Boekhandel Kloosterman in de Broerstraat: gezien vanuit de Molenstraat, midden rechts de Pauwelstraat; op de achtergrond het restant van de door oorlogsverwoestingen gehavende St. Dominicuskerk, 1950 (Commissariaat van Politie afd Fotografie via F15109 CC0)
Een van de eerste gebouwen dat herbouwd is, is dat van boekhandel Kloosterman. Architect Lelieveldt zorgde voor het ontwerp. Deze boekenwinkel had al vele jaren bestaan, totdat het bombardement van februari 1944 het pand verwoestte.
Ook Plein 1944 147-150 maakt onderdeel uit van dit gebouw: let op de Phoenix bovenin Augustijnenstraat 147-150!
Vooraf: Kloosterman op de Broerstraat
Kloosterman (het witte gebouw op de achtergrond, recht de straat inkijkend): Gezien vanuit de Molenstraat. Rechts de Ziekerstraat, links de Zeigelbaan. Op de achtergrond boekhandel Kloosterman op de hoek van de Houtstraat, 1925-1930 (F15124 RAN)
Boekhandel Kloosterman zat al vele jaren op de hoek van Broerstraat met de Houtstraat. Hoewel de geschiedenis nog na moet worden gegaan, is er ook een foto uit 1887 gevonden, zie GN604.
Jan Franciscus Kloosterman (Nijmegen, 5/5/1823) komt in het Bevolkingsregister van 1860 voor als Commissionair in Koren en Boekhandelaar; in 1850 was het “koopman”. Op 6 juni 1866 overlijdt hij. Hij is getrouwd met Johanna Cecilia van der Heijden (Nijmegen, 28/11/1817). Ook Johan Philip Christiaan Mesenig (Xanten, 12/2/1836) komt dan al op dit adres voor. Daarbij is moeilijk na te gaan wat er gebeurd: volgens de kaart van het Bevolkingsregister 1860 vertrekt hij naar ’s Hertogenbosch op 28-6-1866, hoewel hij ook op de kaart van 1870 voorkomt, waarbij hij vertrekt naar Wijk C 29.
In ieder geval draagt de Weduwe J.F. Kloosterman in juli 1885 de firma over aan Joh.P.C. Mesenig “die mij sedert 19 jaren trouw assisteerde” (advertentie PGNC 17/7/1885).
Vervolgens neemt neemt Gerard J.A.M. Janssen in mei 1893 de firma J.F. Kloosteman over van Joh.P.C. Mesenig (PGNC 16/5/1893).
Nieuwbouw door architect Lelieveldt
Kloosterman’s Boekhandel, Architect J.A. Lelieveldt, getekend 25-11-1949 (D12.410205)
Architect J.A. Lelieveldt ontwerpt in het nieuwe gebouw van Kloosterman, op de hoek van Plein 1944 en Broerstraat.
Phoenix
Phoenix met onder de vleugels “1950” op Plein 1944
In het gebouw bevindt zich een bijzondere gevelsteen: dat van een Phoenix met onder de vleugels het jaar 1950, als teken dat ook Nijmegen uit de brand verrijst. De tegel bevindt zich boven de ramen van de Augustijnenstraat.
Bij de opening van Kloosterman
Chris le Roy bespreekt de nieuwe boekhandel van Kloosterman aan de hand van een gevelsteen.
“Een gevelsteen: Zegel op het bouwwerk”
Het wordt ernst met de wederopbouw van Nijmegen en het doet goed te zien en te beleven hoe er gewerkt wordt, wat er tot stand wordt gebracht. Straks zal inderdaad een ruimer, een grootser Nijmegen, een feit worden, een Nijmegen, dat open staat voor …(?), en waar de vreemdeling gaarne toeft; een stad die, hoe specifiek zij ook moge georiënteerd zijn, niets meer wil weten Van die middeleeuwse tendensen, die slechts verstikkend kunnen werken ten opzichte van een algemeene ontwikkeling, die een …aad voor elke gemeenschap. Reeds in vroegere jaren schreven we over de wederopbouw van Nijmegen en spraken de hoop uit, dat onze kunstenaars zouden worden betrokken bij die wederopbouw.
Het gebeurt, gelukkig, maar nog te weinig.
Eén bouwwerk wil ik lichten uit alle anderen op dit ogenblik. Het is de nieuwe boekhandel firma Kloosterman (d.w.z. de heer Janssen (?)). Eenvoudig, sterk en doelmatig staat hij daar. Meer.. wezen wij er op, dat de ..komst de stijl moet zijn van de doelmatigheid. Doelmatigheid is hard en houd geen stand.
Er is een doelmatigheid, waaraan zich koppelt sobere sier en tooi, verlichting en gerief. En dat is toegepast bij de bouw van de zaak daar in de Broerstraat, dat is gevoeld door genoemde heer Janssen.
De architect, de heer Lelieveldt, heeft het begrepen, en zijn werk… geheel is van buiten en binnen een werk geworden, dat het stadsbeeld siert op een voortreffelijke wijze.
Onze taak bepaalt zich er toe te zien naar het werk, dat behoort tot de elementen, die de doelmatigheidsstijl tot een waarachtige stijl maken, tot één dus, die blijvend zal staan in de tijd van heden en straks.
Daar is dan van buiten de gevelsteen, gebeeldhouwd door de beeldhouwer Jacq. Maris.
De functie van deze steen is, zoals de heer Janssen het uitdrukte, dat hij zal wezen: “zegel van het bouwwerk”.
En dat is deze steen, in gave synthese bewerkt, voorstellende een vrouwfiguur en een manfiguur, symboliserende poëzie en proza. Het geheel gebonden door een reliëfband, waarin s opgenomen, wat het bouwwerk, waarvan die steen het zegel is te bieden heeft, boeken o.a. op velerlei gebied en wij hopen voor al die werken in algemene zin, dat zij Gods zegen meedragen in de huizen der mensen. En juist omdat het zó is met dit bouwwerk, dat een zegel draagt van Maris’ hand, zó zuiver gevoeld en begrepen, hebben wij zo’n achting voor deze ganse prestatie, voor het geheel. Er is méér. Aan beide zijden prijkt de naam Kloosterman, niet “zó maar”, doch zuiver van verhouding en kleurtoon tot het geheel. De zijgevel zag in zich opgenomen een reclame voor een vulpen. Dit is geen eenvoudige zaak. Ook de oplossing voor deze reclame is af en volkomen geslaagd, naar kleur, opstelling en letterschrift.
Advertentie Storm over Nijmegen (De Gelderlander 18/7/1945)
Het boekje “Storm over Nijmegen is verkrijgbaar bij Kloosterman’s boekhandel.
Hierin beschrijft W. Imar Kula de september van 1944. Tegenwoordig staat het boek online
Wij gaan naar binnen onder het stenen zegel door en bezien het interieur.
Logisch, als een orgaan, onverbrekelijk verbonden met het geheel, is het ingezonken open kantoor met de telefoon, alweer zuiver van verhouding in de compositie van dit geheel.
Er zijn daar binnen 4 langwerpige, opstijgende gebrandschilderde ramen, die de aandacht waard zijn, ramen, die geheel voldoen aan het door laten van getemperd buitenlicht in een straat.
Deze gebrandschilderde ramen bleven glas en zijn geformeerd en bewerkt door de Sittardse glazenier Rummens. Daar is de “boekenwurm”, geestig, rustig, uitstekend, en zo is het ook met de andere ramen, vooorstellend Laurens J.zn. Koster, Joost v.d. Vondel en “Leves spiëntiae”.
Ja, hier is een bouwwerk, waarin met recht een 100-jarig jubileum mocht worden gevierd kort geleden. Het is, dunkt ons, ook voor onze gemeente-bestuurderen wel zeer verblijdend, een dergelijk pand te zien opgenomen in ons stadsbeeld en wij hebben en stil vermoeden ook denkende aan de medewerkende kunstenaars, dat onze Burgemeester en zijn secretaris voldoening hebben gevoeld over dit resultaat. De gevelsteen, het gebrandschilderde raam, het mozaïek, het uithangbord (in velerlei vorm) en onze nieuwe specifieke reclamekunst zijn in het grote stadsbeeld niet alleen onmisbaar, maar zijn maatstaf tot dat, wat er in een stad leeft en hoe het leeft. Het zijn de levende verluchtingsmogelijkheden van formaat en dienen aan kunstenaarshanden te worden toevertrouwd.
Een gelukwens met een aanwinst voor Nijmegen, zoals het door ons besproken bouwwerk er een is, mocht van af deze plaats niet worden nagelaten.
Chris le Roy” (Nijmeegsch dagblad, 18-10-1950)
Muurschildering Minerva, Pegasus en Mercurius
Op de bovenste foto is de vulpen die Le Roy noemt goed te zien. Hij noemt in ieder geval 1 kunstwerk niet bij naam: een muurschildering op de trappengalarij uit 1952 van Ted Felen. Hierop staan Minerva, Pegasus en Mercurius. Een foto is vinden op GN3844. de muurschildering is bij de sloop verloren gegaan.
Vervolg
Kloosterman links op de hoek in 1966: gezicht in noordelijke richting, vanaf boekhandel Kloosterman (links) en schoenwinkel Van Haren (rechts) op de hoek van de Broerstraat , gezien in de richting van de Grotestraat (Fotopersbureau de Gelderlander, auteursrechthouder J.F.M. Trum via F21336 RAN CCBYSA)
Kloosterman heeft nog vele jaren op deze locatie gezeten.
Uit eigen herinnering: eind jaren 80/begin jaren 90 is zij verhuisd naar een pand aan de overkant.
Panden gelegen tegenover het Stadhuis in de Burchtstraat, van rechts naar links; Hunkemöller Lexis, de Apotheek Bijleveld en Modezaak Gerzon en geheel links Peek & Cloppenburg , gezien in de richting van de Grote Markt, 1955-1956 (GN3711 RAN)
In 1931 had Gebr. Gerzon’s Modemagazijnen uit Amsterdam een filiaal aan de Korte Burchtstraat 17-19 geopend, welke in de Tweede Wereldoorlog verloren ging. Ze had een noodwinkel op de Mariënburg. Gerzon is begin maart 1954 verhuisd naar de nieuwbouw in de Burchtstraat. Het is een ontwerp van de Rotterdamse architect J.A. Lelieveldt, welke hij in samenwerking met W.Th. Reynen maakte.
Lees hier over de vooroorlogse Gerzon:
De modewinkel van Gerzon aan de noordzijde van de Korte Burchtstraat, gezien vanuit de Lange Burchtstraat in westelijke richting, 1939 (ir. J.G. Deur via F15333 RAN CCBYSA)
De meeste mensen kennen Gerzon als het pand aan de Burchtstraat, een van de hoogtepunten van de wederopbouwarchitectuur. In 1931 had Gerzon haar Nijmeegse filiaal geopend, waarbij W.Th. Reijnen de architect was. Het pand werd in 1944 verwoest.
In december 1952 vertelt de Gelderlander over de voortgang van de bouw van Gerzon. Eind 1953 zal niet gehaald worden, maart 1954 wel:
“Belangrijk project in de binnenstad: Bouw van Gerzons nieuwe pand in de Burchtstraat reeds begonnen
Burchtstraat gezien in westelijke richting, in de richting van de Grote Markt ; De Korte Burchtstraat is na de wederopbouw aanzienlijk verbreed. Rechts de nieuwe winkels van Peek Cloppenburg en Gerzon. Links op de hoek van het stadhuis het nieuwe Mariabeeld van Devotie, gemaakt door Albert Termote, datering
1953 (dr. Jan Brinkhoff via D74 RAN)
Achter klassieke gevel verbergt zich een moderne bedrijfsruimte
Achter klassieke gevel verbergt zich een zeer economische bedrijfsruimte, die reeds begint in het souterrain. Hier bevinden zich de centrale verwarmingsinstallaties, de kluis, de hoogspanningsruimte, garderobe, rijwielbergplaats, expeditie, een ruimte waar de inkomende goederen kunnen worden verwerkt en de magazijnen. De verkoopruimte is op de begane grond en de confectie-afdeling op de eerste verdieping.
De ateliers zullen worden ondergebracht op de tweede verdieping, terwijl hier tevens de party en de keuken voor het personeel zullen vinden, met de daarbij behorende magazijnen. De kroon op het geheel wordt gevormd door een dakterras. In het dienstgedeelte zal men tenslotte nog het kantoor, vertrek voor de directie, magazijn voor de confectie en etaleursruimte kunnen aantreffen.
Het imposante bouwwerk is aangenomen door de N.V. Bataafsche Aannemingsmaatschappij te ’s Gravenhage, maar dit heeft niet belet, dat talrijke Nijmeegse arbeiders hier volop werk zullen vindne. Bovendien Wordt veel werk uitgevoerd door Nijmeegse onderaannemers, zodat het stadsbelang hier weer van verschillende kanten gediend wordt.
Enige technische bijzonderheden voegen we hierbij, teneinde de indruk voor de lezer zo volledig mogelijk te maken.
Zoals veel moderne gebouwen zal dit eveneens een betonskelet hebben, terwijl het verder wordt afgewerkt met bakstenen en imitatie-natuursteen. De kleur hiervan is nog niet bekend, daar dit een uitermate moeilijk probleem vormt. Onder de ramen zal beeldhouwwerk worden aangebracht, maar hiervoor is nog geen definitieve opdracht verstrekt.
Breedten
De frontbreedt aan de Burchtstraat zal 20.20 meter beslaan en aan de Mr. Hermanstraat (tussen Gerzon en Peek & Cloppenburg) 27 meter. Aan de Platenmakerstraat zal deze 20 meter in beslag nemen; zodat het pand aan drie kanten volkomen vrij komt te liggen. De totale inhoud bedraagt ongeveer 9000 kubieke meter. De etalagewanden zullen een gezamenlijke lengte van ongeveer 82 meter beslaan, hierbij zijn de portiek-etalages (dus binnen) inbegrepen.
Wanneer alles naar wens verloopt dan zal het geheel in het najaar van 1953, dus volgend jaar, gereed zijn, waardoor de Burchtstraat en het winkelcentrum wederom een fraai pand rijker zijn.
De architecten hebben speciaal rekening gehouden met het feit dat Gerzon tegenover het stadhuis komt te liggen en dat is dan ook de reden, dat zij hun ontwerp een klassieke stijl hebben gegeven. Dit veroorzaakte uiteraard speciale moeilijkheden, maar zoals de tekening laat zien, zijn deze zeer verantwoord opgelost.
(De Gelderlander 27/12/1952; hier is ook een tekening opgenomen)
Verhuizingsopruiming Gerzon, waarbij ‘begin maart’ verhuizing zal plaats vinden (De Gelderlander 25/2/1954)
In de hierboven afgebeelde advertentie meldt Gerzon hun grote verbouwingsopruiming. Een advertentie in De Gelderlander 9/3/1954 kondigt een veiling op 12 maart aan in het voormalig gebouw “Gerzon”, Mariënburg, aan.
Abonneren
Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.
Bij de opening
Straatbeeld uit de jaren vijftig, gezien in de richting van Kelfkensbos, met links vooraan Modemagazijn Gerzon. Rechts, in het midden op de open plek, wordt in 1958 bioscoop Scala gebouwd, die in 1999 weer wordt gesloopt voor de aanleg van de huidige Marikenstraat. Op de achtergrond is het pand van woninginrichter Piet Hoefsloot in aanbouw (Jeroen van Lith via D1052 RAN CCO) architecten Lelieveldt en Reynen
“Fa Gerzon is terug in de Burchtstraat
In het bijzijn van burgemeester en mevrouw Hustinx, wethouder Duives en vele andere genodigden, is gistermiddag het bijzonder fraaie modemagazijn geopend, dat de N.V. Gerzon heeft laten bouwen aan de Burchtstraat. Burgemeester Hustinx, die de directie van Gerzon namens het gemeentebestuur feliciteerde, sprak van een “monumentaal, haast majesteus gebouw” en daarbij overdreef hij niet. Zowel van de buitenkant als binnen is het Nijmeegs filiaal van Gerzon een bijzonder fraai bouwwerk geworden; een fonkelende edelsteen aan de kroon van deze uit puin herrezen winkelstraat.
Veel waardering
Tijdens de openingsplechtigheid werd gistermiddag eerst gesproken door de algemeen directeur de heer E. Wolf uit Amsterdam, die in herinnering bracht dat de N.V. Gerzon reeds ongeveer twintig jaar zijn filiaal heeft in Nijmegen. In 1941 werd onder druk van de bezetters de directie vervangen door een Verwalter, aan wiens werk het te wijten was, dat in 1943 verscheidene filialen, waaronder dat te Nijmegen, moesten worden gesloten. Later werd dit gebouw door de terugtrekkende Duitsers volledig verwoest.
Spreker memoreerde dat in 1946 een fraaie noodwinkel in gebruik kon worden genomen, mede dank zij de belangrijke hulp van de heren Verbeek, makelaar en Reijnen, architect. De plannen voor een nieuw gebouw moesten enkele malen ingrijpend worden gewijzigd, doch met hetgeen tenslotte tot stand is gekomen, kunnen allen bijzonder tevreden zijn.
Burgemeester Hustinx toonde zich zeer verheugd over het gereed komen van dit nieuwe modemagazijn en prees de wijze waarop men na de oorlog de herbouw heeft aangepakt. Gerzon heeft het wel bijzonder zwaar te verduren gehad; niet alleen ging het pand volkomen verloren, doch bovendien hebben door de verdwaasde rassenhaat van de Duitsers vierhonderd medewerkers van de staf van Gerzon het leven gelaten (Dit betreft de gehele Gerzon keten, dus niet alleen Nijmegen). Aan het slot van zijn toespraak richtte de burgemeester speciale woorden van lof tot de aannemersfirma, die de herbouw van het pand op bijzonder lofwaardige wijze heeft voltooid.
De heer W.Th. Reijnen, architect, die mede sprak namens zijn collega de heer Lelieveldt uit Rotterdam, wees op verscheidene bijzonderheden in dit gebouw. Het nieuwe modehuis heeft een voorgevel ter breedte van 20,22m. en een zijgevel ter breedte van 27m. De hoogte bedraagt 14 meter. De oppervlakte beslaat 566 vierk. meter en de nuttige verkoopruimte 810 vierk. meter. Recht tegenover de hoofdingang bevindt zich tegen de achtergevel het grote trappenhuis, dat fraai van verhoudingen, materialen en kleuren is. Er is een prachtig glas-in-lood-raam aangebracht, waarop de Nijmeegse glazenier Wim van Woerkom de mode in al haar verschijningsvormen heeft afgebeeld. Op de buitenzijde van het gebouw zijn door Jac. Maris te Heumen op kunstzinnige wijze beeldhouwwerken aangebracht, die eveneens betrekking hebben op de mode. Spreker vertelde nog, dat het gebouw op een nog geheel nieuwe wijze wordt verwarm, n.l. door een zogenaamde plafondverwarming van het systeem Fenger.
Hierdoor behoefde geen ruimte te worden afgestaan voor het plaatsen van radiatoren. De bouw werd op voortreffelijke wijze uitgevoerd door de Bataafse Aannemingsmaatschappij te Den Haag.
De bedrijfsleidster, mevr. C. Zicks, voerde tenslotte het woord namens het geheele personeel en bood daarbij een bijzonder fraai uitgevoerde klok aan.” (Nijmeegsch dagblad, 9-3-1954)
Gevelreliëfs Jac. Maris
Aan de voorkant zijn zes gevelreliëfs geplaatst. Jac. Maris is hiervan de maker. Deze geven dieren en planten weer die nuttig zijn voor kleding. Het plaatsen van betonnen reliëfs was tijdens de wederbouw een gebruikelijke manier om panden, waaronder warenhuizen, een voornamer uiterlijk te geven.
Glas-in-lood raam Wim van Woerkom
Glas in Loodramen door van Woerkom, oorspronkelijke Gerzon tegenwoordig We (maart 2024)
De reliëfs aan de voorkant zijn gemaakt door Jac. Maris; hierover is echter al genoeg geschreven. Een ander kunstwerk was jarenlang verborgen achter een grote plaat en is sinds enige tijd weer zichtbaar: het glas-in-lood raam van Wim van Woerkom in de trappartij.
“Glas-in-lood raam Wim van Woerkom
Ook Wim van Woerkom heeft zijn aandeel geleverd bij de verfraaiing van het nieuwe Gerzon-pand.
Op de overloop tussen beide trappen die naar de bovenverdieping voeren, geeft zijn grote glas-in-lood raam een afgestemd kleurig aspect aan de brede lichtval in het interieur. Bovendien vormt de sierlijke compositie een aangenaam rustpunt voor het oog. Het gehele raam is overlangs verdeeld in drie tableaux, voorstellend elegante vrouwengestalten die zich bevallig draperen met kleurige gewaden en sluiers. De gehele voorstelling symboliseert in haar drieëenheid de textielindustrie: aan elk der figuren is als hoofdattribuut een der grondsoorten wol, linnen en katoen toegevoegd. Verder zijn de zwierig oprankende gestalten omgeven door velerlei attributen die mede betrekking hebben op de vervaardiging der vrouwenkleding. De krachtige tekening der kleuren, de rustige verdeling der glas- en kleurpartijen vervloeien aan de buitencontouren in de meer luchte tekening der symbolen-details. Daardoor is de overgang van de kleurige voorstelling naar het omringende blanke glas volkomen verantwoord. Op elegante wijze heeft de glazenier de vrouwelijke behaagzucht “in het licht” gesteld. De beheerste tekening van het geheel, het aaneengeslotene van de figuren, de rhytmische rangschikking der nevencomposities en de aantrekkelijke kleurafstemming maken dit raam tot een geslaagd voor beeld van decoratieve kunst.
Sef Sniedt” (De Gelderlander 13/3/1954)
Wim van Woerkom Gerzon Burchtstraat, foto gedateerd 1975 (Frans Kup via F15526 RAN CC-BY-SA)
In de beschrijving van het RAN: “Per raam is de kleding van een seizoen afgebeeld en dit weer variërend in ochtend, middag en avondkleding; aan de onderkant de symbolen die karakteriserend zijn voor de jaargetijden”.
Gemeentelijk Monument
Het gebouw is sinds 2011 een Gemeentelijk Monument. Als waardering:
“Het pand Burchtstraat 3 is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de herrijzenis van het commerciële hart van Nijmegen na de Tweede Wereldoorlog. In z’n monumentale opzet en figuratieve kunstuitingen getuigt het gebouw van het optimistische geloof in de toekomst dat zo kenmerkend is voor de wederopbouwperiode. Het winkelpand is voor Nijmegen van architectuurhistorisch belang als redelijk gaaf en herkenbaar voorbeeld van een vroeg-naoorlogs modemagazijn in traditionalistische bouwstijl met Italiaanse invloeden. Als zodanig is het een representatief voorbeeld van het werk van de architecten J.A. Lelieveldt en W.Th. Reijnen. De ontwerpkwaliteiten komen vooral tot uitdrukking in de referentie naar de typologie van het Italiaanse palazzo, het rijk uitgevoerde exterieur van vooral de voorbouw met het bijzondere materiaalgebruik en de figuratieve ornamentiek, en de royale bordestrap met glas-in-loodraam in het interieur. Het gebouw is van grote stedenbouwkundige waarde vanwege de markante hoeksituering tegenover het Nijmeegse stadhuis. Het vormt samen met het naastgelegen modehuis op nummer 1 een beeldbepalend element op de kop van de Burchtstraat als tegenhanger van het stadhuis aan de overzijde. Het gebouw is bovendien een essentieel onderdeel van een aaneengesloten en op samenhangende wijze tot stand gekomen wederopbouwensemble dat als beschermd stadsbeeld van grote cultuurhistorische waarde is als belangrijk en hoopvol ijkmoment in de Nijmeegse stadsgeschiedenis.”
Huidig
Het voormalige Gerzon. Lange tijd heeft in dit pand Kreymborg gezeten. Tegenwoordig zit hier de We (voorheen Hij), architect Reynen (foto juli 2023)
In 1970 nam Cor M. de Ruiter de Gerzon keten over, welke opging in GBS beheer (Gerzon – Bischoff – Schröder). Daarop werden 5 zaken, waaronder die van Nijmegen, gesloten.
Momenteel (september 2023) zit de WE de nodige jaren al in het pand. Andere gebruikers waren in ieder geval (uit eigen herinnering/Facebook): Hollenkamp, It’s en Kreymborg.
W.Th. Reynen ontwierp veel sociale huurwoningprojecten voor de Woningvereeniging Nijmegen. Daarnaast komen we hem regelmatig tegen als ontwerper van woon-winkelpanden…
Architect Heldoorn ontwierp het pand voor Peek en Cloppenborg in 1951. De bouw verliep in “Amerikaans tempo”: in 164 werkdagen.…
De Burchtstraat met Raadhuis. De Gemeenteraad (links) is op dit moment in vergadering vanwege de kraakactie van een pand tegenover het stadhuis. Rechts de voormalige Gerzon (We) en Peek en Cloppenburg (H & M) (22 februari 2024)
In 1938 betrekt de Nederlandsche Middenstandsbank haar kantoor op de van Welderenstraat. Daarvoor laat ze het Effectenkantoor van Leeuwenberg samen met het naastgelegen pand verbouwen tot 1 kantoor met een uiterlijk zoals we dat tegenwoordig nog goed herkennen. De architect was Petrus Pieters.
Op 12 oktober 1938 opende de Nederlandse Middenstands Bank, na verbouwing van 2 woonhuizen naar een ontwerp van de architect Pieterse, haar nieuwe kantoor, verbouwing architect Pieters, foto 12/10/1938 (GN11369 RAN)
Leeuwenberg en van Swaay
Het pand van J.B. Leeuwenberg & Van Swaay, in 1924 verbouwd door architect G.M. Leeuwenberg, Van Welderenstraat 10, 1925 (F1585 RAN)
In 1925 ontwerpt G. Leeuwenberg de verbouwing van een woonhuis naar het Effectenkantoor Leeuwenberg & van Swaay. Daarbij wordt de begane grond ingedeeld als kantoor met een wachthall, bediendenkantoor, privékantoor en spreekkamer.
en in de kelder komt onder andere de kluis, couponkamers, archief, centr. Verw. en kolenopslag. Kadastraal: Sectie B n 813 (D12.389986).
Kantoorgebouw Leeuwenberg & Van Swaay te Nijmegen, Ing & ARch Bureau Rademaker & Leeuwenberg, ontwerp G. Leeuwenberg, datum tekening Amsterdam 13-3-1925 (D12.389984)
A.A.M. Leeuwenberg is op 3-11-1936 (“gistermiddag”, PGNC 4/11/1936) op 43-jarige leeftijd overleden. Anton Leeuwenberg was commissionair in effrecten bij het Leeuwenberg’s Effectenkantoor, welke “vroeger” Firma Leeuwenberg & Van Swaay heette. (De Gelderlander 5/11/1936 en PGNC 29/12/1936). In 13-8-1936 staat nog een advertentie van “Leeuwenberg & Van Swaay, commissionairs in effecten”
In 1938 laat de Nederlandsche Middenstandsbank het pand door architect Pieters verbouwen.
Nederlandsche Middenstandsbank
In 1928 was de Nederlandsche Middenstandsbank begonnen in “…een oud Nijmeegsch heerenhuis nabij de Houtmarkt. Het onderging een eenvoudige omwerking tot Bankgebouw. De moderniseering van den voorgevel met deur, borden en lichtbak, de groote publieksruimte met drie gemakkelijke loketten, bank, enz.; goed verlicht en ingericht kantoor en directiekamer werden door den architect der Nederlandsche Middenstandsbank, den heer J.P.W. Bieling te Amsterdam, op de uniforme wijze ontworpen. Het werk werd uitgevoerd door de aannemersfirma J.J. de Groot en Zn; het schilderwerk door den heer C. Burgers; de electriciteits-installatie door den heer Jos. Kwakkernaat, terwjl een gasradiatorverwarming werd aangelegd door den heer W.C. Nannings alhier.”
Het PGNC noemt daarbij dat ze was opgericht met medewerking van de Nederlandse regering en drie nationale middenstandsorganisaties (de R.K., de Neutrale en de Prot.Chr.). Haar hoofdkantoor staat in Amsterdam. Op het moment dat de bank haar bijkantoor opent heeft zij al ongeveer 90 bijkantoren in Nederland.
Bij de opening van de bank blijkt, dat er al langere tijd was gesproken over de wens van de 2 middenstandsorganisaties van Nijmegen voor de komst van een Middenstandsbank in Nijmegen. Wel blijkt dat Nijmegen met vorige middenstandbanken geen goede ervaringen had.
In het begin zal Nijmegen nog onder het Arnhemse kantoor vallen, met de bedoeling om langzamerhand zelfstandiger te worden. De bank zal vooral kredieten gaan verstrekken.
(PGNC 28/8/1928)
Verbouwing architect Pieters
Plan tot verbouwing der perceelen van Welderenstraat 8 en 10 (daarboven 6 respectievelijk 12 gezet) te Nijmegen tot kantoor der Ned. Middenstandsbank (D12.404346)
In 1938 vindt de verbouwing naar ontwerp van architect Pieters plaats. Daarbij wordt het pand rechts van Leeuwenberg, welke op dat moment nog woonhuis, bij de bank getrokken. Op D12.404349 staat dat het om de percelen 6-8-10-12 gaat.
Op de begane grond komt de ingang centraal te liggen. Voor de ramen verschijnen tralies. De twee afzonderlijke puntdaken worden samengevoegd.
Bij binnenkomst is over de gehele breedte -met de opgangen naar de woningen op de 1ste verdieping uitgezonderd- de publiekshall. Daarachter bevindt zich het bediendenkantoor, welke zowel het oude bediendenkantoor is met de rest van de naastgelegen ruimte van het aangesloten pand bijgegevoegd. Het privékantoor blijft bestaan, de spreekkamer is wachtkamer geworden. Waar de bergplaats en de wc zat, komt de spreekkamer. Als uitbouw wordt aan het nieuw aangesloten pand wc’s gebouwd.
Op de eerste verdieping zijn 2 woonhuizen.
Het PGNC schrijft over de verbouwing van 1938:
“Ned, Middenstandsbank in nieuw gebouw
Veel belangstelling bij de opening
Het kantoor van de Nederlandsche Middenstandsbank N.V. dat tot voor kort was gevestigd in de Oude Stadsgracht, is gisteren officieel in gebruik genomen in het geheel verbouwde pand, van Welderenstraat 10. Te drie uur in den middag hadden zich vele belangstellenden ten kantore verzameld, waar de hoofddirecteur, de heer J. van Eck, een openingswoord sprak. De hoofddirecteur verwelkomd de vertegenwoordigers van verschillende organisaties. Daarna wijdde spr. eenige woorden aan de ontwikkeling van de Middenstandsbank. Vooral in Nijmegen ging het aanvankelijk lang niet gemakkelijk, ondanks de garantie van den staat. De middenstanders hebben veel moeite gedaan om een middenstandsbank te krijgen, zoo zei spr., maar toen die er was, hield men zich afzijdig. Krachtige propaganda is daarom noodzakelijk. Men moet den middenstanders doen beseffen, dat de bank er is in hun eigen belang. Wat het kantoor in Nijmegen betreft, dat heeft jaren lang geleden aan onvoldoende accommodatie. Het bleek echter niet gemakkelijk iets beters te vinden, tenminste niet voor een redelijk bedrag. Een jaar geleden kwam men in contact met de Comm. Venn. Leeuwenberg’s Effectenkantoor. Het bleek mogelijk een samenwerking tusschen beide instellingen te bereiken. Daardoor werd ook de verbouwing mogelijk en nu deed het spr. genoegen, dat er een gebouw tot stand gekomen is, dat aan redelijke eischen voldoet. Spr. bracht hulde aan den heer A.J. Vermeulen, die langen tijd als directeur van de Middenstandsbank in Nijmegen in moeilijke tijden uitstekend werk heeft verricht. Thans zal hij in Utrecht een belangrijke functie te vervullen krijgen. De heer v. Eck bracht tenslotte hulde aan den architect, den heer Pieters, en de aannnemersfirma Thunnissen voor de wijze, waarop zij de verbouwing uitgevoerd hadden.
De heer A.S. Tesser, lid der commissie van advies, herinnerde aan de prettige samenwerking met den heer Vermeulen, dien men noode zal missen. De middenstand te Nijmegen heeft het door verschillende omstandigheden moeilijker, dan elders, b.v. door het feit, dat de grens gesloten is. Men mag nog tevreden zijn, dat de Middenstandsbank de eindjes aan elkaar heeft weten te knoopen. Spr. wenschte de directie geluk en dankte den heer Vermeulen voor de samenwerking.
De heer J. Hendriks, voorzitter van de R.K. Middenstandsvereeniging, sloot zich aan bij de woorden van den heer Tesser. Spr. was verheugd met dit gebouw, want het oog wil ook wat. Het deed spr. leed, dat de heer Vermeulen Nijmegen gaat verlaten en hij wenschte hem het beste toe.
De heer J.J.M.H. Nijst dankte namens mevrouw Leeuwenberg voor de wijze, waarop de Middenstandsbank het effectenkantoor heeft overgenomen. Spr. hoopte, dat de combinatie mag beantwoorden aan de verwachtingen.
De heer G.J. van Brummen, voorzitter van de Nijmeegsche Handelsvereeniging, dankte den heer Vermeulen voor de prettige samenwerking. Als lid der commissie van advies onderschreef spr. de woorden van den heer Tesser. Spr. hoopte, dat de grens spoedig open mocht gaan, want dat zou voor den middenstand een betere toekomst brengen.
De directeur van de Middenstandsbank te Nijmegen, de heer P.G.A. Suurenbroek, deelde mede, dat de burgemeester wegens Raadsvergadering verhinderd was, de opening bij te wonen. Spr. dankte voor de belangstelling, die van de zijde der Kamer van Koophandel getoond werd door de aanwezigheid van de heeren ir. Th. Rosskopf, voorzitter, en J.W.F.G. Thijssen, secretaris. Spr. hoopte op een goede samenwerking met de adviseurs en met de middenstandsorganisaties. Spr. dankte ook de plaatselijke pers voor haar aanwezigheid en hij sprak zijn waardeering uit voor de komst van den heer P.L.M. van Wayenburg, secretaris der Vereeniging voor Vreemdelingenverkeer. De heer Suurenbroek zeide dan, groote achting te koesteren voor het vele, dat de heer Vermeulen had verricht. Tenslotte dankte spr. mevr. Leeuwenberg voor haar aanwezigheid, waarbij hij tevens hulde wilde brengen aan haar overleden echtgenoot.
Vervolgens waren de belangstellenden in de gelegenheid, het gebouw te bezichtigen. De kantoorruimten wekten aller bewondering en ook de moderne kluisinrichting werd met zeer veel interesse in oogenschouw genomen. “ (PGNC 13/10/1938)
Architect Petrus Pieters
Petrus Joannes Stephanus Pieters is op 26 december 1869 in Amsterdam geboren. Zijn vader Johnnes Chr. P. was meester timmerman en aannemer. Zijn moeder was Joanna M. Rademaker. Hij is in ’s-Hertogenbosch getrouwd met Anna Maria C. Verhoeckx.
Na de lager school krijgt hij een opleiding van 4 jaar in het timmervak en bouwkundig tekenen op het bureau van architect Paul J.A. Gabriël. Voor dit bureau heeft hij ook bouwkundig opzichterswerk verricht en enkele werken uitgevoerd. Daarna gaat hij bij andere bureaux, om zich daarna te vestigen als zelfstandig architect.
Hij bouwde kerken en pastorieën, jeugdhuizen, scholen, woon- en landhuizen. Ook bouwde hij bankgebouwen voor de Nederlandsche Middenstandsbank. Naast Nijmegen waren dit onder andere Roermond, Eindhoven, ‘s-Hertogenbosch en Alkmaar.
De Gelderlander 20/10/1941 Na de verbouwing blijken de Nederlandsche Middenstandsbank en Leeuwenberg op hetzelfde adres te zitten. Deze lening was uitgeschreven onder de Duitse bezetter en gebracht door de beruchte Meinoud Marinus Rost van Tonningen als president van De Nederlandsche Bank enwaarnemend secretaris van Financiën
Verbouwing Estourgie
1946
In 1946 vindt een verbouwing plaats naar ontwerp van Charles Estourgie. De tekeningen en beschrijvingen zijn genomen uit de “Bestaande toestand” van 1957 (D12.429307)
In 1946 vindt een verbouwing plaats naar ontwerp van Charles Estourgie. De tekeningen en beschrijvingen zijn genomen uit de “Bestaande toestand” van 1957 (D12.429307) , aangezien het niet geheel duidelijk is welke van de gevonden bouwtekeningen van Estourgie het uiteindelijke werk geworden is.
Wat bij het front opvalt, is dat de 2 deuren naar de opgang veranderd zijn in ramen. De trappen zijn nog wel aanwezig, maar nu dus nadrukkelijk als onderdeel van de begane grond van de bank. De grootste veranderingen zijn intern: de 1ste verdieping wordt bij het bankgebouw bijgetrokken.
Daarnaast is het ‘Privékantoor’ verdwenen. Dat is verder nog niet onderzocht. De begane grond bestaat voornamelijk uit de bediendenruimte en hal voor het publiek. Wel is de achterste spreekkamer blijven bestaan.
De 1ste verdieping is zoals gezegd bij de bank getrokken. De tussenmuur is wel geheel blijven bestaan, zonder dat er een deur gemaakt is die beide voormalige bovenwoningen verbindt. De directiekamer, Credieten, Archief en “Proc. H.” (procuratiehouder) beslaan het grootste deel van de ruimte.
Het is onduidelijk of Leeuwenberg nog als zelfstandig bedrijf actief is, aangezien de 1ste verdieping wel een procuratiehouder heeft. Dat dient nog verder worden onderzocht.
Verbouwing 1957
Bij de verbouwing van 1957 wordt vooral de indeling van de begane grond qua bediendenruimte en de hall aangepast ((D12.429306). Ook krijgt de 1ste verdieping een doorbraak tussen de 2 panden door middel van een pand brede verbindingsgang.
Verbouwing 1972 en verder
Van Welderenstraat 10 Augustus 2023 (Google Streetview)
In 1972 vindt de verbouwing van het bankgebouw plaats naar een kantoor en kamerverhuurbedrijf. Het ontwerp is van de architect G.H. Smit uit Arnhem (D12.487674). Daarbij worden de voormalige ingangen naar de bovenverdieping(en) hersteld. Deze krijgen de nummers 8 en 12.
De centrale ingang van nummer 10 blijft behouden en van de voormalige bankruimte is kantoor I en II gemaakt. Tussen deze 2 kantoren is weer een tussenmuur gekomen. Op de eerste verdieping zijn 6 kamers en 2 keukens gepland (D12.487673).
Vanwege privacy is verder niet gekeken naar de indeling en volgende verbouwingen van in ieder geval 1978, 1984 en 1993.
Van Welderenstraat 8, 10 en 12, maart 2025 (Google Streetview)
Afgaande op Google Streetview, is in BT Kappers in mei 2019 nog hier gevestigd. In ieder geval zit op augustus 2021 Gallery024 in het pand en momenteel (december 2025) nog steeds.
Gebrs. Lampe: Rechts het pand van de Gebroeders Lampe, herkenbaar aan het ronde bord bovenop het gebouw de groentemarkt gezien in de richting van de Stikke Hezelstraat, links de gevels van Bahlmann en de HEMA, 1920-1925 (RAN ZN24878)
In 1919 ontwierp de architect Willem Hoffmann op de plaats waar voorheen een koperslagerij had gezeten de winkel voor de Gebroeders Lampe. Deze zaten slechts enkele jaren in dit pand. Vervolgens kwam hier Bata, die het ontwerp van het pand grotendeels intact heeft gelaten. Het gebouw is in 1967 gesloopt om plaats te maken voor de Raiffeisenbank.
Vooraf: Koperslagerij en Verlichtingsartikelen J.L.A. Goette
De winkel in huishoudelijke artikelen van J.L.A. Goette, Gedateerd 1898-1900, er is niet nagegaan of er een tussentijdse verbouwing heeft gevonden (Detail van Ernst Max Kiesel via F38655 RAN)
Voor Lampe zat op het adres Groote Markt 17 J.L.A. Goette, Koperslagerij en Verlichtingsartikelen (Adresboek 1918). Lees hier het artikel:
Personeelsadvertentie Gebr. Lampe (De Gelderlander 9/4/1921)
” Magazijnen Gebrs. Lampe.
Gebrs. Lampe hebben een vermaardheid in Nederland en bezitten in menige plaats van ons land prachtige, moderne ingerichte magazijnen. En Nijmegen heeft thans ook zijn Gebrs. Lampe-magazijn gekregen en wel op de Groote Markt, hoek Stikke Hezelstraat.
De architect, de heer Willem Hoffman, heeft van ‘teerst wat ouderwetsche winkelhuis een moderne modepaleis gemaakt, dat in zijn lichtende kleuren groote levendigheid geeft aan de oude Markt, welke door haar keurige winkelreeksen als tot een nieuw leven ontwaakt. Het magazijn Lampe ontsiert onze Groote Markt niet en biedt reeds vanaf de Burchtstraat een vrolijken en frisschen aanblik door zijn lenige lijnen en heldere tinten.
En reeds van verre vestigt het eenvoudige medaillevormige naambord, dat geheel in de stijl van het modehuis gehouden is en het goed doet in zijn hooge verhevenheid de aandacht op de firma, welke hier haar mode-artikelen voor dames en kinderen te koop en te kijk stelt. En binnen zien de magazijnen er al even keurig en fraai uit als buiten.
Treedt men den winkel binnen, dan wordt het oog gestreeld door de rustige, lichte witte tinten, welke aan den geheelen winkel een deftig uiterlijk geven. De costuum- en blousenkasten staan er bij de hand opgesteld; een gerieflijke paskamer en een practische cassa vergemakkelijken de taak der winkeljuffrouwen en der koopende cliëntèle.
Geslepen en matgehouden glasruiten laten een gematigd licht door, terwijl lichtkroontjes een getemperden glans van electrisch licht bij avond over den witten winkel uitschieten.
De vitrines, eenigzins lager gelegen dan de winkel, bieden ruimschoots gelegenheid om de nouveautés op het gebied van dames- en kinderkleeding in rijke verscheidenheid en in aangename afwisseling te doen bewonderen.
De étaleur kan hier wonderen doen van chic en elegance.
Langs een makkelijken, breeden en rijken trap komt men op de eerste verdieping.
Hier vindt men de costumes- en japonnenafdeeling en zijn tevens drie gezellige paskamertjes ingericht, waar de dames op haar gemak keuze kunnen doen uit de rijke sorteering kleedingstukken.
Een tweede verdieping is ook nog deels voor magazijn ingericht, bevat een ruim privé-kantoor, dat men beneden in kleiner omvang ook treft, en bood tevens gelegenheid tot de inrichting van de ateliers en van een ontspanningslokaal voor het personeel.
De zolderverdieping bevat ook nog groote bergruimten voor confectiegoederen, terwijl het sousterrein ook al benut bleek te zijn om de rijke voorraden goederen der firma een voorloopige plaats te bezorgen.
Met dezen winkel van Gebrs. Lampe is Nijmegen ongetwijfeld een modern magazijn rijker geworden.
De Nijmeegsche aannemer de heer M Koppings heeft de architectonische plannen van den heer J.W. Hoffmann zaakkundig uitgevoerd de heeren Gebr. Koning verzorgden fraai het schilderwerk, terwijl het stucadoorswerk van den heer H. Clemens zeker ook vermelding verdient.
De electrische licht-installatie is aangebracht door de firma Reuser-v. Alphen.” (De Gelderlander 9/4/1919)
1926: Wisburn en Liffmann
Lampe heeft hier slechts enkele jaren ingezeten. Op 24 april 1925 viert Lampe nog een jubileum (De heer W. Laagland is 25 jaar bij Lampe in dienst, De Gelderlander 18/4/1925).
In juli 1926 openen Wisburn en Liffmann hier echter hun tijdelijke vestiging tijdens de verbouwing van hun pand aan de Broerstraat (PGNC 6/7/1926). Bij de heropening van hun pand aan de Broerstraat 35-37 in maart 1927 verlaten zij weer het pand aan de Grote Markt (PGNC 29/3/1927). Daarna lijkt het een tijdlang leeg te staan.
1930: Bata
Links de Stikke Hezelstraat, en de Winkel van de Bata, 1939 (foto ir. J.G. Deur via F13997 RAN CC-BY-SA)
In januari 1930 vestigt Bata zich in het pand. Bata heeft haar schoenfabriek in Tjecho-Slowakije, waar op dat moment 12.000 arbeiders werken. Zij verkoopt daarbij haar schoenen in eigen winkels in Europa, waarbij Nijmegen de 11e winkel in Nederland is. De Bata hanteert een standaard type ontwerp voor haar winkels. Dit ontwerp is gemaakt door de Gebrs. Slee uit Rotterdam (De Gelderlander 17/1/1930). De verbouwing lijkt van binnen te hebben plaats gevonden: er is tot nu toe geen bouwvergunning gevonden.
Het PGNC bij de opening januari 1930 over de veranderingen:
“De meest grondige verandering is wel aangebracht met betrekking tot de verkoopruimte, gelijkvloersch gelegen, die vele malen grooter is geworden dan eerst het geval was; zij beslaat thans een oppervlakte van ongeveer 100M². De toekomstige koopers vinden dus ruimte te over om zich op hun gemak van nieuw schoeisel te kunnen voorzien; het aangename interieur en de gemakkelijke, moderne zetels, zullen het keus maken in deze zaak tot een waar genoegen doen zijn. Voor de dames is een aparte kousen-vitrine ingericht; men brengt immers zoo gaarne harmonie in kleur, tusschen schoeisel en kous? Voor de heeren der schepping is op dezelfde wijze gezorgd; zij kunnen hun keus doen uit een aparte sokken-vitrine.
Etalage-ruimte te over is er in de nieuwe zaak, zoodat men zich een goede voorstelling kan vormen van hetgeen binnen aanwezig moet zijn liefst zeven moderne vitrines, met smaakvol interieur, bevatten een keur-collectie van het fraaiste schoenwerk, dat ook des avond, door de vernuftig aangebracht verlichting, uitstekend tot zijn recht komt.”
Op dat moment is alleen de begane grond als verkoopruimte ingericht. De 2e en 3e verdiepingen doen dienst als magazijn. En mocht daar behoefte aan zijn, dan kan ook de 2e verdieping als verkoopruimte ingericht worden.
“Van de firma’s die aan het totstandkomen van de nieuwe zaak meewerkten, noemen wij in de eerste plaats de aannemersfirma Brandts, die de verbouwing voor haar rekening nam. Het schilderwerk werd verzorgd door de firma Bökkerink, terwijl de firma Heertjens haar zorgen besteedde aan de electrische verlichting. De markiezen tenslotte, worden geleverd en aangebracht door de firma Tesser.” (PGNC 17/1/1930)
Verbouwing 1939
Wel is er een verbouwing aan de voorgevel in 1939. Op de bouwtekening staat Bouwbureau Bata.
D12.404697 Plan tot het wegnemen van een vitrine (gewijzigde versie)
Uiteindelijk wordt het pand in 1967 afgebroken om plaats te maken voor de Raiffeisenbank (tegenwoordig Rabobank). De laatste gebruiker is de kunsthandel B. Pollman geweest.
Het pand van kunsthandel B. Pollmann, vlak voor de afbraak. Op die plek is de Raiffeisenbank gebouwd, 1967 (F86446 RAN)
Oorspronkelijk is het pand gebouwd als drukkerij van de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant. Ook fungeerde het nog als meubelwinkel.
Op 4-11-1984 werd het pand gekraakt. Aanvankelijk werd het daarbij Grote Karel genoemd, naar de eigenaar Karel. Een jaar later werd de naam veranderd naar de Grote Broek, verwijzend naar de straatnaam. De Grote Broek werd een belangrijk gebouw voor de Nijmeegse kraakbeweging.
In 2002 overleed Karel. Daarop werd het legalisatieproces gestart. De in 2005 vermoorde Louis Sévèke was daarbij vertegenwoordiger van de gebruikers van het pand. Het gebouw werd bezit van Gemeente Nijmegen, die het vervolgens verkocht aan woningstichting Standvast.
Nog steeds zijn er tal van politiek/culturele activiteiten te vinden, waarbij mogelijk de Klinker het meest bekende is. Zie ook site van de Grote Broek zelf.
J. van Berck, bouwkundige, bouwde in 1926 twee winkelhuizen met bovenwoningen. J.W. van Erfen en M.F. Verstegen, twee particulieren, waren de opdrachtgevers. Daarmee was het een onderdeel van de eerste stadsuitbreidingen, nadat de vestingstatus in 1874 was opgeheven.
Verstegen vestigde in het hoekpand een slagerij, die nog jarenlang in het pand heeft gezeten. Aan de Ziekerstraat was een werkplaats achterin de slagerij. Daarnaast had het nog een open plaats. Boven de winkels waren twee bovenwoningen van elk 2 lagen. Deze waren bereikbaar via de opgangen aan de Van Broeckhuysenstraat.
Beeldbepalend Pand
Op de Gemeentelijke Monumentenlijst zijn deze panden een “beeldbepalend pand” met als waardering (hier is tevens een uitgebreide beschrijving te vinden, tevens bron):
“In redelijk gave staat overgeleverde woon-winkelpanden uit 1926. Vanwege de markante locatie aan de kruising is het gebouw met zorg ontworpen. Tegenwoordig is van een deel van het gebouw (nummers 56 en 169) het oorspronkelijke metselwerk geschilderd, hierdoor is de samenhang tussen dit deel en nummer 52 verloren gegaan. Desondanks neemt het pand nog altijd een karakteristieke plek in op de kruising.”
In 1907 gaf de rijksoverheid opdracht tot de bouw van een nieuw hoofdpostkantoor in Nijmegen. Van dit postkantoor was Rijksbouwmeester Cornelis Peters de architect.
In Juli 1929 opent C. en A. haar winkel in Nijmegen, in wat dan de Lange Burchtstraat heet. In november 2025 zit zij nog steeds in dit pand.
In januari 1929 blijkt C. en A. vier winkelhuizen te hebben aangekocht:
“Een belangrijke verkoop van panden aan de L. Burchtstraat.
De bekende firma C. en A. Brenninkmeijer, die in vele steden des lands hare zaken in heerenkleeding gevestigd heeft en reeds sinds geruimen tijd naar geschikte panden uitzag om zich ook alhier te vestigen, heeft van de familie Mulder een gedeelte van de panden, behoorende tot het Hotel “Boggia” alhier aangekocht. Het zijn de vier winkelhuizen aan de L. Burchtstraat, gemerkt nos. 35,37.39 en 41, met uitgang in de Stockumstraat. Ze zullen worden geamoveerd om daarop een modern gebouw te kunnen bouwen.
Het Hotel “Boggia” dat het gebouw no. 43 aan de Burchtstraat met de daarbij behoorende garage en de daarachter gelegen panden uitkomend aan Hoogstraatje en Ridderstraat behoudt, zal daarin de zaak op dezelfde wijze als voorheen voortzetten.
Deze verkoop is geschied door bemiddeling van den heer N.S. Verbeek, makelaar, alhier.
Wij hebben op verzoek van partijen niet vroeger van deze zaak melding gemaakt, omdat zij eerst gisteren definitief haar beslag heeft gekregen.” (PGNC 29/1/1929)
Advertentie Aanbesteding C & A (De Gelderlander 27/3/1929)
Vervolgens vindt op 8 april de aanbesteding plaats door K. Sickler, architect te Amsterdam, voor “Het afbreken van de bestaande panden, o.a. op het daardoor verkregen terrein het opnieuw bouwen van een gebouw o.a. plaatselijk genummerd Lange Burchtstraat 35-37-39-41 en Stokkumstraat 5-13-15, kad. bekend onder Sectie C. No. 312-311-6447-6448, 348 en ten deels 6446 te Nijmegen.” Bestektekeningen zijn te verkrijgen bij de N.V. Wed. J. Arend & Zoon, Singel 22-24 te Amsterdam.
Opdrachtgever is de N.V. Algemeene Confectiehandel van C. & A. Brenninkmeijer te Amsterdam.
Bij de Opening
Straatbeeld Lange Burchtstraat (de huidige Burchtstraat), eerste helft jaren dertig, gezien vanuit Kelfkensbos. Het laatste pand rechts is de C&A, 1932-1933(Uitg. Weenenk & Snel, Den Haag via F88025 RAN)
Zie ook F12997 RAN, een foto uit 1932, dan nog met grote ruiten. En met de slogan: “C&A is toch voordeeliger”.
En F15507 RAN, een foto uit 1959, waar de C&A rechts te zien is.
“Opening filiaal fa. C. en A. Brenninkmeyer.
Ontzaggelijke belangstelling.
Onder ontzaggelijke belangstelling van de zijde van het publiek, heeft hedenmiddag de opening plaats gevonden van de zaak der firma Brenninkmeyer in de Burchtstraat, een feit dat, we zouden haast zeggen, den 27sten September tot een historischen datum voor Nijmegen gemaakt heeft.
Reeds lang vóór de opening toch, die op 3 uur bepaald was, groepten honderden voor het gebouw samen, wier aantal echter spoedig tot een waren menschenmenigte was aangegroeid. Op het trottoir stonden de belangstellenden dicht opeen gepakt om toch maar het eerst den blik te kunnen werpen op wat zoo lang voor het oog verborgen was geweest: slechts met de uiterste moeite kon de politie erin slagen de trambaan vrij te houden, en het verkeer doorgang te verleenen, daar in dit deel der Burchtstraat vele honderden nieuwsgierigen samendrongen. Zelden zal dan ook in Nijmegen een zaak geopend zijn onder zoo overweldigende belangstelling van het publiek.
Even voor het tijdstip van de opening waren wij in de gelegenheid een uiteraard vluchtigen blik te werpen op het inwendige van het gebouw en wij kunnen onzen indruk niet beter weergeven dan door de woorden: grootsch, kostbaar en toch sober. En wat bij het binnenkomen onmiddellijk treft is de groote ruimte, want alle lokaliteiten zijn groot van afmetingen en zijn zalen gelijk.
Daar is in de eerste plaats de ruime entrée die leidt naar de winkelruimte gelijkvloersch, waar men links vindt het z.g. kindervak, recht voor het kinderleggoed en achterin het z.g. groote vak, met de costuum-afdeeling; hier zijn ook een aantal paskamers ondergebracht.
Een breede, indrukwekkende trappenopgang, vervaardigd van kostbaar mahonie-hout, maar desondanks een eenvoudigen indruk makend, leidt naar de tweede verdieping, die bijna het evenbeeld is van de eerste, even groot van afmetingen. Hier zijn o.a. de manterafdeeling en de kinderafdeeling ondergebracht.
Op de derde verdieping zullen de ateliers en zalen voor het personeel worden ingericht: gereed was men hiermede nog niet. Want terwijl beneden het publiek reeds begon binnen te stroomen, was het boven nog een chaos van velerlei bouwmaterialen, die hier nog verwerkt moesten worden. Men zal hier echter zijn tijd over kunnen doen, de verkoop toch, kan reeds een aanvang nemen.
In de winkelzalen zijn de pilaren zonder uitzondering aan alle zijden bekleed met spiegelglas, hetgeen den schitterenden indruk van het geheel nog verhoogd.
Hoewel niet voor ’t publiek toegankelijk, mogen we toch een zeer belangrijke lokaliteit in het gebouw niet vergeten en dat is de enorme, bijna onafzienbare kelder, die zich onder het geheele pand uitstrekt en één groote ruimte vormt, die geheel met goederenvoorraden gevuld is.
Een apart onderdeel van den winkel vormen als het ware de talrijke luxuees ingerichte etalages geheel met teak-hout betimmerd, terwijl hieraan door een staf van bekwame etaleurs de uiterste zorg werd besteed. Zij leggen met hun werk alle eer in; men zal met genoegen zijn blikken hierover laten weiden.
We mogen hier wel constateren dat Nijmegen met de vestiging van dezen winkel van C. en A. -welk een bekendheid verwierven zich deze beide letters- een fraaie, moderne en groote winkelzaak rijker is geworden, die niet zal nalaten het aanzien van onze stad als zaken-centrum te verhoogen en die zeker zal bijdragen tot verfraaiing van dit deel der Burchtstraat.
C. en A. opent met dezen winkel haar achtste zaak in dit jaar; want reeds werden in 1929 ook in het buitenland een zevental filialen gesticht. Zoo o.a. één in Maagdenburg, anderhalf maal zoo groot als het filiaal te Nijmegen, maar dat desondanks in 71 dagen gereed kwam. Toch zal menigeen reeds respect hebben voor de Amerikaansche wijze van bouwen die hier gevolgd is, maar die groot oponthoud ondervond door het feit dat aan de voorzijde van het pand geen materialen mochten worden aangevoerd. De aanvoer geschiedde door het smalle Stockumstraatje, dat dit voor snel werken niet bevorderlijk was spreekt van zelf.
De man volgens wiens plannen dit gebouw werd opgetrokken, was de architect K. Sicker uit Amsterdam; hij heeft voldoening van zijn werk, waarmee hij zich een meester toonde.
Van de firma’s die aan de totstandkoming medewerkten en hiermede een mooi stuk arbeid hebben verricht, noemen wij in de eerste plaats de aannemersfirma v.d. Wal en Woudenberg uit Utrecht-Vlaardingen.
Aannemer van het stucadoorwerk was de firma gebrs. v.d. Bol te Utrecht; het schilderwerk werd verzorgd door P. Zanen te Alblasserdam, terwijl de Utrechtsche Loodgieterscombinatie het lood- en zinkwerk voor haar rekening nam. Het behangsel en linoleum werden geleverd door de firma Wolting te Amsterdam, het glas in lood door Lenoble te Haarlem, terwijl tenslotte de firma Merx en Beerboom alhier de centrale verwarming aanlegde.
Tot slot moge hier nog een overzicht van de totstandkoming van het gebouw volgen:
11 Mei 1929. Telefonische opdracht gegeven door den Architect.
11 Mei. Aangevangen met het sloopen der perceelen Lange Burchtstraat 35037039041 en Stockumstraat 13-15.
14 Juli. Inmiddels begonnen met het ontgraven der achterterreinen voor den kelder, welke onder het geheele gebouw komt met een oppervlak van 1000 vierk. Meter en 3.10 M. diepte onder den beganen grond.
12 Juni. Om des middags 1 uur de eerste steen gelegd der keldermuren.
15 Juni. Bovengenoemde gebouwen zijn gesloopt tot den beganen grond.
22 Juni. Aangevangen met het storten der gewapend-beton kolommen in den kelder.
5 Juli. Begonnen met het sorten van 1000 vierk. M. grooten gewapend-betonvloer op den beganen grond.
18 Juli. Begonnen met het stellen der ijzeren kolommen.
20 Juli. Leggen der balklaag 1e verdieping.
25 Juli. Leggen der balklaag 2e verdieping.
5 Augustus. Aanvang stucadoorswerk.
6 Augustus. De helft van het gebouw (noodbedekking) is waterdicht.
14 Augustus. Stellen der kapspanten.
21 Augustus. Tweede helft van het gebouw (noodbedekking) is waterdicht.
13 September. Keldervloer en wanden gereed en in gebruik genomen en pl.m. 6000 karren met uitgegraven grond vervoerd.
24 September. Inzetten spiegelglas in étalages.
25 September. Stucadoorswerk gereed.
27 September. Opening der zaak.
Bij de opening der zaak op hedenmiddag, had het inwendige van den winkel een bij uitstek feestelijk aanzien, door de talrijke bloemstukken, die van vele zijden ter felicitatie gezonden waren. In den loop van den middag kwamen nog vele schriftelijke gelukwenschen en telegrammen binnen.” (PGNC 27/9/1929)
Metselwerk C&A, Burchtstraat (november 2025)
Clemens & August Brenninkmeijer
C&A is vernoemd naar de broers Clemens & August Brenninkmerijer. Zij waren zogenaamde textielteuten (of todden of tuötten) uit Mettingen, Westfalen. In 1841 openden zij een opslag in Sneek, zodat ze minder vaak naar Westfalen hoefden te reizen. Ook openden zij in 1841 een winkel in confectiekleding aan de Oosterdijk in Sneek. Daarna volgde uitbreiding: in 1881 in Leeuwarden en in 1893 een winkel in Amsterdam. Daarna zouden vele winkels volgen. Ook opende C&A in 1911 haar eerste buitenlandse winkel i Duitsland. (Wikipedia).
Kasper Sickler
Kasper Sickler (Blitar, 16-11-1877 – Amsterdam, 01-07-1945) was de huisarchitect van C&A. Daarnaast was hij de Daarbij was hij huisarchitect van het Protestants Weduwen- en Wezenfonds in Amsterdam.
Hij “was destijds ook de vaste architect van kledingwinkelketen C&A. Hij ontwierp diverse nieuwe C&A-panden in den lande en leidde in 1930 de verbouwing van het door Berlage ontworpen complex aan het Damrak, dat later door brand verloren ging.” https://amsterdamopdekaart.nl/1850-1940/Tweede_Hugo_de_Grootstraat/3-17
Er is nog niet uitgebreid onderzocht wat het vervolg is geweest. In ieder geval in 1975 Burchtstraat 65 bij de winkel getrokken. “traat 67 was gevestigd. Onder de binnenplaats van nr. 65 kwam een roltrapput te zitten. Op begane grondniveau en de eerste verdieping werden de gehele rechter zijgevel en achtergevel verwijderd, zodat er samen met nr. 67 een grote winkelruimte ontstond. Ook de balklagen van deze verdiepingen werden geheel vernieuwd.” (Gemeentelijke Monumentenlijst)
Beeldbepalend
“Het pand is vanwege de voorgevel beeldbepalend in het rijksbeschermde Stadsgezicht.” Daarnaast is de kelder van nummer 65 “bouwhistorische waarde vanwege de hoge kelder met tongewelf uit de late middeleeuwen. De bescherming heeft betrekking op de bouwhistorische verwachting van de kelder. De overige verdiepingen vallen buiten de bescherming.”
Het Arsenaal, de Mariënburgkapel, de Israëlische begraafplaats en het kruitmagazijn, Mariënburg 95 (huidig),1880 (Gerard Korfmacher via F46123 RAN)
Het Arsenaal op de Mariënburg is gebouwd tussen 1820 en 1824 als artillerie- of tuighuis. Daarna heeft het meerdere functies gehad, waaronder het gemeentearchief van Nijmegen. Tegenwoordig heeft een functie voor horeca en cultuur. Opvallend is de sluitsteen: een herinnering aan het bezoek van Willem I.
Mariënburgklooster en bouw
Het staat op de plek van het voormalige kloostercomplex Mariënburg, waar ook de nog bestaande Mariënburgkapel deel van uitmaakte. Nadat het klooster in 1591 was opgeheven nadat Maurits Nijmegen had ingenomen, werd het kloostergedeelte verbouwd tot woonruimtes. Vanaf 1683 was het Munthuis hier gevestigd. In 1778 verkocht de staat het gebouw voor particuliere bewoning. In 1808 kocht de staat echter het gebouw weer terug, zodat deze gedeeltelijk gesloopt kon worden. Vervolgens werd een artillerie- of tuighuis gebouwd. Dit gebouw kwam in 1824 gereed. Het arsenaal was tot 1908 onderdeel van de Mariënburgkazerne.
Archief en andere functies
Op 10 maart 1909 werd het gebouw eigendom van de gemeente Nijmegen, die het gebruikte voor een stadwerkplaats. In 1938 verhuisde deze werkplaats. Vervolgens was het bedoeling om hier het gemeentearchief in te vestigen. Door de Tweede Oorlog ging dit plan niet door. Na de oorlog kwam de stadswerkplaats weer terug: haar pand aan de Dominicanenstraat was zwaar beschadigd geraakt. Ook werk het een werkplaats voor het politiebureau, die tegenover het Arsenaal lag. Vanaf 1968 zat hier tevens het bureau gevonden voorwerpen en rijwielen. In 1978 werd het Arsenaal na een verbouwing in gebruik genomen als gemeentearchief, welke op dat moment in de Mariënburgkapel had gezeten.
Horeca en Cultuur
Doorbraak Arsenaal met zicht op Moenenstraat (november 2025)
Het archief verhuisde in 2001 echter naar de nieuwbouw aan de Mariënburg, de huidige locatie. Daar maakt het met de naastgelegen bibliotheek en de Lux onderdeel uit van het “cultureel kwartier”. De gemeente had in 1999 al besloten dat het Arsenaal een gedeeltelijk commerciële en een gedeeltelijk culturele bestemming moest krijgen.
In 2003 vestigde zich aan de ene kant het horecabedrijf het Vlaams Arsenaal. Aan de andere kant kwamen een aantal culturele instellingen, verenigd in vereniging Het Arsenaal. In het midden van het pand werd een grote doorgang gemaakt als verbinding met de Moenenstraat met de Marikenstraat.
In het Arsenaal is tegenwoordig (november 2025) Arsenaal 1824 gevestigd.
Het Arsenaal is een Rijksmonument.
Sluitsteen: herinnering bezoek Koning Willem I
Sluitsteen bij Arsenaal: herinnering aan Willem I (mei 2024)
Deze sluitsteen hangt boven de (doorgebroken) toegangspoort tot het Arsenaal en is een herinnering aan Koning Willem I, die het gebouw in 1824 bezocht. Het Arsenaal is rond 1820 gebouwd en is een Rijksmonument.
Van Schevichaven over dit bezoek: “Op 11 October kwam Z.M. Willem I hier nogmaals, bezichtigde het nog niet voltooide fort aan de Waal, waaraan hij ter eere van den ontwerper den naam van Kraijenhoff gaf, inspecteerde weder de wallen en de Sterreschans op den Hunnerberg, alsook het nieuw arsenaal op Mariënburg. Z.M. logeerde ten huize van luit.-generaal baron Van Kraijenhoff, de tegenwoordige St. Josefsschool aan het Bosch; gaf audiëntie en vertrok den volgenden dag naar Maastricht.” (PGNC 15/5/1895)
Bezoek Frederik der Nederlanden in juli 1824
Het krantenartikel over het bezoek van Willem I is nog niet gevonden, wel dat van Prins Frederik der Nederlander, de tweede zoon van Koning Willem I (en de broer van de latere koning Willem II). “Door zijn vader, koning Willem I, werd hij daarna benoemd tot ‘grand-maître de l’artillerie’ en bezocht in die functie jaarlijks de vestingen in het Nederland en België.” (wikipedia)
Bezoek Prins Frederik der Nederlanden aan Nijmegen (PGNC 27/7/1824)
Een krantenartikel over een bezoek in 1818 is te lezen in PGNC 21/8/1818.
Voormalige Rotterdamsche Bankvereeniging en Cinemarienburg, tegenwoordig Humphrey’s (november 2025)
Rond het begin van de 20ste eeuw ontstond bij de Mariënburg het financiële centrum van Nijmegen. Een van de banken die zich er vestigden was de Rotterdamsche Bankvereening. Het huidige beeld van de voorgevel van het gebouw is voornamelijk afkomstig van de verbouwing tot bank van de Rotterdamsche Bankvereeniging door architect Deur.
W. E. P. Monhemius en Co.’s Bank
Ontwerp voor het maken van een huisriool voor een perceel aan het Marienburgplein te Nijmegen. Dorlas en Semmelink, architecten en aannemers, Datum Bouwdossier 8-8-1911 (D12.382055)
De eerstgevonden bouwtekening is uit 1911 voor de aanleg van het riool (“perceel aan het Marienburgplein D12.382055). Het gebouw bestaat dan uit 2 verdiepingen. Met op de begane grond elk 1 kantoor, met daarboven een bovenwoning. En dan heeft pand als bank natuurlijk een kelder met de zeer belangrijke kluis.
“W. E. P. Monhemius en Co.’s Bank.
Het Mariënburg wordt meer en meer een der centra van ’t Nijmeegsch handelsverkeer. De Nederlandsche Bank deed er haar nieuwe gebouw optrekken, de kantoren van „de Nederlanden van 1845” naderen hun voltooiing en thans kunnen wij eenige bijzonderheden mededeelen aangaande het nieuwe gebouw der W. E. P. Monhemius en Co.’s Bank, dat naast eerstgenoemd pand verrezen is en met den in dezelfde kleur gehouden gevel daarbij goed aanpast.
De W. E. P. Monhemius en Co.’s Bank, welke onder directie van de heeren W. E. P. Monhemius en J. N. Krudop verscheidene jaren gevestigd was in het perceel Oude Stadsgracht 12, heeft de uitbreiding harer zaken op hoogst gelukkige wijze bekroond door het betrekken van dit nieuwe gebouw, dat aan alle eischen van het moderne handelswezen voldoet. De voorgevel is opgetrokken in Romaanschen stijl, vooral tot uiting komend in den monumentalen hoofdingang en de loggia’s met massieve pilasters aan de boven-verdieping. Is men het gebouw binnengedreden, dan geeft de eerste deur rechts toegang tot het vertrek voor het publiek bestemd.
Een keurig, stijlvol interieur doet hier het oogen aangenaam aan. Door de gedeeltelijk matgelazen ruiten stroomt het daglicht naar binnen en des avonds neemt de lichtbron der electrische centrale hier de taak van de natuur over. Een portière leidt naar het bureau der directie, dat ook een keurigen indruk maakt. Hier sieren o.a. groote foto’s van de kluis en de bij de vervaardiging daarvan gebezigde pantserstangen de muren.
Achter in den corridor, waar toiletgelegenheden niet ontbreken, bevindt zich de trap welke naar den kluiskelder voert. Ook hier heeft men het zeer comfortabel weten te maken. In de hoeken zijn kleine kamertjes aangebracht voor hen die zich met het hoogst aangename werk van couponknippen plegen te occupeeren. Electrische schellen verbinden deze kamertjes met de kantoren boven. Het voornaamste van den kelder is evenwel de kluis, waarbij de nieuwste vindingen op dit gebied in toepassing zijn gebracht.
De kluis zelf is gebouwd met dikke betonmuren, dus een op zichzelf reeds zeer hard materiaal. Ter meerdere beveiliging is in het beton nog een netwerk van zware compound panterstangen opgesteld en wel in drie rijen, zoodat bij inbraakpogingen de werktuigen steeds stuiten op dit speciaal voor dit doel gefabriceerd materiaal en een doorbreken van den kluismuur wel tot de onmogelijkheden gerekend kan worden. Zoowel de vloer en zolder alsook de staande wander der kluis zijn van deze bescherming voorzien. Met deze reeds zeer groote zekerheid stelde de directie zich nog niet tevreden. Zij wilde zich dagelijks van den onbeschadigden toestand van de kluiswanden kunnen overtuigen en daartoe werd rondom de kluis een z.g. controlegang ontworpen. De kluis staat dus langs alle wanden vrij en de minste beschadiging der kluiswanden door inbrekers wordt bij de dagelijksche inspectie direct opgemerkt.
Natuurlijk mogen ook de ingangen tot de kluis geen zwak punt vormen, daar deze nu als het ware de aangewezen punten zijn voor inbrekers om hunne krachten te beproeven. Een zware kluisdeur en een kleinere nooddeur in dezelfde massieve constructie zorgen hier, dat alle gevaar is afgewend. De blanke kanten van deur en raam sluiten zuiver in elkander, terwijl zware massieve rondstaalschoten de deur gesloten houden. Dit sluitwerk wordt weder vastgezet door een prima kwaliteit sleutelslot alsmede door een geheimslot, dat alleen geopend kan worden indien men met de gestelde combinatie bekend is. Daar deze combinatie elk oogenblik veranderd kan worden en een verscheidenheid van 100 milioen combinaties bereikt is, kan deze afsluiting ook alleszins voldoende geacht worden.
Ter bescherming ten aanvullen met den acetyleen- en zuurstofbrander zijn in deze zwaar gepantserde legeeringen aangebracht, welke de eigenschap bezitten bij bewerking met den brander giftige gassen te ontwikkelen, ontploffingen te veroorzaken, waardoor de branders defect raken en meer dergelijke zaken, die den inbreker minder aangenaam zullen zijn, daar zij gewoonlijk van rust en stilte houden. Zou de inbreker evenwel niettegenstaande deze verrassingen toch verder willen „werken”, dan zouden de zware giftige gassen hem alras noodzaken het veld te ruimen indien hij prijs op zijn leven stelt. De deur heeft dus niet alleen een defensief maar ook een offensief karakter.
Na opening der massieve kluisdeur treden we den burcht van pantserstaal binnen en zien tegen den achterwand der kluis een safeblok opgesteld, waarin de klanten der Bank tegen billijke vergoeding hunne waarden kunnen bergen. Een dergelijk safeblok bevat verschillende loketten in diverse afmetingen. Elk loket is afgesloten met een stalen deurtje, welk laatste door een speciaal slot, dat onder controle van den huurder en de Bank geopend moet worden, tegen opening door onbevoegden is voorzien. Een gedeelte der loketten is voorzien van sloten, welke verwisselbaar zijn met de andere sloten der installatie, waardoor fraude met sleutels voorkomen is, terwijl een ander gedeelte voorzien is van combinatiesluitingen, die door den huurder op een willekeurig woord ingesteld kunnen worden.
De directie der W. E. P. Monhemius en Co.’s Bank biedt met deze nieuwe kluis haar cliënteele een zekerheid, die gewaarborgd wordt door de jongste toepassingen der wetenschap en vindingen der techniek. Beter waarborgen zullen bezwaarlijk gevonden kunnen worden. Deze kluisinrichting doet dan ook haar, zoowel als de N. V. Lips’ brandkasten- en slotenfabrieken te Dordrecht alle eer aan.
In een gedeelte van het gebouw zijn de kantoren gevestigd der Hollandsche Sociëteit van Levensverzekeringen 1807. Boven de kantoren zijn twee woningen gebouwd, zeer comfortabel ingerichte bovenhuizen, welke reeds verhuurd zijn.
Architecten van het gebouw zijn de heeren Dorlas en Semmelink alhier, onder wier leiding der plannen tevens zijn uitgevoerd. In beide opzichten, zonwel wat het ontwerp als de uitvoering betreft, hebben zij alle eer met hun werk ingelegd.
Blijkens eene advertentie in dit nummer clientèle en verdere belangstellenden uitgenodigd het nieuwe bankgebouw met kluis te bezichtigen.” (PGNC 23/2/1912)
Verbouwing 1918/1919 voor Nationale Bankvereeniging
Vanuit de Van Broeckhuysenstraat via het Mariënburg, in de richting van de Mariënburgsestraat, rechts de Nationale Bankvereeniging en Hotel Café “De Karseboom” met kegelbaan, 1926 (F29714 RAN)
1 juli 1918 (“heden”, dus mogelijk de dag ervoor) opent de Nationale Bankvereeniging in het pand. Dan is het haar 65tste vestiging sinds haar oprichting in 1916. Deze bank was opgezet door Rotterdamsche Bankvereeniging die tevens grootaandeelhouder van deze bank was. In 1929 werd de Nationale Bankvereeniging geintegreerd in de Rotterdamsche Bankvereeniging. (wikipedia)
Bijzonder is, dat vanaf dat moment een aantal verbouwingen zullen plaatsvinden, terwijl de bank geopend blijft. (PGNC 1/7/1918)
Nationale Bankvereeniging Bestaande Toestand in februari 1929 (D12.393768)
In januari 1919 is de verbouwing voltooid, waarbij de kantoren zijn samengevoegd. Opvallend is vooral de grote uitbreiding van het kantoor voor 20 beambten in de voormalige tuin, de ruime entrée en de effectenhal. De architect is de “huis-architect” H.F. Mertens:
Verbouwing Perceel Marienburg 64-65-66 te Nijmegen tot Kantoor der Nationale Bankvereeniging , datum Bouwdossier 25-6-1918 (D12.385395)
Architect H.F. Mertens
Hermann Friedrich Mertens (Batavia, 15 augustus 1885 – Loosdrecht, 27 januari 1960) was een Nederlandse architect. Hij studeerde aan de Technische Hogeschool Delft. Hij werkte aanvankelijk onder andere als meubelontwerper en een korte tijd in Nederlands-Indië. Hij was adjunct-directeur gemeentewerken in Arnhem. Daarnaast was hij in dienst voor het ontwerpen van bankgebouwen voor de Nationale Bankvereniging. Uiteindelijk vestigt hij zich in 1922 als zelfstandig architect in Bilthoven.
Belangrijke ontwerpen van hem zijn:
Betondorp, Amsterdam
Toenmalige Unilever hoofdkantoor, Rotterdam
Sanatorium Zonnegloren, Soestduinen
Watertorens Soest, Stadskanaal, Oude-Pekela en Bilthoven.
Na de Tweede Wereldoorlog werd Mertens aangesteld als supervisor van de wederopbouw van de Rotterdamse binnenstad (Wikipedia).
Advertentie van de Nationale Bankvereeniging (PGNC 20/7/1918)
Rotterdamsche Bankvereeniging
Gebouw van de vroegere Rotterdamsche Bankvereeniging, Mariënburg 60, 1979 (Fotopersbureau Gelderland via F29589 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
De Rotterdamsche Bankvereeniging (Rova) was de benaming van de Rotterdamsche Bank tussen 1911 en 1947. Het was een van de voorlopers van de AMRO Bank, welke een fusie was van de Rotterdamsche met de Amsterdamsche Bank. En daarmee een voorloper van de ABN AMRO.
In 1929 vroeg de Rotterdamsche Bankvereeniging aan architect Deur om een ontwerp te maken. Daarbij zijn er in het Digitaal Archief 2 ontwerpen: waarschijnlijk is het eerste plan nooit uitgevoerd en het “Gewijzigd ontwerp” wel. Uit de plattegrond van de bouwtekening (zie hieronder) wordt duidelijk dat het pand met ongeveer 1/3 is vergroot: het linkergedeelte met onder andere het portiek.
Bij de Opening
“Het nieuwe gebouw van de Rotterdamsche Bankvereeniging.
De nieuwe kantoren en de kluisinrichting der Rotterdamsche Bankvereeniging aan het Mariënburgplein te Nijmegen, met den bouw waarvan eenigen tijd gemoeid was, zijn thans gereed.
Hoewel de voorgevel van de vroegere Nationale Bankvereeniging nog in zeer goeden toestand verkeerde, heeft de directie niet geschroomd tot slooping van dien gevel over te gaan ten einde een behoorlijk bouwkunstig geheel te verkrijgen.
De nieuwe gevel, met de heldere kleur van den daarin verwerkten metselsteen en de hooge met donker geglasuurde Deester pannen gedekte kap, vormt een goeden achtergrond voor de, het plein overheerschende kapel.
Gewijzigd plan Rotterdamsche Bankvereening architect Deur (D12.395205)
De architect ir. J.G. Deur, te Nijmegen, zag zich voor de moeilijkheid geplaatst de vroeger zeer verbrokkeld aandoende pleinwand te sluiten. Hij vond een zeer goede oplossing door het aanbrengen van een gootlijst juist midden tusschen de op zeer verschillende hoogten liggende kroonlijsten der belendende perceelen, waardoor een trapsgewijs omhoog springen van de bouwdeelen van den pleinwand werd verkregen.
De raamvorm, de betrekkelijke geslotenheid van den gevel en het ontbreken van alle overbodige versiering helpen tenslotte een massieven, degelijken indruk vestigen.
Gewijzigd plan Uitbreidingsplan aan het Mariënburg, december 1929 IRr. J. George Deur (D12.395204)
Het inwendige van het gebouw voldoet aan de eischen die men aan een modern bankgebouw kan stellen.
Aan de bestaande kluisinrichting, die in verband met de expansie van het bedrijf dringend om uitbreiding vroeg, werd een andere bestemming gegeven. Onder het nieuwe gedeelte werd een geheel naar de eischen des tijds ingerichte Lips kluisinrichting ingebouwd, met de noodige accommodatie-ruimten en annexen ten gerieve van het beleggend publiek.
Ten dienste van het bankbedrijf werd een ruime, fraai ingerichte en overzichtelijke kassahal geprojecteerd, waarvan een doelmatig afgescheiden gedeelte voor de effectencliëntèle is gereserveerd. Een rustig gehouden leeskamer, flinke spreek- en wachtkamer met telefoon, benevens rijwielbergplaats zijn voor de relaties beschikbaar.
Aannemer van het werk was de firma H. van Gemert en Zonen te Nijmegen; de stalen ramen werden geleverd door de firma de Vries en Robbé te Gorinchem; het kunstsmeedwerk werd vervaardigd door den heer H. Winkelman b.i. te Amsterdam en het glas in lood door de firma Bilderbeek te Nijmegen.
De natuursteenwerken waren van de Rotterdamsche Steenhouwerij te Rotterdam en van de firma Rengers te Nijmegen; de gewapend betonwerken van de N.V. Nederland te Nijmegen.
De schilderwerken werden verzorgd door de Gebr. Koning, de stoffeering en meubileering door de firma’s Draper van den Broek en M. Jansen, de parketvloeren door de firma M. Drukker en de electrische installatie door de firma Jean Jacobs, allen te Nijmegen, terwijl een geheel in staal uitgevoerd archief werd geleverd door de N.V. Martens Brandkastenfabriek te Doetinchem.
Opzichter was de heer W. van der Waart alhier.” (PGNC 15/2/1930)
Vooraanzicht van Café De Foyer en bioscoop Cinemariënburg, Mariënburg, 27/4/1995 (Ger Loeffen via F36781 RAN CCBYSA)
Het vervolg is nog niet geheel onderzocht.
Vanaf 1984 zat filmhuis Cinemariënburg hier in het pand: zoals op de foto uit 1995 hierboven te zien is deze in 1974 begonnen en vierde het in 1994 haar 20-jarig jubileum. De achterbouw is gesloopt en vervangen door nieuwbouw. In ieder zit in 2023 Humphrey’s in het pand.
Voormalige Rotterdamsche Bankvereeniging en Cinemarienburg, in november 2025 Humphrey’s; de achterbouw is vervangen door nieuwbouw (november 2025)
Gemeentelijk Monument
Het gebouw is een gemeentelijk monument met als tekst bij aanwijzing (tevens is hier een uitgebreide beschrijving te vinden:
“WAARDERING Architectuurhistorische waarde Mariënburg 59-60-61 is een goed voorbeeld van een bankgebouw in de expressieve architectuur van rond 1930, die gezien kan worden als een de regionale variant op de Amsterdamse Schoolstijl. Het gebouw is van architectuurhistorisch belang vanwege zijn de expressief vormgegeven voorgevel en kap met de bijzondere en gaaf bewaard gebleven detaillering in de trant van de Amsterdamse School. In het interieur zijn onder meer van belang de centrale bankhal met het pseudo-gewelf en de monumentale keldertrap alsmede de sierbetegeling en de smeedijzeren hekwerken en in iets mindere mate de betegelde keldervloeren en de Lipskluizen. Het object heeft architectuurhistorische waarde als onderdeel van het oeuvre van de Nijmeegse architect J.G. Deur (1892-1964), landelijk bekend als restauratiearchitect en ontwerper van vele kloosters en kerken. Na aanvankelijk gewerkt te hebben in de trant van de regionale Amsterdamse School werd Deur, zoals veel van zijn collega’s, in de loop van de dertiger jaren van de 20ste eeuw een fervent aanhanger van de ideologie van Delftse School. Mariënburg 59-60-61 is vergelijkbaar met zijn ontwerp voor het Jozefklooster aan de uit 1930.
Stedenbouwkundige waarde Het pand heeft een situationele waarde vanwege de ligging in een markante reeks historische gebouwen die in de oorspronkelijke rooilijn aan de oostzijde van het Mariënburg liggen. Het pand vormt binnen deze monumentale gebogen gevelwand door zijn expressief vormgegeven bouwmassa en verschijningsvorm een sterk beeldbepalend element.
Cultuurhistorische waarde Het object heeft cultuurhistorische waarde vanwege de verschijningsvorm en de voormalige functie, die een uitdrukking vormen van een maatschappelijke ontwikkeling namelijk de concentratie van bankgebouwen rondom het Mariënburg in het begin van de 20ste eeuw, waardoor dit plein het financiële hart van Nijmegen werd.”
Broerstraat met Molenstraatkerk in feeststemming (november 2025)
De Broerstraat is de belangrijkste winkelstraat van Nijmegen.Het dankt haar naam aan de middeleeuwse Dominicuskerk, oftewel de Broer- of Broederenkerk. Rond 1900 werd de Broerstraat een van de belangrijkste winkelstraten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de straat vrijwel volledig verwoest. In de jaren 50 vond de wederopbouw plaats.
Op deze pagina staan de reeds verschenen blogs weergegeven die over de Broerstraat in heden en verleden gaan. Eerst een korte geschiedenis.
Voor de oorlog
Dominicuskerk
Broerstraat met Dominicuskerk/Broederenkerk, ongeveer 1900-1910 (Uitg. A.A. van der Borg via F18091 RAN CCBYSA)
De Broerstraat is vernoemd naar de Predikbroeders, oftewel de Dominicanen.
6 Dominicanen kregen in 1293 de beschikking over een kapel van Tilman Werenbertsz, heer van Ubbergen, aan de tegenwoordige Broerstraat. Rond 1373 lieten zij een kerk, de Broer-/Broederen- of Sint Dominicuskerk bouwen.
Van katholiek naar protestants en weer katholiek
Sinds 1579 -de Tachtigjarige Oorlog- was de kerk voornamelijk protestants. In 1794 vatte de kerk vlam door de beschieting door de Fransen, waarbij de toren instortte. Uiteindelijk gaf koning Lodewijk Napoleon Bonaparte de kerk in 1808 weer terug aan de katholieken en kwam ze bij de Dominicanen terug. In 1810 kon er voor het eerst weer een katholieke dienst worden gehouden. Tussen 1830 en 1833 vond een restauratie plaats, waarbij de kerk in 1833 opnieuw werd ingewijd.
Neogotiek
Tussen 1866 en 1885 werd de kerk uitgebreid en verbouwd in neogotische stijl. De kerk kreeg een uitbreiding in de vorm van een zijbeuk en haar karakteristieke toren. De architect was P.J.H. Cuypers.
Verwoesting
De kerk en het naastgelegen klooster raakte gedeeltelijk verwoest tijdens de gevechten rond Market Garden.
De Dominicanessen besloten om in de nieuwbouw van de wijk Galgenveld een nieuw kerkgebouw met parochiecomplex (pastorie, school en parochiehuis) te bouwen. Ook was er een klooster voorzien, die echter niet is gerealiseerd.
De kerk en het klooster zouden nog 6 jaar als ruïne blijven bestaan. Er was herstel mogelijk. Toch werd er in 1950 besloten tot sloop, welke in 1951 daadwerkelijk plaats vond.
Het Sint Canisiushotel annex restaurant en café dat op 28 september 1904 geopend werd. Het gebouw gebouwd op de fundamenten van het uit de middeleeuwen stammende geboortehuis van Petrus Canisius was een spraakmakend ontwerp van Oscar Leeuw; zijn broer Henri maakte de wandschilderingen in het gebouw. Door het bombardement van 22 februari 1944 ging dit prachtige pand verloren, Broerstraat 36 (oud) 28/9/1904 (GN11374 RAN)
Op de hoek met de toenmalige Beynumgas stond het geboortehuis van Petrus Canisius.
Winkelstraat
Broerstraat gezien vanuit de Korte Molenstraat; rechts de Gruitberg, 1900 (Vivat Amsterdam via F15084 RAN)
Na de afbraak van de stadsmuren werd de Broerstraat samen met de Burchtstraat de belangrijkste winkelstraat. Deze liep wat kronkelig en het betrof veelal kleinere, locale winkels. Bij de kruising met de Burchtstraat was er sprake van een vernauwing.
Oorlog
De Broerstraat is een van de straten die tijdens de oorlog het zwaarst getroffen is door het bombardement van februari 1944 en daarnaast door de gevechten rond Market Garden in september 1944. De kerk raakte beschadigd. Er werd besloten deze niet opnieuw op te bouwen, maar een nieuwe Dominicuskerk naar de wijk Galgenveld te verplaatsen.
Bij de wederopbouw is de straat iets verbreed, om deze beter geschikt te maken voor auto. Wel is het vooroorlogse, iets gebogen verloop van de straat aangehouden. Veel bedrijven zijn (vrijwel) op dezelfde teruggekeerd als van voor de oorlog, hoewel een aantal percelen zijn samengevoegd. Bij het wederopbouwplan maakt de straat onderdeel uit van het commerciële hart van het plan: de winkelloop Broerstraat – Burchtstraat en Plein 1944.
De voorgevels van de straat zijn volledig gesloten, op de doorgang van ‘t Kerkegasje na. De gedachte hierachter was dat de bevoorrading van de winkels vanuit de achterkant, die uitkomen op expeditiehoven, zouden plaatsvinden. Zo zou het winkelend publiek geen hinder ondervinden van de bevoorrading.
Verscheidenheid en eenheid in wederopbouwarchitectuur
De supervisor, W.J. Gerretsen pakte de panden pandsgewijs aan, waarbij steeds verschillende architecten betrokken waren. Daardoor zijn er verschillen in kleuren, vormen en materiaal. Door rekening te houden met het ritme en de continuïteit van de gevelwand, ontstaat er wel een soort eenheid. De detaillering is vaak te vinden in toevoegingen als mozaïeken, reliëfs en balkons. De stijl van de panden varieert van traditionalistisch tot modernistisch tot een mengvorm daarvan. Veruit de grootste in de Broerstraat is de voormalige Vroom en Dreesmann. Daarnaast zijn de er grote winkels op de hoek met Plein 1944.
Broerstraat belangrijkste winkelstraat
De Broerstraat werd de belangrijkste winkelstraat van Nijmegen. In de jaren 60 werd de Broerstraat de eerste straat van het centrum die voor auto’s werd afgesloten. Aanvankelijk kwamen er volop vitrines en bloembakken midden in de straat te staan. Een mooie foto is te vinden op Noviomagus.
In het Centrum 2000 plan bleef de Broerstraat haar belangrijke rol houden: de aanleg van de Marikenstraat had als doel om bij het winkelen een vierkant te kunnen lopen van Broerstraat, Burchtstraat en dan terug via het Koningsplein.
De laatste jaren is er in zijn algemeenheid een grotere waardering voor de wederopbouwarchitectuur. In de loop der jaren is aanvankelijk veel is vertimmerd, zodat veel van de oorspronkelijk open architectuur verloren is gegaan. Mijn persoonlijke indruk is dat de huidige winkeliers de laatste jaren juist weer meer naar de openheid van het oorspronkelijke werk lijken te streven.
Broerstraat Vooraf: parfumerie-kraam L.F. Vosveld van Boeckholt heeft in oktober 1880 en 1881 -waarschijnlijk tijdens de najaarskermis- zijn standplaats van…
Zaadhandel Lahey en Fliervoet architect van Veen en Braam
Gezien vanuit de Molenstraat ,links Boekhandel Kloosterman, rechts schoenenwinkel Van Haren op de hoek met de Pauwelstraat en daarachter Zaadhandel Lahey & Fliervoet, Broerstraat, 23/10/1950 (F12976 RAN)
“Zaadhandel Lahey en Fliervoet in Broerstaat herbouwd
Binnenkort is het alweer twee jaar geleden dat de eerste pionier in de Broerstraat, de fa. van der Borg, zijn bouw gedeeltelijk voltooid zag. Goed voorbeeld deed goed volgen en al moest de pionier dan ook geruime tijd een eilandbetaan leiden, thans mag wel worden gezegd dat het hek gelukkig van de dam is en het ene pand na het andere weer successievelijk in de Nijmeegse Kalverstraat wordt opgericht.
De zaadhandel van de firma Lahey en Fliervoet, vóór de stadsbrand in de Houtstraat gevestigd, is gistermiddag in de Broerstraat no. 45 heropend. In een fraai modern pand dat onder het architectenbureau van Veen en Braam te Nijmegen tot stand kwam, en door het aannemersbedrijf van Gebr. Sutmuller, eveneens alhier, werd uitgevoerd.
Opvallend is de verzorgde stijl van dit winkelpand, dat zijn plaats in deze omgeving met ere inneemt.
De pui bestaat uit een combinatie van vert de Suède marmer met Java teakhout en doet, evenals de winkel met zijn rustige verlichting en mooie betimmering warm aan. Achter de ruime winkel bevindt zich het kantoor en een apart pakhuis voor fijn tuinzaad. De pakhuisruimte voor het bewaren van de zaden in uitgebreide sortering is beneden, in de kelderruimte, waar de centrale verwarming speciaal voor lage temperaturen is ingericht.
Het was niet zonder reden dat de mede-firmant de heer Chr. Lahey gistermiddag bij de opening van de nieuwe zaak, waarin tal van bloemstukken prijkten, een waarderend woord sprak tot de architect, de aannemer en tot allen die aan de bouw hebben meegewerkt.” (De Gelderlander 28/10/1950)
Verbouwing Neijboer, architect Verburgh
1891 Broerstraat 29-31 (bij opening)
“Wijst de voortdurende uitbreiding onzer buitenwijken, waar steeds nieuwe sierlijke villa’s en practisch ingerichte woonhuizen verrijzen, op de snelle toeneming der bevolking, niet minder geven de vele nieuwe magazijnen en vooral de verbouwing van een aantal reeds lang bestaande winkelhuizen het bewijs van den bloei en den vooruitgang onzer stad, waardoor tegenwoordig eene wandeling in de hoofdstraten vooral bij avond voor velen een groote aantrekkelijkheid heeft. Bijna dagelijks kan men b.v. in de Burchtstraat, de Broerstraat, de Hezelstraat, op de Markt enz. nieuwe of meer naar de eischen des tijds ingerichte magazijnen waarnemen, die van de vindingrijkheid en ondernemingsgeest onze neringdoende ingezetenen getuigen. Zoo werd weder gisteren avond door den heer F.J.S.H. Neijboer, Broerstraat 39 en 31, zijn door den heer C. Verburgh Jr. alhier tot een dubbel winkelhuis verbouwde van ouds gunstig bekende Heeren-Kleedingmagazijn op nieuw geopend. De eene zijde behoudt hare vroegere bestemming, terwijl de andere zijde tot Heeren Hoeden-Magazijn is ingericht. De sierlijke etalage met de prachtige verlichting trekken de aandacht van elken voorbijganger. Vooral in het Hoeden-Magazijn zijn de nieuwste modellen in alle genres te zien. Ongetwijfeld zal de heer Neijboer zich bij zijne nieuwe inrichting in een toenemend debiet mogen verheugen.” (PGNC 1/11/1891)
Chicago-Bioscope
1912 Broerstraat 40 (verwoest)
Zaal van de medio 1912 geopende en door het bombardement van 22 februari 1944 verwoeste bioscoop Chicago, Broerstraat 40, 1912-22/2/1944 (GN11189 RAN)
“Chicago-Bioscope.
Wij hebben wederom niets dan goeds te melden over de filmseries welke den bezoekers van de steeds gezellig gevulde zaal der Chicago-Bioscope worden geboden. “De Voddenraper van Parijs” was het driedeelig hoofdnummer van het programma van Vrijdag en Zaterdag. Spel, enscenering en opname waren perfect.
Een kleurenopname van Eclair van de bekende Willy was allerleukst terwijl de extra van Selig “de Stuurman der Bessie Harder” een prachtfilm was. Ook de overige nummers “deden” het goed.
Zondag en gisteren zagen we “Tersicore” een drie-acter, waarin de Spaansche danseres Tersicore eerst de liefde verstoort eener prinses doch later de verloofden weer tot elkaar brengt. Een tweedeelige Engelsch-Indische opname “de Wijze Olifant” gaf bewonderenswaardig werk te zien. “Tuilerieën van Parijs”, “Jong-Italië”, “Léonce” enz. waren verder alle uitstekende beelden.
Heden gaat ook een nieuw programma tot en met Dinsdag. Als hoofdnummer “Zigeuner’s Minnestrijd”, een film in meerdere deelen en waarin een groot stierengevecht moet voorkomen: De roep over deze film is uitmuntend, zoodat we iets moois verwachten mogen. Ook het overige programma pakt door aantrekkelijke titels.
De verbouwing nadert haar voltooiing. Men heeft reeds het bijzondere projectiedoek van de schutting verwijdert om het op het tooneel te monteeren en behelpt zich thans op een soort wit doek. Het beeld is wel iets minder helder voor een nauwkeurig opmerker, doch Vrijdag a.s. zal reeds de geheele schutting verdwenen zijn. Het euvel is dus van voorbijgaanden aard, als het al een euvel zijn mocht. Op de verbouwing komen wij nader terug.” (PGNC 24/9/1913)
Het interieur in de Chicago Bioscoop, Broerstraat, 1932 (F15285)
De projector met bijbehorende apparatuur van het Chicago Theater, Broerstraat, 1942 (GN11241 RAN)
Tijdens het bombardement werd ook de Chicago Bioscoop verwoest. Bij de wederopbouw werd de Carolus Bioscoop haar opvolger:
Het was lange tijd een van de trotste gebouwen van Nijmegen: de Carolus Bioscoop. Geopend in 1954, was het een van de belangrijkste voorbeelden van de Nijmeegse wederopbouw. De architect was Henri van Vreeswijk, bekend om zijn akoestische kennis.
Maison de Nouveauté’s
Verbouwing Maison de Nouveauté’s (De Gelderlander 20/3/1930)
“Uitbreiding Maison de Nouveauté’s
De modern winkelpuien maken een straat aantrekkelijker, voor het koopend en wandelend publiek.
En waar drukte is, is handel.
Om nu aan die aantrekkelijkheid mede te werken heeft Maison de Nouveauté’s haar pand aan de Broerstraat 12 van een geheel gemoderniseerden voorgevel voorzien. De styleering van de enkele meters dieper geworden entree verhoogt den modernen aanblik der Broerstraat, waar reeds verschillende architekten van naam hun ideeën tot uiting brachten. Bij dezen verbouw is weelderig met kathedraal glas gewerkt, het aspekt van den winkel werd hierdoor niet geschaad. Een diffuus, doch helder door Zeiss-lampen verkregen licht verhoogt vooral des avonds de aantrekkelijkheid der etalages, die wat ekspositie aangaat op artistiek peil staan. De symmetrische lijn der etalages brengt voornaamheid in den bouw en zal de dames imponeeren.
Voile en zijden stoffen, waarvan Maison de Nouveauté’s een pracht-kollektie in voorraad houdt, zijn hier de specialité’s van het huis.” (De Gelderlander 20/3/1930)
Magazijn Meuwese van Gerve architect van Gils
1919, Broerstraat 64
Overname Gebr Hamer door Meuwese van Gerve, Broerstraat 64 (PGNC 24/3/1919)
“Magazijn Meuwese- van Gerve.
Hedenavond heeft de opening plaats van het magazijn der N.V. Industrie- en Handels-Maatschappij M. Meuwese-van Gerve, dat gevestigd is in het pand waarin jaren lang de Gebr. Hamer hun zaak in koloniale- en grutterswaren hebben gedreven. Is er in den aard van het bedrijf dus weinig gewijzigd, al heeft het een groote uitbreiding verkregen doordat veel meer andere artikelen worden verkocht- in zijn uiterlijk herinnert niets aan de vroegere zaak. Het pand is geheel verbouwd en het winkelhuis doet denken aan de zoo vaak reeds gememoreerde Phoenix die, uit haar asch verrezen, door een ieder met bewondering wordt aangestaard.
Het is dan ook een juweeltje, zoowel uit- en inwendig, het nieuwe magazijn van de firma Meuwese-van Gerven. Uit alles spreekt het streven van deze maatschappij om het nuttige en het artistieke hand naar hand te doen gaan. Door het fraaie interieur der zaak zoowel als door de keurige verpakkingen en reclame-artikelen waarmede de firma naar buiten spreekt, ontwikkelt zij ongetwijfeld den schoonheidszin van het publiek. Daarbij zal dit aanstonds waardeeren, dat er nog een andere factor is, die met de genoemde samengaat: de bevordering van zindelijkheid en hygiëne. Want met één oogopslag constateert de bezoeker, dat in dezen winkel met zijn rijkdom van marmer, tegels, wit-cement muren, vloeren van ingelegde steen, koper, zink en glas verontreiniging van de waren haast eene onmogelijkheid is en deze dan ook op de beste wijze worden verzorgd.
Het lijkt ons onnoodig tot in bijzonderheden te wijzen op al hetgeen op dezen winkel zijn stempel van artisticiteit drukt. Wie er binnentreedt ontwaart onmiddellijk, dat hier een kunstenaar het ontwerp heeft geleverd. Niemand minder dan de dezer dagen overleden beroemde architect Jac. van Gils is dan ook bouwmeester van de winkels der firma Meuwese-van Gerve, waarvan deze nieuwe wel spoedig door velen zal worden bewonderd.
En wat betreft de groote verscheidenheid van artikelen, welke in deze zaak voorhanden zijn, een blik op eene advertentie elders in dit nummer geeft antwoord op alle vragen te dien aanzien.
Voor de Broerstraat is het nieuwe magazijn stellig een aanwinst.” (PGNC 25/10/1919).
In 1919 is er een verbouwing, waarbij de winkel tijdelijk is gevestigd in Houtstraat 2.
Druilerige Burchtstraat in november, maar de lichtjes branden (november 2025)
De Burchtstraat is al eeuwenlang een van de belangrijkste straten van Nijmegen. Eeuwenlang was deze van belang doordat het de Burcht met de Grote Markt en Sint-Stevenskerk verbond. Eind 19e eeuw werd het een van de belangrijkste winkelstraten. Bezienswaardigheden zijn onder andere de Loden Lady, het Stadhuis en wederopbouwpanden.
Hoewel de eerst gevonden vermelding van de Burchstraat uit 1370 stamt, bestaat deze al langer. Deze weg verbond de burcht -vandaar de naam- het Valkhof met de Grote Markt en de Sint-Stevenskerk. Voor de oorlog bestond deze straat uit 2 delen: de Korte Burchtstraat, die liep van de Grote Markt tot de Lange Nieuwstraat (bij het stadhuis). Deze straat was 10,5 meter breed. En een deel van de Lange Nieuwstraat tot het Valkhof, de Lange Nieuwstraat, 15 meter breed.
Daarbij wordt de Burchtstraat als grens gezien tussen de Benedenstad en het huidige centrum.
Vanaf 1880 ontwikkelde de straat zich als een van de belangrijkste winkelstraten. Ook tegenwoordig behoort het tot de hoofdlooproute.
Belangrijkste bezienswaardigheden van de Burchtstraat
Burchtstraat 69-71 architect Van der Kemp
De Loden Lady
Historische panden, waarvan sommige tot de middeleeuwen terug gaan
Huis Gebroeders van Limburg
Het Stadhuis
Al mot ik krupe
Na-oorlogse winkels van Gerzon (nu We, Burchtstraat 3/3a/3b ) en de voormalige Peek & Cloppenburg (nu H&M, Burchtstraat 2)
De Blauwe Steen
Hieronder staan de inmiddels verschenen artikelen over de Burchtstraat weergegeven, maar eerst een korte historie waarin bovendien de bezienswaardigheden worden besproken.
Tijdens rioolwerkzaamheden in 2001 wordt een bijzonder vondst gedaan: een honderden jaren oud skelet van een vrouw in een grafkist van lood, wat een zeer kostbare metaalsoort was. Daarop kreeg de vrouw de naam Loden Lady.
Aan de Burchtstraat bevonden zich een aantal stadskastelen, het betreft personen die direct bij de burcht zijn betrokken. Een daarvan is Johan Moliart, landrentmeester, kanselier en kapelaan van Reinoud II. Hij woonde in wat nu de hele hoek van de Burchtstraat is, tegenover de Valkhof. In pannenkoekhuis ’t Hoogstraatje zijn balken aangetroffen uit de eerste helft van de 14e eeuw en daarnaast kelders die qua vorm, kloostermoppen en datering overeenkomen met die van Burchtstraat 61-65.
Burchtstraat 61-65: Maelwael en Gebroeders van Limburg
Het pand op de Burchtstraat 61-65 had bijzondere bewoners: de schilder Maelwael, maar vooral de Gebroeders van Limburg, van wie hij hun oom was. Een mooi artikel is te lezen is te lezen op site van het huis. Onder het pand zijn kelders gevonden, die dateren uit de middeleeuwen.
Middeleeuwse restanten
Burchtstraat 53: met de moderne gevel van het tegenwoordige Kruidvat is het wat moeilijker voor te stellen dat het pand middeleeuwse resten herbergt.
Er zijn meer middeleeuwse restanten, waarvoor vooral de laatste jaren meer aandacht is. De Gemeente Nijmegen heeft onderzoek laten doen welke gebouwen van bouwhistorisch belang zijn. Een goed voorbeeld daarvan is het gebouw van het Kruidvat hiernaast: weinigen zullen vanwege de naoorlogse gevel vermoeden dat hier resten van veel oudere datum aanwezig zijn. Het betreft dan ook vaak stukjes muur, kelders of funderingen.
Stadhuis
De Burchtstraat met Raadhuis. De Gemeenteraad (links) is op dit moment in vergadering vanwege de kraakactie van een pand tegenover het stadhuis. Rechts de voormalige Gerzon (We) en Peek en Cloppenburg (H & M) (22 februari 2024)
Bouw en eerste eeuwen van het stadhuis
In de 14e eeuw verhuisde het stadhuis van de Benedenstad naar de Burchtstraat. Het was een lang huis op de hoek van de Burchtstraat en de Lange Nieuwstraat. In 1554-1555 ontwierp stadsbouwmeester Herman van Herengrave door dit huis met 2 andere huizen uit de 14e eeuw samen te voegen. Daar voor bouwde hij een schepenzaal met een zaal daarboven. Hij bouwde het stadhuis in de zogenaamde “vroeg renaissancestijl”.
Het Stadhuis (na de restauratie door Pierre Cuypers Sr. in 1880-1882) met op de hoek het Mariabeeld met baldakijn, gemaakt in 1881 door Edouard Colinet en daarnaast de i.o.v. Pierre Cuypers in 1882 vervaardigde 8 Keizerbeelden (Traianus, Karel de Grote, Frederik Barbarossa, Willem II, Karel IV en Karel V en (boven de ingang) Julius Caesar en Julius Civilus, 1910-1930 (GN682 RAN)
In de Schepen- of Trêveszaal werd de Vrede van Nijmegen getekend, een reeks vredesverdragen die tussen augustus 1678 en oktober 1679 werden getekend om einde te maken aan de Hollandse Oorlog en de Schoonse Oorlog. De Hollandse oorlog is in Nederland het meest bekend, omdat dit de oorlog was tussen Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Frankrijk.
Het Raadsel van Nijmegen in de Schepenzaal. Schilderij van Pouwels van Schoten uit 1619 (Open Monumentendag 10-9-2024)
Tussen 1879 en 1882 restaureerde architect Pierre Cuypers het stadhuis. Daarbij werd het uitgebreid met een vleugel aan de westzijde, in dezelfde stijl als het oude stadhuis. Hij liet tevens kopieën maken van de renaissance beelden aan de gevel.
Oorlog: het stadhuis in brand
In de Tweede Oorlog raakte het stadhuis zwaar beschadigd. Allereerst door het bombardement van februari 1944. Vervolgens staken de Duitsers het stadhuis in brand tijdens Market Garden in september 1944. De voor- en zijgevels bleven gedeeltelijk gespaard.
Restauratie door architect Deur
In 1947-1953 vond de restauratie plaats naar ontwerp van ingenieur J.G. Deur. Hij was bij meerdere restauraties en herbouwprojecten betrokken. De westelijke vleugel van Cuypers werd vervangen door een moderne vleugel. Bovendien kreeg het stadhuis een toren, met een ui-vormige bekroning. Door houtgebrek werden de spanten van beton gemaakt. Tevens kwamen er in 1953 nieuwgemaakte replica’s van de beelden aan de voorgevel.
Traliewerk en Luik om gestraften ten toon te stellen, Raadhuis (Open Monumentendag 2024)
Luiken voorgevel, op oude wijze gemaakt (Open Monumentendag 2024)
Naast de beelden zorgde ir Deur er ook voor dat de luiken aan de voorgevel op de oude manier werden gemaakt.
Het grote luik diende om gestraften ten toon te stellen. (Bron: rondleiding Open Monumentendag 2024)
De feitelijke hoofdingang van het stadhuis ligt in de Korte Nieuwstraat.
Toren Stadhuis
De toren van het Stadhuis, maart 1955 (Commissariaat van Politie Nijmegen Afd. Fotografie via F15630 RAN CC0)
“Het bovenste gedeelte van de bakstenen toren is achthoekig en wordt bekroond door een uivormige spits. Pal onder dit achthoekige deel is een oud, gotisch fries aangebracht van de in de Tweede Wereldoorlog vernietigde en afgebroken Dominicuskerk uit de Broerstraat. De herbouw van het stadhuis vond plaats onder supervisie van ingenieur G.Deur.” (Bijschrift F93268 RAN)
Toegangspoort
Bordes Stadhuis (mei 2024)
De oorspronkelijke toegangspoort is gemaakt door de beeldhouwer Cornelis Sass, afkomstig uit Utrecht. “De toegangspoort is met zijn triomfboog- en zuilmotieven classicistisch te noemen.” (Kunst op Straat). In de bovenhoeken zijn een mannen- en vrouwenportret aangebracht, waarvan niet bekend is wie zij voorstellen. Boven de poort staat een Latijnse tekst, vertaald: “’’Let wel op hetgeen gij doet, want niet op last van mensen spreekt gij recht, maar in naam van Jahweh. Hij is bij U wanneer gij recht spreekt. Hebt dus een heilig ontzag voor Jahweh, en gaat eerlijk te werk, want bij Jahweh onze God bestaat geen onrecht, geen partijdigheid en geen omkoperij.’” (KoS). Oorspronkelijk waren de beeldhouwwerken beschilderd.
De toegangspoort is grotendeels authentiek en vervaardigd door Gaert van Dulcken in 1554. Bovenaan zijn 2 kraanvogels te zien. Van Dulcken (ook: Gaert Koitenbrouwer) maakte het schepengestoelte in het Raadhuis, de archiefkast en de “snijwerk en spreuken versierde kap van den schoorsteen in de tegenwoordige secretarie” (Van Schevichaven).
Uit stadsrekening blijkt, dat Sass 4 maanden in Nijmegen (van half maart tot half juli 1554) aanwezig was op de bouwplaats. Aangezien hij in die tijd nooit alle gevelbeelden heeft kunnen maken, wordt ervan uitgegaan dat de beelden al voor een groot deel elders gemaakt waren en hij de beelden in deze periode alleen plaatste en alleen de laatste hand legde op de beelden.
Boven de genoemde tekst staat het stadswapen en de keizerskroon, gedragen door 2 Gelderse leeuwen. Aan beide zijden staat een keizerbeeld, waarschijnlijk Julius Caesar en Julius Civilis.
Bij de restauratie van Pierre Cuypers in 1880-1882 was de toegangspoort bijgwerkt. Rond 1938 verving ir. J.G. Deur hem door een kopie; Kunst op Straat noemt dat de keizerbeelden na de Tweede Wereldoorlog zijn vervangen door kopieën van Albert Termote; het is mij nog niet bekend of het ook deze 2 beelden betreft.
Rechts ligt de zogenaamde Gedeputeerdenpoort: deze gaf vroeger toegang tot de vergaderruimte van de Gedeputeerden van Gelderland. Deze is gemaakt in 1663 in een classisistische stijl (wikipedia).
Loop door de Gedeputeerdenpoort even naar binnen: hier vindt je muurtekens die vanaf de 19e eeuw zijn verzameld en hier ingemetseld.
Wikipedia (tevens bron van bovenstaand artikel) en Noviomagus (met veel foto’s besteden al uitgebreid aandacht aan dit gebouw. Daarom wordt verder naar deze sites verwezen.
De Burchtsstraat was lange tijd in gebruik als woonstraat voor rijke Nijmegenaren. Vanaf 1880 verandert dit en wordt steeds meer een winkelstraat.
Burchtstraat 57 / Stockumstraat 10
Bouwjaar: ca. 1890
Burchtstraat 57 (april 2025)
Een mooi voorbeeld is bijvoorbeeld het winkelpand met bovenwoning Burchtstraat 75, een gemeentelijk monument. Formele tekst van het besluit tot aanwijzing: “ “Bakstenen pand met gestucte banden van drie bouwlagen, waarvan de onderste gevormd wordt door een houten winkelpui. De pui bestaat uit een vlakke boog tussen twee geornamenteerde pilasters. De etages hebben elk twee vensters waarvan die op de eerste etage boogvormig zijn terwijl die op de tweede etage sterk getoogd zijn. Brede kroonlijst met goot op consoles. Plat dak met leien schilddak aan de straatzijde waarin een zeer brede gemetselde topgevel is opgenomen, trapvormig met natuurstenen platen en een smeedijzeren anker.” “Uitzonderlijk gaaf bewaard gebleven voorbeeld van winkelbouw, met name ook van belang vanwege het behoud van de oorspronkelijke pui.”
Burchtstraat 47
1885
Burchtstraat 47 (april 2025)
Modemagazijn De Centrale
Vanuit de Nieuwstraat naar de Eiermarkt (nog zichtbaar), zicht op de panden van Modemagazijn De Centrale, lunchroom van H.J. Jacobs, café-restaurant Old Dutch en Albert Heijn, 1953 (GN1786 RAN)
Op bovenstaande foto staat het pand in 1953 weergegeven: let bijvoorbeeld op dat op dat moment nog niet helemaal is wit geschilderd. Dan bevindt Modemagazijn De Centrale zich sinds 1939 in dit pand:
“Modemagazijn De Centrale
Het Modemagazijn De Centrale heeft deze week zijn zaak verplaatst van Broerstraat 43 naar Lange Burchtstraat 15, naast Eiermarkt.
Als men er de nieuwe zaak binnentreedt, vindt men een modern interieur in warm mahonie-tint.
Men bewondert er een keur-collectie handschoenen, sjaals, corsages, zakdoeken enz.
Eenig is hier ter stede het Modemagazijn De Centrale in het maken van leerhoedjes, kapjes, corsages, ceintuurs en alle garneering voor japonnen. Het combineeren in kleuren van verschillende leersoorten is iets heel bijzonders en fraai. Bekijkt men de artikelen dan ziet men dat de kleuren op een buitengewone manier en op smaakvolle wijze zijn verwerkt.
Het is de moeite waard om hier een kijkje te gaan nemen.
Het Modemagazijn de Centrale is de zaak voor dames met smaak.” (De Gelderlander 10/3/1939). In ieder geval komt de Centrale nog voor in het Adresboek 1955.
Zie ook de foto KN12855-24 uit 1986, wanneer op dat moment dames modezaak Fooks hier haar winkel heeft.
Gemeentelijk Monument
Burchtstraat 47 is vanaf 1988 een Gemeentelijk Monument. Met als tekst bij aanwijzing:
“Hoog smal, geheel gepleisterd pand van drie bouwlagen met schilddak. De pui is tot op grote hoogte afgevlakt en gemoderniseerd. De oorspronkelijke vormen zijn daarboven echter nog wel aanwezig. De smalle gevel is in drieën gedeeld door twee smalle verdiepte vakken links en rechts, waarin op de eerste etage hoge smalle vensters zijn aangebracht, met een schelpvormige stucbekroning. Op de tweede etage zijn de vakken blind. Het middengedeelte van de eerste etage wordt ingenomen door een vrij brede houten erker met afgeronde hoeken; daarboven bevindt zich een terugliggend balkon waarvan de gezwenkte bovendorpel van de deuren de kozijnvorm van het erkervenster herhaalt. Boven de gootlijst in het midden van de gevel een rijk met reliëf versierde dakkapel met oculusvenster. … Ondanks de verbouwde pui en de beschildering van de bovengevel nog een zeer karakteristiek voorbeeld van rijke bebouwing van een der hoofdstraten in het zich ontwikkelende Nijmegen. Als specimen van neobarokke ornamentatie in deze stad tamelijk zeldzaam.”
Oorlog en wederopbouw
Een van de opvallende kenmerken van de Burchtstraat is hoe breed deze straat is. Bij de wederopbouw werd de Korte- en Lange Burchtstraat samengevoegd en verbreed: de verkeersplannen waren gericht op het bezoek van het centrum met de auto. De auto’s zijn inmiddels verdwenen en sinds juli 2019 rijden er ook geen bussen meer door deze straat.
Daarnaast is de afwisseling van voor- en naoorlogse gebouwen opvallend. De Burchtstraat is dan ook een van de straten die zwaar is getroffen in de Tweede Wereldoorlog: het bombardement van 22 februari 1944 en tijdens de gevechten rond Market Garden in september 1944. Naast slachtoffers, leverde dat veel verwoeste panden op. Dat betekende bijvoorbeeld ook, dat een aantal winkeliers tot 2 keer toe hun winkel kwijtraakten.
Ook in de naoorlogse bouw is nog een onderscheid te onderkennen: aan de zuidkant, in de buurt van het stadhuis, kwamen een aantal grote, prestigieuze projecten. Een aantal panden, de voormalige Gerzon (nu, in mei 2024 de We) en Peek & Cloppenburg (nu, in mei 2024 de H & M) worden tegenwoordig gezien als hoogtepunten in de wederopbouw van Nijmegen.
Panden gelegen tegenover het Stadhuis in de Burchtstraat, van rechts naar links; Hunkemöller Lexis, de Apotheek Bijleveld en Modezaak Gerzon en geheel links Peek & Cloppenburg , gezien in de richting van de Grote Markt, 1955-1956 (GN3711 RAN)
Aan de kant van het stadhuis zijn de panden aanvankelijk wat kleiner, met veelal Nijmeegse architecten als ontwerper. Richting het Valkhof zijn echter weer wat grotere projecten te vinden.
Tijssen architecten Blanksma en Ijsebrands
Bestektek. v.h. bouwen van winkelpand met twee bovenwoningen a/d Lange Burchtstr. Te Nijmegen t.n.v. dhr. G.J. Derksten, Architecten Bureau: C. Blanksma-C.J. IJsebrands Guyotstraat 2, tekenaar: Bruyns, datum tekening: december 1953 (D12.418134)
Detail portiek: Bestektek. v.h. bouwen van winkelpand met twee bovenwoningen a/d Lange Burchtstr. Te Nijmegen t.n.v. dhr. G.J. Derksten, Architecten Bureau: C. Blanksma-C.J. IJsebrands Guyotstraat 2, tekenaar: Bruyns, datum tekening: december 1953 (D12.418134)
De voorkant bestaat uit een portiek in het midden en daarnaast twee grote etalage ruimtes. Achter de linker etalage bevindt zich de opgang naar de bovenwoning. Opvallend is dat zich aan het einde van het portiek naast de ingang nog een kleine etalage ruimte bevindt.
De hele benedenverdieping bestaat vrijwel uit de winkel. Aan de achterkant bevindt zich nog een kantoor, een trap, de w.c, en een kamer.
“De heer J.G. Tijssen opende in de Burchtstraat ’n nieuwe zaak
De zevenjarige Willy Tijssen en haar zusje, de vijfjarige Betty, beiden gekleed in een lichtblauw feestjurkje, hielden Vrijdagmiddag om half drie samen een zilveren serveerblad vast. Op deze schaal lagen een schaar en een sleutel. De ceremoniemeester nodigde de ere-gast van de middag uit zich van deze voorwerpen te bedienen. En deze, wethouder Duives, knipte toen met de schaar het traditionele (blauwe) lint door en stak vervolgens de sleutel in het slot van de glaspanelen deur, die toegang gaf tot de nieuwe herenkleding- en modeartikelenzaak Tijssen aan de Bloemerstraat 30-32.
De wethouder sprak na de door hem verrichte opening van het nieuwe winkelpand de eigenaar, de heer J.G. Tijssen, mede namens B. en W. op hartelijke wijze toe. Na hem nam het woord de heer Gerritzen van het aannemersbedrijf Gerritzen en Zn., dat de bouw voor zijn rekening had genomen. Op kernachtige wijze drukte de heer C.J. Ijsebrands, architect (Op 28-3 volgt er een rectificatie, dat het het Architectenbureau Blanksma-Ijsbebrands betreft (Nijmeegsch dagblad 28-03-1955)), zich uit toen hij de heer Tijssen, die met zijn echtgenote, zijn zoon en zijn vier dochters temidden der aanwezige gasten stond, “een kapitein van een schip” noemde, dat zojuist te water was gelaten en dat verder zijn koers wel zou vinden. De heer IJsebrands heeft niet alleen de architectuur voor zijn rekening genomen, ook persoonlijk heeft de heer Tijssen veel steun van hem mogen ondervinden.
De trotse eigenaar van Nijmegens niieuwste winkelpand begon in 1947 in de Van Welderenstraat een eigen zaak. De eerste steen van zijn momentele bezit werd in Maart 1954 gelegd. De receptie werd door velen bezocht.
Het interieur is niet enkel aantrekkelijk doordat Flora er bezit van genomen heeft; de zakelijke aanblik op zichzelf is mede door de moderne architectuur prettig aandoend voor het oog.” Nijmeegsch dagblad, 26-3-1955)
Ook Burchtstraat 8 is een eerder ontwerp -uit 1950- van Blanksma en IJsebrands, met een veel traditioneler ontwerp dan bijvoorbeeld het pand van Tijssen op Burchtstraat 30.
Burchtstraat 8
Bestektekening voor de bouw van een woon en winkelhuis aan de Korte Burgstraat te Nijmegen voor rekening van de Heer J.H. v Hezewijk, Malden, architecten C. Blanksma en C.J. Ijsebrands, datum tekening 23-13-1949 (D12.410297)
Aanleg Marikenstraat
Burchtstraat voor de komst van Marikenstraat, 31/5/1995 (Ger Loeffen via F37672 RAN CCBYSA)
Een belangrijke ontwikkeling voor het aanzicht van de Burchtstraat is de aanleg van de Marikenstraat. Op de bovenstaande foto zijn de panden te zien, die voor deze aanleg rond 1999 zijn gesloopt: de Scapino tot en met Geeraerdts (het pand waar de 2 fietsers langs rijden).
Het oorspronkelijke bijschrift van F37672: “Ondernemers en bewoners zijn woedend over de voorgenomen afbraak van vijf winkelpanden en twaalf woningen ten behoeve van het nieuwe winkelgebied Mariënburg. Kern van het plan ‘Centrum-2000’ is de nieuwe winkelpassage, die van de Burchtstraat naar de Ziekerstraat gaat lopen. In het oorspronkelijke plan zou alleen de voormalige Scala-bioscoop, nu Scapino winkel, worden afgebroken.”
Scapino zelf gaat naar een noodwinkel op Plein 1944 (F25200 RAN) en zal als hoekpand met de Marikenstraat terugkeren, waar het sindsdien zit.
Blauwe Steen
De Blauwe Steen (januari 2020)
Zie hiervoor het uitgebreide artikel op Huis van de Nijmeegse Geschiedenis
Al mot ik krupe, beeld van Toon Heijmans
Al mot ik krupe beeld Burchtstraat (juli 2023)
“Al mot ik krupe” is een beeld van Toon Heijmans. Het was een geschenk van het Prinsenconvent aan de stad Nijmegen ter ere van haar 2000-jarig bestaan. Het kunstwerk beeldt de eerste regels van “Al mot ik krupe” uit, een lied van Groadus van Nimwegen, waarin hij de Stevenstoren bezingt:
“Al moet ik krupe
Op blote voeten goan
ik wil nog een keer
Sint Steven heuren sloan”
Toon Heijmans
Antonius Arnoldus Maria Heijmans (Nijmegen 19 october 1926 – Nijmegen 27 mei 2018) was een leraar en kunstenaar
Ad Lansink schreef op zijn site een biografie naar aanleiding van diens overlijden.
Momenteel (mei 2024) worden er gepland gemaakt om de Burchtstraat groener en mooier te maken. Het maakt onderdeel uit van een plan om de gehele route van Trajanusplein tot en met Burchtstraat aantrekkelijker te maken.
Voor een deel om de Burchtstraat mooier te maken: zoals gezegd is de Burchtstraat érg breed, wat des te meer opvalt nu het verkeer weg is. En daarbij schept het ontbreken van verkeer mogelijkheden om de straat attractiever te maken. En daarnaast komt de wens van vergroening voort vanuit het oogpunt van klimaatsverandering en de gevolgen daarvan: de Burchtstraat is een stenige omgeving, waarbij warmte langer wordt vastgehouden en neerslag minder makkelijk kan wegstromen.
Wonen in Nijmegen 