Tag: altrade

Badhuis Koolemans Beijnenstraat Daalseweg. Badhuis geopend in 1928 architectuur Dienst Gemeentewerken Nijmegen exploitatie door Woningvereeniging Nijmegen
#Nijmegen, Gebouw van de dag

Badhuis Koolemans Beijnenstraat Daalseweg

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

1928, Daalseweg 262, Altrade Dienst Gemeentewerken, Rijksmonument

Voormalige Badhuis, Daalseweg 262 hoek Koolemans Beynenstraat (september 2024)
Voormalige Badhuis, Daalseweg 262 hoek Koolemans Beynenstraat (september 2024)

Het badhuis aan de Koolemans Beynenstraat / Daalseweg was het vierde badhuis van Nijmegen. Deze ging open in juli 1928. Het ontwerp was afkomstig van de Dienst Gemeentewerken. Woningvereniging Nijmegen voerde daarvan de exploitatie. In 1985 sloot het badhuis en werd het verbouwd tot theater.

Vanaf ongeveer 1900 onstonden in Nederland badhuizen: hier konden mensen tegen een (geringe) vergoeding een bad of “stortbad” (een soort douche) nemen. In deze periode was er meer aandacht gekomen voor het belang van hygiëne, gezondheid en levensstijl. De meeste badhuizen werden gebouwd in wijken met arbeiderswoningen, die meestal waren gebouwd zonder sanitair. De wekelijkse wasbeurt vond dan meestal plaats in een wasteil, waarbij een gezin zich achter elkaar in hetzelfde water waste en waarbij het water steeds een beetje grijzer werd.

Badhuis voor nieuwe woonwijk en Spoorbuurt

Het badhuis aan de Koolemans Beynenstraat / Daalseweg was het vierde badhuis van Nijmegen welke in juli 1928 open ging. Tussen 1926 en 1930 ontstond in deze buurt een nieuwe woonwijk. Het badhuis was dan ook bedoeld voor de bewoners van deze nieuwe wijk en voor die van de Spoorbuurt, welke in 1925 gereed was gekomen.

Het gebouw was symmetrisch opgezet, met een gescheiden mannen- en vrouwenvleugel. Daarnaast had het een beheerderswoning op de bovenverdieping van het voorgebouw.

Het ontwerp was afkomstig van de Dienst Gemeentewerken, in een stijl met invloeden van de Amsterdamse School. Woningvereniging Nijmegen voerde daarvan de exploitatie. Naast onderstaande is een omschrijving te vinden op de Rijksmonumentenlijst.

Bij de opening in 1928

Badhuis Koolemans Beijnenstraat Daalseweg. Badhuis geopend in 1928 architectuur Dienst Gemeentewerken Nijmegen exploitatie door Woningvereeniging Nijmegen
Badhuis Koolemans Beijnenstraat Daalseweg. Badhuis geopend in 1928 architectuur Dienst Gemeentewerken Nijmegen exploitatie door Woningvereeniging Nijmegen

De Gelderlander schrijft bij de opening:

“Het badhuis aan de Koolemans Beynenstraat – hoek Daalscheweg.

De inrichting.

Op een kruispunt van wegen werd het vierde, openbare badhuis gebouwd.

Het mocht niet te veel uit den band der omgeving springen, te midden van de nieuwstad van middenstandswoningbouw en volkshuisvesting der woningbouwcomplexen van Sant- en Koolemans Beijnenstraat.

Er spreekt zekers welstand uit dezen geheelen woonwijk en deze ligt ook in het nieuwe badhuis uitgedrukt.

Aan het pleintje komt de sobere, breed den hoek afdekkende voorgevel goed voor. Geen onnoodige tooi, maar sobere lijn siert den effen gevel, waarin alleen het gesmeed ijzeren opschrift van badhuis, dat bij avond op bijzondere wijze kan verlicht worden, op de bijzondere bestemming van dat gebouw wijst. Groen omringt den bouw en boomen zullen het achterhuis na verloop van tijd deels aan het oog onttrekken.

Binnen speelde gerief en hygiëne de hoofdrol.

Wat aan andere badhuizen te verbeteren viel is hier gebeurd.

De praktijk was hier een uitstekende raadgeefster.

Na binnenkomst door hoofdtoegang komt men in een kleine hall, vanwaar men dadelijk het controle-kantoortje van den badmeester nadert- deze geeft hier ook de baddoeken uit, welke hij in voorraad heeft,  in een kamertje vlak naast de controle.

Mocht het druk loopen en dus alle beschikbare badgelegenheden bezet, dan vinden de bezoekenden ieder voor hun afdeeling twee prettig ingerichte wachtkamers- zalen zullen wij maar niet zeggen, wijl de ruimten daarvoor te gezellig zijn en toch modern geïnstalleerd.

Hier valt al dadelijk op, dat de bouwmeesters ook gezocht hebben naar harmonie en kleuren, naast die in lijn.

Van donkerrood en leiblauw en groen loopen de kleuren over in rose en lichtblauw en wit. In de vloerbedekking tot lambrizeering en verdere muurbedekking vindt met dezelfde kleurentoon.

En het is werkelijk een fraaie verbetering dat men hier de muren niet betegeld heeft, maar voorzien van rose en blauwige terrazzo wanden, op duurzame wijze smaakvol en vakkundig uitgevoerd door de Nijmeegsche Terrazzowerken Union, van den heer d’Agnolo.

Dan krijgt men de kern van het gebouw: de badhallen.

Het is een frissche, ruime zaal, met licht dak en zonneglas, dat het daglicht in vollen glans doorlaat.

Beide afdeelingen, zoo voor dames als heeren, zijn op gelijke wijze geïnstalleerd.

De badcellen zijn -geheel van elkaar gescheiden, met tot de afdekking doorgetrokken wanden, zijn hygiënisch en tegelijk voor het gemak der badenden ingericht en natuurlijk voorzien van warm- en koudwaterleiding en verder van het gerief, dat men in een model ingerichte volksbadkamer mag verwachten.

De douches zijn af- en steeds goed verwarmd, wijl in iedere afdeeling een kleine radiator der centrale verwarming is aangebracht. Voor zeepbakjes, kleerenkapstok, spiegeltjes, bankje, electrisch licht, doelmatige celafsluiting en waterafvoer, voor tijdklokken, voor alles is uitstekend gezorgd. En wat een heele verbetering mag genoemd worden, is dit, dat de damp niet in de cellen blijft hangen, maar onmiddellijk kan wegtrekken langs de tochtramen in het glazen dak. Deze ramen kunnen van binnen de badhallen heel makkelijk even geopend worden als dat noodig blijkt te zijn.

In de badkamers zijn hier de kuipbaden geheel in granito ingebouwd- wat voor de schoonmaak zeer bevorderlijk is.

De lichtkap is afgezet met celo-tex- een Amerikaansche product van riet- dat geen vocht aanneemt en voorkomt, dat de zoldering er onooglijk gaat uitzien.

De electrische lichtleiding is waterdicht- kan dus niet gaan roesten.

Eenige hygiënisch ingerichte W.C.’s zijn aangebracht.

In het sousterrein, ruim en luchtig, staat de centrale verwarming; twee verwarmingsketels van groot vermogen staan er opgesteld en daarnaast liggen twee groote bowls voor de watervoorziening. Het systeem van stoomverwarming wordt hier toegepast. Bovendien is het badhuis voorzien van eigen waschinrichting voor de benoodigde badhanddoeken, waarvoor een doelmatige electrische waschinstallatie is aangeschaft.

Hoe ingewikkeld het buizennet in een goed geoutilleerde badinrichting is, kan men hier eens goed waarnemen. Dit technische onderdeel, dat van veel beteekenis is, bleek volkomen in orde. Hier in den kelder kan de koud- en warmwater toe- en afvoer geheel genormaliseerd worden. In den kelder is ook de groote kolenbergplaats.

De badhuisbouwmeesters in onze stad houden van nieuwigheden en zoeken steeds het betere en zullen ook in de toekomst niet stilstaan, wanneer er correcties aan badhuizen kunnen worden aangebracht.

Dit vierde badhuis is alweer doelmatiger en prettiger ingericht dan de vorige- ook in dit opzicht toont Nijmegen vooruitgang en een voorbeeld te zijn voor andere plaatsen in soberen, practischen, degelijken bouw.

De directie van Gemeentewerken heeft eer van haar ontwerp, dat vakkundig is uitgevoerd door de Nijmeegsche aannemersfirma W.H. Hoes.

De warm- en koudwaterinstallatie benevens centrale verwarming is aangelegd door de N.V.G.W. Leentvaar’s metaalhandel, St. Annastraat. Het stucadoorwerk werd verzorgd door de firma C.J. Clemens, de electrische installatiedoor de firma H.W. Gest; het verfwerk door de firma H.J. Vrijaldenhoven; het lood- en zinkwerk door de firma W. Engelaar en het gesmeed hekwerk door de firma Gebrs. Jansen.

Om het badhuis ontwierp de afdeeling gemeente-plantsoenen een frissche groen- en plantversiering.

De Woningvereeniging Nijmegen, waaraan door het gemeentebestuur de exploitatie van dit model-badhuis werd overgedragen, zal ongetwijfeld de vele gebruikers van dit badhuis weten te gerieven.

De heer G.M. Bregonje is portier van dit badhuis, dat in een behoefte voorziet.

Heden en morgen is de badinrichting kosteloos te bezichtigen. Maandag wordt zij geopend.” (De Gelderlander 7/7/1928)

Tarieven

Tarieven Badhuis (PGNC 7/7/1928)

In juli 1928 plaatsen “Eenige bewoners, candidaat-baders” een ingezonden brief dat de prijzen van het badhuis te hoog zijn: “Een stortabad à f 0,15 en een kuipbad à f 0,30 is toch wel wat erg aan den hoogen kant, als men tenminste niet alleen voor zich zelf heeft te zorgen en er de weelde op na durft te houden van een middalmatig gezin om van een groot gezien nog niet te spreken. Een gezin van 5 personen zou nu aan ’t badhuis moeten uitgeven b.v. 3 stort + 2 kuipbaden = f 1,05 per week.” Daarbij lijken de goedkope dagen niet aan te sluiten bij de gebruikers: “De 1e helft der week toch is bestemd voor hen voor wie ’t bezwaarlijk is dan te baden, terwijl de 2e helft is gereserveerd voor hun die evengoed in ’t begin der week van ’t badhuis gebruik kunnen maken. Het waarom zullen wij niet nader uiteen behoeven te zetten.” (PGNC 9/7/1928)

In 1930: “In het badhuis aan de Kolemans-Beijnenstraat is in het afgeloopen jaar het gebruik der baden zoowel voor volwassenen als voor kinderen wederom belangrijk toegenomen. Het exploitatie-tekort bedroeg f 2.957,45 (PGNC 25/8/1931)

In het jaar 1931 was het gebruik van het badhuis aan de Koolemans Beijnenstraat wat verminderd, terwijl de overige juist qua bezoekersaantal waren gegroeid. Daarnaast steeg het exploitatie-tekort van f 2.057, 45 in 1930 naar f 3.006,40 in 1931. (Overigens kampten alle badhuizen met een tekort.) (PGNC 25/8/1932)

In 1935 is het bezoek ten opzichte van het jaar ervoor met 2.000 afgenomen. (PGNC 15/1/1936). Op 4-4-1936 worden de tarieven verlaagd, waarbij een 5 dagen per week een stortbad 7,5 cent kost. Eind 1936 blijkt dat “… zoowel wat het meerdere bezoek als wat het verkrijgen van betere financieele resultaten betreft, niet aan de gestelde verwachting beantwoordt.” “Nu het badhuis aan de Nieuwe Markstraat is gelsoten, ligt het in de verwachting dat de terugslag, welke het badhuis aan de Koolemans Beynenstraat ondervond door de vestiging van het Sportfondsenbad, niet verder op het financiele resultaat van invloed zal zijn, daar speciaal de Vrijdagen en Zaterdagen zich weer in een druk bezoek aan dit badhuis mogen verheugen.” (De Gelderlander 14/12/1937)

Abonneren

Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.

De laatste jaren van het Badhuis

Begin jaren 80 is het Badhuisvolgens de Wijkkrant een “van de meest geheimzinnige gebouwen in Oost”. De meeste mensen hebben inmiddels een douche of bad. Het eigendom is nog steeds in handen van de gemeente, waarbij woningbouwvereniging “Nijmegen” het pand beheert.

In mei 1981 is het badhuis het enige in Nijmegen dat nog open is. Dan is het badhuis alleen nog op zaterdag open, waar ongeveer 50 mensen een douche of bad komen nemen: “Bezoekers zijn zowel jongeren, gastarbeiders als ouderen uit de buurt, die thuis nog geen douche of bad hebben.” Het beheer is in handen door een “aantal jongeren, die boven het badhuis wonen en de zaak schoonhouden.” En douche kost 70 cent, een (lig)bad 1 gulden. Een stukje zeep 30 cent. De directeur van woningbouwvereniging Nijmegen, de heer Lieber, is dan al voor sluiting en herbestemming: het gebouw wordt te weinig gebruikt en de (energie) kosten zijn erg hoog. Het zou beter zijn om mensen te laten douchen in het Sportfondsenbad. (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/5/1981)

Het artikel “Zaterdag – Dus in Bad” van Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/7/1982 geeft een mooie inkijk in de laatste dagen van het badhuis aan de Daalseweg: nog steeds is zaterdag de “topdag”: het is dan namelijk de enige dag dat het badhuis nog open is. Daarbij ben je direct aan de beurt. “Toch is het aantal bezoekers ook weer niet zo laag dat het aan te bevelen is om het badhuis te sluiten.”

Op dat moment is er het idee om de 8 uur dat het badhuis op zaterdag open is te verlagen naar 4 uur en de andere 4 uur gebruiken om een avond in de week open te gaan. Zo kunnen studenten ’s avonds na het sporten het badhuis bezoeken. De Woningvereniging is positief over het voorstel en wachten op het antwoord van de gemeente. “Omdat de Woningvereniging gelijk voorstelde het badhuis aan de Tulpstraat te sluiten en daardoor echt wel een duit in het zakje doet om de verliezen zo klein mogelijk te laten zijn vond ze dat wel gek. Ze hebben daarom het badhuis aan de Tulpstraat maar gesloten.” De Wijkkrant ziet het somber in: Nijmegen is op dat moment “plat zak”. “En dat houdt ook voor het badhuis een risico in. Ook het badhuis is één van die vele Nijmeegse instellingen die hopen het laatst aan de beurt te zijn.” (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/7/1982)

1985: Sluiting Badhuis en verbouwing tot theater

Voormalige Badhuis, Koolemans Beijnestraat (september 2024)

In 1985 werd het badhuis gesloten. Daarop verbouwden E.A. Hulstein en P. van Hontem tussen 1987 en 1988 het pand tot theater. Het exterieur bleef vrijwel geheel intact. De feitelijke badruimte werd verbouwd tot theaterzaal. De beheerderswoning werd het kantoor van het theater. Het dak van glasplaten van het achterste gedeelte kreeg een zinken dak.

Tussen 2002 en 2022 kwam Jeugdtheater Kwatta in het pand. In 2023 nam Theatergroep de Horde het pand in een gebruik: zij ontwikkelt en vertoont jeugdpodiumkunsten.

Rijksmonument

Het gebouw is sinds 2002 een Rijksmonument, met als waardering:

  • “Van architectuurhistorische waarde als een goed en vrij gaaf voorbeeld van een groot badhuis in een stijl die invloeden vertoont van de Amsterdamse School. Het badhuis heeft esthetische kwaliteiten in het ontwerp zoals goede verhoudingen en een bijzonder materiaalgebruik en ornamentering. Het badhuis heeft bovendien architectuurhistorische waarde omdat het als bouwtype zeldzaam is geworden.
  • Van stedenbouwkundige waarde als onderdeel van een in dezelfde periode tot stand gekomen woonwijk en vanwege de markante ligging op een wigvormig terrein aan een plein waar vijf wegen samenkomen.
  • Van cultuurhistorische waarde vanwege de bestemming, welke verbonden is met een historische ontwikkeling nl. het van gemeentewege oprichten van openbare badhuizen in uitbreidingswijken.”

Altrade

Deze pagina verzamelt reeds gemaakte artikelen over de wijk Altrade. Romeins amfitheater hoek Rembrandtstraat-Mesdagstraat In de buurt van Romeinse legerkampen…

Badhuis Maasplein

Het Badhuis is gebouwd in opdracht van Woningvereeniging Nijmegen, naar een ontwerp van de architect J.C. Hermans (1921-22). Daarbij was…

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Badhuis_(Nijmegen)

Rijksmonumentenlijst

https://nl.wikipedia.org/wiki/Badhuis

Links het Centraalgebouw van Christelijke Belangen, op de hoek van de Hendrik Hoogersstraat, 1923 (Uitg. J.H. Schaefer via F15812 RAN)
#Nijmegen, Gebouw van de dag

Kerkzaal Bijleveldsingel

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

1923-1924 Bijleveldsingel 44 (huidig)

Links het Centraalgebouw van Christelijke Belangen, op de hoek van de Hendrik Hoogersstraat, 1923 (Uitg. J.H. Schaefer via F15812 RAN)
Links het Centraalgebouw van Christelijke Belangen, op de hoek van de Hendrik Hoogersstraat, 1923
(Uitg. J.H. Schaefer via F15812 RAN)

Veel Nijmegenaren zullen dit gebouw kennen als de plaats waar ze hun eerste danspassen hebben geoefend bij Danscentrum Vermeulen. Daarvoor was het gebouw in gebruik bij het Jeugdhuis de Wedren. Oorspronkelijk is het pand echter gebouwd als “Kerkzaal” van de Nederlandse Hervormde Kerk.

Het gebouw bestaat uit een grote zaal voor predikdiensten en grote vergaderingen. En daarnaast kleinere lokalen voor verenigingen en is er ene woning voor de godsdienstonderwijzer.

De eerste-steenlegging

Eerste steen hoek Bijleveldsingel (oktober 2025)
Eerste steen hoek Bijleveldsingel (oktober 2025)

In januari 1923 besluit heeft het bestuur van de Vereeniging voor Evangeliatie “in samenwerking met een daartoe opgericht comité uit de Ned. Herv. Gemeente alhier besloten grond aan te koopen voor een te stichten kerkzaal aan den Bijleveldsingel. Het plan is deze zaal nog dit jaar te bouwen.” (PGNC 30/1/1923)

De “eerste-steenlegging” vond daadwerkelijk dat jaar plaats: op 12 September 1923. Daarbij werd een gedenksteen geplaatst door een dochtertje van ds. Posthumus Meijjes en een zoontje van ds. van Selms.

Bij deze plechtigheid namen een aantal personen het woord, onder andere: “de heer van Valkenburg, ds. Couvée, die indertijd den stoot had gegeven voor de oprichting van het dit gebouw, ds. Posthumus Meijjes als wijkpredikant en ds. van Selms als voorzitter der Evangelisatie-vereeniging.” (PGNC 13/9/1923)

Bij de opening

“De Kerkzaal aan den Bijleveldsingel.

Aan den Bijleveldsingel, hoek Hendrik Hoogersstraat, is verrezen een Kerkzaal van de Vereeniging voor Evangelisatie alhier. Het gebouw ligt daar op een fraai punt en zal, wanneer het uitwendig geheel voltooid zal zijn, daar wel een vriendelijken indruk maken. Inwendig is men met den bouw gereed gekomen en Vrijdagavond a.s zal de opening plaats hebben met een feestelijk samenzijn, waarin ds. Couvée en ds. van Selms het woord zullen voeren en een zangkoor zich zal doen hooren. De eerste godsdienstoefening wordt a.s. Zondag om 10 uur geleid door ds. Pothumus Meyjes; het zal, gelijk alle kerkdiensten, in het nieuw gebouw te houden, zijn een Lithurgische dienst.

De totstandkoming van deze Kerkzaal en de wijze waarop zij, met enorme offervaardigheid van velen, is geschied, is een verheugende uiting van protestantsch leven in onze stad. Zij is de bekroning van het streven, sinds vele jaren, van de Vereeniging voor Evangelisatie naar een eigen centraal gebouw. Bij den penningmeester, den heer Haspels, kwam op een inderdaad goeden dag een gift van f 2,50 binnen “voor een nieuwe Kerkzaal” en dit was feitelijk het begin van het grootse werk, dat met vereende krachten en met zoo verblijdend resultaat tot het einddoel heeft geleid. Nadien werd het bestuur geregeld verheugd met vrijwillige giften voor genoemd doel. Toen in 1908 de godsdienstoefeningen niet meer, zooals voordien het gebruik was, konden plaats vinden in de Harmoniezaal, werd besloten tot stichting van een eigen Kerkzaa. Van dat ogenblik af vermeerderden de bijdragen: ze beliepen van 1908-1920 f 1200 en in 1920, nadat de magere oorlogsjaren achter den rug waren, alleen f 12.000. Thans is het totaal der vrijwillige giften gestegen tot f 55.000, zoodat nog slechts een bedrag van f 25.000, verkregen door een 4 pct. Obligatieleening, noodig was om de kosten van den bouw, verwarming en meubileering, zijnde f 80.000, bijeen te krijgen.

Er werd een commissie benoemd, bestaande uit de heeren D.J. Haspels, J.J. Kok en D. Monshouwer, die de plannen voor het te stichten gebouw ontwierp en toezicht hield op den bouw, welke op zeer te loven wijze is verricht door den heer W.J.G. Knoops, aannemer alhier, die zich ’t vertrouwen, door de commissie in hem gesteld, in alle opzichten heeft waardig gemaakt. De eerste steen-legging geschiedde op 12 September 1923 door Harry Posthumus Meyes en Karel van Selms en thans is de Kerkzaal gereed voor hare bestemming, de versterking van het protestantsch geloofsleven te Nijmegen.

Wie door den hoofdingang op den hoek van den Bijleveldsingel en de Hendrik Hoogerstraat het gebouw binnentreedt, wordt in de royale vestibule reeds dadelijk getroffen door de frisschen tinten, den overvloed van licht en de gerieflijken, welke deze “Kerkzaal” zoo gunstig onderscheiden van de meesten kerken van ouden datum. Men vindt er o.a. garderobes en toiletten. In de zaal zelve wordt die prettige indruk nog versterkt. Wat den bezoeker het eerst opvalt is het woord uit Genesis 32: 26 “Ik zal u niet laten gaan, tenzij dat gij mij zegent”, dat in fraaie letters boven het spreekgestoelte is aangebracht. En tegelijkertijd komt een gevoel van warmte over hem door het kleurige en gezellige van ’t interieur met de tegel-lambrizeering, het mooie schilderwerk, glas-in-lood vensters en al hetgeen verder er toe bijdraagt dat hier binnentreedt zich aanstonds thuis en op zijn gemak gevoelt.

De Kerkzaal bestaat uit een hoofd- en twee nevenzalen, die evenwel kunnen worden vereenigd tot één groote zaal, welke dan 900 personen kan bevatten. Van elke plaats af heeft men uitzicht op het spreekgestoelte, waarboven de orgel- en koor-galerij gelegen is. Aan de overzijde van het spreekgestoelte bevindt zich, boven den ingang van de zaal, eene tribune, plaats biedende voor nog 40 personen. Het spreekgestoelte kan naar behoefte worden vergroot. Voorts is eene inrichting aangebracht voor het projecteeren van lichtbeelden.

Boven elken vleugel van de Kerkzaal zijn op de eerste verdieping twee zalen voor vergaderingen e.d. aangebracht, die eveneens tot één groote zaal kunnen worden samengevoegd. Een dezer vier zalen zal doorloopend in gebruik zijn bij de Chr. Jongemannen-Vereeniging. De toegang naar de boven-zalen zoomede naar de woning van den Evangelist, den heer J.C. van Gaalen, uit Gasselt, is in de vestibule.

De tweede toegangsdeur tot het gebouw is aan den rechterkant op den Bijleveldsingel. Hierdoor komt men in een bergplaats voor rijwielen, vervolgens in de leskamer voor het houden van catechisatie en, na een tuintje te zijn overgewandeld, in de achter het spreekgestoelte gelegen kamer voor het bestuur, waar de opgangen zijn naar dit gestoelte, de orgel- en zanggalerij en de daaraan verbonden Koorkamer met ruimte voor 40 zangers.

In het sousterrain bevinden zich een brandvrije archiefkamer, een kelder en de meters voor de gasverwarming. In alle zalen zijn n.l. groote gaskachels geplaatst, daar deze wijze van verwarming het voordeeligste werd bevonden en ook doeltreffender bleek te zijn dan centrale verwarming in verband met de behoefte om in elke lokaal apart te kunnen stoken. Onder den vloer van de groote zaal is er ruimte voor het opbergen van stoelen op de manier als dit in “De Vereeniging” onder het amphitheater geschiedt.

Bij den bouw is gerekend op een minimum van onderhoud. Er zit aan de ramen geen stukje hout, de drempels en trappen zijn van graniet, kortom, behoudens de vloeren en de verf op de muren kan men zeggen, dat het gebouw menschelijkerwijs gesproken niet te verslijten is. Het geheel getuigt dan ook van den praktischen zin van de ontwerpers van het bouwplan, die daarbij toch op zeer gelukkige wijze hebben voldaan aan de eischen van aesthetica.

Ook bij de godsdienstoefeningen zal in dit gebouw worden gebroken met de zoo vaak bekritiseerde wijze van collecteeren, in vrijwel alle kerken thans nog in zwang. Er zal n.l. worden gecollecteerd met een klein zakje, dat de kerkganger zelf doorgeeft aan die naast hem zit. Tenslotte vermelden wij nog, dat de volgende firma’s aan den bouw hebben medegewerkt: schilderwerk firma Frowein en Mom, electrische verlichting fa. L.A. Moll, verwarmingsinrichting fa.. Leentvaar, hardsteen fa. Godschalk, gebrand glas fa. Bilderbeek. Zij allen hebben keurig werk geleverd.” (PGNC 6/3/1924)

Vervolg

Hoek Bijleveldsingel, tegenwoordig Danscentrum Vermeulen (oktober 2025)
Hoek Bijleveldsingel, tegenwoordig Danscentrum Vermeulen (oktober 2025)

Een mooie foto van binnen uit 1959 is te zien op GN9729 RAN: “Zondagsschool in het Centraalgebouw voor Christelijke Belangen, in dit gebouw waar ook catechisatie werd gegeven, was ook de jeugdsoos Tetra gevestigd en had het Christelijk Nederlands Jongerenverbond er zijn vaste stek. Het gebouw werd ook wel jeugdhuis de Wedren genoemd. Nu in gebruik als danscentrum Vermeulen”

Een foto uit 1981 als Jeugdhuis de Wedren is te zien op F20141 RAN.

Wedren, op de achtergrond rechts de Wilhelminasingel en links de Waldeck-Pyrmontsingel, 1895-1900
#Nijmegen, Gebouw van de dag

Geschiedenis Wedren: van Paardenraces tot Vierdaagse

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

1882

Wedren, op de achtergrond rechts de Wilhelminasingel en links de Waldeck-Pyrmontsingel, 1895-1900
Wedren, op de achtergrond rechts de Wilhelminasingel en links de Waldeck-Pyrmontsingel, 1895-1900 (B. de Graaf via RAN F1903)

De Wedren is oorspronkelijk aangelegd als renbaan voor paardenraces, waar het ook haar naam aan dankt. In 1881 was deze aanmerkelijk groter dan wat tegenwoordig de Wedren heet. Tegenwoordig is het een parkeerplaats. Bij de Vierdaagse is het in gebruik als start- en finishplaats.

In 1881 verkrijgt Bert Brouwer een deel van het oud vestingsterrein in erfpacht: “Aan den heer L. A. Brouwer werd ten zuiden der stad 13 H.A. grond ad f 4,- per cA. en 3 H.A. in erfpacht ad/ 100,- ’s jaars afgestaan mits hij op het gereserveerde militaire terrein eene renbaan en eene buiten-societeit met terrein van vermaak aan den weg naar Groesbeek daarstelle. Voorts dat de verschillende bebouwing met villa’s en woonhuizen volgens kleurteekening plaats hebbe.” (Gemeenteverslag 1881). Op 2 Juni 1892 werd door de Arrondissementsrechtbank te Arnhem de erfpacht van een gedeelte der in 1881 aan wijlen L. A. Brouwer uitgegeven terreinen vestinggrond aan den Groesbeekschen weg (vroeger Wielrijdersbaan) weer ontbonden verklaard.

De Renbaan liep langs de Oranjesingel tot aan de Berg en Dalseweg (Berg en Dalsche straat), Detail plattegrond Nijmegen in 1888 (RAN KPD-16)
De Renbaan liep langs de Oranjesingel tot aan de Berg en Dalseweg (Berg en Dalsche straat),
Detail plattegrond Nijmegen in 1888 (RAN KPD-16)

Op de bovenstaande kaart staat de Sociëteit de Vereeniging aan het Keizer Karelplein weergegeven. Daarboven ligt de wielerbaan en links daarvan de Renbaan. De Renbaan grenst aan de Oranjesingel en loopt door tot de Berg-en-Dalschestraat. Merk ook de grens van de militaire gronden bij de renbaan op.

Op 3 maart 1882 schrijft de Gelderlander dat “Door de ‘Nijmeegsche Bouwmaatschappij’, onder directie van den heer Bert Brouwer, is de aanleg aanbesteed van de groote internationale wedrenbaan; de aannemers, de heeren C. Eijkelen en W.J. Weijers alhier, zijn reeds met een groot aantal werklieden begonnen het terrein te slechten. De baan komt voor het grootste gedeelte te liggen op het door den Staat gereserveerde voormalige vestingterrein, ten zuiden en oosten der stad.

Zoo men zegt, zou de eerst groote wedren reeds in Junij a.s. gehouden worden.” (De Gelderlander 3/3/1882). Achteraan dit artikel staan de verslagen van de 3 paardenraces in 1882 en 1883 weergegeven.

Vervolg

Ruiters aan de Wedren, 1910 (F55882 RAN)
Ruiters aan de Wedren, 1910 (F55882 RAN)

Eind 19e eeuw wordt het terrein gebruikt voor tentoonstellingen en feestelijkheden, zoals de Landbouwfeesten in 1893 (PGNC 6/7/1893). Op een later tijdstip werd het terrein ook gebruikt als exercitieterrein (PGNC 6/1/1939). In 1910 kreeg het de naam Julianaplein. In de Tweede Wereldoorlog werd het samen met het Julianapark hernoemd tot Centrumpark, wat op 19-9-1944 weer ongedaan werd gemaakt.

In 1955 werd de Prins Hendrikstraat door de Wedren aangelegd. In de loop der jaren werd het gebied steeds verkleind door bebouwing.

Overigens is de naam “Wedren” pas sinds 2011 officieel vastgesteld.

De Wedren als parkeerplaats; vanaf de Wedren staat rechts de voormalige meisjes Hogere Burgerschool (HBS) aan de Bijleveldsingel, 1978 (Gemeente Nijmegen via KN11197 RAN CC0)
De Wedren als parkeerplaats; vanaf de Wedren staat rechts de voormalige meisjes Hogere Burgerschool (HBS) aan de Bijleveldsingel, 1978 (Gemeente Nijmegen via KN11197 RAN CC0)

Vierdaagse

Een burgergroep defileert tijdens de (eerste) vlaggenparade op de Wedren op de maandagavond voor de 28e Vierdaagse, 25/7/1938 (Fotobureau Gazendam via F40933 Publiek Domein Auteursrechthouder: KNBLO-NL)
Een burgergroep defileert tijdens de (eerste) vlaggenparade op de Wedren op de maandagavond voor de 28e Vierdaagse, 25/7/1938 (Fotobureau Gazendam via F40933 Publiek Domein Auteursrechthouder: KNBLO-NL)

De Wedren is bovendien de start- en finishplaats voor de wandelaars van de Nijmeegse Vierdaagse. Daarbij wordt ook een deel van het Julianaplein en het Julianapark gebruikt. Van 1938 tot 1950 werd hier tevens de Vlaggenparade, als opening van de Vierdaagse, gehouden.

Gladiolen bij het Vierdaagsemonument op het finishterrein op de vierde dag van de 91e Vierdaagse, 20/7/2007 (Kees Stunnenberg via DF1124 RAN tevens Auteursrechthouder)
Gladiolen bij het Vierdaagsemonument op het finishterrein op de vierde dag van de 91e Vierdaagse, 20/7/2007 (Kees Stunnenberg via DF1124 RAN tevens Auteursrechthouder)
Ruiters aan de Wedren, 1910 (F55882 RAN)

Herinneringen aan de Wedren? Laat het weten

Ga terug

Je bericht is verzonden

Sociëteit de Vereeniging, architect Bert Brouwer

Voordat de huidige schouwburg werd gebouwd, stond op dit terrein de concertzaal van Sociëteit de Vereeniging. In 1881 verkrijgt Lambertus Augustus (Bert) Brouwer een terrein om een renbaan en een sociëteit op te richten.

Julianapark en begraafplaats

In het Julianapark staan een aantal prachtige, oude bomen en daarnaast veel moderne beelden. Oorspronkelijk lag hier Fort Kijk in…

Bijlage: de paardenraces

De eerste race van 1882

En die wedstrijd kwam er inderdaad: op 15 juni 1882. In de tussentijd verschijnen nog een aantal aankondigingen:

  • De Nederlandse Harddraverij- en Renvereeniging looft een prijs van f2000 uit, mits de leden van deze vereniging vrije toegang hebben (PGNC 28/3/1882)
  • Verpachting de buffetten: Geïnteresseerden kunnen een prijsopgave doen voor 1 van de 3 buffetten, of voor alle 3 tezamen bij Bert Brouwer. Alle kosten zullen voor rekening van de pachter komen (PGNC 26/5/1882)
  • Aankondigingen van het programma. Daarbij vallen een aantal zaken op:
    • De Stad Nijmegen en de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen stellen gezamenlijk een van de prijzen beschikbaar
    • Er zullen die dag extra treinen rijden (PGNC 9/5/1882)
    • Een voorbeschouwing: “Daar een wedren aan de toeschouwers meestal meer belang inboezemt als zij iets van de mededingende paarden weten, hoop ik tegelijkertijd dat het mij moge gelukken de algemeene belangstelling in de wedrennen te Nijmegen mogen verhoogen.” Hierna worden de deelnemende paarden besproken. (PGNC 7/6/1882)

Helaas regende het die dag. Dat weerhield duizenden bezoekers echter niet om de paarderennen te bezoeken:

“Nijmegen, 15. Juni.

De met zoveel verlangen te gemoet geziene, met zooveel zorg voorbereide Wedrennen en Harddraverijen, waaraan schatten ten koste waren gelegd om ze zoo luisterlijk mogelijk te maken, hebben heden alhier plaats gehad, ongelukkig echter onder geheel andere omstandigheden als door alle Nijmegen en door duizenden landgenooten en vreemdelingen gewenscht werd. Het weder dat in de laatste dagen steeds ongustig was en op alle toebereidselen, versieringen enz. nadeelig werkte, was in den afgeloopen nacht en den vroegen morgen weder zeer onstuimig, later iets minder, doch met bijna voortdurenden regen. Reeds vroeg stroomden desniettegenstaanden van alle kanten met de verschillende treinen en allerlei rijtuigen duizende bezoekers naar de stad, zoodat een ongekende drukte heerschte. Op de markt was rondom de groote gaslantaarn een rijke en smaakvolle versiering van groen en bloemen aangebracht. Ook de gaspyramide bij het Keizer-Karelplein was kwistig met bloemen getooid. Den heer J.J. Sormani, gediplomeerd bloemist alhier, komt hiervan de eer toe, en ware het weêr gunstiger geweest, zeker waren deze versieringen nog veel beter uitgekomen. Ook waren op den Stationsweg en den weg naar de renbaan en rondom het Keizer-Karelplein palen met vlaggen geplaatst, aan elkander verbonden door guirlanden van groen, wat echter veel minder van goeden smaak getuigde. Verder trekt de algemeene aandacht de versiering van de Plantenbeurs in het Hôtel der Wed. Bronkhorst en van het Café van den heer Hamerslag op de Markt.

De Wedrennen duurden van 12 tot 4 ure. Het weder was tamelijk goed, afgewisseld door enkele regenbuien. De verschillende wedloopen waren prachtig om te zien en alles liep zonder ongelukken af.” (PGNC 16/6/1882) Op 17 juni doet het PGNC vervolgens verslag van de festiviteiten.

Race september 1882

Op 30 september 1882 zal de 2e wedrennen plaatsvinden. 5 september verschijnt de weergave van circulaire in het PGNC: de rennen komen voor rekening van Bert Brouwer, die “de financieele uitkomst geheel voor zijne rekening neemt, waarlijk geen geringe risico, als men bedenkt dat behalve kosten van in orde making en afrastering van het terrein, renten van kapitaal, muziek enz. ad. p.m. f4000, aan prijzen wordt uitgeleefd de belangrijke som van f850, iets wat noodig is om de eigenaaren der beroemde renpaarden te bewegen zich weder op de Nijmeegsche renbaan te komen meten.” Brouwer heeft zich voorbehouden uiterlijk 21 september te beslissen of de rennen doorgaan en stelt zich “afhankelijk van de medewerking van Nijmeegs ingezetenen, in de eerste plaats van hen, die er direct belang bij hebben dat er door dit Volksfeest eenige duizende vreemdelingen binnen onze stad worden vereenigd.”

Daarop hebben enkele (rijke) Nijmegenaren een commissie opgericht om Brouwer prijzengeld aan te bieden. Nijmegenaren kunnen een vrijwillige bijdrage leveren. (PGNC 5/9/1882)

1883

De volgende races zijn op 19 mei 1883. Het PGNC geeft dan de berichtgeving van andere kranten door; het lijkt haar en/of de kranten zelf daarbij net zo veel om Nijmegen zelf als de paardenracen te gaan:

“Nijmegen, 21 Mei.

De verslaggever van het Handelsblad over de Wedloopen te Nijmegen schrijft o.a. dat de tribune geheel ledeig was en de vijftig rijtuigen, met een paar honderd menschen, niet in staat waren aan de middenterreinen een gezellig aanzien te geven. Ieder die bij de wedrennen tegenwoordig was, en zij waren bij duizenden te tellen, zal overtuigd zijn dat hier minstens genomen bij dien verslaggever aan eene vergissing moet gedacht worden. Ook zijne voorspelling dat men tot de ontdekking zal komen dat Nijmegen toch eigenlijk niet de plaats is voor dergelijke feesten, daar zijn uitmiddelpuntige ligging het voor de groote steeden te moeielijk bereikbaar maakt (wat geeszins het geval is) hopen wij dat niet moge uitkomen.

De Amsterdammer denkt er geheel anders over en eindigt zijn verslag als volgt:

“Indien de bewoners van ons vaderland eindelijk eens open oogen krijgen voor het natuurschoon dat het land hunner geboorte aanbiedt, laten zij eens bij gelegenheid een wedren komen bijwonen te Nijmegen; de paardenliefhebber zal aldaar zeker zijn hart kunnen ophalen, maar ook zij die gevoel hebben voor lieflijke natuurtooneelen, voor bosch, berg, heuvel en dal, zullen de herinnering met zich mededragen aan een rein en zuiver genot, dat men zoo zelden smaakt in de vlakke beemden van Holland.”

Ook uit het Utrechtsch Dagblad laten wij hier met genoegen een gedeelte van het verslag der wedrennen volgen: ‘Het fatum, dat op de Nijmeegsche wedrennen in 1882 drukte, heeft ze in het voorjaar van 1883 verlaten; het weder, dat in de laatste dagen vooral voor de renbaan uitnemend was, bleef ons heden getrouw. Het was prachtig, vooral voor paarden. Feestelingen waren van alle zijden toegestroomd langs de talrijke verkeerswegen, die op het aloude Noviomagum uitloopen, waar al die gasten welkom waren en hartelijk werden ontvangen, al was de stad niet versierd en waren slechts hier en daar vlaggen uitgestoken. Evenals ten vorige jaren schitterde de prachtige, nieuwe wijk rondom het vorstelijke Keizers-Karelsplein, dat sedert door een fraaien aanleg een geheel ander aanzien heeft gekregen, nu weder in al haar vroolijke schoonheid en wekte de bewondering van allen, die zich naar het nabijgelegen prachtige renperk begaven, hetwelk thans van lieverlede tot een der uitmuntendste renbanen is geworden. Met de oude stad uit een Neurenberger speeldoos op den achtergrond en omzoomd door de fraaie nieuw-modische villa’s en deftige huizen, welke door de heer Bert Brouwer in de plaats der oude vestingwallen deed verrijzen, was ten 1 ure de menschenmassa rondom de baan verzameld, luidde de klok voor den eersten wedstrijd en spitsten allen de aandacht op het bord, dat aanwees, wie ten strijde bereid waren en wie reeds vooraf den moed hadden verloren.” (PGNC 22/5/1883)

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Wedren

https://gaypnt.home.xs4all.nl/straatnamen/W.html

Julianapark en begraafplaats

In het Julianapark staan een aantal prachtige, oude bomen en daarnaast veel moderne beelden. Oorspronkelijk lag hier Fort Kijk in…

Bouw 2 boven- en 2 benedenwoningen, Dominicanenstraat 143-147a (huidig), F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 24-03-1903 (D12.378472)
#Nijmegen

Franciscus van Broeckhuijsen, aannemer “timmerman”

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Franciscus van Broeckhuijsen was een aannemer, die daarnaast ook zelf panden heeft ontwikkeld. Waaronder een aantal panden aan de Dominicanenstraat, op de percelen naast zijn eigen huis.

Een lezer schreef: “Heb je toevallig meer informatie over de F van Broeckhuijsen. Ik weet verder niet heel veel over deze architect alleen dat hij naar mijn mening 3 mooie werken heeft geleverd.

Voorstadslaan 51-53
Dominicanenstraat 143-147A
Groesbeeksedwarsweg 175-183″

Uit de tot nu toe gevonden gegevens lijkt van Broeckhuijsen vooral aannemer te zijn geweest. Wel zijn inmiddels een aantal bouwtekeningen gevonden, waarbij van Broeckhuijsen (waarschijnlijk) de architect is geweest: zijn naam staat althans op de tekening.

Deze pagina zal in de loop der tijd worden aangevuld, waarbij gefocust zal worden op de panden die van Broeckhuijsen zelf heeft ontworpen.

Franciscus van Broeckhuijsen

Franciscus van Broeckhuijsen Dominicanenstraat 153 (Bevolkingsregister 1910)
Franciscus van Broeckhuijsen Dominicanenstraat 153 (Bevolkingsregister 1910)

Franciscus van Broeckhuijsen is geboren op 2-7-1854 te Winssen. Zijn ouders zijn Michiel Franciscus van Broeckhuijsen, zonder beroep en Petronella Croonen (OpenArchieven)

Op basis van de bouwtekening D12.377958 (voor Dominicanenstraat 137, zie hieronder) blijkt van Broeckhuijsen in ieder geval in 1901 al op de hoek van de Dominicanenstraat en de van Nispenstraat te wonen. Ter rechterzijde is er alleen een verwijzing naar het “R.K. Kerkhoff”.

Op 19 juli krijgt Broeckhuijsen een voorwaardelijke hinderwetvergunning voor: “ 19 Juli, voorwaardeliik aan F. van Broeckhuijsen, ten behoeve zijner timmerinricbting in het perceel Dominicanenstraat no. 153, kad. bek. Hatert, sectie A, no. 3874” (Gemeenteverslag 1910) … “eene door elektriciteit gedreven inrichting voor houtbewerking” (PGNC 23/7/1910)

Het gezin bestaat dan uit:

  • Franciscus van Broeckhuijsen (2-7-1854 Winssen – 13-3-1917), zijn beroep is dan “timmerman”
  • Antonetta Bernulij (11-5-1852 Druten), zijn vrouw
  • Petronella Helena (20-4-1887), dochter. Zij komt op 28-7-1900 naar Nijmegen vanuit Vlijmen en zal op 18-6-1919 vertrekken naar Druten
  • Egilius Petrus (2-6-1888), zoon. Hij heeft als beroep “timmerman” en trouwt op 29-7-1919

Dominicanenstraat

Van Broeckhuijsen zal in de beginjaren van 1900 een aantal panden bouwen op de nog lege ruimte tussen de panden van Lamers en zijn eigen huis op Domicanenstraat 153:

  • Dominicanenstraat 137
  • Dominicanenstraat 141
  • Dominicanenstraat 143-147a

Daarbij lijkt in ieder geval voor nummer 137 een “eigenaar” in de vorm van bakkerij Bernards; Domicanenstraat 139 is niet door van Broeckhuijsen uitgevoerd. Mogelijk zijn de nummers 141 en 143-147a voor eigen rekening gebouwd.

Dominicanenstraat 137 Bakkerij Bernards

Bouw van een winkel bakkerij en woonhuis Dominicanenstraat 137 (D12.377958)
Bouw van een winkel bakkerij en woonhuis Dominicanenstraat 137 (D12.377958)

Op 2-2-1900 heeft de gemeente het verzoek ontvangen voor de “vergunning tot het oprichten van eene bakkerij op het perceel aan de Domicanenstraat, kadastraal bekend Hatert, Sectie B, no. 23?6”.

De eigenaar is dan J.A. Bernards, de “uitvoerder” F. van Broeckhuijsen.

De deur links is de opgang naar een bovenwoning (zie hieronder). Daarnaast bevindt zich de winkel van de bakkerij, met de ingang in het midden. De winkel beslaat slechts een klein deel van de oppervlakte. Daarachter bevindt zich het woongedeelte en een open plaats.

Weer daar achter is de feitelijke bakkerij met bakkerij oven en tenslotte een kleine tuin.

Bouw van een winkel bakkerij en woonhuis, Dominicanenstraat 137, Eigenaar J.A. Bernards, uitvoerder F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 26-1-1900 (D12.377958)
Bouw van een winkel bakkerij en woonhuis, Dominicanenstraat 137, Eigenaar J.A. Bernards, uitvoerder F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 26-1-1900 (D12.377958)

In het Adresboek van 1901 komt J.A. Bernards, broodbakker, voor op Dominicanenstraat 137. Afgaande op het Bevolkingsregister van 1910 had Bernards een groot gezin. Daarbij blijkt uit bouwtekening dat D12.377958 zowel de begane grond als de eerste verdieping een keuken heeft: was de bovenwoning in gebruik door een (deel)gezin van Bernards?

Familie Bernards, Dominicanenstraat 137, Bevolkingsregister 1910
Familie Bernards, Dominicanenstraat 137, Bevolkingsregister 1910

In een advertentie van 1924 is het nog “Electr. Brood- en Beschuitbakkerij J. A. Bernards” (De Gelderlander 30/1/1924); in 1932 woont J.A. Bernards inmiddels op Hobbemastraat 28 en komt L.J.G. Bernards, bakker, voor op de Domincianenstraat. In De Gelderlander 26/7/1946 (advertentie voor de aankondiging van de vakantie voor bakkers) is het L. Bernards.

Dominicanenstraat 141

Bouwen van benedenwoning en bovenwoning, Dominicanenstraat 141, eigenaar F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 29-6-1900 (D12.377956)
Bouwen van benedenwoning en bovenwoning, Dominicanenstraat 141, eigenaar F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 29-6-1900 (D12.377956)

Dominicanenstraat 143-147A

Bouw 2 boven- en 2 benedenwoningen, Dominicanenstraat 143-147a (huidig), F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 24-03-1903 (D12.378472)
Bouw 2 boven- en 2 benedenwoningen, Dominicanenstraat 143-147a (huidig), F. van Broeckhuijsen, datum bouwdossier 24-03-1903 (D12.378472)

Het blijkt dan om de percelen Sectie A No 2399 en 2400 te gaan (D12.382135)

“Op 24 maart 1903 werd aan F. van Broeckhuijsen vergunning verleend voor de 2 Boven- en 2 Benedenwoningen in de Dominicanenstraat” (huisnummers 143 t/m 147A) (Rob Essers op Noviomagus).

Postkantoor

1899 Dorpsstraat 16/18 Hees

Op Noviomagus.nl staat de bouwtekening weergegeven van de “Dorpsstraat 16/18” in Hees, welke in 1899 is gebouwd. Hetzij direct gebouwd als postkantoor, hetzij dat het pand al spoedig in gebruik is genomen als postkantoor. Op Noviomagus staat veel informatie over dit gebouw met daarbij een aantal foto’s.

Groesbeeksedwarsweg 175-183

Op de bouwtekening staat F. van Broeckhuijsen weergegeven. (D12.378526, Datum bouwdossier 14-7-1903, datum tevens in verso weergegeven op de tekening).

Bij de aanleg van de huisriolering (D12.383214, datum bouwdossier 12-11-1912) staat op bouwtekening “De Eigenaar F. van Broeckhuijsen” weergegeven. Het betreft “Gemeente Hatert, Sectie A 3266-3267-3268-3269-3460-3461-3462”

Voorstadslaan 51-53

Een mooie foto uit 1980 is te zien op F10067 RAN.

Overig gevonden werken

Daarnaast zijn een aantal vermeldingen gevonden, waarbij nog niet duidelijk is welke panden het betreft en welke rol van Broekhuijsen heeft gehad:

  • Aanvraag Bouwvergunning voor Dommer v. Poldersveldtweg- 4 Arbeiderswoningen (Gemeenteverslag 1901)
  • St. Geertruidastraat. 1 Met pakh en werkpl. (Gemeenteverslag 1902)
  • In april 1902 heeft van Broeckhuijsen de Bloemkwekerij “Koninginnelaan” gelegen onder Nijmegen en Hees aan de Voorstadslaan groot 54.84 A” voor f6400 gekocht (PGNC 23/4/1902). Waarschijnlijk/mogelijk relateert deze koop aan de bouw van de woningen op Voorstadslaan 51-53

Dominicanenstraat (september 2024)
#Nijmegen

Dominicanenstraat

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein
Dominicanenstraat (september 2024)
Dominicanenstraat (september 2024)

Deze pagina verzamelt de artikelen die over de Dominicanenstraat zijn verschenen.

Vanaf de Berg en Dalseweg in de richting van de Daalseweg. Rechts de St. Canisius MAVO in het voormalige St. Vincentiusklooster, dat later plaats maakte voor het appartementencomplex de Dominicaan, 1987 (Anton van Roekel via F67261 RAN CCBYSA)
Vanaf de Berg en Dalseweg in de richting van de Daalseweg. Rechts de St. Canisius MAVO in het voormalige St. Vincentiusklooster, dat later plaats maakte voor het appartementencomplex de Dominicaan, 1987 (Anton van Roekel via F67261 RAN CCBYSA)

Voormalig Klooster Dominicanessen

Dominicanenstraat 6

Van der Waarden Architect Nijmegen

Zie ook de herinnering op Nijmegen-Oost

Tegenwoordig zit hier sinds 1994 de Vrouwenschool. De geschiedenis van het klooster en de Vrouwenschool is te lezen op haar site.

Achterzijde van het St. Vincentiusklooster met de kapel en de tuin van de Dominicanessen van de Congregatie van de Heilige Catharina van Siena uit 1904 van architect W.J.H. van der Waarden (Nijmegen, 15/11/1860 - Nijmegen, 25/09/1930), Dominicanenstraat, 1929-1931 (Brinio via F89865 RAN)
Achterzijde van het St. Vincentiusklooster met de kapel en de tuin van de Dominicanessen van de Congregatie van de Heilige Catharina van Siena uit 1904 van architect W.J.H. van der Waarden (Nijmegen, 15/11/1860 – Nijmegen, 25/09/1930), Dominicanenstraat, 1929-1931 (Brinio via F89865 RAN)

Dominicanenstraat 1

Vanaf (ongeveer) 1972 zat de SP jarenlang op Dominicanenstraat 1. Zie voor haar geschiedenis de site van de SP. En een interview met Hans van Hooft Sr. op Nijmegen-Oost; en een interview met Sr. en Jr. op Binnenlands Bestuur.

Daarnaast is een leuk verhaal te lezen in De Nacht van de Ommetjes.

Nieuwbouw van de Roothaanstraat

Roothaanstraat vanuit Domicanenstraat (september 2024)
Roothaanstraat vanuit Domicanenstraat (september 2024)

Een mooie foto van de maquette uit 1989 is te vinden op F20748 RAN.

oa Dominicanenstraat 99 – 103

1902

Plan voor 2-Beneden en Bovenwoningen en 1 Winkelhuis, Uitvoerder J.P.W. Bieling, Eigenaar Th. Lamers, datum bouwdossier 15-7-1902 (D12.378309)
Plan voor 2-Beneden en Bovenwoningen en 1 Winkelhuis, Uitvoerder J.P.W. Bieling, Eigenaar Th. Lamers, datum bouwdossier 15-7-1902 (D12.378309)

Uit de situatietekening blijkt dat de eigenaar, Th. Lamers dan al meerdere panden heeft laten bouwen.

P.T.T. Gebouw

Dominicanenstraat

Een mooie foto uit 1957 is te zien op GN8020 RAN.

In dit gebouw zat in ieder geval in jaren 70 de PTT, zie de foto uit 1977 op F17188 RAN. Tegenwoordig (oktober 2024) is het gebouw deels in gebruik door Studentenhuisvesting, deels door Kinderopvang KION.

Dominicanenstraat 137, 141 en 143-147a

Kruidenierswinkel op de hoek van de Daalseweg (rechts) en de Dominicanenstraat (links), 1934-1938 (F88027 RAN)
Kruidenierswinkel op de hoek van de Daalseweg (rechts) en de Dominicanenstraat (links), 1934-1938 (F88027 RAN)

Hoek Domicanenstraat- Daalseweg (Daalseweg 203-205)

Een mooie foto van Rijwielzaak van Sloos (eigenaar A.T. Evers) uit 1979 is te vinden op F16247 RAN.

Dominicanenstraat 42

… voor het bouwen van een Woonhuis met boven Woningen Heer W.(?) G. Berkhof, Dominicanenstraat 42, datum bouwdossier 1-1-1897 (D12.377704)
… voor het bouwen van een Woonhuis met boven Woningen Heer W.(?) G. Berkhof, Dominicanenstraat 42, datum bouwdossier 1-1-1897 (D12.377704)

De bouw tekening van Dominicanenstraat 42 heeft als datum bouwdossier bouwdossier 1-1-1897. De opdrachtgever is W.G. Berkhof(f).

Helaas is de naam van de uitvoerder niet goed te lezen:

10 dubbele woningen

Op 3-9-1897 vindt de aanbesteding plaats van 10 dubbele woonhuizen aan de Dominicanenstraat door de bouwkundige M. Louman, Hugo de Grootstraat 63. De laagste inschrijving was f 30725 door J.C. Kropman (PGNC 5/9/1897).

Momenteel is nog onbekend welke woningen dit zijn.

Marinus Louman

Marinus Louman is geboren op 16-1-1861 in Zwolle. Hij vestigt zich op 8-9-1894 vanuit Roermond op Hugo de Grootstraat 63. Zijn beroep is dan “Teekenaar”.

In het Adresboek 1895 en 1896 komt hij voor als tekenaar op Groote straat 92. In het Adresboek 1898, 1899 als bouwkundige op de Hugo de Grootstraat. Ook staat hij in 1899 onder de kop “architecten” en in 1901, 1902  onder “architecten en bouwkundigen”, in 1903 “architecten, bouwkundigen en teekenaars”.

In 1901, 1902 is zijn adres Hugo de Grootstraat 77 (wat mogelijk een hernummering is geweest); in 1903, 1905 Vondelstraat 64.

Hij is getrouwd met Johanna Sophia Loman (9-3-1862 Tiel); in de De Gelderlander 13-5-1896 en De Gelderlander 19-5-1896 staat het bericht dat ze in ondertrouw zijn gegaan. (Dan als L. Louman, maar dat zal een zetfout zijn). Als beroep staat “bouwkundige”. Zij vestigt zich op 3-7-1896 vanuit Tiel.

Op 27-4-1905 vertrekt hij naar ‘s-Gravenhage. (Bevolkingsregister 1900)

Gevonden werken/activiteiten

Hoek Pater Brugmanstraat Jan van Goyenstraat, september 2022 (Google Streetview)
#Nijmegen, Gebouw van de dag

Hoek Jan van Goyenstraat Pater Brugmanstraat, bouwkundige Thunnissen

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

1915 Pater Brugmanstraat 45, 47 Jan van Goyenstraat 8, 10, 12, 14, 16

Hoek Pater Brugmanstraat Jan van Goyenstraat, september 2022 (Google Streetview)
Hoek Pater Brugmanstraat Jan van Goyenstraat, september 2022 (Google Streetview)

In 1915 ontwerpt de aannemer/bouwkundige W.H. Thunnissen de panden op de hoek van Jan van Goyenstraat en de Pater Brugmanstraat.

Ontwerp voor het bouwen van twee Heerenhuizen- een Onder en Bovenhuis en een Bovenhuis waaronder Bergplaats, datum tekening mei 1915 (D12.384932)
Ontwerp voor het bouwen van twee Heerenhuizen- een Onder en Bovenhuis en een Bovenhuis waaronder Bergplaats, datum tekening mei 1915 (D12.384932)

Tot nu toe gevonden bewoners/gebruikers

Jan van Goyenstraat 12

NaamBeroep/OmschrijvingAdresboek
Wed. E.H. KraaijvangerGeb. F.C. v. Willigen1920
A. Verhoeven 1922, 1924, 1926, 1928, 1934
B. WintersKlerk dir. bel.1936, 1938
A. den HertogSergeant 1e kl. Infanterie (1951), adj. O.O. L.S.K. (1955), adj. O.O. KLu (1959)1951, 1955, 1959

In De Gelderlander 1/4/1940 is een “Keurig Bovenhuis” te huur. “Suites, 4 slaapkamers, keuken, kelder, berging, voor- en achterbalcon. F27.50 per maand – Bevragen: Museum Kamstraat 60, Nijmegen”.

Pater Brugmanstraat 47

NaamBeroepAdresboek
S. FigeeAdj. ingen. S.S.1916, 1918
A.A. v.d. KallenDirecteur, Hoofdredacteur van “de Gelderlander”1920
J.F.M. Banens 1922, 1926, 1928
Mej. J.L.C.M. DoorenVerpleegster1932, 1934  
L.E. Verspoor 1948, 1951
J.P.E. van den BongardMaatsch. werkster1959  

In PGNC 25/2/1919 staat “een Heerenhuis, hoek Pater Brugmanstraat 47” te koop. “Te bevragen: Barbarossatr. 85”. Dit is dan het adres van W.H. Thunnissen (Adresboek 1920). Of dit betekent dat Thunnissen de voorgaande jaren eigenaar van het pand is gebleven en het huis/de huizen verhuurde of dat hij slechts het adres voor inlichtingen is, is niet bekend.

In de Gelderlander 15/6/1932 adverteert Mevr. Margry, Pater Brugmanstraat 47 met “Voor Dames en Families, Logies met ontbijt”. Waarschijnlijk was in ieder geval op dat moment het pand een pension, waar mej. J.L.C.M. Dooren woonde.

Gevel Pater Brugmanstraat: Ontwerp voor het bouwen van twee Heerenhuizen- een Onder en Bovenhuis en een Bovenhuis waaronder Bergplaats, datum tekening mei 1915 (D12.384932)
Gevel Pater Brugmanstraat: Ontwerp voor het bouwen van twee Heerenhuizen- een Onder en Bovenhuis en een Bovenhuis waaronder Bergplaats, datum tekening mei 1915 (D12.384932)

Zie voor een uitgebreid verhaal:

Verdwenen zijn ze allemaal

Voormalige De Gruyter, Mariaplein-hoek Berg en Dalseweg (september 2024)
#Nijmegen, Gebouw van de dag

De Gruyter

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

1909 Mariaplein 6 (Berg en Dalse weg)

Voormalige De Gruyter, Mariaplein-hoek Berg en Dalseweg (september 2024)
Voormalige De Gruyter, Mariaplein-hoek Berg en Dalseweg (september 2024)

Het gebouw is ontworpen door architect Willem Gerhardus Welsing, (Arnhem, 14 december 1858 – aldaar, 1 januari 1942). Zie voor een beschrijving van Welsing wikipedia.

In 1906 had architect Welsing zijn eerste winkel gebouwd voor de Gruyter aan de Bovenbeekstraat in Arnhem. Het pand is tegenwoordig Rijksmonument. Daarna werd hij huis-architect, waarbij hij de nodige winkelsk, fabrieken en huizen voor de familie de Gruyter zou ontwerpen. (https://www.hendrickdekeyser.nl/architecten/willem-g-welsing)

“De WINKELWONING is gebouwd in 1919 in opdracht van de firma P. de Gruyter & Zn. door W.G. Welsing in een stijl die invloeden vertoont van Art Deco. De Arnhemse architect Welsing ontwierp in 1906 in Arnhem zijn eerste winkelpand voor het kruideniersbedrijf De Gruyter. Daarna werd hij de huisarchitect van De Gruyter.

Van 1915 tot 1925 werkte het architectenbureau van Welsing alleen maar voor De Gruyter. Het meest opvallende aan het pand en typerend voor de verschillende vestigingen van De Gruyter is het gebruik van de blauw en goud geglazuurde tegels in de omlijsting van deuren, vensters, pui en borstweringen. De tegels werden volgens een bepaald procedé vervaardigd in Frankrijk. In het interieur is achter een wand van gipsplaten het figuratieve tegeltableau op de achterwand van de winkel bewaard gebleven.” (Rijksmonumentenlijst, met een uitgebreide beschrijving)

In Nijmegen kennen we Welsing in ieder geval nog van:

Verbouwing 1937

Hoewel de geschiedenis van dit gebouw nog niet uitputtend is onderzocht, is er in ieder geval in 1937 sprake van een verbouwing:

“Verbouwing Firma de Gruyter aan het Mariaplein

Het interieur van het filiaal der fa. P. de Gruyter aan het Mariaplein heeft een grondige vernieuwing ondergaan. Nieuwe vloeren zijn aangelegd, nieuwe koperen voorraadbakken aangebracht, nieuwe toonbanken geplaatst, kortom het oude is niet meer te herkennen. Ongetwijfeld heeft de firma door deze vernieuwing haar belangen en die harer cliënt1ele een goeden dienst bewezen.

Vooral de omwonende huismoeders raden wij aan deze verandering eens gauw te gaan bewonderen.

De verbouwing geschiedde door de fa. de Groot, v. Welderenstraat, terwijl de fa. Vreeman, v. Welderenstraat, zorgde voor de electrische installatie.” (De Gelderlander 4/11/1937)

Rijksmonument

Het gebouw is een Rijksmonument met als waardering:

Links de Gruyter: Vanaf het Mariaplein zien we een tram op de Berg en Dalseweg en links op de hoek het winkelpand van kruidenier de Gruyter ; rechts begint de Dominicanenstraat, 1925-1935 (F93205 RAN)
Links de Gruyter: Vanaf het Mariaplein zien we een tram op de Berg en Dalseweg en links op de hoek het winkelpand van kruidenier de Gruyter ; rechts begint de Dominicanenstraat, 1925-1935 (F93205 RAN)

“WINKELWONING uit 1919 in opdracht van de firma P. de Gruyter & Zn. door W.G. Welsing.

  • Van architectuurhistorische waarde als een in exterieur goed en gaaf voorbeeld van een winkelwoning met Art Deco-invloeden met esthetische kwaliteiten in het ontwerp zoals een bijzondere hoofdvorm, een rijke ornamentatie en bijzonder materiaalgebruik. De winkelwoning is bovendien van belang als onderdeel van het oeuvre van architect W.G. Welsing, die in de periode 1915-1925 alleen voor De Gruyter bouwde.
  • Van stedenbouwkundige waarde vanwege de markante ligging aan het stervormige Mariaplein, een belangrijk stedenbouwkundig onderdeel van het laat 19de-eeuwse uitbreidingsplan dat werd uitgevoerd na de afbraak van de vestingwerken en is gebaseerd op de ontwerpen van Bert Brouwer. Het pand ligt binnen het beschermde stadsgezicht.
  • Van cultuurhistorische waarde vanwege het uiterlijk en de bestemming, welke verbonden is met een economische en culturele ontwikkeling nl. de bouw van De Gruyter kruidenierszaken door heel Nederland door één architectenbureau, dat daarbij overal een herkenbare stijl hanteerde met onder andere een gevelbekleding van geglazuurde tegels.”

Truus Mastpark Beethovenstraat Altrade(september 2024)
#Nijmegen, Groen in Nijmegen

Van Sportfondsenbad naar Truus Mastpark

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Beethovenstraat Altrade

Truus Mastpark Beethovenstraat Altrade(september 2024)
Truus Mastpark (september 2024)

Waar vroeger Sportfondsenbad Oost was verkoeling bracht, ligt er nu het Truus Mast park voor vergroening van de wijk van Altrade. Bij haar opening in 1937 was het het eerste overdekte zwembad van Nijmegen. Na de sloop van deze zweminrichting kwam hier het Truus Mastpark, vernoemd naar de 15-jarige kassière die was omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Sportfondsenbad

Het Sportfondsenbad., van Beethovenstraat 6, 1938 (F15026 RAN)
Het Sportfondsenbad., van Beethovenstraat 6, 1938 (F15026 RAN)

Het Sportfondsenbad Oost ging open op 20 februari 1937, het eerste overdekte zwembad van Nijmegen. Daarvoor waren Nijmegenaren aangewezen op het Waalbad, een openluchtbad in de Waal.

In de jaren twintig werd al regelmatig gesproken over een overdekt bad, zonder resultaat. In de jaren dertig ging de discussie vooral over de vervanging van het versleten Waalbad. Dit zou een openluchtzwembad binnen de stad moeten zijn. Buiten de stad waren al wel andere zwemmogelijkheden.

Doordat de gemeente geen initiatief nam, richtten een aantal mensen de N.V. Sportfondsenbad Nijmegen op. Deze had tot doel een overdekt zwembad te realiseren door het bedrag door een grote groep mensen bij elkaar te laten sparen. Dit was een constructie naar Amsterdams voorbeeld. Daarop stelde de gemeente zich garant voor rente en aflossing van de lening, waardoor de bouw in 1936 kon beginnen.

Het Sportfondsenbad in Nijmegen-Oost, jaren 30 (KN11564-30 RAN)
Het Sportfondsenbad in Nijmegen-Oost, jaren 30 (KN11564-30 RAN)

Het bijzondere aan het zwembad is, dat het schuifdak open kan. Hierdoor werd het binnenbad op zomerse dagen een buitenbad. Aanvankelijk was ook sprake van een permanent openluchtbad, maar deze plannen werden vooralsnog uitgesteld. Een mooi verhaal over de geschiedenis van dit zwembad is te vinden op Noviomagus, geschreven door Jaap Mooi, die het zwembad van 1968-2000 leidde.

Oorlog

Zoals Jaap Mooi vertelt, was het zwembad in gebruik door Duitse soldaten en onderduikers. Zo vertelt hij hoe onderduikers boven het plafond zaten, terwijl enkele meters onder hen de Duitsers aan het zwemmen waren.

Ook werd het in de oorlog gebruikt als schuilkelder.

Na de oorlog

Wethouder Th. Peters van sportzaken biedt de acht miljoenste zwemmer in het Sportfondsenbad te Nijmegen een cheque aan, 8/10/1969 (Fotopersbureau Gelderland via F52209 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Wethouder Th. Peters van sportzaken biedt de acht miljoenste zwemmer in het Sportfondsenbad te Nijmegen een cheque aan, 8/10/1969 (Fotopersbureau Gelderland via F52209 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Het zwembad was niet alleen een plek waar mensen leerden zwemmen; het was ook een belangrijke ontmoetingsplek.

In 1969 kreeg Sportfondsenbad Oost haar buitenbad. Daarbij was het watertemperatuur een aantal jaren 25°, het hele jaar door. De oliecrisis in 1973 maakte hier een eind aan.

Waarom sloop?

Afgeschreven gebouw

Wanneer het bad in 2013 sluit, is het gebouw inmiddels op. November 2004 heeft de Nijmeegse Stadskrant een interview met Heino Jacobs, directeur van NV Sportfondsen Nijmegen. De laatste renovatie was gebeurd in 1997. Daarbij was “direct duidelijk dat daarmee de leeftijd van het gebouw amper een jaar of tien kon worden opgerekt.” De buurtbewoners willen op dat moment zelf het zwembad graag behouden. De gemeente dacht aanvankelijk een nieuw buitenbad in de Waalsprong te bouwen, maar een onderzoek uit 2000 toonde aan dat het Sportfondsenbad een goed bezocht zwembad was en dat daarom een zweminrichting in Nijmegen Oost moest worden behouden.

Nieuwbouw in de Beethovenstraat geen goed idee

Het buitenbad van het Sportfondsenbad, 1970 (Fotopersbureau Gelderland via F16640 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Het buitenbad van het Sportfondsenbad, 1970 (Fotopersbureau Gelderland via F16640 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Jacobs vindt sloop en nieuwbouw op dezelfde plaats dan geen goed idee: “De bezoekersstroom wordt onderbroken, je zit met je personeel, en het ligt midden in een woonwijk. Nu al zorgt de slechte parkeergelegenheid voor veel overlast in de buurt, terwijl de transporten van chloor door de woonwijk niet vrij zijn van gevaar.” De buurtvereniging Mozart ziet op dat moment het binnenbad het liefst behouden: veel bewoners maken er gebruik van en het heeft een sterke sociale functie. Daarbij zou het buitenbad een speelgelegenheid voor kinderen moeten worden, vanwege het gebrek aan speelruimte in de buurt. Het buitenbad is sinds dat jaar niet meer in gebruik geweest vanwege een kapot waterfilter.

Abonneren

Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.

Buurtpark

Aanvankelijk heeft de gemeente het idee om een basisschool op de plaats van het zwembad te bouwen. In juli 2009 gaat de gemeente echter mee met het verzoek van de buurt, om in de plaats daarvan een park aan te leggen. (De Gelderlander).

Erica Terpstra bad

Het Erica Terpstra Sportfondsenbad, Kwakkenbergweg 25, 2013 (Jan Eichelsheim via DF2228 RAN CCBYSA)
Het Erica Terpstra Sportfondsenbad, Kwakkenbergweg 25, 2013 (Jan Eichelsheim via DF2228 RAN CCBYSA)

Op 12-8-2013 wordt het nieuwe Erica Terpstra Bad aan de Kwakkenbergweg 25 geopend. Mooier, groter en beter toegankelijk dan het oude zwembad en daarnaast is het duurzaam en energiezuinig. De officiële opening werd verricht door Erica Terpstra zelf, samen met burgemeester Bruls. Zij deden dit, door een portret van Terpstra te onthullen (Henk Baron, met foto’s). In 2012 had Terpstra tevens de eerste paal voor de nieuwe zweminrichting in de grond geslagen (De Gelderlander).

Truus Mastpark

Kunstwerk Truus Mastpark Beethovenstraat Altrade (september 2024)
Kunstwerk Truus Mastpark (september 2024)

Het park op de plaats van het Sportfondsenbad is vernoemd naar Truus Mast.

Truus Mast (10-8-1929 Nijmegen) overleed op 10-11-1944 op 15-jarige leeftijd. Op die dag trof een granaat een Amerikaans legervoertuig, waarbij een aantal soldaten om het leven kwam. Jaap Mooi noemt daarbij dat het ging om een aantal legertrucks, waar munitie was opgeslagen. Geallieerde soldaten maakten vaak gebruik van het zwembad en was daarom vaak een doelwit voor beschietingen. Een van de granaatscherven trof Truus, die in haar kassahokje van het Sportfondsenbad aan het werk was. Zij staat symbool voor alle Nijmeegse slachtoffers.

Wanneer Erica Terpstra in 2012 de eerste paal slaat voor het nieuwe zwembad, is op dat moment nog sprake van De Groene Parel als naam voor het park. Jaap Mooi nam in 2012 het initiatief om het park na haar te vernoemen, welke werd overgenomen door de gemeenteraad. (Bron: Oorlogsdodennijmegen.nl). Hij woonde als kind van 7 jaar tegenover het zwembad en had daardoor de oorlog rondom Sportfondsenbad Oost volop meegemaakt. Daarnaast was hij van 1968 tot 2000 leidinggevende in het Sportfondsenbad. De dag dat Truus Mast overleed, was hij gaan kijken en heeft daar die dag de overleden soldaten gezien.

Naast de naamgeving, had hij zich hard gemaakt dat de plaquette die in 1994 in het zwembad was onthuld, behouden bleef. Daarvan is een kunstwerk gemaakt waarop de naam van het park staat en uitleg geeft over haar naam.

(Overige) Bronnen en verder lezen

Buurtvereniging wil water en spelen, Marte Klein Koerkamp in Nijmeegse Stadskrant november 2004

Erica Terpstra slaat eerste paal eigen bad, Vincent Ceulemans  in de Gelderlander, 9-3-12, met foto’s

Zwembad Oost wordt groen, Vincent Ceulemans  in de Gelderlander 14-07-09, 14:23 Laatste update: 30-03-17, 04:41

Truus Mastpark geopend door Harriet Tiemens, Willem Spang in Nieuws uit Nijmegen, 23 augustus 2014, met foto’s van de opening

https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/3871/nijmegen-monument-in-het-truus-mastpark

https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Sportfondsenbaden

Historische Begraafplaats Daalseweg

Aan de Daalseweg ligt een van de bekendste begraafplaatsen van Nijmegen, ontworpen door architect Weve. In 1885 vindt de inzegening…

Daalseweg 238 architect Arntz architect van der Kloot Daalseweg met muurschildering 6 componisten Remco Visser (september 2024)
#Nijmegen, Kunstwerken

Muurschildering Zes Componisten op blinde muur Mozartstraat, Remco Visser

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

2022 Daalseweg 238, hoek Mozartstraat Altrade

Muurschildering zes componisten hoek Mozartstraat Daalseweg (september 2024)
Muurschildering zes componisten hoek Mozartstraat Daalseweg (september 2024)

Om de overlast van graffiti op de blinde muur van de Mozartstraat tegen te gaan, nam de buurtvereniging, samen met de eigenaresse van het pand en met subsidie van de gemeente het initiatief voor een muurschildering van zes componisten. Remco Visser is de maker van deze schildering, die veel enthousiaste reacties krijgt.

Vooraf: Een blinde muur en graffiti

Groenteman Eisenburger

Jarenlang zat de groentezaak van Eisenburger op de hoek van de Mozartstraat en Daalseweg. Omdat de blinde muur aan de Mozartstraat steeds met graffiti werd beklad, besloot hij de hele muur met groentes vol te laten schilderen, met daarboven “Groenteman”. (Een foto van de blinde muur uit 1975 waar Eisenburger slechts letters of een raam heeft geplakt is te vinden op F16550 RAN).

Pizza en Panini

Nadat de familie Eisenburger na 32 jaar met pensioen ging, kwamen er in de winkel allerlei andere bedrijven: Een basgitarenwinkel, een huizenwinkel, een computerreparatiewinkel en uitzenbureau hET. Daarna kwam opende Arie van der Steen een Italiaanse broodjeszaak. Hij liet de muur wit schilderen: de muurschildering met groenten was intussen afgebladderd. Na een paar dagen was de muur weer beklad graffiti. Hoe vaak hij de muur schoon maakte en een aantal malen weer wit liet overschilderen, de muur bleef steeds beklad worden.

Daarop besloot van der Steen een muurschildering te laten maken: een pizzabakker die een pizza in een oven plaatst, met de woorden “pizza” en “panini”. Vanwege een klacht (Nijmegen-oost spreekt letterlijk over 1 klacht) over vermeende reclame moest hij van de gemeente de schildering weg halen, omdat hij anders een boete van 5000 euro zou krijgen. Van der Steen haalde daarop de woorden pizza en panini weg. De gemeente vond echter dat hij niet hij voldaan en legde alsnog de boete op. Omdat van der Steen dit bedrag niet kon betalen, moest hij zijn zaak sluiten.

De graffiti bleef. En intussen kwamen er allerlei andere winkels in het pand.

Ontwerp

Edvard Grieg, een van de zes afgebeelde componisten op muurschildering van Remco Visser op hoek Mozartstraat Daalseweg (september 2024)
Edvard Grieg, een van de zes afgebeelde componisten (september 2024)

De bekladding is veel buurtgenoten een doorn in het oog. Daarom dient een van de bewoners een klacht in, maar ook met een voorstel: “laat de muur beschilderen met de componisten Beethoven, Bach en Mozart of laat ‘m begroeien met groen” (Nijmegen-oost.nl).

Daarop meldt de gemeente dat privé-eigendom betreft en dat ze bij klachten deze moet voorleggen aan de eigenaar van het pand. Nijmegen-oost benadert in haar artikel de gebruiker van het pand: “Monique van hET uitzendbureau zegt desgevraagd zelf ook te hebben gedacht aan een bedrijfslogo op de vervuilde zijmuur. “Het ziet er nu niet uit. Maar hoe vaak moet je dat dan weer opnieuw doen, als ze er telkens weer graffiti overheen spuiten? We zijn er zelf nooit aan toegekomen. Inderdaad is de eigenaar van het pand uiteindelijk verantwoordelijk. Jammer dat de klager niet naar ons is gekomen. Dan hadden we er iets over kunnen afspreken.””

Abonneren

Voer je e-mailadres hieronder in om updates te ontvangen.

Waarschijnlijk hebben de eigenaresse, de buurtvereniging en de gemeente vervolgens met elkaar gesproken, want wanneer Remco Visser zijn muurschildering aan het schilderen is vertelt hij aan de Gelderlander: “Het idee voor de muurschildering komt van de eigenaresse van het pand. Die hoorde dat ook de buurtvereniging rondliep met plannen om iets aan de muur te doen – de illegale tags in felle kleuren zijn velen een doorn in het oog. De eigenaresse bracht de buurtvereniging met Visser in contact. ,,Ik heb drie schetsen gemaakt, waarvan ze er één hebben gekozen. Daarmee zijn ze naar de gemeente gegaan, die vervolgens subsidie heeft verleend”, zegt de kunstenaar.”

Zes Componisten

Op de muurschildering staan 6 componisten, waarnaar een straat in de buurt zijn vernoemd. Het zijn: Brahms, Grieg, Van Beethoven, Chopin, Mozart en Bach. Bij elk portret staat de naam van de componist en een citaat.

Lees meer over het gebouw op:

(Overige) Bronnen en verder lezen

Gemeente ziet liever graffiti dan muurschildering, René Pennock op Nijmegen-oost.nl, 25 december 2019

Gemeente negeert klacht over graffiti, René Pennock op Nijmegen-oost.nl, 21-1-2021

Zes componisten houden een oogje in het zeil in deze straat, nu maar hopen dat graffiti wegblijft, Maarten Reith in De Gelderlander, 22-4-2022

The Imker, Remco Visser

meerdere plaatsen Op meerdere plekken in Nijmegen zijn afbeeldingen van “The Imker” te vinden. The Imker is een pseudoniem van…

De Lutherse Kerk, oorspronkelijk gebouwd als evangelisatiegebouw ; rechts woningen aan de Jacob Canisstraat op de hoek met de Daalseweg, RAN dateert deze foto op 1890-1900, mogelijk van latere datum (F5501 RAN)
#Nijmegen, Gebouw van de dag

Architectuur en geschiedenis van het Evangelisatiegebouw/Lutherse kerk

ReisgidsNijmegenUtrechtTrein

Prins Hendrikstraat 79,1895-1896 Nijmegen

De Lutherse Kerk, oorspronkelijk gebouwd als evangelisatiegebouw ; rechts woningen aan de Jacob Canisstraat op de hoek met de Daalseweg, RAN dateert deze foto op 1890-1900, mogelijk van latere datum (F5501 RAN)
De Lutherse Kerk, oorspronkelijk gebouwd als evangelisatiegebouw ; rechts woningen aan de Jacob Canisstraat op de hoek met de Daalseweg, RAN dateert deze foto op 1890-1900, mogelijk van latere datum (F5501 RAN)

In 1898 bouwt architect Semmelink een evangelisatiegebouw en bewaarschool aan de Prins Hendrikstraat. In 1924 wordt het verbouwd tot Lutherse kerk, waarbij het in 1929 een toren krijgt. Bijzonder zijn het orgel uit de 18e eeuw en de kansel uit 1671.

1898 Vergaderlokaal met Bewaarschool en Concierge woning

Ontwerp voor het bouwen van een Vergaderlokaal met Bewaarschool en Concierge woning op een terrein aan de Jacob Canisstraat hoek Renbaan te Nijmegen, architect D. Semmelink, datum zegel op bouwtekening 31-8-1896 (D12.377690)
Ontwerp voor het bouwen van een Vergaderlokaal met Bewaarschool en Concierge woning op een terrein aan de Jacob Canisstraat hoek Renbaan te Nijmegen, architect D. Semmelink,
datum zegel op bouwtekening 31-8-1896 (D12.377690)
Ontwerp voor het bouwen van een Vergaderlokaal met Bewaarschool en Concierge woning op een terrein aan de Jacob Canisstraat hoek Renbaan te Nijmegen, architect D. Semmelink, datum zegel op bouwtekening 31-8-1896 (D12.377690)
Ontwerp voor het bouwen van een Vergaderlokaal met Bewaarschool en Concierge woning op een terrein aan de Jacob Canisstraat hoek Renbaan te Nijmegen, architect D. Semmelink, datum zegel op bouwtekening 31-8-1896 (D12.377690)

In 1896 ontwerpt Dirk Semmelink een Vergaderlokaal met Bewaarschool en Concierge woning ontwerpen. Het gebouw bestaat uit een galerij/vestibule aan de voorkant met aan beide zijden portalen. Daarachter – het brede gedeelte- bevindt zich de eigenlijke vergaderzaal met een groot podium. Daarachter weer een aanbouw, met rechts van het podium een “wachtkamer voor den spreker”. Deze wachtkamer is bereikbaar via een “entree”, de zij-ingang zoals die tegenwoordig ook nog te zien is. Rechts van de entree is een spreekkamer. Dan is er een corridor en vervolgens 2 schoollokalen.

“Alhier is opgericht eene vereeniging, genaamd Daalscheweg, welke ten doel heeft de bevordering van alle godsdienstige, zedelijke en maatschappelijke belangen door evangelisatie, het houden van voordrachten, het oprichten en instandhouden van scholen en het verstrekken van goede woningen aan zwakken en bejaarden.

Haar werkkring bepaalt zich in het bijzonder tot de omgeving van den Daalschenweg, waar tal van arbeidersgezinnen gehuisvest zijn en de vereeniging een flink gebouw heeft ingericht tot bewaarschool en voor het houden van godsdienstoefeningen. Het bestuur bestaat uit de heeren A. Pijnacker Hordijk, E.A.G. van Hoogenhuyze, predikanten, dr. J. Haspels, allen wonende te Nijmegen, dr. D.P. Chantepie de la Saussaye, hoogleeraar te Amsterdam, en jhr. mr. C.C.G. de Pesters, te Groesbeek.” (De Gelderlander 1/2/1898)

RAN dateert de foto bovenaan op 1890-1900. Mogelijk is deze van wat latere datum, aangezien er een links een aanbouw lijkt te staan, die pas vanaf 1904 (zie hieronder) is gebouwd. Mogelijk betreft het echter een ander gebouw, dat inmiddels was gesloopt.

1904 Uitbreiding Bewaarschool

Plan tot verbouwing v/d Bewaarschool a/d Daalscheweg, datum dossier 31-5-1904 (D12.378759)
Plan tot verbouwing v/d Bewaarschool a/d Daalscheweg, datum dossier 31-5-1904 (D12.378759)
Plan tot verbouwing v/d Bewaarschool a/d Daalscheweg, datum dossier 31-5-1904 (D12.378759)
Plan tot verbouwing v/d Bewaarschool a/d Daalscheweg, datum dossier 31-5-1904 (D12.378759)

In 1904 (afgaande op de bouwtekening) wordt de Bewaarschool vergroot met een aanbouw aan de linkerzijde.

Deze bestaat uit een een schoollokaal en een niet gespeficieerd lokaal. Daarnaast krijgt het een spreekkamer, een privaat en gang en twee waranda’s.

De architect is onleesbaar.

In 1909 wordt een nog een urinoir aan de school bijgebouwd; in 1909 en 1912 vindt aanleg van de riolering plaats (Bouwdossier). Vóór de verbouwing van 1924 is het lokaal zonder opschrift in gebruik als speelzaal, evenals het “nieuw schoollokaal”. De “spreekkamer” is een “lokaal” geworden. De linker waranda is een overdekte speelplaats; de rechter waranda lijkt dan te ontbreken.

1924 Verbouwing tot Lutherse kerk

Evangelisch lutherse kerk; de kerk werd gebouwd zonder toren maar ter gelegenheid van het 5 jarig bestaan van het gebouw werd de dakruiter verwijderd en een toren toegevoegd, foto gedateerd 1924-1228 (F18507 RAN)
Evangelisch lutherse kerk; de kerk werd gebouwd zonder toren maar ter gelegenheid van het 5 jarig bestaan van het gebouw werd de dakruiter verwijderd en een toren toegevoegd, foto gedateerd 1924-1228 (F18507 RAN)

Aanleiding: wens vergroting

In 1924 gaat het gebouw, na een verbouwing, over naar de Evangelisch Lutherse Gemeente. Zij had daarvoor vanaf 1670 in de kerk van het Sint Nicolaas Gasthuis in de Grotestraat gezeten. In de loop der tijd was de kerk een aantal malen vergroot, de laatste keer in 1911. Vanwege het groeiend aantal leden van de Lutherse kerk was zij op zoek gegaan naar een nieuw gebouw. Dat vond zij in het evangelisatielokaal. (Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/2/1990). Voor deze nieuwe kerkbouw was sinds 1914 een Kerkbouwfonds opgericht (PGNC 30/9/1939).

Hoewel nog niet verder onderzocht, lijkt de aanleiding voor deze nieuwbouw van het nieuwe evangelisatiegebouw te zijn dat de Hervormde Kerk niet langer evangelisatie-bijeenkomsten in de “Harmonie” kon geven. In 1923 was besloten dat er een nieuw evangelisatie-gebouw moest komen, waarvan de nieuwbouw aan de Bijleveldsingel in 1924 gereed kwam (PGNC 6/3/1924). Daarbij is tevens besloten om het evangelisatiegebouw aan de Prins Hendrikstraat af te stoten/te verkopen aan de Lutherse Kerk.

De verbouwing

De bouwtekening geeft verbouwing tot de Lutherse Kerk weer.

De vergaderzaal is verbouwd tot Kerkzaal. Het gedeelte van onder andere het podium, de spreekkamer en de open plaats is verbouwd tot 1 groot Doophuis. De oorspronkelijke spreekkamer is nu “Kerkkamer” geworden.

De linkerzijde wordt wat verbouwd door de verplaatsing van de privaten, de bergplaats, waar daarvóór de open speelplaats komt.

De inwijding van de Lutherse Kerk

Bij de inwijding schrijft het PGNC eerst over de afgelopen 25 jaar, om vervolgens de overgang naar de Lutherse kerk te beschrijven: “…meer dan 25 jaren was het gebouw een door velen gewaardeerd evangelisatielokaal, waarin de heer Douma al dien tijd, naar men ons verzekerde “met trouw” arbeidde. Behoorende tot de bezittingen der “Vereeniging Daalsche weg” – in 1898 door Jonkvrouwe J.M. de Pesters gesticht- werd, door de totstandkoming der groote kerkzaal aan den Bijleveldsingel deze evangelisatiepost opgeheven en hebben de omstandigheden er toe geleid, dat dit gedeelte der eigendommen van voornoemde Vereeniging op geschikte wijze kon overgaan aan de Luthersche gemeente alhier.

En nu is het evangelisatie-lokaal van eertijds, geworden het kerkgebouw van thans, onder de bekwame leiding van den heer H. Rauch, die uit piëteit voor de zaak, welke het gold, met ongemeene, belangelooze toewijding als architect is opgetreden, en een harmonisch interieur tot stand gebracht, dat zoowel het godsdienstig gevoel als den schoonheidszin bevredigt. Het is een gelukkige vereeniging van wat was en van wat kwam, een geheel, practisch ingericht en van een stemmenden, waardigen vorm.

"Een vaste burcht is onze God" boven hoofdingang Lutherse kerk (oktober 2024)
“Een vaste burcht is onze God” boven hoofdingang Lutherse kerk (oktober 2024)

De beginregel van het Lutherlied, aan het oude Kerkgebouw in de Duitsche taal rond den ingangsboog indertijd aangebracht, prijkt ook hier weer in hardsteen, maar thans in het Nederlandsch boven den hoofdtoegang. In het portaal zelf vindt men terug den Duitschen tekst uit de oude Kerk overgebracht: “Selig sind, die Gottes Wort hören und bewahren” en den gedenksteen met oorkonde tot herinnering aan de herstelling der oude Kerk in 1877; een tweede gedenksteen herinnert aan de ingebruikneming der nieuwe Kerk op 28 September 1924.

Door de verbouwing kreeg het oude evangelisatielokaal meer den klassieken basiliekvorm, waardoor evenals door het aanbrengen van twee zij-galerijen, aan plaatsruimte aanzienlijk gewonnen werd, zoodat thans ongeveer 300 zitplaatsen beschikbaar zijn.

Boven het ingangsportaal bevindt zich het orgel uit de oude kerk van het jaar 1727, in- en uitwendig keurig gerestaureerd en aan den muur daartegenover de Kansel reeds sedert 1671 blijkens een daarop staand jaartal in kunstig kunstsmeewerk bij de gemeente in gebruik. Vóór den Kansel staat de altaartafel, waarop een verlaten wit marmeren kruis en twee kandelaars; links en rechts van de altaar- verhooging bevinden zich de kerkeraadsbanken en aan de rechterzijde de toegang tot de consistoriekamer.

Het licht valt ruimschoots binnen, door de vensters, die er waren of zijn aangebracht, en waarvan er een in gekleurd glas het Luther-wapen vertoont en een ander het zegel der Luthersche gemeente van Nijmegen.

In de beide nissen ter weerszijden van den boog, die altaar-ruimte en schip der kerk scheidt,- den triomfboog der oude basilieken- hebben de beide gedenkborden aan het Lutherfeest van 1883 een plaats gevonden. Op de vóórzijde van genoemden boog is in harmonische kleuren een symbolische versiering van olijftakken en bladeren aangebracht, terwijl boven den preekstoel korenranken en wijntrossen en de schelp en de duif de beide Sacramenten der Protestantsche Christenheid symboliseerden en waarop het Bijbelwoord prijkt: “Ik ben met ulieden al de dagen”.

Het geheel maakt een rustigen, voornamen indruk en doet den bouwmeesters alle eer aan, en niet minder den artistieken adviseur, den heer van Vucht Tijssen, kunstschilder te Neerbosch, die de symbolische versieringen ontwierp en de stemmige kleuren-combinatie van het geheele interieur aangaf.

Tenslotte vermelden wij nog, dat de verbouwing is uitgevoerd door de N.V. Bouwbedrijf “Uniter” te Oosterbeek. Het schilderwerk is verricht door de firma W.C. Hofman en Zoon, de electrische installatie is geschied door den heer Dirksen.” (PGNC 29/9/1924, welke vervolgens de inwijdingsplechtigheid beschrijft)

Hermanus Rauch

De architect van de verbouwing was Hermanus Rauch (24-11-1876 Amsterdam), die zelf eveneens tot de Lutherse kerk behoorde. Daarnaast was hij, nadat hij daarvoor hoofdopzichter was geweest, directeur van Bouw- en Woningtoezicht (en tevens hoofd brandweer). Ook woonde hij vlak tegenover de kerk: op Prins Hendrikstraat 4.

Bron: Bevolkingsregister 1910, Adresboeken 1920, 1924 en 1926)

Verwijzingen

In het bovenstaande krantenartikel staan een aantal verwijzingen naar opschriften. Wat zijn daarvan de oorspronkelijke bronnen?

Het van Deventer/Heyneman orgel

Het artikel spreekt over een orgel uit 1727. In 1726 (waarover de meeste gevonden artikelen spreken/ 1727 maakt Matthijs van Deventer een klein orgel voor de Lutherse kerk aan de Grotestraat, welke dan het vroegst bekende werk van hem zou zijn.

Rond 1756/1758 vindt een vergroting van de kerk aan Grotestraat plaats. Hiervoor maakt Matthijs van Deventer een groter orgel voor op de 2e galerij. Het is daarbij onduidelijk of hij (onderdelen) van het oude orgel al dan niet heeft hergebruikt (zie orgelnieuws en orgelsite, tevens belangrijke bronnen van deze paragraaf).

In 1781 vindt een groot herstel plaats door A.F.G. Heyneman. Hij vernieuwt daarbij het pijp- en regeerwerk en hij plaatst nieuwe tinnen frontpijpen. Heyneman behoorde zelf ook tot de Lutherse kerk. In de loop der jaren vinden nog andere vernieuwingen plaats.

Bij de verhuizing van de Lutherse kerk naar de Prins Hendrikstraat, verhuist het oorlog mee. In 1940 vindt een grote verbouwing plaats door G. van Leeuwen, door er onder andere een twee klaviers-orgel van te maken.

In 1997 stelde Hans van Nieuwkoop een restauratieplan op, waarin de situatie van 1781 zoveel mogelijk zou worden hersteld. Uiteindelijk was in 2008 de financiering rond, zodat Henk van Eeken de restauratie kon uitvoeren. De kerk is vanwege het orgel een Rijksmonument.

Kansel

Ook de kansel uit 1671 wordt in 1924 overgeplaatst. Deze is nog steeds in de kerk aanwezig. Ook de kansel is een Rijksmonument.

1929: Toren en klok

Gezien vanuit de Waldeck Pyrmontsingel in de richting van de Berg en Dalseweg ; links een gedeelte van de Lutherse Kerk op de hoek met de Prins Hendrikstraat (links), 1930 (F21616 RAN)
Gezien vanuit de Waldeck Pyrmontsingel in de richting van de Berg en Dalseweg ; links een gedeelte van de Lutherse Kerk op de hoek met de Prins Hendrikstraat (links), 1930 (F21616 RAN)

In 1929 krijgt de kerk bij haar 5-jarig bestaan een toren, waarin de uit 1623 gegoten klok wordt gehangen:

“Ter gelegenheid van het 5-jarig bestaan der nieuwe Luthersche kerk aan de Prins Hendrikstraat, hoek Jacob Canisstraat, zal morgen, Zondag 29 September, de nieuw gebouwde toren worden ingewijd en de daarin gehangen klok worden geluid. Deze klok is uit den jaren 1623 en gegoten door een der beroemde Akensche klokkengieters Peter van Trier. In de oude Luthersche kerk in de Grootestraat vervulde zij 2½ eeuw de bescheiden rol om met het uurwerk in den gevel den tijd aan de bewoners der Grootestraat en omgeving te melden; luiden mocht ze niet – dat was den Lutherschen door de Gereformeerden verboden. Op ’t eind der 19e eeuw, toen de verhoudingen anders waren geworden, maakte de laatste der Duitsche predikanten, Pastor Garschagen, er een luidklok van- wat ze 30 jaren bleef; daarna zweeg ze 20 jaren. Thans zal ze zich opnieuw doen hooren in den toren der nieuwe kerk.

De toren-inwijding van de Lutherse Kerk, 1929 (F71194 RAN)
De toren-inwijding van de Lutherse Kerk, 1929 (F71194 RAN)

Buiten den toren is voor deze feestelijke plechtigheid de Protestantische Kerkelijke vlag uitgehangen, de eerste in ons Nederland- in Duitschland reeds bekend-, uitdrukkende de éénheidsgedachte van het Prostetantisme: een licht lila kruis op witten grond, geschenk van een aantal jonge leden. Ds. Scharten hoopt, na vele weken van ongesteldheid, de godsdienstoefening, die om 10 uur aanvangt, weer te leiden.” (PGNC 28/9/1929)

Vervolg: Oorlog en huidige tijd

Lutherse kerk, Prins Hendrikstraat (september 2024)
Lutherse kerk, Prins Hendrikstraat (september 2024)

Er is nog niet uitvoerig onderzocht wat het vervolg is geweest.

Oorlog

Tijdens het bombardement op 22 februari 1944 zijn ongeveer 40 lutheranen omgekomen. Bij de gevechten rond Market Garden werd de kerk getroffen door een granaat. Hierdoor werden de ramen van de kerk vernieuwd, kwam er een gat in de westmuur en veroorzaakte een groot gat in het dak.

De Evangelisch-Lutherse Gemeente Haarlem schonk nieuwe, de huidige, ramen in kader van de actie Nederlandsch Volksherstel. In deze ramen zijn de Lutherroos, het zegel van de Evangelisch-Lutherse Gemeente Nijmegen en het wapen van Haarlem te zien. In de oorlog zijn de luidklokken gevorderd. Na de oorlog kreeg de kerk een nieuwe klok als schenking van Noorse lutheranen.

1974 Brand Bewaarschool

In 1974 ging de kleuterschool in vlammen op. Voor een artikel en herinneringen aan deze school zie http://www.botma.nl/Scholen/PCLS-JCanis/allerlei.html en Noviomagus. Op Noviomagus staat een film van 3,5 minuut waarin de brand te zien is. Tegenwoordig staan hier appartementen.

Huidige tijd en verkoop?

Sinds 2004 zijn in Nederland de Nederlands Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden samengegaan in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Ook de Waalse Kerk behoort daartoe. (wikipedia)

In 2021 heeft de kerk vanwege financiële problemen “5 jaar geleden” aansluiting gezocht bij de Evangelisch Lutherse Gemeente Zuid-Nederland. Zij kent naast Nijmegen de kerkgemeenschappen Heerlen, Heusden en Eindhoven met in totaal 550 leden. In 2021 kent de “kern” Nijmegen 165 leden.

In 2021 heeft de Evangelisch Lutherse Gemeente het plan om de kerk in Nijmegen te verkopen. Daarvoor is een geïnteresseerde koper, Eric van Bronswijk, gevonden. Een aantal leden wil de kerk zelf kopen en heeft daarvoor de Stichting Lutherse Kerk Nijmegen opgericht. Daarvoor is dat dat moment reeds een ton bij elkaar gebracht en zijn ze van een hypotheek verzekerd. Ook is er een exploitatieplan aangebracht. En, in stijl, timmert de stichting haar bezwaren op de deur van de Lutherse Kerk. Van Bronswijk zou een ton meer hebben geboden. Hij wil de kerk opknappen en verhuren, waarbij de Lutherse Kerk nog 10 jaar van de kerk gebruik mag maken voor haar zondagsdiensten. (De Gelderlander 21-5-2021, Trouw 21-5-2021 en Trouw 31-5=2021)

De verkoop is waarschijnlijk afgeketst: in mei 2023 heeft de Evangelisch Lutherse Gemeente Zuid-Nederland nog steeds het voornemen om de kerk te verkopen.

Op 28 september 2024 bestond de kerk aan de Prins Hendrikstraat 100 jaar.

(Overige) Bronnen en verder lezen

http://www.lutherszuidnederland.nl/elg-znl/nijmegen/

Historie

http://www.lutherszuidnederland.nl/elg-znl/nijmegen/

Zie ook de foto’s op Noviomagus.