf de kansel, met Gods woord vóór zich in het grote Bijbelboek. Dwars wordt het kerkruim gebruikt, het spreekgestoelte tegen één van de lange wanden. ’t Is ongetwijfeld allereerst daarmee dat Oswald dat innige verband inleidt en stimuleert tussen hem die voorgaat en de vergaderden rondom hem.
Karakteristiek protestants werd hiermee dit kerkje, vertrouwelijk, geheel ingesteld op het gebed van een kleine groep, tot dit doel bijeen gekomen als in een gesloten familiekring.
Het interieur in de Doopsgezinde kerk, Waldeck Pyrmontsingel 69, 1989 (Anton van Roekel via F1520 RAN CCBYSA)
“Dicht” zijn dan ook de wanden van dit kerkje met hun vensters, hoog-beginnend uit de vloer en sterk onderverdeeld door glasroeden, als was het gebouwde een 17e eeuws object. Toch zal zelfs de meest verliefde aanbidder van voorgespannen beton differdingers toegeven, dat er ondanks zoveel reminescenties aan weleer, zoveel anders aan dit kerkje te beleven valt, dat je tezelfder tijd beslist losmaakt van een oud-Nederlands herinneringsbeeld. Doen dat de materiaalkeuze, de met grote bepaaldheid gestelde kleuren, het blanke van het eikenhout der meubelen, de uitgewogen detaillering van het getimmerde, de stiel van het smeedwerk van trap en deur?
Het trappenhuis in de Doopsgezinde kerk, Waldeck Pyrmontsingel 69, 1989 (Anton van Roekel via F1522 RAN CCBYSA)
Een zwak punt aan dit kerkje is het “glazen”, achtkantige trappenhuis, van buiten af gezien. Het past niet goed in zijn verhouding van glas tot steen bij de maatvoering tussen vensteropening en muur die aan alle kanten voor de romp van het gebouwtje zelf werd aangehouden. Daarom wil er hier geen samenvoeging ontstaan. Inwendig echter is het desalniettemin een echt plezier om langs de wenteltrap omhoog te gaan tussen de draadglazen wanden aan de ene en de ronde zuil van schoon, ruig metselwerk aan de andere kant. Ook het tussen-lidje dat kerk en woning verbindt is in die zelfde zin onevenwichtig. Ook hier een loslaten van de schaal van het geheel, waardoor opnieuw eenheid achterwege blijft. Wel zeer te prijzen daarentegen is als detail het klokkentorentje, dat op de nok met een dartele zwierigheid, licht en speels, in juiste contrastwerking het zware volume van het dak, een fraaie bekroning geeft. Bijeengenomen, met dit kerkje van Oswald in Nijmegen zonder meer verrijkt met een bijou”.” (De Gelderlander 9/10/1954)
Vervolg
In 1989 verkoopt de Doopsgezinde gemeente de kerk vanwege het teruglopend kerkbezoek. Hierin vestigt zich vervolgens een praktijk voor fysiotherapie. (Nacht van de Ommetjes). De doopsgezinden trokken zelf in bij de Remonstrantse Gemeente in het kerkgebouw aan de Prof. Regoutstraat.
Gemeentelijk Monument
De Doopsgezinde kerk is een Gemeentelijk Monument met als waardering (tevens is hier een uitgebreide omschrijving te vinden): “De voormalige doopsgezinde kerk is van hoge cultuurhistorische waarde als uniek vroeg naoorlogs relict van de geschiedenis van de Doopsgezinde Gemeente in Nijmegen. Vooral door de karakteristieke opzet met twee bouwlagen is het kerkgebouw een typologisch herkenbare manifestatie van protestantse getuigenis. In historisch geografisch opzicht is het kerkgebouw een uiting van de stedelijke vernieuwingsdrang in de wederopbouwperiode; dat wil zeggen de omvorming van de gebombardeerde binnenstad tot een moderne city en, als gevolg daarvan, de herbouw van de verwoeste voorganger buiten het centrum. Binnen deze context reikt de cultuurhistorisch betekenis van de doopsgezinde kerk veel verder terug in de tijd dan 1951-1952, de jaren waarin het kerkgebouw is herbouwd. De voormalige doopsgezinde kerk is van belang voor de architectuurgeschiedenis als goed en vrijwel gaaf voorbeeld van traditionalistische Delftse Schoolarchitectuur in de kerkbouw. De kenmerken van deze bouwstijl komen in het ontwerp duidelijk naar voren in de archetypische hoofdvorm, de ambachtelijke uitstraling van het gevelbeeld en het zorgvuldige materiaalgebruik. De Delftse School wordt in de ontwikkeling van de vroeg naoorlogse kerkarchitectuur in Nijmegen verder alleen nog vertegenwoordigd door de Dominicuskerk aan de Prof. Molkenboerstraat (C.Th. Nix , 1951). De stijlverwante Franciscuskerk (Kropholler 1949), Opstandingskerk (Feenstra 1949), Augustinuskerk (Pouderoyen 1951) en O.L. Vrouw van Fatimakerk (Van Veen 1956) zijn namelijk al gesloopt. Aan dit gegeven ontleent de voormalige doopsgezinde kerk op lokaal niveau architectuurhistorische zeldzaamheidswaarde. Vanwege de genoemde ontwerpkwaliteiten en uniciteit is de doopsgezinde kerk van belang voor het oeuvre van architect F.M. Oswald. Door de markante situering in de uitloper van het Julianapark aan een kruising van wegen, manifesteert de vrijstaande doopsgezinde kerk zich als een stedenbouwkundig accent in het van rijkswege beschermde stadsgezicht. Het gebouw is sterk aanwezig in het stadsbeeld en daardoor van belang voor de oriëntatie in het stedelijk weefsel. De voormalige kerk en pastorie vormen een klein en gaaf ensemble rond een besloten voorplein, dat in belangrijke mate bijdraagt aan de voorname uitstraling van het gebouw.”
Deze pagina verzamelt reeds gemaakte artikelen over de wijk Altrade. Romeins amfitheater hoek Rembrandtstraat-Mesdagstraat In de buurt van Romeinse legerkampen…
Wonen in Nijmegen 