Hotel Metropole in de Bisschop Hamerstraat ten tijde van de 40e Vierdaagse, Bisschop Hamerstraat 14, 22/7/1956 (J. v. Doorn via F41338 RAN CCBYSA Auteursrechthouder KNBLO-NL)
In juli 1956 vindt de opening plaats van het nieuwe hotel-café-restaurant Métropole aan de Bisschop Hamerstraat. De architect is G.D. Jansen, van het Bouwbureau van de brouwerij “De drie Hoefijzers” uit Breda.
Vooraf: de in de oorlog verwoeste de Meet
Panden aan de zuidzijde van de Lange Burchtstraat met o.a. Hotel Metropole, 1939 (ir. J.G. Deur via F12991 RAN CCBYSA)
Métropole was in 1900 geopend in de Lange Burchtstraat en werd in 1944 verwoest. Daarna moest men zich 10 jaar “behelpen”: eerst werd het bedrijf voortgezet in de eigen huiskamer, later in een noodrestaurant aan het Keizer Karelplein dat de bijnaam “Wachtkamer” kreeg. Wel bleven een aantal vaste klanten trouw, die dan ook door Meijboom worden bedankt: in het bijzonder majoor Breunese (die namens de N.B. v. L.O. – Nederlandse Bond van Leger Officieren ook een toespraak hield) en zijn staf, het curatorium van de Radbouduniversiteit en de studenten.
Deze staat op de plaats van het vroegere gebouw van Smarius, waarin Vroom en Dreesmann na de Tweede Wereldoorlog haar tijdelijke winkel had.
Het hotel heeft een bed voor 20 gasten; op de hoek van de Bisschop Hamerstraat en het Keizer Karelplein is er een café met een aangrenzend restaurant. Het terras bevindt zich aan de kant van het Keizer Karelplein, waar bovendien de toegang tot de bierkelder is. Boven het restaurant is er een zaal voor feesten en vergaderingen.
Voor de Vierdaagse klaar
De bouw was in februari begonnen. Er werd snel gebouwd, met als doel om voor de Vierdaagse het bouwwerk gereed te hebben. “Het resultaat is zeer bevredigend, niet alleen voor de heer Jac. Meijboom, die zich nu over een definitief home mag verheugen, maar voor heel Nijmegen waarmee de “Meet” al sinds generaties was samengroeid.
Bij de opening noemt burgemeester Hustinx dat hij verheugd is dat met deze herbouw tegemoet wordt gekomen aan het tekort van hotelkamers in de stad. Hij hoopt dat er steeds meer congressen zullen worden gehouden. En hij verwacht dat ook door de groei van de industrie en de universiteit de vraag naar hotelruimte zal toenemen.
Jansen-Hendriks: De westzijde van deze straat gezien vanaf de hoek met Plein 1944. Gezien in de richting van de Bisschop Hamerstraat, 1957 (Foto Grijpink via F19687 RAN CCBYSA Auteursrechthouder N. Grijpink)
In 1952 opent de levensmiddelenwinkel Jansen-Hendriks op de hoek van Plein 1944 en de Molenstraat. De oversteek van de eerste verdieping vormt een soort galerij, een entree naar Plein 1944.
“Jansen-Hendriks heropend
Het levensmiddelenbedrijf Jansen-Hendriks heeft heden haar nieuwe pand voor het publiek opengesteld. Op de hoek van de Molenstraat en Plein 1944, op de plaats waar in 1944 de zaak een prooi van de vlammen werd, is een nieuw pand gebouwd door de architect Ockhuijsen en de aannemers Berntsen en Braam. Weliswaar is het interieur nog niet geheel gereed, doch voor de heer Jansen werd het hoog tijd om toch eindelijk weer op de oude plaats de verkoop ter hand te nemen (het bedrijf, voorheen P. Hendriks, was daar sinds 1936 gevestigd, voordien aan de Zeigelbaan). Immers, het valt niet mee zich jarenlang onder een vreemd dak (hoek Molenstraat-Van Welderenstraat) te moeten behelpen. Weliswaar heerste er geen noodtoestand, doch het valt niet te vergelijken met de prachtige ruimte welke in het herbouwde pand werd herschapen.
Met de heropening is ook een nieuwe geest in het bedrijf gevaren. Voor een groot gedeelte zal de verkoop n.l. op de zogenaamde zelfbediening gericht zijn, zodat de klanten zelf kunnen uitzoeken. Van de bouwtrant valt de veroverstekende eerste verdieping op, welke aan de zijde van Plein 1944 een soort galerij vormt. Dit was men verplicht te bouwen, daar de gemeente het zo als afsluiting van Plein 1944 had geprojecteerd.
De zelfbedieningswinkel van de firma Jansen-Hendriks op de hoek met de Molenstraat, Plein 1944 1,1952 (Fotopersbureau Gelderland via GN42705 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Het kostte vanmorgen wel enige moeite om de deur van het nieuwe pand open te krijgen. Wethouder Beukema, die namens het gemeentebestuur zijn felicitaties overbracht, noemde de moeilijkheden met de geklemde deur symbolisch gezien de grote problemen, die de heer en mevrouw Jansen-Hendriks hadden te overwinnen bij de herbouw van hun pand. Dit ogenblik moet dan ook een grote voldoening zijn, aldus de wethouder, die tevens zijn grote bewondering uitte voor de energieke wijze waarop de oude zaak van P. Hendriks in 75 jaar tijd tot grote bloei werd gebracht.
Namens het gezamenlijk personeel, alsmede namens fabrikanten, leveranciers en zakenvrienden werden fraaie geschenken aangeboden.
Feestelijke bijeenkomst t.g.v. de opening van de zelfbedieningswinkel van de firma Jansen-Hendriks op de hoek met de Molenstraat, Plein 1944 1, 1952 (Fotopersbureau Gelderland via GN42711 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Twee kerstvrouwtjes spraken hun goede wensen in dichtvorm uit, evenals de gebroeders Jansen, die tenauwernood boven de toonbank uitsteken. In zijn dankwoord richtte de heer Jansen zich tot de vele medewerkers, die dag en nacht bezig zijn geweest het pand voor de opening in gereedheid te brengen.” (Nijmeegsch dagblad, 18-12-1952)
Let daarbij ook eens op hoe de vier panden op de kruising van Molenstraat, Ziekerstraat, Broerstraat en Plein 1944 een eenheid vormen.
De kruising Molenstraat , Plein 1944 , Broerstraat en Ziekerstraat (met rechts de Gebrs. Voss , in het midden Drogisterij Nickel en links de zelfbedieningswinkel van Jansen-Hendriks), 1954 (Foto Grijpink via F46491 RAN CC-BY-SA)
Vanuit de Stockumstraat door de Burchtstraat naar de Grote Markt, links het Stadhuis, en op de achtergrond de Toren van de St. Stevenskerk. Uiterst links de chocolaterie van Bensdorp en de schoenwinkel van Bally (van Peperzak), 1955 (GN4155 RAN)
In 1930 verplaatst A. Peperzak zijn bekende schoenenzaak naar de Burchtstraat. In 1944 wordt deze zaak verwoest. Daarna betrok Peperzak een noodwinkel in de Bisschop Hamerstraat, om in 1955 weer te heropenen in de Burchtstraat.
1930: Verplaatsing naar de Burchtstraat, architect Reynen
Gezien in de richting van de Grote Markt. Links het Kerkegasje; daarnaast op Korte Burchtstraat 10 de schoenenzaak Bally van Peperzak, 1939 (ir. J.G. Deur via F15376 RAN CCBYSA)
“Schoenenmagazijn A. Peperzak: de nieuwe zaak in de Burchtstraat
Het schoenenmagazijn van de firma A. Peperzak, jaren achtereen gevestigd in de Broerstraat No. 11, is thans verplaatst naar Korte Burchtstraat No. 10, in het pand waarin eerst een zaak in damesconfectie gevestigd was.
Vóór het oude pand aan zijn nieuwe bestemming kon beantwoorden, was een verbouwing noodzakelijk, welke door de N.V. Aannemersbedrijf v.h. L.G. Tiemstra en Zn. werd uitgevoerd, onder architectuur van den heer W.Th. Reyen Jr. Deze laatste heeft een mooi stuk arbeid verricht. Er is hier een moderne, stijlvolle gevel verrezen, strak van lijnen, een indruk makend van soberen eenvoud, doch daardoor juist voornaam. Hetzelfde is het geval met de talrijke bronzen vitrines.
Wat het inwendige van den winkel aangaat, hier treft onmiddellijk de groote overeenkomst met de oude zaak in de Broerstraat. Zeker, de winkelruimte en de afdeeling tot het passen van schoeisel, zijn enkele malen grooter geworden, doch het intérieur dat karakteristiek was voor den ouden winkle is vrijwel hetzelfde gebleven. Tot zelfs de talrijke zetels met hun fraaie lederen bekleeding vindt men hier terug; lederen bekleeding ook is toegepast tot zelfs voor het overtrekken van het houtwerk in de verschillende schappen. Een modern behang, met sprekende kleuren, brengt in het intérieur, dat overigens in gedempte tinten gehuld is, een vroolijke noot.
Zooals men weet heeft de firma Peperzak naast die van veel ander schoenwerk, den verkoop van de bekende “Bally”-schoenen, producten van een wereldfirma, die hier wel geen aanbeveling zullen behoeven. Tevens heeft de firma de vertegenwoordiging van een ander merk, “Succes” genaamd, dat lager is in prijs dan het Bally-schoeisel doch dat eveneens uitstekende kwaliteiten bezit. Hiervan worden echter alleen heeren-schoenen ten verkoop gehouden.
Dan mag wel eens de aandacht gevestigd worden op de vele luxe-leersoorten, waaronder zeer kostbare, welke hier in voorraad worden gehouden. In de rechterzij-vitrine vindt men een keur-collectie ervan tentoongesteld, die wel de onverdeelde bewondering der dames wekken zal.
Vermelden wij tenslotte nog dat de afdeling maatschoenwerk een belangrijke uitbreiding heeft ondergaan.
Het behoeft geen twijfel te leiden of de firma Peperzak heeft met de overplaatsing van haar zaak een goede ruil gedaan; zij is thans ruimer en beter gehuisvest dan vroeger het geval was. Een verbetering die ook door de trouwe cliëntèle wel op prijs zal worden gesteld.
De firma zij in haar nieuwe zaak veel succes toegewenscht.” (PGNC 19/6/1930)
Jaren 40: Verwoesting en noodwinkel
Advertentie opening Peperzak in noodwinkel Bisschop Hamerstraat (De Gelderlander 17-8-1946)
In augustus 1946 heropent Peperzak in een van de noodwinkels op de Bisschop Hamerstraat. De officiële opening van dit “nieuwe winkelcentrum” is op 4-10-1946 (De Gelderlander 2/10/1946)
1955: Nieuwbouw Burchtstraat
“Zoetjesaan komt ook de Burchtstraat op toeren: “Bally op de hoek van de Nieuwstraat naast stadhuis
Het heeft even geduurd eer de bouwnijverheid op dreef kwam in de kale vlakte aan de zuidelijke kant van de Burchtstraat. Maar nu eenmaal enkele oude bekenden hun gevels weer hebben opgetrokken, fraaier en imposanter dan weleer, nu volgen de anderen snel. Wie op dit ogenblik de panden in aanbouw aan de Burchtstraat telt, komt met ons tot de ontdekking dat 1955, het opbouwjaar van Nijmegen, de Burchtstraat in oude glorie zal aantreffen.
Een hoekpand heeft altijd iets eer betekenis voor het aanzien van de stad als een pand in de rij. Zeker als zo’n hoekpand tegenover het stadhuis ligt en zeer zeker als dit stadhuis zo fraai is als het onze! Het is de vanouds bekende firma Ant. Peperzak, die op de hoek van de Nieuwstraat-Burchtstraat een fraai pand heeft betrokken, een sober pand voor wat de uiterlijke vorm betreft, maar een pand met een verfijnd artistiek interieur, passend bij het betere schoeisel, dat er verkocht wordt onder de naam “Bally”. De winkelruimte doet veeleer aan een salon denken, als men let op de stijlvolle betimmeringen, de vloerbedekking, de verlichting en het schilderwerk. Het was het architectenbureau Hermsen en ten Velde (voorheen Kuiper) dat opdracht kreeg dit winkelpand te bouwen. Geen eenvoudige opdracht omdat rekening moest worden gehouden met de nagenoeg aangrenzende oude gevel van het stadhuis. Men heeft een compromis gevonden, dat zoal niet boeit, dan toch voldoet. Aannemersbedrijf van de Pas uit Oss realiseerde een en ander en de heer Peperzak toonde zich over het gepresteerde bijzonder tevreden. Die tevredenheid gold ook het feit van de heropening van deze meer dan een eeuw oude zaak. In ’44 grondig verwoest en sindsdien heeft men zich moeten behelpen in een noodwinkel aan de Bisschop Hamerstraat. Die ellende is nu voorbij en met de nabuur-wenschen, die wethouder Mr. J.J. de Haas gistermiddag bij de opening sprak ten aanzien van de groei en bloei van het oude bedrijf in het nieuwe pand kunnen wij ons volkomen verenigen.” (De Gelderlander 11/6/1954)
Vervolg
De ingang van het Stadhuis 6 september 1983 Burchtstraat (Ber van Haren via ZN34465 RAN CC0 Auteursrechthouder: Gemeente Nijmegen)
Er is nog niet uitgebreid onderzocht wat het vervolg is geweest. In ieder geval heeft Peperzak nog jarenlang haar winkel op de Burchtstraat. De laatst gevonden foto van Bally/Peperzak op Google Streetview is van juli 1918.
Een jaar later zit hier kledingzaak Het Rijk, welke hier nog steeds haar winkel heeft.
W.Th. Reynen ontwierp veel sociale huurwoningprojecten voor de Woningvereeniging Nijmegen. Daarnaast komen we hem regelmatig tegen als ontwerper van woon-winkelpanden…
Links de Kantoorboekhandel van G.C. Richelle (Kelfkensbos 22, geopend op 18 juni 1953), daarnaast de slagerij Fa. Joh. van Swelm van L.M.A. van Swelm (Kelfkensbos 21, geopend op 15 juli 1953) en rechts Hotel Cafe Restaurant De Roemer van H.P. Selbach (Kelfkensbos 19-20, hoek Hertogstraat. geopend op 27 januari 1955), 1955 (Commissariaat van Politie, afd. Fotografie via F17676 RAN CC0)
In 1955 herbouwt boekhandel Richelle op het Kelfkensbos. Het gebouw is een ontwerp van architect G.B. Treur.
“Kantoorboekhandel Richelle op Kelfkensbos herrezen
Onder grote belangstelling is Donderdagmiddag op het Kelfkensbos no. 22 geopend het herbouwde winkelpand van kantoorboekhandel en Drukkerij Richelle. Een al sinds 1884 bestaand bekend Nijmeegs bedrijf is zodoende na de verwoesting in oorlogsdagen op zijn definitieve bestemming gekomen.
De vader van de tegenwoordige eigenaar, de heer J. Richelle richtte de zaak in 1884 op in het pand Stikke Hezelstraat 5. In 1924 werd de drukkerij gesticht op het St. Stevenskerkhof. In 1926 werd de kantoorboekhandel met drukkerij verplaatst naar Stikke Hezelstraat 23, naar het pand waar voordien de fa. van Roggen haar zaak had. De ramp van 22 Februari 1944 richtte ook dit pand ten gronde. De heer J. Richelle bleef evenwel niet bij de pakken neerzitten en zette zijn zaak voort in het pand van Veneka in de van Berchenstraat. Op 17 Juni werd de zaak heropend in de Broerstraat. Het was evenwel van korte duur, want op 17 September ’44 werd dit pand door brandstichting verwoest. In het noodpand aan het Kelfkensbos 10 heropende Richelle zijn zaak op 6 juli 1946.
Uit deze gegevens spreekt tragiek en tegelijkertijd grote moed vanwege de ondernemingsgeest waarmede aan het noodlot werd weerstand geboden. Nu de definitieve herbouw is voltooid was er reden om de opening van het herbouwde pand feestelijk te doen geschieden. De heer J. Richelle kan hen, die zijn nieuwe zaak bezoeken met trots rondleiden. Het aannemersbedrijf Gebr. Dekkers uit Nijmegen heeft de plannen van de Nijmeegse architect, de heer Treur op zulk een voortreffelijke verwezenlijkt, dat dit nieuwe winkelpand een aanwinst voor Nijmegen betekent.
Onder grote belangstelling had de officiële opening van het nieuwe pand plaats. In een toespraakje getuigde de heer Richelle van zijn grote dankbaarheid jegens allen, die in het tot stand komen van deze herbouw hebben medegewerkt, in het bijzonder het gemeentebestuur, de herverkavelaar en de wederopbouwdienst. Wethouder Duives kreeg een bijzonder dankwoord en een persoonlijke pluim.
De uithoek heeft men deze plaats wel eens genoemd, zo zeide wethouder Duives, die deze hoek toch niet als een “uithoek” wilde zien gebrandmerkt. Twee nieuwe panden verderop zijn reeds in aanbouw en met het derde wordt binnenkort begonnen. Grote waardering had wethouder Duives voor het initiatief en doorzettingsvermogen van de heer Richelle, waardoor het tot stand komen van dit nieuwe en mooie zakenpand mogelijk is geworden; het eerste definitieve zakenpand op het Kelfkensbos. Het feit, dat aan deze zaak ook een drukkerij is verbonden, had voor spr. een bijzondere aantrekkelijkheid, omdat dit hem herinnert aan zijn jeugdjaren, toen ook hij met de zethaak op een drukkerij stond. Met de beste wensen namens het gemeentebestuur en ook van hem zelf tot zijn kegelvriend Richelle, besloot wethouder Duives zijn openingstoespraak. Tientallen fraaie bloemstukken gaven aan de opening een bijzonder feestelijk cachet.
Pastoor Hankx heeft voor de officiële opening het nieuwe pand ingezegend.” (De Gelderlander, 22-6-1953)
Ook Boekhandel Berkhout opent dan haar zaak; de opening staat onder het artikel van Richelle.
In ieder geval bestaat de winkel nog in 1967, zie foto ZN016 RAN
Ehren en een aantal andere bedrijven in de Gerard Noodtstraat, 25 mei 1984 (Ber van Haren via KN13387-18 RAN Auteursrechthouder Gemeente Nijmegen)
In 1952 heropent het loodgietersbedrijf Ehren op de Gerard Noodtstraat:
“Firma Fr Ehren heeft herbouwd
Weer een oorlogsslachtoffer zit vandaag tussen de bloemen en de gelukstelegrammen: de heer Fr. Ehren, die in 1944 in de 3e Walstraat zijn loodgietersbedrijf in vlammen op zag gaan, heeft in de Gerard Noodtstraat een pracht van een nieuw bedrijf gekregen. Daarin kan het twintig jaar oude, bij architecten en aannemers uitstekend bekend staande bedrijf zich verder ontplooien. Architect Hendriks maakte de plannen en aannemer W. Meijer realiseerde die. Een gelukkige samenwerking, die tot uitstekende resultaten leidde. Aan de straatzijde is een zeer fraaie showroom ingericht, geheel in eigen bedrijf en daarachter is de, door een brede deur met de straat verbonden ruime werkplaats. De nieuwste machines staan daar opgesteld en royale werktafels maken de arbeid tot een lust. Overigens, dat is bij Ehren altijd zo geweest, hetgeen bewezen wordt door het feit, dat een groot deel van het personeel reeds jaren lang bij de firma in bedrijf is. Onder het gebouw zijn grote voorraadkelders gebouwd en boven is een frisse moderne woning opgetrokken, waarin ook het kantoor is ondergebracht. Ons dunkt: de firma Ehren kan weer vooruit. Het moge een ononderbroken bloeiperiode zijn, die met ingebruikneming van het nieuwe pand is ingeluid.” (De Gelderlander 19/12/1952)
In ieder geval komt F.T. Ehren nog in het Adresboek 1971 voor op Gerard Noodtstraat 12.
Gerard Noodtstraat 12, augustus 2023 (Google Streetview)
Plan Herbouw Woonhuis met Werkplaats aan de Gerard Noodtstraat, Opdrachtgever: De Weled. Heer Ehren, Getekend: J. Busser, datum tekening 16-7-1951 (D12.413847)
Nieuwbouwpanden aan de westzijde van de Broerstraat, vanaf “het Witte Huis” (nr.: 32) in de richting van de Grote Markt. Tweede van links de Damesmodezaak Maison Schuyers (geopend op 24 november 1954); het pand van Vroom & Dreesmann is in aanbouw, Broerstraat, daarvoor het pand van Witteveen, 1954 (GN3866 RAN)
In 1954 opent firma N.V. Witteveen haar 6e winkel in Nijmegen, in de Broerstraat. Dan heeft ze huisnummer 16. De architect van het pand is G. van Veen.
Uit de advertentie voor haar opening blijken de andere zaken in Amsterdam, Utrecht, Eindhoven, Amersfoort en Maastricht (WéBé) te zitten (De Gelderlander 15/9/1954).
Zie ook de foto F15086 RAN uit 1955 en een foto van de etalage uit 1956 F55602 RAN.
M.J. Witteveen’s Modemagazijnen N.V.
De nieuwbouw van Witteveen is een onderdeel van de M.J. Witteveen’s Modemagazijnen N.V. (o.a. advertentie De Gelderlander 28/11/1955). Meindert Witteveen was in 1883 in Joure begonnen met zijn manufacturenzaak M.J. Witteveens Mode-magazijnen. Uiteindelijk waren de broers twee broers Gregorius Vincent en Theodorus Josephus Witteveen de firmanten van Firma M.J. Witteveens Modemagazijnen, totdat het bedrijf gesplitst werd. N.V. Kledingmagazijnen M.J. Witteveen had de zaken in Eindhoven en Amsterdam (en het ander bedrijf, N.V. Kledingmagazijnen Th.J. Witteveen, in Breda, Tilburg en Rotterdam).
N.V. Kledingmagazijnen M.J. Witteveen zou in de jaren 50 en 70 veel nieuwe zaken openen. In 1986 kocht E.H. de Waal Holdingmaatschappij b.v. het bedrijf, op dat moment M.J. Witteveen’s Modemagazijn B.V. geheten. Deze holding was al eigenaar van Hij, de winkels van Witteveen gingen daarom verder als Zij, met een “aanbod voor modebewuste vrouwen van 25 – 40 jaar”. (citaat en bron van deze paragraaf: wikipedia)
Bij de opening
“De N.V. Witteveen opende gisteren dames-confectiezaak in Broerstraat
In de Broerstraat, naast het in aanbouw zijnde pand van V. en D. heeft de N.V. Witteveen gistermiddag een nieuwe damesconfectiezaak- de zesde in het land- geopend. Deze gebeurtenis achtte ons gemeentebestuur van zulk een belang dat de wethouder van wederopbouw de heer M. Duives namens B. en W. officieel de opening verrichtte. Hij deed dit nadat hij door de president-directeur van de N.V. Witteveen, de heer G. V. Witteveen met vriendelijke woorden over de activiteit van ons stadsbestuur was ingeleid. De heer Witteveen wees op de formidabele vooruitgang welke de stad na de oorlogsverwoesting heeft gemaakt en op de grote ondernemingszin van de bewoners, die hierto hebben bijgedragen. Spr. zeide verheugd te zijn van zijn kant ook te mogen bijdragen door dit entree in Nijmegen, met een pand in de Broerstraat dat uitmunt door architectuur.
Het Modemagazijn van Witteveen, bij de opening van het nieuwe pand, Broerstraat 16, 1954 (GN3861 RAN)
Wethouder Duives bood hierna namens B. en W. gelukwensen aan en zeide verheugd te zijn dat de N.V. Witteveen met dit pand de Broerstraat, die zowel aesthetisch als commercieel de voornaamste winkelstraat van Nijmegen gaat worden, heeft verrijkt. Was van der Borg de eerste die in de Broerstraat herbouwde, -daarna is er zo voorspoedig gebouwd dat de Broerstraat ook het eerst, van de straten in de binnenstad verwoest, compleet zal zijn.
Binnen twintig à dertig jaar zal Nijmegen dertig- of veertigduizend inwoners zal de binnenstad uiteraard profijt hebben. De wethouder voorspelde Witteveen dan ook een goede toekomst in de Broerstraat. Hierna knipte hij het geel-zwarte lint door, dat voor de trap naar de eerste étage was gespannen. De aanwezigen, onder wie vele vertegenwoordigers van het stedelijk leven in al zijn verscheidenheid, konden daarop de inrichting van het pand, met zijn overzichtelijke verdeling in drie verkoopruimten: een op de begane grond, een beneden en een boven, bewonderen.
De heer G.V. Witteveen dankte nog eens extra architect G. van Veen, de aannemers v.d. Velden en Sleenhoff, en alle onderaannemers, waaronder Kuyt en Lagrilliere voor het interieur. De bouw van het pand is vorig jaar September begonnen en in een uiterst snel tempo voltooid. De fraaie gevel van het solide gebouwde winkelpand is een aanwinst voor onze stad.
De heer G.V. Witteveen heeft de leiding van de nieuwe zaak aan zijn zoon de heer Joop Witteveen overgedragen.” (De Gelderlander 16/9/1954)
Vervolg
Vanuit de Broerstraat in de richting van de Molenstraat; 25 mei 1981.
Winkelstraat met o.a. de V & D; snackbar de ‘Wimpy’; en modezaak Witteveen, 1981 (Ber van Haren via KN13356-18 RAN CC0 Auteursrechthouder: gemeente Nijmegen)
Er is nog niet volledig onderzocht wat het vervolg is geweest. In ieder geval kom Witteveen’s Modemagazijnen N.V. nog voor op Broerstraat 16 in het Adresboek 1971. Ook op de bovenstaande foto uit 1981 is Witteveen, naast de V & D, te zien.
Momenteel (maart 2025) zit H & M Man in de winkel; in ieder geval al in mei 2016 (Google Streetview).
(Toekomstige) verbouwing
In november 2024 vindt een melding plaats van “Melding voor het gedeeltelijk slopen van een bouwwerk op de locatie Broerstraat 16 te Nijmegen zaaknummer” (Gemeenteblad van Nijmegen). Waarschijnlijk heeft de melding te maken met het initiatief van Dornick B.V.: “Met dit initiatief dat voorziet in de toevoeging van woningen aan de locatie Broerstraat 16, wordt een eerste stap gezet in het omvormen van de Scheidemakershof naar een straatje met een mix aan functies. Nu is deze straat vooral een versteende expeditiestraat met een enkele woningopgang. Met de toevoeging van woningen en groen aan deze straat kan een mooi luw binnenstedelijk milieu gerealiseerd worden.
De ontwikkeling betreft het opdelen van bestaande verdiepingen in meerdere appartementen en het meerlaags optoppen van het bestaande gebouw. In totaal worden hier 13 nieuwe appartementen gerealiseerd.” (Mijn Wijkplan)
Rond oktober 2024 vindt de vergunningaanvraag plaats voor “Aanvraag vergunning voor het verlagen van een deel van de begane grondvloer en het verzwaren van de draagconstructie t.b.v. de toekomstige uitbreiding van de winkel op de locatie Broerstraat 16 te Nijmegen” (Planviewer)
Broerstraat 16, gebouwd voor Witteveen, dan H & M Man, juli 2019 (Google Streetview)
F. Brinke opent in 1939 zijn slagerij op de Broerstraat. Het zal er nog geen jaar staan: het wordt verwoest tijdens het bombardement van 1944. In 1954 vindt de heropening plaats in de nieuwbouw.
1939 Opening Brinke’s moderne vleeschwarenbedrijf
(De Gelderlander 17/5/1939)
“Brinke’s Moderne Vleeschbedrijf: Morgen vrij te bezichtigen
Morgenavond opent Brinke’s moderne vleeschwarenbedrijf haar deuren, om het publiek in de gelegenheid te stellen alle buitengewoon hygiënisch ingerichte afdeelingen te bezichtigen.
De directeur, de heer F. Brinke, heeft ons vooraf een kijkje vergund en leidde ons persoonlijk door zijn nieuwe zaak rond. Wat wij gezien hebben overtrof onze verwachtingen. Het is een tiptop hygiënische inrichting. Ook de architect, de heer H.J.M. van Embden uit Arnhem, verdient een woord van lof voor de wijze, waarop hij in dit bouwwerk doelmatigheid en stijl heeft vereenigd.
Het allereerst trekt in een kloeken gevel met de ingenieuze uitschuifbare luifel, de prachtig verlichte electrisch gekoelde etalage, de aandacht. Achter driedubbel glas, dat warmte, stof en bacteriën volkomen buitensluit, is een keur van het allerfijnste Hollandsche vlees geëtaleerd. De spiegelwanden geven het uitgestalde vleesch een weergaloozen aanblik. Direct bij het binnenkomen wordt het oog nòg meer verlustigd, daar langs beide vitrines van tien meter lengte zijn aangebracht. In één daarvan lokt een enorme keuze van verpakte aritkeln terwijl de andere vitrine geheel electrisch gekoeld wordt.
Een prachtige lange toonbank, waarop eenige cassa’s, geven den indruk, dat verscheidene klanten tegelijkertijd kunnen worden bediend.
Het plafond van glas en de heldere neonverlichting dragen er alle toe bij om het geheel een volmaakt hygiënisch aanzien te geven.
Achter in de winkelruimte is een modern kantoortje gebouwd, waarin we o.a. een postlift opmerkten.
Ook een welgevulde voorraadcel, natuurlijk electrisch gekoeld, troffen wij aan en een vleeschwarenlift naar de boven gelegen keukens.
Goede zorg voor het personeel blijkt uit een fraaie waschgelegenheid, garderobe, schaftlokaal enz.
Nu voerde onze tocht naar boven, naar Brinke’s fijnste vleeschwarenkeukens, waar de bekwame chef-kok met zijn staf van helpers de verrukkelijkste lekkernijen klaar toovert.
De allermodernste machines zijn opgesteld en ook hier valt weer de bijzondere hygiëne op. Overal tegels en glas. Er is een groot raam tusschen keuken en winkel, zoodat het publiek vrij in de keuken kan zien.
Een bijzonderheid vormt de installatie voor het rooken van vleeschwaren. De ruime rookcel wordt, volgens het allernieuwste systeem, automatisch op de juiste temperatuur en vochtigheidsgraad gehouden.
Wij vernamen, dat met 25 man personeel aangevangen wordt en dat in elke afdeeling goedgeschoolde krachten zijn geplaatst.
Zie de advertentie.” (De Gelderlander 17/5/1939)
Het pand zal er nog geen jaar staan: het wordt verwoest tijdens het bombardement van februari 1944.
1954 Heropening
Gezicht op de oostzijde van de Broerstraat met de winkelpanden van o.a. (v.r.n.l.) Slagerij Brinke (op de hoek met het Kerkegasje), Parfumerie Au Printemps, Schoenenzaak Gebrs. Raemakers, Herenmodezaak Oostvogel en de bouw van de panden van Jamin en Schoenenzaak BATA ; bovenaan het nieuwbouwpand van de Herenmodezaak Van Dijk & Witte (Burchtstraat 2, geopend op 21 september 1955), 1955 (GN3877 RAN)
De Molenstraat , gezien in zuidelijke richting , met links ’t Jaegerhuis Damesmode en daarnaast de (oude) Petrus Canisiuskerk , de pastorie en het Oud Burger Gasthuis, 1934-1944 -afgaande op de verbouwing is de foto van na 1940 (GN5431 RAN)
Rond 1932 heeft W. Scholte-Derks de winkel van H. Brunninkhuis op de Molenstraat 23 overgenomen. Een van haar specialiteiten is het Jaeger ondergoed. Een verbouwing van ’t Jaegerhuis volgt in 1940, waarvan Okhuysen de architect was. Nadat de winkel tijdens het bombardement was verwoest, volgt uiteindelijk in 1952 de herbouw aan de Broerstraat. Ook hier leverde Okhuysen het ontwerp.
Vooraf
’t Jaegerhuis Damesmode van Scholten-Derks naast de Petrus Canisiuskerk (rechts), 1934-1944 – afgaande op F15295 is deze foto voor de verbouwing van 1940 genomen (GN5358 RAN)
In PGNC 20/9/1929 is nog een advertentie van Brunninhuis zelf gevonden, waarin ook met Jaeger ondergoed wordt geadverteerd. Jaeger is een soort gebreid, wollen ondergoed.
Brunninkhuis zat vanaf 1912 op dit adres. Lees hier hier artikel over de opening en de verbouwing door van den Boogaard:
In ieder geval komt de naam ’t Jaegerhuis voor in een advertentie in De Gelderlander 21/10/1933 voor (als afgiftepunt voor stomerij/ververij “Het Firmament”).
De Molenstraat , gezien in zuidelijke richting , met links ’t Jaegerhuis Damesmode en daarnaast de (oude) Petrus Canisiuskerk , de pastorie en het Oud Burger Gasthuis, 1934-1944 -afgaande op de verbouwing is de foto van na 1940 (GN5431 RAN)
“Het Jaegerhuis: Ingrijpende moderniseering
De firma W. Scholte-Derks, die bovengenoemde zaak in tricotages sinds jaren gevestigd heeft aan de Molenstraat 23, naast de kerk, heeft haar pand verbouwd en uitgebreid. De geheel gemoderniseerde winkel is hedennamiddag geopend. De verbouwing is geschied onder architectuur van bouwbureau Ockhuizen en is uitgevoerd door het aannemersbedrijf De Groot. Het moderne interieur vormt met de pui een mooi geheel. De eiken betimmering, die aan weerszijden de zaak verfraait, wordt afgewisseld door geslepen glazen kasten, waarin sjaals, fijne zakdoeken, corsages, handschoenen, enz. op smaakvolle wijze zijn geëtaleerd. Ook het glas in loodwerk, geleverd door de firma Ockhuizen is op kunstige manier aangebracht en in lichte kleuren gehouden; het brengt warmte aan het geheel. Het schilderwerk van de firma Tesser past zich goed bij deze moderne zaak aan en geeft haar cachet. Het Jaegerhuis is er zeer op vooruit gegaan.” (PGNC 18/12/1940)
‘t Jaegerhuis plaatst in 1941 de nodige kleine advertenties voor kousen reparatie, zoals in PGNC 25/8/1941. Ook in de jaren daarna, in de noodwinkel op de Bisschop Hamerstraat (onder ander De Gelderlander 28/1/1952) en de nieuwe winkel in de Broerstraat (onder andere De Gelderlander 8/11/1952), zal ze regelmatig met kousen-reparatie adverteren.
Tijdens het bombardement van februari 1944 werd ook dit pand verwoest.
Noodwinkel
De etalage van de noodwinkel van W. Scholte – Derks: “het Jaegerhuis”, Bisschop Hamerstraat 23, 1950 (GN3558 RAN)
Afgaande op het nieuwbouwartikel uit 1952, heeft ’t Jaegerhuis daarna haar winkel gehad op het Mariënburgplein. Hierover zijn nog geen verdere gegevens gevonden. Wél een aankondiging “Wij zijn weer geopend!” in De Gelderlander 15/11/1944. Dan is haar adres van 9.30-12.00 Oranjesingel 36 en na 12.00 Bisschop Hamerstraat 3 (De Gelderlander 15/11/1944).
Uiteindelijk zal de ’t Jaegerhuis een van de noodwinkels op de Bisschop Hamerstraat betrekken, zie de bovenstaande foto.
Let op de foto op het 4-Daagse doek. In 1953 heeft ’t Jaegerhuis ook de alleenverkoop van het St. Steven-doek: “In opdracht van “’Jaegerhuis”, vervaardigd op Neêrlands beste weefgetouwen, een bij uitstek geschikt aandenken voor u en uw kennissen. De St. Steven-doek zal evenals onze bekende 4-daagse doek bestemd zijn om de faam van Nijmegen vér uit te dragen.” (De Gelderlander 6/7/1953)
1952 Nieuwbouw Broerstraat
Broerstraat 37
Het Jaegerhuis, de etalages van het nieuw gebouwde pand aan de Broerstraat 37; 1952 (GN3835 RAN)
In het weekend van 1952 (“gisteren”, Nijmeegsch dagblad, 7-11-1952) gingen 3 winkels in de Broerstraat open. Een van de winkels was ’t Jaegerhuis, de andere 2 Bakkerij Strik en de Society Shop. Het Nijmeegsch Dagblad:
“In de morgenuren werd op de nummers 37-39 geopend “’t Jaegerhuis”, dat zich heeft gevestigd in een fraai pand, door de architect J.D.A. Okuijsen en de aannemer De Groot gebouwd. Er is een zeer fraaie winkelruimte geschapen, met daarachter paskamers en kantoor, waarin de meubelfabrikant Wageningen een smaakvolle betimmering aanbracht. In een der wanden trekt de bijzondere aandacht het prachtige gebrandschilderde raam dat door de kinderen van de heer en mevrouw Scholte-Derks gistermorgen ter gelegenheid van de opening van de zaak werd aangeboden. Het is vervaardigd door pater de Visser van de Van Eyck-academie uit Maastricht. Vanzelfsprekend werden bij de opening vele hartelijke woorden gesproken, onder meer door wethouder Beukema namens het gemeentebestuur. Deze roemde de spirit en de geestkracht welke nodig waren om deze herbouw tot stand te brengen nadat ’t Jaegerhuis tot tweemaal toe (eert op de Molenstraat, daarna op het Mariënburgplein) werd getroffen.”
Het Jaegerhuis aan de Broerstraat 37, in verband met de opening van het nieuwe pand; 1952 (GN3842 RAN)
In 1956 houdt zij 2 dagen een modeshow van bad- en strandmode (De Gelderlander 12/5/1956).
In ieder geval komt ’t Jaegerhuis nog voor in het Adresboek 1971.
De hoek Augustijnenstraat en Stikke Hezelstraat in 1996, 2/4/1996 (Ger Loeffen via F36913 RAN CCBYSA)
Vrijwel iedereen kent de pilaar op de hoek van de Augustijnenstraat en Stikke Hezelstraat. Jarenlang was deze behangen met lichtreclame van een grote verzekeringsmaatschappij. Het blijkt een schoorsteen te zijn, die hoort bij het grote complex aan deze hoek met op de begane grond winkels en daarboven woningen. De architecten waren Brouwer uit Arnhem en de Vlaming uit Amsterdam.
Wanneer “een dezer dagen” met de bouw van het flatgebouw op de hoek van de Augustijnenstraat en Stikke Hezelstraat zal worden begonnen, schrijft de Gelderlander hierover een artikel op 5-7-1954:
Het flatgebouw bestaat uit “vier winkels, waaronder een groot winkelhuis op de hoek met verkoopruimte op de etages en verder woonflats en kantoorruimtes.” Het gebouw is vrijwel net zo hoog als het flatgebouw op Plein 1944. De gevel is aan de kant van de Augustijnenstraat 40 meter breed en aan die van de Stikke Hezelstraat 20 meter. Op de hoek komt een schoorsteen voor de verwarming van het gehele gebouw, verpakt als reclamezuil met lichtvlakken. Op de hoek zullen “eilanden-etalages” komen.
Het complex in aanbouw: de herbouw van een aantal winkelpanden aan de Stikke Hezelstraat – Augustijnenstraat. Op de achtergrond links panden aan de Houtstraat en in het midden aan de Ganzenheuvel, 1955 (Foto Roozenboom via F58609 RAN CCBYSA)
De opdrachtgever is “een van de grootste Levensverzekeringmaatschappijen in ons land.” De architecten zijn H. Brouwer uit Arnhem en F.W. de Vlaming en Amsterdam. De aannemer is N.V. Aannemersbedrijf v.h. B. van Berkel. (De Gelderlander 5/7/1954)
Voorgevel Augustijnenstraat, Ir. H. Brouwer bi. Arnhem ir F.W. de Vlaming bi. Amsterdam, Datum tekening 16-7-1954/gewijzigd 27-7-1954 (D12.418446)
Voorgevel Stikke Hezelstraat, Ir. H. Brouwer bi. Arnhem ir F.W. de Vlaming bi. Amsterdam, Datum tekening 16-7-1954/gewijzigd 27-7-1954 (D12.418446)
Frederik Willem de Vlaming
Frederik Willem (It) de Vlaming, bekend als W.F. de Vlaming, (Amsterdam, 12-10 1919 – Laren (Noord-Holland), 25-10-2000) was een Nederlands architect. Hij was de zoon van Arij Leendert de Vlaming, een commissionair in effecten en Gerarda Craandijk.
Hij studeerde in 1949 als bouwkundig ingenieur aan de Techinische Hogeschool Delft. Bij zijn professoren Zwiers en Wieger Bruin deed hij praktijkervaring op. Vóór zijn afstuderen ontwierp hij een bungalow in Rossum, de plaats waar hij tijdens de Tweede Wereldoorlog enige tijd was ondergedoken geweest. Daarna werkte hij bij een architectenbureau in Zwitserland. In 1952 begon de Vlaming zijn eigen bureau, waarschijnlijk (aanvankelijk) samen met Salm en Peter Pennink. Salm is in 1951 afgestudeerd en zal naar Amerika vertrekken om zijn graad te behalen en aldaar te werken. De samenwerking met Pennink was van korte duur.
Wanneer Harry Salm in 1954 terugkomt uit Amerika gaat hij voor het bureau van De Vlaming werken en in 1957 treedt hij toe als partner. In 1967 treedt H.M. Fennis toe al partner. Het maatschap werd in 1975 omgezet in een N.V.. In 1981 komt ir. Dingemans bij de directie.
De Vlaming had veel nevenfuncties, waaronder bestuurslid van de vereniging Hendrick de Keyzer en de BNA. Vanaf 1955 was hij adviseur bij Rijkswaterstaat.
Een van de bekendste werken van De Vlaming is het Hilton Amsterdam Hotel, welke hij samen met Salm en Huig Maaskant heeft ontworpen. Ook hebben ze het Hilton Rotterdam ontworpen. Beide zijn Rijksmonument.
Henk Brouwer (Groningen, 5-8-1920 – Arnhem, 13-10-1974) was een Nederlands architect. In 1949 studeerde hij af aan de Technische Hogeschool Delft als bouwkundig ingenieur met afstudeerrichting architectuur. Hij richtte in 1955 samen met Th.Th. (Tom) Deurvorst (geb. 1920) het Arnhemse architectenbureau Brouwer & Deurvorst op. “De twee, die in de naoorlogse jaren vooral actief waren met de wederopbouw in en rond Arnhem, besloten in 1955 de krachten te bundelen en samen een kwalitatief hoogstaand architectenbureau te starten.” (BDarchitecten).
Werken
1949-1955 mede-ontwerper Huis der Provincie, samen met Vegter, Rijksmonument
1961 AKU fontein Arnhem samen met Shinkichi Tajiri
Daarnaast werd hij in 1962 de jongste hoogleraar architectuur aan de TH Delft.
De Modewinkel van Gebroeders Voss in 1953 (Fotopersbureau Gelderland via GN42697 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
In 1949 vindt de herbouw plaats van de modezaak Voss op de hoek van de Broerstraat en Ziekerstraat. Het oude pand was tijdens het bombardement van februari 1944 verwoest. Het gebouw is ontworpen door architect Heldoorn. Sinds begin jaren 80 zit alweer jaren Bakker Bart in de winkel.
Vooral de 3e etage maakt het gebouw opvallend: deze ligt wat terug, terwijl het dak in de vorm van een luifel is gemaakt. Bovenop staat in grote letters Voss.
April 1944 plannen voor wederopbouw
Na de verwoesting in februari, zijn de Gebr. Voss vrijwel meteen, in april 1944, begonnen met de voorbereidingen van de herbouw. Wanneer het nieuwe pand in juli 1949 bijna gereed is, schrijft de Gelderander:
“Met groeiende belangstelling zien de stadgenoten het moment waarop de reusachtige bouw van het dames- en kinderkledingmagazijn gebr. Voss op de hoek Ziekerstraat-Korte Molenstraat zal zijn voltooid. Bedriegen de voortekenen niet dan zal deze zaak reeds in het late zomerseizoen openen. De binnenstad is dan een monumentale bouw rijker. De kroon is dan gezet op een omvangrijk werk van voorbereiding, dat al in April 1944 is begonnen. Toen kreeg de architect de heer Heldoorn uit Leeuwarden van de Gebr. Voss opdracht tot het ontwerpen van dit gebouw, met de uitvoering waarvan de Gebr. Smits uit Nijmegen vorig jaar half November zijn begonnen. De frontbreedte is aan de Ziekerstraat 25 m; aan de Kort Molenstraat 14½m. Het winkelpand is hoog 17m boven de straat. Het lifthuis is 20 m hoog. Met de fa. van der Borg, die in de Broerstraat de eerste was, waarna de firma van Baal volgde, is de fa. Gebr. Voss thans de derde, die in deze omgeving het goed voorbeeld gaf. Mogen de andere zakenlieden om hun bijdrage te leveren tot de heropbouw van de binnenstad.” (De Gelderlander 16/7/1949)
De Gelderlander, bij de opening in september 1949:
Feeëriek modepaleis Voss in de binnenstad: Bezienswaardigheid op zich zelf
Etalage van de Modewinkel van de Gebroeders Voss, 1954 (Fotopersbureau Gelderland via GN42614 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Morgenmiddag wordt het monumentale nieuwe pand van Gebr. Voss op de Korte Molenstraat hoek Ziekerstraat officieel geopend. Na ruim 5½ jaar na de verwoesting op 22 Februari 1944 en na een eindeloze reeks van moeilijkheden te hebben overwonnen. Maar nu staat het nieuwe gebouw er dan, machtig en groots als een indrukwekkend bewijs van moed en doorzettingsvermogen. In November verleden jaar ging eindelijk de eerste spade in de grond en morgen is de bouw reeds zover gevorderd dat de parterre en 1e etage in gebruik kunnen worden genomen. Sousterrain, 2e en 3e etage volgen zeer spoedig.
Niet alleen uitwendig, maar ook in het gebouw, dat 24 meter lang is, 14,5 meter breed en 19m50 meter hoog, heeft de architect, de heer G.A. Heldoorn uit Leeuwarden, een geheel geschapen waarin sfeer en moderne zakelijkheid op fantastische wijze met elkaar zijn verenigd. Sfeer, omdat deze in een modepaleis onmisbaar is, zakelijkheid, omdat ook die door de vrouw van onze tijd wordt gevraagd. Wat dit laatste betreft zegt het misschien voldoende, dat op iedere etage een telefooncel is (de echtgenoten weten het dus wat een telefoontje als mevrouw in de stad is kan betekenen….)
De trap in de winkel van de Gebroeders Voss tijdens een modeshow, 1953 (Fotopersbureau Gelderland via GN42624 RAN CCBYSA Auteursrechthouder: J.F.M. Trum)
Het interieur van Modewinkel Gebroeders Voss tijdens een modeshow, 1953 (Fotopersbureau Gelderland via GN42628 RAN CCBYSA)
Er is een lift, van het sousterrain naar de hoogste verdieping, maar het moet voor de bezoekers ongetwijfeld op zich reeds een attractie zijn om via de vrijdragende monumentale trappen de etages te bereiken. Deze trap geeft het geheel iets filmachtigs, iets groots en aantrekkelijks. De parterre is nagenoeg geheel ingericht als etalage-hal met een oppervlakte van 105M2. En een glasfront van 190M2. Hierbij is een aparte show-etalage, waarin men allerlei nouveauté’s kan vinden en die bij een bezichtiging van de etalages een climax zal zijn.
Achter de etalage-hal is een kleine verkoopruimte voor slechts kleinere artikelen, een inpaktafel en de kassa, maar op de eerste etalage is de japonnen-afdeling en op de tweede de mantel- en hoedenafdeling. Moderne paskamers, een opvallende dagverlichting- de in staal gevatte ramen van spiegelglas hebben slechts een eenvoudige matgeblazen decoratie- treffen het bijzonder. De derde etage bevat de ateliers, de strijkkamer, de cantine voor het personeel (met keuken!) het magazijn enz. Er is aan de zijde van de Ziekerstraat een aparte dienstingang, met een verbinding naar de kelder, waar etalagekamer, studio, expeditie, rijwielstalling zijn ondergebracht. Boven deze ingang bevinden zich allerlei vertrekken, toilets, enz. op tussen plafonds zodat hier meer verdiepingen zijn ontstaan. Deze in toren-vorm gelegen vertrekken hebben als uitloper de gehele derde etage. De dienst-afdeling heeft haar eigen trappenhuis, zodat deze geheel van de eigenlijke verkoopruimten gescheiden is. De verlichting- we prezen reeds de grote plaats die aan het daglicht is gegeven- is, ook in de etalages, direct en indirect. Beide systemen heeft men aangebracht, terwijl met de aanleg tevens met toekomstige mogelijkheden op dit gebied is rekening gehouden. De verwarming van het gebouw is een bijzonderheid op zich. Geen radiotoren, geen buizen, maar in de plafonds, zelfs in het portiekvloer loopt een net van 4½ K.M. verwarmingsbuis, dat vloeren en muren verwarmt. In ieder vertrek is de temperatuur afzonderlijk te regelen. ’s Zomers kan door dit buizennet koud water gestuwd worden, dat verkoeling brengt.
De kruising Molenstraat , Plein 1944 , Broerstraat en Ziekerstraat (met rechts de Gebrs. Voss , in het midden Drogisterij Nickel en links de zelfbedieningswinkel van Jansen-Hendriks), 1954 (Foto Grijpink via F46491 RAN CC-BY-SA)
Dat inderdaad met alles rekening is gehouden, blijkt wel uit het feit, dat de buitenmuur is voorzien van z.g. klampsteen, die warmte-werend is en aan de binnenkant de warmte vasthoudt. De gevel is geheel opgetrokken uit kunststeen en travatin. Het gehele gebouw rust op twee enorme beton-pilasters, zoals het geheel ook een betonskelet is, bekleed met baksteen.
We noemden enkele der voornaamste bijzonderheden van dit nieuwe door Gebrs. Smit uit Nijmegen als hoofdaannemer gebouwde pand, dat rondom een korte luifel heeft die door neonlicht verlicht zal worden. Op het dak prijken ’s avonds in enorme verlichte letters de firmanaam, die een pijl heeft naar de verlichte luifel. Er moest gisteren en zeker ook vandaag nog ontzettend veel gebeuren en nog zal bij dit modepaleis nog wel ’t een en ander moetern gebeuren, maar Nijmegen is een modehuis rijker geworden, dat in stad en verre omgeving zeer de aandacht zal trekken.”
Modehuis Gebr. Voss te Nijmegen, Architect G.A. Heldoorn, datum tekening “Get. W.z”? 18-8-1948 (D12.408853)
Kader
152 Jaar geleden stichtte Bernard George Voss en diens zwagers Herman en Bernard Flottow het handelshuis Flottow en Co. met een oprichtingskapitaal van f45.000,-. De compagnons waren rondtrekkende kooplieden. De zaken gingen voorspoedig totdat in 1811 het bankiershuis ten Brink te Sneek failleerde. Op de dag van het failliet had Herman Voss de specie in een kist per beurtschipper naar Sneek gezonden. Toen het schip vertrokken was, hoorde Voss van het faillissement.
Hij trachtte te paard de beurtschipper te achterhalen, maar het geld was reeds bij het bankiershuis. Het verlies van de kooplieden was de destijds kapitale som van f15.044,-. De kist waarin het geld verzonden is, is thans nog in het bezit van de heren Voss, evenals de patentbrief, waarin vergunning wordt verleend voor een “grossierderij in manufacturen”.” (De Gelderlander 30/9/1949)
Advertentie verbouwing De Gelderlander 15/9/1954
Vervolg
Er is nog niet uitgebreid onderzocht wat het vervolg is geweest.
In ieder geval komt Voss nog voor in het Adresboek van 1971. Daarnaast is een reclame uit 1982-1983 gevonden, waarbij Gebr. Voss nog 1 van haar filialen in Nijmegen heeft.
Vanaf ongeveer 1983 zit Bakker Bart in de winkelruimte. Bart van Elsland had in 1977 zijn eerste bakkerij geopend in Dukenburg. Daarbij had hij het idee gehad om de oven prominent in de winkel te plaatsen: klanten konden zien dat het brood vers uit de oven kwam en bovendien rook het lekker. Door haar baksysteem kon Bakker Bart de gehele dag bakken.
“Zes jaar later”- dus ongeveer 1983- opent Bakker Bart de 2e zaak op de hoek van de Broerstraat en Ziekerstraat. Daarmee kwam een ander kenmerk van Bakker Bart naar voren, om te zitten op de beste locaties, om zo te profiteren van traffic.
Er zijn in 1963, 1978, 1981, 1983, 1989 en verbouwingen van de winkel geweest (Gemeentelijke Monumentenlijst).
Verbouwing 1963
Verbouwing Modehuis Gebr. Voss Bestaande toestand, archtecten W. Hopmans en W. Olthoff, datum tekening 30-7-1962 (D12.446588)
Verbouwing Modehuis Gebr. Voss Nieuwe toestand, archtecten W. Hopmans en W. Olthoff, datum tekening 30-7-1962 (D12.446588)
In 1962-1963 vindt er een verbouwing van de begane grond plaats: de 2 grote etalagekasten aan de Ziekerstraat worden vervangen door 3 kleinere. Daarnaast vindt er een aanmerkelijke vergroting van de winkelruimte op de begane grond plaats: afgaande op het zwarte gedeelte wordt er meer dan 1/3 aan de winkel toegevoegd. Het ontwerp was van de architecten W. Hopmans en W. Olthoff uit ‘s-Hertogenbosch.
Verbouwing 1978
Verbouwing winkelpand t.b.v. Gebr. Voss te Nijmegen, architekten W. Hopmans en W. Olthoff get. R. de Vries, Datum tekening 10-1-1978 met 3e wijziging 3-5-1978 (D12.513269)
Bij de verbouwing in 1978 wordt een groot deel van de passage opgeheven en bij de winkel getrokken. Alleen op de hoek van de Broerstraat-Ziekerstraat blijft nog een portiek over (D12.513269). Een belangrijke verandering aan het uiterlijk is de verandering van de luifel en het aanbrengen van het lichtreclameblok (Glaifa Neon Tilburg; D12.513275).
De Kledingzaak van Voss, 25/5/1984 (Ber van Haren via KN13358-36 RAN CC0 Auteursrechthouder Gemeente Nijmegen)
Verbouwingen 1981: opdeling begane grond
In 1981 wordt een deel van de begane grond aan de Ziekerstraat verbouwd tot afzonderlijke winkel (Het huidige -december 2024- Friethuys Oer). Ook hier zijn W. Hopmans en W. Olthoff de architecten (D12.529876).
verbouwing 1989: schuifpui
In 1989 zal het zijn groene aluminium schuifpui krijgen, welke het jarenlang heeft gehad. Zie de schermafbeelding van Google Streetview hieronder. De opdrachtgever is W. Plank, Groenten en Fruit en het ontwerp van W. Thoonen Exterieurbouw ( datum tekening 31-10-1988, D12.573613)
Ziekerstraat 1, waar jarenlang een groentenhandel heeft gezeten, juli 2018 (Google Streetview)
Verbouwing 1983: Bakker Bart en afzonderlijke unit.
In 1983 vindt de verbouwing plaats voor Bakker Bart. Daarbij wordt de hoek op de Broerstraat/Ziekerstraat recht getrokken, waarbij de ingang van de winkel aan de Ziekerstraat komt te liggen (D12.541555).
Bij de verbouwing tot Bakker Bart in 1983 staat “Ahrends” als gebruiker van de afzonderlijke winkel in de Ziekerstraat.
Jeans Centre en Bakker Bakker Bart: duidelijk is bij het Jeans Centre nog de oude luifel te zien, juli 2018 (Google Streetview)
Jarenlang was de betonnen luifel verbouwd zoals op de foto van augustus 2023 bovenaan en hiernaast te zien is.
In november 2024 is de betonnen luifel weer hersteld. Zoals op de schermafdruk van Google Streetview is te zien, was de oude luifel ook voor dit tijd te zien bij het Jeans Centre.
Het herstel van de luifel was een onderdeel van de verbouwing van Bakker Bart vanwege de modernisering van haar winkel. Een belangrijk onderdeel is de uitgebreide broodjescorner. Daarnaast zijn er bestelzuilen geplaatst en kunnen klanten de status van hun bestelling volgen via een scherm.
Maatwerk via “bouwstenen”
De Bakker Bart op de Broerstraat is de 3e winkel die verbouwd is volgens een nieuwe formule: hierbij kunnen franchisenemers voor een vernieuwing doorvoeren op basis van zogenaamde bouwstenen, zodat ze hun filiaal het beste kunnen laten aansluiten bij de eigen situatie.
Grote raam rechts van de Ziekerstraat:, 2007 (Henk Rullman via DF3306 RAN Auteursrechthouder RAN)
Bovenraam in de voormalige modezaak Voss, met in het glaswerk (in spiegelschrift) vermeld de stadswapens en namen van andere vestigingen van Voss-winkels. Bovenin ‘Nijmegen’, daaronder Harlingen en Bolsward, daaronder Mettingen, de thuisbasis van Voss in Duitsland. Ziekerstraat hoek Korte Molenstraat (Bij schrift DF3306)
Gemeentelijk Monument
Het gebouw is sinds 2011 een Gemeentelijk Monument, inclusief de letters Voss op het dak. Het pand heeft als waardering:
“Het pand Ziekerstraat 1-3 is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de herrijzenis van het commerciële hart van Nijmegen na de verwoestingen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. In z’n monumentale opzet en vernieuwende typologie getuigt het gebouw van het optimistische geloof in de toekomst dat zo kenmerkend is voor de wederopbouwperiode. Het winkelpand is voor Nijmegen van architectuurhistorisch belang als redelijk gaaf en herkenbaar voorbeeld van een vroeg-naoorlogs modemagazijn in traditionalistische bouwstijl met referenties aan een Italiaans palazzo. Als zodanig is het een representatief voorbeeld van het werk van architect G.A. Heldoorn die in deze periode ook het modemagazijn voor P&C op de hoek van de Burchtstraat en de Grotestraat bouwde. De ontwerpkwaliteiten komen vooral tot uitdrukking in de afgewogen gevelcompositie, de statige vensters en de bekroning door middel van een terugliggende vierde bouwlaag met balkon en luifeldak. De combinatie van baksteen, natuursteen, smeedijzer en erkers geven het pand een degelijke en huiselijke uitstraling. Kopen is hier in vertrouwde handen, zo luidt de ‘versteende’ boodschap. Het gebouw is van grote stedenbouwkundige waarde vanwege de markante situering en tweezijdige oriëntatie op een hoek van de hoofdwinkelstraat nabij Plein 1944. Door de vooruitgeschoven positie is het pand met de lichtreclame op het dak een beeldbepalend element in de zichtas van de Molenstraat. Het gebouw is bovendien een essentieel onderdeel van een aaneengesloten en op samenhangende wijze tot stand gekomen wederopbouwensemble dat als beschermd stadsbeeld van grote cultuurhistorische waarde is als belangrijk en hoopvol ijkmoment in de Nijmeegse stadsgeschiedenis.”
Wonen in Nijmegen 