De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0) vd Werff architecten Pouderoyen Deur Molenstraat Plein 1944
#Nijmegen, Centrum, Plein 1944

Plein 1944

De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0) vd Werff architecten Pouderoyen Deur Molenstraat Plein 1944
De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0)

Deze pagina verzamelt reeds gepubliceerde artikelen over Plein 1944 en zal van tijd van tijd worden aangevuld.

Tijdens het bombardement van 22 februari 1944 werd een groot deel van het centrum van Nijmegen verwoest. Zo ook de Houtstraat, de Oude Varkensmarkt en de Zeigelbaan. In 1947 keurde de gemeenteraad het plan voor de wederopbouw van B. Fokkinga goed. Zijn plan was gericht op het autoverkeer; het oude stratenpatroon zou vervangen worden door een plein met rechte straten, onder andere van de Grote Markt naar het station. Het nieuwe plein zou daarbij een ontmoetingsplek worden, met winkels en recreatie, waarbij het plein zelf als parkeerplaats diende.

Daarbij is het verschil in architectuur opvallend: aanvankelijk werd er vooral aan de zuidkant gebouwd in een meer traditionele architectuur, veelal voor oude, bekende Nijmeegse zaken die tijdens de oorlog waren verwoest. Wél kwam er 2 grote, moderne gebouwen in de vorm van bioscopen Carolus en de Luxor. Beide bioscopen bestaan inmiddels niet meer: Carolus wacht al een aantal jaren op een invulling en is momenteel (november 2024/juni 2025) gekraakt. 

Bloeiend begin

Aanvankelijk was het Plein 1944 een succes. De nieuwe lunchrooms waren populair, zoals bijvoorbeeld Rutecks of American. En natuurlijk de bioscopen: maar liefst 3 bioscopen vestigden zich rond het plein.

Verbouwing

Vanaf de jaren ’70 werden auto’s steeds meer uit het centrum geweerd.

Bovendien volgde een verbouwing: onder andere doordat het plein niet meer kon worden gebruikt als parkeerplaats, werd het een kaal, leeg plein. Ook de trappen hielpen daarbij niet: het plein leek een leeg zwembad; bezoekers liepen langs de winkels en een oversteek van het plein werd nauwelijks gemaakt. Wel had het plein een belangrijke functie voor evenementen, zoals bijvoorbeeld een belangrijk plein voor de kermis, de Zomerfeesten (tegenwoordig Vierdaagsefeesten) en de wekelijkse boekenmarkt.

Afgescheiden van het plein door kiosken, lag het busstation.

Verbouwing: Een Plein voor iedereen

Rond 2010 is de architectuur van het plein aangepast: het plein moest meer besloten worden door hoogbouw en knusser worden gemaakt door het te verkleinen. Er werden appartementen gebouwd in neo-wederopbouwstijl: let op de vele balkons met het ijzeren hekwerk, de betonnen omlijstingen om de smalle kozijnen, en natuurlijk het fraaie metselwerk. Een mooi detail is dat na de vierde etage ander materiaal wordt gebruikt omdat de oorspronkelijke winkels allemaal vier etages zijn.

De Windmolenpoort of Wiemelpoort (14e eeuw) , de grootste middeleeuwse stadspoort , gezien vanuit de Molenstraat in de richting van de Broerstraat ; afgebroken in 1860, 1860 (GN10960 RAN)
De Windmolenpoort of Wiemelpoort (14e eeuw) , de grootste middeleeuwse stadspoort , gezien vanuit de Molenstraat in de richting van de Broerstraat ; afgebroken in 1860, 1860
(GN10960 RAN)
Beeld Jac Maris, Plein 1944 (september 2024)

Monument Gevallen Soldaten uit Nijmegen van Jac Maris Plein 1944

In 1951 vindt de onthulling van het voorlopige beeld voor de gevallen soldaten afkomstig uit Nijmegen plaats. Oorspronkelijk was dit monument een initiatief van de Nijmeegse afdeling van “Het Mobilisatiekruis” en, na de landelijke fusie, ook van de Nederlandse Bond van Oud-Strijders. Zij had behoefte had aan een monument, dat (tevens) diende als locatie om…

De winkel van Neoform/M. vd Ven: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA)

Ontwerp van woningen en winkels hoek Augustijnenstraat Plein 1944 architect Rodenburg

Architect Rodenburg ontwerpt het complex woningen en winkels op de hoek van Augustijnenstraat en Plein 1944, welke in 1955 wordt opgeleverd.

Lucnhroom American temidden van de noordzijde van Plein 1944: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA)

Lunchroom American Ruteck’s later Dekker van de Vegt Plein 1944 architect Rodenburg

Eind 1957 is het gat aan de noordkant van Plein 1944 opgevuld: dan opent Lunchroom American, welke veel Nijmegenaren nog zullen kennen als Ruteck’s American Lunchroom. Het ontwerp was van architect Rodenburg. In de jaren vestigde Dekker van de Vegt zich in dit pand.

Winkel in werkkleding van de firma Holla, 1961 (Nico Grijpink via F92138 RAN CCBYSA)

Holla’s Kledingmagazijn Plein 1944 architect Okhuysen

In 1952 vindt de heropening van Holla’s kledingmagazijn op Plein 1944 plaats. Het pand is gebouwd naar ontwerp van architect Okhysen. In 1921 was Holla zijn winkel, gespecialiseerd in bedrijfskleding, begonnen in de Zeigelbaan. Dit pand ging echter tijdens het bombardement van februari 1944 verloren.

De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0)

Van der Werff architecten Pouderoyen Deur Plein 1944

In 1951 heropende Van der Werff zijn winkel op de hoek van de Molenstraat en Plein 1944.

Lunchroom Pleinzicht geheel links, Architect Cornelissen: De noordwand van het plein met de winkelpanden van (v.l.n.r.) Lunchroom annex Banketbakkerij Pleinzicht (van W.P.H.A. Cornelissen, Plein 1944 nr. 135), Sigarenmagazijn H.W.R. Brans (nr. 136), Juwelier en Horloger A.J. Janssen (nr. 137), P. Jacobs Textiel en Tricotage (nr. 140), Cafetaria Centrum Expresse (van Albert en Piet Cloosterman, nr. 141), A.J. Holland Schoenenmagazijn (nr. 143), Foto A.M. Verweij (nr. 145) en Parfumerie en Bijouterie J.E. Albers (nr. 146) ; geheel rechts Boekhandel Kloosterman (op de hoek met de Broerstraat), 1954 (D955 RAN CC0)

Lunchroom Pleinzicht, later Groenen Plein 1944 architect Cornelissen

In september 1952 opent W. Cornelissen, voorheen Piet Joosten, zijn lunchroom Pleinzicht op Plein 1944 135. Het ontwerp was afkomstig van architect J.P. Cornelissen. De zaak was vrijwel op dezelfde plek herbouwt waar ongeveer 100 jaar geleden de bakkerij begon. Veel mensen zullen het pand vooral kennen van automatiek/snackbar Groenen.

Het restaurant Tai-Tong met daarnaast Bioscoop Carolus en Luxor, 9/1955 (Jeroen van Lith via F68040 RAN CC0)

Geschiedenis Plein 1944: Herbouw Chocolaterie Biesthorst, vooral bekend als restaurant Tai-Tong, architect Veen en Braam

In 1951-1952 laat de Fa. Biesthorst haar cholaterie op Plein 1944 herbouwen op dezelfde locatie als waar ze 74 jaar voor de oorlog op de Zeigelbaan had gezeten. De architect is W. Braam van het Architectenbureau G. v. Veen en W. Braam. Veel Nijmegenaren zullen het pand vooral kennen als Tai-Tong, het tweede Chinese restaurant…

Het in aanbouw zijnde woon-winkelcomplex (opening was op 29 juni 1951) aan de westzijde van Plein 1944 met links de Doddendaal en rechts de Houtstraat, 1951 (Commissariaat van Politie afd. Fotografie via F31941 RAN CC0)

Flat Plein 1944 architect Rodenburg

Eind juni 1944 vindt een belangrijke opening voor de wederopbouw plaats: de flat aan de westzijde van Plein 1944, een gebouw voor 12 winkels en 36 woningen. Dit plein moet een belangrijk centrum voor Nijmegen worden. Rond deze dag gaan 6 van deze 12 winkels open. “Het hart van Nijmegen klopt weer!” Het gebouw is…

Plein 1944 16-17 in Juli 2019 (Google Streetview)

Plein 1944: Herbouw van Boekhandel Berkhout

In juni 1953 opent L.J.G. Krüger de nieuwe winkel van de bekende boekhandel Berkhout op Plein 1944. De boekenwinkel op de Oude Stadsgracht was tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoest. De architect van het gebouw was G.B. Treur, die meerdere panden op Plein 1944 heeft ontworpen.

Plan tot herbouw van een slagerij met 2 bovenwoningen aan het Plein 1944 te Nijmegen voor den heer P.W. Boukes, datum tekening 14-6-1951

Geschiedenis van Paardenslagerij Boukes Plein 1944 architect Treur

In 1951 ontwerpt architect Treur de paardenslagerij Boukes, met daarboven bovenwoningen. Zijn winkel aan de Bloemerstraat werd tijdens het bombardement van 22 februari 1944 verwoest.

De panden van Cafétaria Centrum Expresse; de Schoenhandel Holland; Fotohandel Verwey; de Parfumeriezaak Albers, en een gedeelte van Boekhandel Kloosterman, 1952 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31792 RAN)

Parfumerie Albers Plein 1944 architect Rodenburg

In 1952 komt het pand van parfumerie Albers gereed. De architect hiervan was Rodenburg. Het pand van Albers aan de Houtstraat was verwoest als gevolg van het bombardement van februari 1944. Het pand welke zij vervolgens aan de Burchtstraat had betrokken ging in september 1944 in vlammen op.

Juwelier Courbois is geopend, andere panden zijn op Plein 1944 nog in aanbouw, foto 1951-1952 (J.F.M. Trum via GN15656 RAN CCBYSA)

Plein 1944: Courbois Herbouwt in 1951

Tijdens het bombardement van februari 1944 werd de winkel van juwelier Courbois verwoest. In 1951 opent hij zijn nieuwe winkel op Plein 1944 naar ontwerp van architect Goddijn

Levensmiddelenbedrijf Jansen-Hendriks

1952 Plein 1944 1

Jansen-Hendriks: De westzijde van deze straat gezien vanaf de hoek met Plein 1944. Gezien in de richting van de Bisschop Hamerstraat, 1957 (Foto Grijpink via F19687 RAN CCBYSA Auteursrechthouder N. Grijpink)

Levensmiddelen Jansen-Hendriks, architect Okhuysen

In 1952 opent de levensmiddelenwinkel Jansen-Hendriks op de hoek van Plein 1944 en de Molenstraat. De oversteek van de eerste verdieping vormt een soort galerij, een entree naar Plein 1944.

Lees verder

Drogisterij Nickel en Au bon Marche

1953 Hoek Broerstraat Plein 1944 Centrum, gesloopt

Nickel en Au Bon Marché, architect Okhuysen, 1953-1955 (JFM Trum via F42033 RAN CCBYSA)

Drogisterij Nickel en Au bon marche architect Okhuijsen

In 1953 heeft architect Okhuijsen het nieuwe pand voor drogisterij Nickel en textielzaak Au bon marché ontworpen. Daarbij is opvallend, dat de panden op het kruispunt van Plein 1944/Broerstraat/Ziekerstaat/Molenstraat min of meer een eenheid lijkt te vormen door hun hoogte, indeling en licht overhangende daken, terwijl het 4 verschillende architecten betreft.

Lees verder

Hoek Houtstraat Augustijnenstraat

Hoek Houtstraat Augustijnenstraat, 1960 ( Fa. H. ten Hoet, Nijmegen / L.R. Gerritsen via f64216 RAN CCBYSA)

Hoek Houtstraat Augustijnenstraat

In 1955 ontwerpt Okhuijsen het pand aan Plein 1944, op de hoek Houtstraat-Augustijnenstraat. De opdrachtgever is J. van Veggel sr., waarbij de aannemer de firma van der Velden en Sleenhof uit Wijchen is

Lees verder

Hoek Plein 1944 -Bloemerstraat

1956-1957 Hoek Bloemerstraat- Plein 1944 (Plein 1944 29-37)

De hoek Bloemerstraat-Plein 1944 in aanbouw: Gezien in de richting van het Luxortheater op de hoek met de Bloemerstraat en Doddendaal. Links de zuidzijde van Plein 1944 met o.a. Chinees Restaurant Tai Tong ; in het midden de bouw in 1957 van de woon-winkelflat op de hoek van Plein 1944 en de Bloemerstraat ; rechts het woon-winkelcomplex aan de westzijde van Plein 1944 met o.a. de winkel van Heijmans. 1957-1958 (J.F.M. Trum via f20209 RAN CCBYSA)
De hoek Bloemerstraat-Plein 1944 in aanbouw: Gezien in de richting van het Luxortheater op de hoek met de Bloemerstraat en Doddendaal. Links de zuidzijde van Plein 1944 met o.a. Chinees Restaurant Tai Tong ; in het midden de bouw in 1957 van de woon-winkelflat op de hoek van Plein 1944 en de Bloemerstraat ; rechts het woon-winkelcomplex aan de westzijde van Plein 1944 met o.a. de winkel van Heijmans. 1957-1958 (J.F.M. Trum via f20209 RAN CCBYSA)

Architect Okhuysen ism Vermeer en Herwaarden. Lees hier het artikel:

Verloren Toren

De vondst van de 'Verloren Toren' aan de zuidzijde, voor de Bioscoop Carolus, tijdens de vernieuwing en herinrichting van het plein, Plein 1944, 2010-2013 (Nico van Hoorn via DF5481 RAN CC0)
De vondst van de ‘Verloren Toren’ aan de zuidzijde, voor de Bioscoop Carolus, tijdens de vernieuwing en herinrichting van het plein, Plein 1944, 2010-2013 (Nico van Hoorn via DF5481 RAN CC0)
Markering Verloren Toren, Plein 1944 (juni 2025)
Markering Verloren Toren, Plein 1944 (juni 2025)

Bij rioolwerkzaamheden van 2011 kwam vlak voor het Carolus pand een verrassing aan het licht: een middeleeuwse toren die nog niet bekend was. Waarschijnlijk maakte deze toren onderdeel uit van de stadsmuur die tussen 1400 en 1425 is gebouwd.

De vondst is enkele meters verplaatst, waarbij ze nu te zien in de huidige fietsenkelder. Daarnaast is er een markering aangebracht waar de toren oorspronkelijk heeft gelegen.

Bron: https://architectenweb.nl/nieuws/artikel.aspx?id=25276

De verloren toren in de fietsenstalling onder het plein, Plein 1944, 2014 (Jan Eichelsheim via DF2251 RAN CCBYSA tevens Auteursrechthouder)
De verloren toren in de fietsenstalling onder het plein, Plein 1944, 2014 (Jan Eichelsheim via DF2251 RAN CCBYSA tevens Auteursrechthouder)

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Plein_1944

https://www.intonijmegen.com/locaties/4008528790/plein-1944

https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Plein_1944

https://www.gelderlander.nl/nijmegen/boulevard-van-verdwenen-zaken-geen-autos-chinees-en-telefooncel-meer-op-plein-44~ac76868e/

https://www.gelderlander.nl/nijmegen/romeinse-weg-en-voorpoort-gevonden-centrum-nijmegen~ac102c01/

https://www.gelderlander.nl/nijmegen/weer-verrassende-vondsten-rond-plein-1944~a2cb7e85/

http://www.jacsplinter.nl/woordenboek.asp?letter=p#173

https://nijmegen.nieuws.nl/knipsels/misschien-wordt-plein-1944-dit-jaar-nog-veilig

https://www.huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl/info/Opgravingen_Plein_1944

Beeld uit de jaren vijftig van hartje stad bij avond met Chinees-Indisch restaurant Tai Tong en de bioscopen Carolus en Luxor. Het Carolus Theater is nu een gemeentelijk monument, waarvan de gevel onder de beschermde stadsgezichten valt, en wordt nog altijd als bioscoop geëexploiteerd. Luxor is gesloten, de toekomst van het gebouw is onzeker.
#Nijmegen, Centrum, Gebouw van de dag, Plein 1944

Carolus Bioscoop, monument van de wederopbouwarchitectuur, architect van Vreeswijk

1953-1954 Plein 1944 28 Centrum, Gemeentelijk Monument

Beeld uit de jaren vijftig van hartje stad bij avond met Chinees-Indisch restaurant Tai Tong en de bioscopen Carolus en Luxor, september 1955 (Jeroen van Lith via F68040 RAN CCO)
Beeld uit de jaren vijftig van hartje stad bij avond met Chinees-Indisch restaurant Tai Tong en de bioscopen Carolus en Luxor, september 1955 (Jeroen van Lith via F68040 RAN CCO)

Het was lange tijd een van de trotste gebouwen van Nijmegen: de Carolus Bioscoop. Geopend in 1954, was het een van de belangrijkste voorbeelden van de Nijmeegse wederopbouw. De architect was Henri van Vreeswijk, bekend om zijn akoestische kennis.

De opening van de Carolus Bioscoop vond plaats op 26 augustus 1954. Op 30 juli 2022 sloot hij, als oudste nog bestaande bioscoop van Nijmegen. Bij sluiting had hij 2 zalen met een capaciteit van 561 stoelen.

Opvolger van Chicago Bioscoop

Zaal van de medio 1912 geopende en door het bombardement van 22 februari 1944 verwoeste bioscoop Chicago, Broerstraat 40, 1912-22/2/1944 (GN11189 RAN)
Zaal van de medio 1912 geopende en door het bombardement van 22 februari 1944 verwoeste bioscoop Chicago, Broerstraat 40, 1912-22/2/1944 (GN11189 RAN)

De oprichter was de N.V. Theater Maatschappij van de Nederlandsche Bioscoop Trust. Bij het pannenbier was de naam nog niet bekend, uiteindelijk werd het aanvankelijk het Carolus Theater.

Voor de oorlog had Nijmegen 4 bioscopen. De Chicago bioscoop- , waarvan de Carolus bioscoop de vervanger was – en City gingen verloren tijdens het bombardement op 22 februari 1944. Olympia en Luxor werden tijdens Market Garden (17 tot met 21 september 1944) in brand gestoken. Alleen de Vereeniging bleef als bioscoop, sinds 1927 was zij ook films gaan vertonen. De Trust was eigenaar geweest van de Chicago bioscoop. In 1948 gaf zij aan H. van Vreeswijk opdracht tot het ontwerp van de nieuwe bioscoop.

Lees hier over de Chicago Bioscoop:

Op 26 mei 1953 verleende B en W vergunning om aan de zuidwand van Plein 1944 een bioscoop te bouwen.  Deze ging op vrijdag 27 augustus 1954 open, met de film Roman Holiday. “Bij de aanleg van Plein 1944 werd de bioscoop gezien als een sieraad voor het culturele leven van Nijmegen.”  (Wikipedia)

Plein 1944

De bioscoop kreeg een plek in de aaneengesloten bebouwing aan de zuidkant van Plein 1944.

Tijdens de wederopbouw zou Plein 1944 de nieuwe ontmoetingsplaats moeten worden. Bezoekers konden met de auto komen en deze op het plein parkeren. Rondom het plein waren uitgaangelegenheden gepland – naast Carolus zou ook Luxor (op de hoek van de Bloemerstraat en Doddendaal) en Centrum (Houtstraat) zich hier vestigen.

De bioscoop

Oorspronkelijk was er maar 1 zaal. Deze moest klasse en luxe uitstraling hebben, met bijvoorbeeld comfortabele stoelen. Met een goed beeld en geluid. Voor het beeld beschikte Carolus over het hypermoderne “Variform-systeem” en had het de beschikking over 4 projectoren.

Gevel

De bioscoop is gebouwd in “modernistische wederopbouwarchitectuur”.  Het eerste wat opvalt is de grote glazen gevel, met daartussen betonnen pijlers, welke zijn uitgewassen in Franse kalksteen. Aan beide kanten staat in een halfronde nis een vlaggenmast, waarop oranje-rode neon verlichting was gemonteerd. Het gebruik van moderne materialen als glas, beton, staal en aluminium is een van kenmerken van de modernistische wederopbouwarchitectuur. Ook de transparantie die daarmee wordt bereikt en de hoge vide is kenmerkend voor de bioscooparchitectuur van de jaren 50.

De gevel van het pand is bekleed met geglazuurde gres-tegels. (Gres is net als aardewerk en porselein gemaakt van klei en zit qua eigenschappen tussen beide in. Een bekend voorbeeld zijn de oude, oranje rioolbuizen). Dit moest de glamour van films nabootsen.

Onderaan de nissen waren vitrines met reclame. Op dat moment bestond de ingang uit 6 deuren met daartussen kolommen. De kaartverkoop was binnen.

Boven de ingang was een betonnen luifel en een lichtbak, waarop de films werden aangekondigd. Bovenop het gebouw stond de naam Carolus theater in blauw-gele neonletters. Hierbij had de C een kroontje bovenop, een verwijzing naar de keizer Karel de Grote oftewel Carolus Magnus. ’s Avonds viel de vele verlichting goed op. Daarbij had van Vreeswijk geprobeerd reclame samen te laten gaan met architectuur.

Binnen

Bioscoopzaal Carolus, 1960 (Nico Grijpink via F31813 RAN CC BY-SA)
Bioscoopzaal Carolus, 1960 (Nico Grijpink via F31813 RAN CC BY-SA)

Als de bezoeker binnenkomt, valt meteen de grootte van de foyer op: het was dan ook de bedoeling om de bezoeker te overweldigen. Een aantal kenmerken waren de rode vloerbedekking en de grote vitrines aan de zijkanten, waar filmposters en dergelijke hingen.

Het opvallende aan de zaal was het blauwgeverfde plafond met uitsparingen voor de verlichting in de vorm van sterren. Deze sterren waren naast basisverlichting een verwijzing naar de sterren op het doek. Ook tijdens de voorstelling bleef deze verlichting -zeer zwak- aan.

In het ontwerp was er veel aandacht voor de akoestiek: het plafond was in een zogenaamde “ojief” vorm, oftewel in de vorm van 2 gespiegelde, wat uitgerekte letters S. Ook de betimmering van de wanden met mahoniehout en de bedekking met gecapitonneerd kunststof doek versterkte de akoestiek.

Tijdens de bouw werd het Cinemanscope beeldformaat in Nederland geïntroduceerd. Daardoor moest de bouw van het doek aangepast worden van 6 bij 4,2 meter naar 10 bij 4,2 meter.

Kunstwerk

Een van de kenmerken van de wederopbouwarchitectuur is het samengaan van architectuur met kunst. De glaskunstenaar S. de Graaf heeft 3 gezandstrale glaspanelen voor deze bioscoop ontworpen: in de koepel van de foyer hing een spiegel met tekens van de dierenriem. Bij de ingangen van de zaal waren glaspanelen van de Valkhofburcht en Keizer Karel op jacht.

2e zaal

In 1977 kreeg de Carolus een tweede zaal, onder de grote zaal. Onder andere doordat steeds meer mensen televisie kregen, daalde het bioscoopbezoek vanaf halverwege de jaren ’60. Carolus koos ervoor om als reactie hierop een kleinere zaal bij te bouwen, voor 166 stoelen.

Verbouwing 1991

In 1991 vond een maandenlange verbouwing plaats. Van buiten werd de voorgevel verbouwd. Onder andere kwam in de plaats van de middelste dubbele toegangsdeur een venster. Daarnaast werd de luifel en de lichtreclame boven de entree aangepast en de naam Carolus  op de dakrand werd vernieuwd.

Ook van binnen vond een grote verandering plaats, zowel qua inrichting als aankleding. Waaaronder een compleet nieuwe kassa en een vergrootte bar. De glaskunstwerken zijn verwijderd; alle verwijzingen naar Carolus Magnus zijn verdwenen.

Henri van Vreeswijk

Henri van Vreeswijk (Rotterdam, 30 mei 1906 – Zeist, 21 december 1974) was een Nederlandse architect.

Zijn vader was Adrianus Ægidius Samuel van Vreeswijk, timmerman en bouwkundig tekenaar in Rotterdam, zijn moeder Ottolina Gerarda Pannekoek. Hij studeerde bouwkunde aan Technische Universiteit Delft, waar hij in 1928 zijn diploma haalde. In 1929 vestigde hij zich als architect in Voorburg. In 1931 trouwde hij met Jenny Lowis (overleden 1 april 1983). Zij kregen 1 dochter.

Loopbaan

Zijn eerste grote opdracht was de verbouwing van het Rembrandttheater in Utrecht (opgeleverd in 1933). Daarbij verbreedde hij de zaal van 12 naar 21 meter. Dit was vooral een technisch vraagstuk, waar van Vreeswijk goed in was. Ook besteedde hij veel aandacht aan de akoestiek. De recensent van Architectura was minder blij met de gevel: “De gevel aan de Oude Gracht blijft ver achter bij de sfeer van het interieur. Hij mist bepaald de kwaliteiten daarvan, doet nuchter aan en misstaat totaal in het stadsbeeld, dat er daar aan de Oude Gracht rondom de brug werkelijk vreeselijk begint uit te zien.”.

Hij zal vooral bekend worden om zijn werk als akoestisch adviseur en als architect voor de bouw en verbouw van bioscopen en theaters. Wanneer van Vreeswijk de Carolus ontwerpt, heeft hij daarvoor al meerdere bioscopen gebouwd en verbouwd. Daarnaast ontwierp hij tevens huizen. In 1939 werd hij partner met J. en Th.F. Stuivinga. Hij verhuisde naar Zeist, waar het bureau was gevestigd.

Intussen was hij in 1938 donateur van de NSB geworden, waarvan hij in 1940 officieel lid zou worden. Mede daardoor werd hij in 1943 benoemd tot directeur van de Provinciale Planologische Dienst in Utrecht. Na de oorlog werd in 1945 ontslagen en zat hij 3 jaar vast. Na zijn vrijlating vestigde hij zich als raadgevend ingenieur voor gewapend betonwerken en akoestische vraagstukken in Zeist. Daarop kreeg hij weer grote opdrachten, waaronder die van Nijmegen en in Amsterdam in de Westelijke Tuinsteden.

Werk

Uit de jaren 1930 tot en met de jaren 1950 zijn diverse (ver)bouwplannen van Van Vreeswijk bekend voor Nederlandse bioscopen en theaters. Daartoe behoren:

•              Rembrandt (Utrecht, ca. 1933)

•              een tweede Cineac-theater te Den Haag (ca. 1937)

•              Cineac (Damrak, Amsterdam, ca. 1937)

•              Capitol te Amsterdam (ca. 1937)

•              de Spoorbio (Utrecht, ca. 1942)

•              Bioscoop Carolus (Nijmegen, ca. 1953).

•              Calypso-theater (Amsterdam, 1955)

•              Kurhaus-theater (Scheveningen, 1959)

•              Bioscoop Cinema (Groningen, 1959): : een vrijwel identiek beeld als de Carolus bioscoop van Nijmegen

Vervolg

voormalige Carolus bioscoop, oktober 2023
Voormalige Carolus bioscoop, oktober 2023

Ook na 1991 vonden een aantal moderniseringen plaats.

In 2017 is er sprake om het Calypso theater aan de Tweede Walstraat te verbouwen naar een groot bioscoopcomplex door het Vue-concern. Het Vue-concern is naast het Calypso theater tevens eigenaar van de Carolus bioscoop. De gemeente gaat akkoord, op voorwaarde dat de Carolus bioscoop sluit, om te voorkomen dat er te veel bioscoopstoelen in Nijmegen komen.

De Carolus bioscoop sterft uiteindelijk een vrij stille dood. Allereerst zijn er de corona-jaren, waardoor er anderhalf jaar geen films te zien waren. Daarna heeft het Vue-concern vooral aandacht voor het nieuwe complex, welke in2021 is geopend. Het definitieve einde is eind juli 2022, wanneer het huurcontract afloopt.

Gekraakt en klimhal?

Rond april/mei 2024 is de voormalige bioscoop gekraakt door krakersgroep Jantien. De nieuwste ontwikkeling op het moment van schrijven (juni 2025) zijn de plannen voor aanleg van een boulderbaan (klimhal)

Bron: https://www.rn7.nl/nieuws/artikel/krakersgroep-nijmeegs-jantien-starten-boycot-tegen-klimhal-in-oude-bioscoop-onze-vrije-ruimte-wordt-een-geldmachine

Monument

Het gebouw is een gemeentelijk monument. Als waardering:

“Bioscoop ‘Carolus’ is van algemeen cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van de

herrijzenis van het commerciële hart van Nijmegen na de verwoestingen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Meer specifiek is het een uitdrukking van de vroeg naoorlogse vrijetijdsbesteding waarin de filmwereld (bij gebrek aan televisie) sterk tot de verbeelding sprak.

Kenmerkend voor de typologische ontwikkeling van de bioscoop is de afstemming van de architectuur op de beleving van de bezoekers: glanzende materialen, kleurrijke verlichting en een moderne uitstraling met frisse kleuren maakt het bioscoopbezoek tot een feestelijke aangelegenheid. De interieurafwerking van de bioscoop is in de loop der jaren gemoderniseerd. De niet-oorspronkelijke elementen vallen buiten de bescherming.

Het gebouw is van architectuurhistorische waarde als goed en redelijk gaaf voorbeeld van modernistische wederopbouwarchitectuur in Nijmegen. De transparante en hoge hal en het materiaalgebruik zorgen voor een theatraal effect dat kenmerkend is voor de bioscooparchitectuur uit de jaren vijftig. Vooral ’s avonds trekken de kleurrijke lichtreclames langs de gevel en op het dak van ver de aandacht. Binnen is de ruimtelijke indeling gewijzigd maar in hoofdopzet herkenbaar. In de grote zaal is het het gewelfde plafond met ‘sterrenhemel’ bewaard gebleven. Het pand is een representatief voorbeeld van architect H. van Vreeswijk uit Zeist die ook elders in het land bioscopen heeft gebouwd.

De voorbouw van de bioscoop is van stedenbouwkundig belang als beeldbepalend onderdeel van een aaneengesloten vroeg-naoorlogse pleinwand. Als onderdeel van drie (voormalige) bioscopen uit de wederopbouwperiode rond Plein 1944 vormt het een bijzondere uitdrukking van de toenmalige idee om van dit plein hét vermaakcentrum van Nijmegen te maken. De (neon)reclames vervullen een cruciale rol in de visuele beleving van het plein. Het gebouw is bovendien een essentieel onderdeel van een aaneengesloten en op samenhangende wijze tot stand gekomen wederopbouwensemble dat als beschermd stadsbeeld van grote cultuurhistorische waarde is als belangrijk en hoopvol ijkmoment in de Nijmeegse stadsgeschiedenis.”

Krantenartikel PGNC

Eind december 1953 plaatst het PGNC een uitgebreid artikel over de nieuwe bioscoop naar aanleiding van het pannenbier:

Nieuwe bioscoop op het Plein 1944 vermoedelijk in April afgebouwd; Opening kort daarna

Vandaag waait de vlag op het dak van de bioscoop, welke op Plein 1944 in aanbouw is en er wordt pannenbier gedronken op het werk. Naar alle waarschijnlijkheid, wind en weder dienende, zal het Bouwsyndicaat Nederland te Den Haag, de aannemer die deze cinema bouwt, het werk in de loop van de maand April a.s. kunnen opleveren, waarna dan binnen een termijn van een week de opening kan volgen. De nieuwe bioscoop zal zeshonderd plaatsen tellen; het wordt een min of meer luxueus theater, met ruime zetels. De architect Ir. H. van Vreeswijk, die meerdere bioscopen heeft gebouwd in ons land, heeft gestreefd naar een knus, gezellig theater, met warmte en behagelijkheid.

De Nederlandse Bioscoop Trust is de eigenaar van deze nieuwe bioscoop op Plein 1944, welke het vroeger Chicago theater in de Broerstraat zal vervangen. Het staat nog niet vast welke naam de bioscoop zal krijgen, – dit zal van de exploitant afhangen. Het is namelijk zo dat de Ned. Bioscoop Trust, die ook eigenaar is van drie bioscopen in Den Haag, een in Utrecht en een in Groningen, niet zelf de exploitatie verzorgt. Het staat evenwel vast dat de oude naam “Chicago theater” niet zal terugkeren, evenmin als dit met de naam van “Olympia Bioscoop” het geval zal zijn. Er wordt druk gewerkt aan de plannen voor de voorbereiding van deze tweede bioscoop, zonder dat deze al een definitieve vorm hebben aangenomen. Binnenkort zal ook hierin een beslissing komen.

Wat de apparatuur betreft, kan van de nieuwste vindingen in de bioscoop op Plein 1944 worden gebruik gemaakt. Met de inrichting van de cabine, zowel als met het scherm, is daar rekening mee gehouden. Maar bovendien zal men de traditionele film kunnen draaien; het ligt in de bedoeling om bij de opening niet de drie-dimensionele film, maar de gebruikelijke film te vertonen.

Ook wat het geluid aangaat is er in voorzien dat de nieuwste vinding, indien dit wenselijk is, in praktijk kunnen worden gebracht.

De gevel

De rondingen die men aan de gevel ziet aangebracht, zullen worden betegeld door de Porseleinen Fles, Beneden kom een grote vitrine voor de filmreclame; daarop komt in elk van de rondingen een vlaggestok. Aan de binnenkant van deze vlaggestok wordt een neonbuis aangebracht voor de verlichting van de gevel.

Komt men van buiten het bioscoopgebouw binnen, dan komt men via een parterre in een hall terecht, waarna men in een wachthall komt. Hier is ruimte voor een gehele zaalbezetting, die wil wachten op de volgende voorstelling.

De bezoeker komt via een centraal punt de zaal binnen om zich vandaar naar de plaatsen te begeven. De uitgangen zijn aan de zijde van de Piersonstraat, waar ook en gelegenheid zal komen voor fietsenstalling. De zaal van de bioscoop wordt 20 meter breed en 25 meter lang; de voorhall krijgt een afmeting van 12½ bij 10 meter.

Door de lichtwerking van het plafond zal de lengtewerking van de zaal worden versterkt.

Het ligt in de bedoeling om zowel middagvoorstellingen als twee avondvoorstellingen te geven in de nieuwe bioscoop, die uitsluitend als zodanig zal worden ingericht. Bij bijzondere gelegenheden zullen ook cineac-voorstellingen worden gegeven.

De heren D. Siem Sr. En Mr. D. Schuur van de Nederlandse Bioscoop Trust, die vanmorgen bij het “pannenbier”-feest aanwezig waren, zijn zeer te spreken over de wijze waarop de nieuwe bioscoop wordt gebouwd en over de voortgang van de werkzaamheden.” (De Gelderlander 17/12/1953)

Bronnen en verder lezen

Carolus, Wikipedia

Iconische Nijmeegse bioscoop Carolus definitief dicht, megapand verandert in horecazaak, Mitchel Suijkerbuijk in De Stentor, 30-7-22 (link april 2024)

https://www.destentor.nl/nijmegen/iconische-nijmeegse-bioscoop-carolus-definitief-dicht-megapand-verandert-in-horecazaak~a9f61cab/

Concurrentiestrijd om bioscoopstoelen in Nijmegen, De Ondernemer, 3 maart 2017 (link april 2024)

https://nl.wikipedia.org/wiki/Steengoed

https://nl.wikipedia.org/wiki/Ojief

Jansen-Hendriks: De westzijde van deze straat gezien vanaf de hoek met Plein 1944. Gezien in de richting van de Bisschop Hamerstraat, 1957 (Foto Grijpink via F19687 RAN CCBYSA Auteursrechthouder N. Grijpink)
#Nijmegen, Centrum, Molenstraat, Plein 1944

Levensmiddelen Jansen-Hendriks, architect Okhuysen

Jansen-Hendriks: De westzijde van deze straat gezien vanaf de hoek met Plein 1944. Gezien in de richting van de Bisschop Hamerstraat, 1957 (Foto Grijpink via F19687 RAN CCBYSA Auteursrechthouder N. Grijpink)
Jansen-Hendriks: De westzijde van deze straat gezien vanaf de hoek met Plein 1944. Gezien in de richting van de Bisschop Hamerstraat, 1957 (Foto Grijpink via F19687 RAN CCBYSA Auteursrechthouder N. Grijpink)

In 1952 opent de levensmiddelenwinkel Jansen-Hendriks op de hoek van Plein 1944 en de Molenstraat. De oversteek van de eerste verdieping vormt een soort galerij, een entree naar Plein 1944.

Jansen-Hendriks heropend

Het levensmiddelenbedrijf Jansen-Hendriks heeft heden haar nieuwe pand voor het publiek opengesteld. Op de hoek van de Molenstraat en Plein 1944, op de plaats waar in 1944 de zaak een prooi van de vlammen werd, is een nieuw pand gebouwd door de architect Ockhuijsen en de aannemers Berntsen en Braam. Weliswaar is het interieur nog niet geheel gereed, doch voor de heer Jansen werd het hoog tijd om toch eindelijk weer op de oude plaats de verkoop ter hand te nemen (het bedrijf, voorheen P. Hendriks, was daar sinds 1936 gevestigd, voordien aan de Zeigelbaan). Immers, het valt niet mee zich jarenlang onder een vreemd dak (hoek Molenstraat-Van Welderenstraat) te moeten behelpen. Weliswaar heerste er geen noodtoestand, doch het valt niet te vergelijken met de prachtige ruimte welke in het herbouwde pand werd herschapen.

Met de heropening is ook een nieuwe geest in het bedrijf gevaren. Voor een groot gedeelte zal de verkoop n.l. op de zogenaamde zelfbediening gericht zijn, zodat de klanten zelf kunnen uitzoeken. Van de bouwtrant valt de veroverstekende eerste verdieping op, welke aan de zijde van Plein 1944 een soort galerij vormt. Dit was men verplicht te bouwen, daar de gemeente het zo als afsluiting van Plein 1944 had geprojecteerd.

De zelfbedieningswinkel van de firma Jansen-Hendriks op de hoek met de Molenstraat, Plein 1944 1,1952 (Fotopersbureau Gelderland via GN42705 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum) Architect Okhuysen
De zelfbedieningswinkel van de firma Jansen-Hendriks op de hoek met de Molenstraat, Plein 1944 1,1952 (Fotopersbureau Gelderland via GN42705 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Het kostte vanmorgen wel enige moeite om de deur van het nieuwe pand open te krijgen. Wethouder Beukema, die namens het gemeentebestuur zijn felicitaties overbracht, noemde de moeilijkheden met de geklemde deur symbolisch gezien de grote problemen, die de heer en mevrouw Jansen-Hendriks hadden te overwinnen bij de herbouw van hun pand. Dit ogenblik moet dan ook een grote voldoening zijn, aldus de wethouder, die tevens zijn grote bewondering uitte voor de energieke wijze waarop de oude zaak van P. Hendriks in 75 jaar tijd tot grote bloei werd gebracht.

Namens het gezamenlijk personeel, alsmede namens fabrikanten, leveranciers en zakenvrienden werden fraaie geschenken aangeboden.

Feestelijke bijeenkomst t.g.v. de opening van de zelfbedieningswinkel van de firma Jansen-Hendriks op de hoek met de Molenstraat, Plein 1944 1, 1952 (Fotopersbureau Gelderland via GN42711 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)
Feestelijke bijeenkomst t.g.v. de opening van de zelfbedieningswinkel van de firma Jansen-Hendriks op de hoek met de Molenstraat, Plein 1944 1, 1952 (Fotopersbureau Gelderland via GN42711 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)

Twee kerstvrouwtjes spraken hun goede wensen in dichtvorm uit, evenals de gebroeders Jansen, die tenauwernood boven de toonbank uitsteken. In zijn dankwoord richtte de heer Jansen zich tot de vele medewerkers, die dag en nacht bezig zijn geweest het pand voor de opening in gereedheid te brengen.” (Nijmeegsch dagblad, 18-12-1952)

Okhuysen ontwierp meerdere panden in de omgeving van Plein 1944, waaronder het tegenover gelegen inmiddels gesloopte pand van Drogisterij Nickel en Textielzaak Au Bon Marché en bijvoorbeeld Holla’s Kledingmagazijn.

Let daarbij ook eens op hoe de vier panden op de kruising van Molenstraat, Ziekerstraat, Broerstraat en Plein 1944 een eenheid vormen.

De kruising Molenstraat , Plein 1944 , Broerstraat en Ziekerstraat (met rechts de Gebrs. Voss , in het midden Drogisterij Nickel en links de zelfbedieningswinkel van Jansen-Hendriks), 1954 (Foto Grijpink via F46491 RAN CC-BY-SA)
De kruising Molenstraat , Plein 1944 , Broerstraat en Ziekerstraat (met rechts de Gebrs. Voss , in het midden Drogisterij Nickel en links de zelfbedieningswinkel van Jansen-Hendriks), 1954 (Foto Grijpink via F46491 RAN CC-BY-SA)

J.D.A. Okhuysen, architect

OVER J.D.A. Okhuysen, architect Okhuysen (of Okhuijsen) lijkt vooral als architect van de wederopbouw veel gebouwen in het centrum van…

Kreymborg architect Kramer

In september 1953 opent Kreymborg haar nieuwe nieuwe winkel op de hoek van de Ziekerstraat en Molenstraat. Deze is herbouwd…

De winkel van Neoform/M. vd Ven: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA) Architect Rodenburg
#Nijmegen, Augustijnenstraat, Centrum, Gebouw van de dag, Plein 1944

Ontwerp van woningen en winkels hoek Augustijnenstraat Plein 1944 architect Rodenburg

De winkel van Neoform/M. vd Ven: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA) Architect Rodenburg
De winkel van Neoform/M. vd Ven: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA)

Architect Rodenburg ontwerpt het complex woningen en winkels op de hoek van Augustijnenstraat en Plein 1944, welke in 1955 wordt opgeleverd.

De bouwer is N.V. Aannemersbedrijf v.h. G. Tiemstra en Zoon, “in opdracht van zich voor deze bouw geïnteresseerd hebbende beleggers”. Het ontwerp voor dit gebouw sluit aan bij dat van Royal, wat eveneens naar ontwerp van Rodenburg was gebouwd. (De Gelderlander 3/11/1955)

Plan Herbouw van 3 winkels en 6 woningen a/d Augustijnenstraat Hoek Plein ’44 voor Mevr. W.J.M. de Mandt-Wennekes te Nijmegen (als opdrachtgeefster staat mevr P.A. de Mandt-Wennekes; de tekening is ondertekend met W. de Mandt Wennekes, architect Rodenburg, getekend 26-4-1955 (D12.420754)
Plan Herbouw van 3 winkels en 6 woningen a/d Augustijnenstraat Hoek Plein ’44 voor Mevr. W.J.M. de Mandt-Wennekes te Nijmegen (als opdrachtgeefster staat mevr P.A. de Mandt-Wennekes; de tekening is ondertekend met W. de Mandt Wennekes, architect Rodenburg, getekend 26-4-1955 (D12.420754)

Op de bouwtekening (hierboven) blijkt Mevrouw W.J.M de Mandt-Wennekes de opdrachtgeefster te zijn. “Royal” hoort overigens niet bij de bouw van het complex: deze was reeds gebouwd en laat zien hoe het nieuwe gebouw samengaat met het naastgelegen café, welke eveneens ontwerp van Rodenburg was.

In September 1956 is het hoekpand vrijwel gereed. Nijmeegsch Dagblad noemt dat om in totaal om 3 winkels gaat: twee winkels met elk een bovenetage en een “gewone winkel”. Daarboven zijn woningen gebouwd. Een van de 3 winkels is dan in ieder geval al bekend: een speciaalzaak voor de verkoop van damesconfectie en kinderkleding. Waarschijnlijk is de 2e winkel ook bekend, want het artikel meldt dat voor de 3e winkel de bestemming nog niet bekend is. (Nijmeegsch dagblad 14-9-1956)

Hanco

De maand daarop gaat de eerste winkel daadwerkelijk open: de damesconfectiezaak Hanco. ( Nijmeegsch dagblad 11-10-1956). Deze winkel heeft er echt niet lang gezeten: rond 1958 vindt een “Algehele Opheffings uitverkoop” bij Hanco plaats, zie het plakkaat in de etalage op foto GN3186.

Brillencentrale P. Römer

Rond 1959 begint de Brillen Centrale P. Römer op de Augustijnenstraat 2. Een foto uit dat jaar is te vinden op GN3189. De Brillencentrale -tegenwoordig Francissen– bestaat op februari 2024 nog steeds.

Neoform/ M. vd Ven

Advertentie opening Neoform M. vd Ven De Gelderlander 14/11/1956
Advertentie opening Neoform M. vd Ven (De Gelderlander 14/11/1956)

Op 15-11-1956 opent Neoform, Voet- en schoenspecialisten “haar 10e Grootste en Modernste Speciaalzaak in Nederland”. Deze vestiging is van M. v.d. Ven, die op Plein 1944 No. 119 nog steeds (februari 2024) hier haar schoenenzaak heeft. “

De winkel adverteert regelmatig met gratis voetmetingen. Ook de openingsadvertentie noemt “Nu 100% passend schoeisel… maatwerk uit voorraad en toch een vlot sportief of gekleed schoentje”.

Neoform was een schoenenfabriek in Waalkwijk, eigendom van de Firma Aarts & Smits in Waalwijk (Echo van het Zuiden, 15 juli 1960)

Gevonden Adressen

NaamToevoegingAdresAdresboek/bronToelichting
wed. A. Kleingeb. M.Th. v. OoijenPlein 1944 1211959, 1963, 1968
R.K. BegrafenisondernemingKantoor: J. C. KramerPlein 1944 1231959Advertentie (het adres van Kantoor H.N. Klopper is Reestraat 8)
J.C. KramerbegrafenisondernemerPlein 1944 1231959
J.M.J. KramerverpleegsterPlein 1944 1231959
F.A. Pullesbedrijfsl schoenwPlein 1944 1231968
M.F. v.d. Venin 1966: schoenenwinkelierPlein 1944 1241959, 1966, 1971
M.W.P.H.chef verkoopstPlein 1944 1241966
H.J.M.M.Plein 1944 1241971
G.L. Geeraedtskoopman lederwarenPlein 1944 1251959
J.H. van Berendonkkapitein KLPlein 1944 1251963
H.W.R. BransPlein 1944 126De Gelderlander 18/3/1953mogelijkheid inleveren kleerhangers
P.J.M.G.  CoehorstjuristPlein 1944 1261959
G.N.M. de GrootPlein 1944 1261971
Lucnhroom American temidden van de noordzijde van Plein 1944: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA) architect Rodenburg
#Nijmegen, Centrum, Plein 1944

Lunchroom American Ruteck’s later Dekker van de Vegt Plein 1944 architect Rodenburg

1957 Plein 1944 129-131 Centrum, gesloopt

Lucnhroom American temidden van de noordzijde van Plein 1944: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA) architect Rodenburg
Lucnhroom American temidden van de noordzijde van Plein 1944: Panden aan de noordzijde: v.l.n.r. Schoenenzaak Neoform (Plein 1944 nr. 119), Cafe Restaurant Royal (Plein 1944 nr. 128) , Hotel Cafe Lunchroom American (Plein 1944 nr. 129-131) en Lunchroom Pleinzicht (Plein 1944 nr. 135), 1958 (Foto Grijpink via F32460 RAN CCBYSA)

Eind 1957 is het gat aan de noordkant van Plein 1944 opgevuld: dan opent Lunchroom American, welke veel Nijmegenaren nog zullen kennen als Ruteck’s American Lunchroom. Het ontwerp was van architect Rodenburg. In de jaren vestigde Dekker van de Vegt zich in dit pand.

Café Hotel Lunchroom American

Plein 1944 129-131

Op de locatie tussen Royal en Pleinzicht zou aanvankelijk Bata komen. Deze zal echter een winkel betrekken in de Broerstraat (De Gelderlander 3/11/1955). In juli 1956 kondigt de Gelderlander aan dat de bouw binnenkort zal beginnen. Daarbij blijkt de fa. Nederland eigenaresse van het te bouwen werk te zijn (De Gelderlander 11/7/1956).

Zie voor een mooie foto waar de open plek goed te zien is: https://studiezaal.nijmegen.nl/detail.php?nav_id=2-1&index=0&imgid=14138175&id=370848

Op deze locatie komt echter hotel-restaurant-café-snelbuffet “American Lunchroom”, dat op 21-11-1957 opent. Het restaurant bevindt zich op de begane grond, met aan de achterzijde een snelbuffet. Daarboven is een zaal voor partijen en vergaderingen met 450 plaatsen. Het hotel is op de 3e en 4e verdieping en heeft 40 kamers.

Het pand lijkt 1 front te vorm met de rest van de noordzijde, waarbij er verscheidenheid op de begane grond en de 1ste verdiepingen zijn aangebracht.

De directeur is J. Meuleman, voormalig eigenaar van hotel-restaurant-café het “Losse Hoes” op de Holterberg, dat in juni was afgebrand. Daarbij meldt het Nijmeegsch dagblad dat “Ook dit bedrijf zal binnenkort verrijzen”; momenteel (februari 2024) bestaat het hotel https://www.hetlossehoes.nl/ nog steeds. Hij wil van zijn zaak met 50 man personeel een gezellig trefpunt maken. Het ontwerp was van architect R. Rodenburg, die ook het interieur heeft ontworpen. De aannemer was N.V. Nederland (Nijmeegsch Dagblad 20-11-1957)

Een mooie foto van het restaurant binnen is te zien op F31944 RAN.

Ruteck’s terug in de stad

Boven de rechter auto is American/Ruteck’s te zien: beide namen staan op de gevel: Markt op Plein 1944. De foto is genomen richting het noorden. Op de achtergrond links de St. Stevenstoren. Rechts op het plein Ruteck's, de American lunchroom. Links daarvan zat Café Royal, 1960-1965 (Fotopersbureau Gelderland, Auteursrechthouder J.F.M. Trum via F11472 RAN CCBYSA)
Boven de rechter auto is American/Ruteck’s te zien: beide namen staan op de gevel: Markt op Plein 1944. De foto is genomen richting het noorden. Op de achtergrond links de St. Stevenstoren. Rechts op het plein Ruteck’s, de American lunchroom. Links daarvan zat Café Royal, 1960-1965 (Fotopersbureau Gelderland, Auteursrechthouder J.F.M. Trum via F11472 RAN CCBYSA)

Het Algemeen Handelsblad van  20-02-1959 schrijft dat American binnenkort zal worden overgenomen door Ruteck’s.  “De heer G.J. Onstenk sr., huidig eigenaar van het bedrijf, ziet zich genoodzaakt de exploitatie te beëindigen”. Daarbij schrijft het Rotterdamsch Parool van 19-2-1959 dat Nijmegen de 17de vestiging van Ruteck’s betreft.

Ruteck’s American Lunchroom

Onder de kop “Ruteck’s terug in de stad” schrijft het Nijmeegsch Dagblad over de opening in november 1959. Een voorloper, Heck’s, was vroeger in de Broerstraat gevestigd geweest.

Sinds “enige tijd” was de exploitatie van de American Lunchroom al door Ruteck’s voortgezet “waarbij de deskundigen van Ruteck’s ervaring opdeden met betrekking tot de eisch, die aan het hier te vestigen bedrijf moesten worden gesteld.” Daarbij bleek een verbouwing noodzakelijk: de gehele begane grond is een lunchroomzaal geworden. Hierin is onder andere ruimte voor een orkest, dat ’s middags en ’s avonds optreedt. Achter het orkest bevindt zich een ruimte op een verhoging, waar gasten tevens kunnen plaatsnemen. Voor de openingsdagen is het ensemble van Willy Selig met zangeres Tani de Maya uitgenodigd. In de “beneden-afdeling” maakt het open buffet, “dat is toegerust met de nieuwste apparatuur op het gebied van koeling, een snelle bediening mogelijk. Boven zijn ook verscheidende afdelingen gevestigd. Hier is, na de garderobe, het restaurant aan de voorzijde van het gebouw, zodat gasten uitzicht hebben op Plein 1944. Hier is ook een aparte afdeling voor het houden van vergaderingen, terwijl verderop de keuken is gebouwd. In totaal heeft het bedrijf 180 zitplaatsen”. “Voorlopig” is een deel van de naam overgenomen: de zaak heet nu Ruteck’s American Lucnhroom en restaurant. (Nijmeegsch dagblad, 21-11-1959)

Mooie herinneringen aan dit bedrijf zijn te vinden op Noviomagus. Op basis van het Adresboek van onder andere 1966, bovenstaande foto, de foto van Nijmegen Toen op Facebook van 11-1959 en de in het artikel van Noviomagus genoemde arbeidscontracten lijkt Ruteck’s de naam American te hebben aangehouden. Wel kan ik Ruteck’s alleen vinden in de adresboeken van 1963 en 1966.

Naast de al genoemde Noviomagus en Nijmegen Toen pagina, is een mooie herinnering te vinden op https://www.uitnijmegen.nl/nieuws/lunchroom-american/.

Van Hecks’s naar Ruteck’s

De Lunchroom Heck's op de Broerstraat, 1930 (F18243 RAN)
De Lunchroom Heck’s op de Broerstraat, 1930 (F18243 RAN)

Zoals het Nijmeegsch Dagblad al schreef, was Ruteck’s feitelijk een oude bekende in Nijmegen. De oorsprong van Ruteck’s lag bij Heck’s.

Deze Heck’s was voortgekomen uit de familie Rutten, eigenaar van de Limburgse brouwerij de Zwarte Ruiter. Samen met de Rotterdamse likeurstoker Henrik van der Wolk bouwde zij een keten van koffiehuizen en proeflokalen op. Daarbij werd tevens de slijterij A.J. van Heck & Co overgenomen. Vanaf dat moment werd de naam Heck’s voor een nieuwe lunchroom gebruikt.

Vanwege de opsplitsing van de keten kregen de meeste zaken in 1946 de naam “Ruteck’s”, een samentrekking van de naam Rutten (de naam van de familie, die eigenaar was) en “Heck’s”. Een aantal zaken die een andere eigenaar hadden, bleven Heck’s heten.

Over Heck’s/ Ruteck’s in andere plaatsen zijn aantal mooie artikelen geschreven, die tevens een beeld geven welke invloed deze keten heeft gehad: de Leidseweg en naar aanleiding van een beeld in Utrecht, Arnhem, Rotterdam, Amsterdam

Dekker v.d. Vegt

In 1976 komt de Boekhandel Dekker v.d. Vegt in dit pand. Een mooie foto van American met de aankondiging van de komst van Dekker v.d. Vegt op de bovenramen is te vinden op F31833.

Dekker van de Vegt

In Nijmegen was het de 2e vestiging van het oorspronkelijk Utrechtse bedrijf. In 1856 waren J.G. Dekker en W.J. van de Vegt een boekhandel, winkel in religieuze artikelen en boekbinderij in Utrecht begonnen. In 1864 kwam daar een uitgeverij bij. In 1922 verhuisde zij naar de Oranjesingel in Nijmegen, mede ingegeven door de komst van Katholieke Universiteit Nijmegen in 1923. Zij was voor de universiteit tot in de jaren 60 een belangrijke uitgever van academische werken. In 1989 ging het fonds over naar de Koninklijke Van Gorcum. In 1972 verhuisde ze naar de Passage Molenpoort.

Vestiging op Plein 1944

In 1976 kwam daar het filiaal aan Plein 1944 bij. Zij heeft hier tot 2000 gezeten, waarna ze naar de Mariken vertrok. Na een aantal malen van eigenaar te zijn verwiseld (en van naam veranderd), besloten 6 Nijmegenaren na het faillissement van Polare de winkel in Nijmegen te kopen en het weer Dekker van de Vegt te noemen.

Vervolg

Hoewel het verloop nog verder moet worden onderzocht, is het pand uiteindelijk gesloopt om plaats te maken voor het gebouw waar nu de Primark zich bevindt.

(Overige) bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Dekker_%26_v.d._Vegt

https://www.intonijmegen.com/blijf-op-de-hoogte/verhaal/hans-peters-dekker-v-d-vegt

Lees ook het artikel over de overname: https://www.gelderlander.nl/nijmegen-e-o/100-jaar-dekker-van-de-vegt-een-boekhandel-met-een-nijmeegse-ziel~a97985a0/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Winkel in werkkleding van de firma Holla, 1961, Plein 1944 152 architect Okhuysen (Nico Grijpink via F92138 RAN CCBYSA)
#Nijmegen, Centrum, Plein 1944

Holla’s Kledingmagazijn Plein 1944 architect Okhuysen

Holla’s Kledingmagazijn op Plein 1944 herbouwd

Winkel in werkkleding van de firma Holla, 1961, Plein 1944 152 architect Okhuysen (Nico Grijpink via F92138 RAN CCBYSA)
Winkel in werkkleding van de firma Holla, 1961 (Nico Grijpink via F92138 RAN CCBYSA)

In 1952 vindt de heropening van Holla’s kledingmagazijn op Plein 1944 plaats. Het pand is gebouwd naar ontwerp van architect Okhysen. In 1921 was Holla zijn winkel, gespecialiseerd in bedrijfskleding, begonnen in de Zeigelbaan. Dit pand ging echter tijdens het bombardement van februari 1944 verloren.

Vooraf: Holla op de Zeigelbaan

Openingsadvertentie Holla op de Zeigelbaan (PGNC 11/6/1921)
Openingsadvertentie Holla op de Zeigelbaan (PGNC 11/6/1921)

In juni 1921 had H. Holla zijn winkel aan de Zeigelbaan 4-10 geopend (waarbij “8” tevens vaak voorkomt in advertenties). “Het is een zaak in manufakturen, maar de heer Holla specialiseert zich vooral in bedrijfskleeding als: dokters-, bakkers-, slagers-, chauffeursjassen etc. etc. Daarnaast kan men bij hem terecht voor werkmanskleeding en verder voor alles wat met de manufakturenbranche samenvalt.

Maar vooral op ’t gebied der bedrijfskleeding zoekt de heer Holla zooveel mogelijk kompleet te zijn, zoodat men niet licht tevergeefs bij hem iets zoeken zal.

De winkel zelf heeft een fleurig uiterlijk gekregen met twee ruime etalagekasten aan de straat en werd verbouwd door de firma v. Gisteren en Deckers, die tevens het interieur van den winkel verbeterden en verfraaiden.

De firma Megens zorgde voor het elektrisch licht, de firma A. Koster voor het schilderwerk.” (De Gelderlander 11/6/1921)

verbouwing 1930

In maart 1930 kreeg de winkel een uitbreiding: door een verbouwing kwam op de eerste verdieping een afdeling voor heren- en kinderkleding. “De heer Holla maakt deel uit van een sterke inkoopcoöperatie en kan bijgevolg in de concurrentie van den dag mededoen. “ (De Gelderlander 21/3/1930)

Bombardement

Bij het bombardement van 22 februari 1944 wordt de winkel verwoest. Zij zal een noodwinkel op het Kelfensbos 33 (De Gelderlander 20/5/1952)

Een foto van deze noodwinkel is te vinden bij het RAN F17682.

Holla’s Kledingmagazijn op Plein 1944

Zicht op de wederopbouw van het plein. Vrnl: Holla's kledingmagazijn, Van der Werff Woninginrichting, parfumerie Albers, foto Verwey, schoenenmagazijn A. Holland, Cafetaria Centrum Expresse, P. Jacobs Textiel, Juwelier A.J. Janssen, Sigarenmagazijn H. Brans en uiterst links Lunchroom Pleinzicht, 1953-1955 (Fotopersbureau Gelderlander,Auteursrechthouder J.F.M. Trum via F42035 RAN CCBYSA)
Zicht op de wederopbouw van het plein. Vrnl: Holla’s kledingmagazijn, Van der Werff Woninginrichting, parfumerie Albers, foto Verwey, schoenenmagazijn A. Holland, Cafetaria Centrum Expresse, P. Jacobs Textiel, Juwelier A.J. Janssen, Sigarenmagazijn H. Brans en uiterst links Lunchroom Pleinzicht, 1953-1955 (Fotopersbureau Gelderlander,Auteursrechthouder J.F.M. Trum via F42035 RAN CCBYSA)

In 1952 vindt de heropening van het nieuwe pand plaats. Opvallend daarbij is de langerekte etalage op de begane grond. Doordat de architecten het ontwerp van het blok onderling hebben afgestemd, lijkt het 1 geheel te vormen.

Holla’s Kledingmagazijn op Plein 1944 herbouwd

Onder zeer grote belangstelling is gistermiddag Holla’s Kledingmagazijn op Plein 1944 heropend. Op 22 Februari 1944 ging dit bedrijf dat op de Zeigelbaan was gevestigd, in de vlammen op en na zes jaar in een noodwinkel op het Kelfkensbos te zijn gevestigd, is het nu in een fraai pand tot nieuwe luister gekomen. Wanneer men van de Molenstraat op het Plein komt, kan het niet anders of men moet de ingang van de langwerpige winkel zien. Verlaat men het Plein en gaat men naar de Molenstraat of Broerstraat, dan bemerkt men een rij etalages naast die van de fa. van der Werff. Deze galerij van etalages vormt een voortreffelijk geheel, waardoor de ruimtewerking van het Plein wordt verhoogd.

Het hele complex winkels dat in de vroegere Korte Molenstraat zal verrijzen is trouwens in onderlinge samenwerking door verschillende architecten ontworpen. Hierdoor wil men harmonie in de bouw bereiken.

Het nieuwe gebouw, waarin Holla’s Kledingmagazijn is gevestigd, maakt een rustige en zakelijke indruk. Zowel de verdieping op de begane grond als de eerste étage is voor de verkoop benut, terwijl het gebouw voor opslagruimte is ondertekend.

Architect was de heer J. Okhuysen wiens plannen door Aannemer J. Hendriks te Nijmegen werden verwezenlijkt. Het Plein is door deze bouw weer een stap dichter bij zijn voltooiïng gebracht. En dat de stadgenoten zich hierover verheugen bleek gistermiddag bij de opening toen namens de gemeente de wethouders M. Duives en N. Windt en vele anderen blijk gaven van hun sympathieke belangstelling in het in een bloementuin herschapen kledingmagazijn.” (De Gelderlander 28/6/1952)

J.D.A. Okhuysen, architect

OVER J.D.A. Okhuysen, architect Okhuysen (of Okhuijsen) lijkt vooral als architect van de wederopbouw veel gebouwen in het centrum van…

De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0) vd Werff architecten Pouderoyen Deur Molenstraat Plein 1944
#Nijmegen, Centrum, Gebouw van de dag, Plein 1944

Van der Werff architecten Pouderoyen Deur Plein 1944

De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0) vd Werff architecten Pouderoyen Deur Molenstraat Plein 1944
De oostzijde met het Kledingmagazijn van H.C. Holla (Plein 1944 nr. 152-153); links daarvan de noordzijde van Plein 1944 met v.l.n.r. Cafetaria Centrum Expresse, Schoenmagazijn A.J. Holland , Fotohandel A.M. Verweij en Parfumerie J.E. Albers. In het midden het pand van Van der Werff, 1953 (Commissariaat van Politie, Afd. Fotografie via F31812 RAN CC0)

In 1951 heropende Van der Werff zijn winkel op de hoek van de Molenstraat en Plein 1944.

N.V. v.d. Werff opende haar zaak aan de Molenstraat

Weth. Duives: “een voorbeeld voor anderen, die niet langer meer wachten moeten!”

Vanmorgen gingen de vlaggen in top op het dak van het nieuwe grote pand van de N.V. Hollandse Manufacturenhandel v.d. Werff en Co. aan de Molenstraat ten teken van vreugde over de officiële opening, welke enkele uren later, n.l. om half elf, onder grote belangstelling plaats had. Behalve dit zichtbare bewijs van de blijdschap, hebben tijdens de openingsplechtigheid ook verschillende sprekers uiting gegeven aan hun vreugde en voldoening, dat het nu niet alleen eindelijk zover was, maar niet minder over het feit, dat ook v.d. Werff en Co. mooier en groter uit de as van het oorlogsgeweld is herrezen. Dat is niet zonder moeilijkheden gegaan, maar hieronder heeft men vanmorgen een streep gezet en wil men thans slechts denken aan het grootse en fraaie resultaat, verkregen in nauwe samenwerking en een nieuwe, belangrijke stap naar de gehele wederopbouw van onze stad en in het bijzonder van de stadskern. Zij, die willen herbouwen, zo constateerde wethouder Duives, die het gemeentebestuur vertegenwoordigde, moeten door een grote zure appel heenbijten en wat het gemeentebestuur betreft, wilde de wethouder het niet onder stoelen en banken steken, dat het niet zo vlug gaat als men zou willen. Maar dit resultaat is een duidelijk voorbeeld voor anderen, die moeten beseffen, dat langer wachten slechts nadeel betekent, temeer, daar er nu dor het besluit van de minister van financiën grotere financiële mogelijkheden zijn geschapen tot herbouw van de stadskern.

De weg van noodpand via ruïne naar dit grote pand is weliswaar moeilijk geweest, maar als de totstand koming van dit resultaat reden tot vreugde en voldoening is voor de N.V. v.d. Werff, dan is dat zeker ook het geval voor de gem. Nijmegen op wier welzijn op voorstel van de heer Jaap Veerkamp, die zijn vader, de oudste commissaris, verving, ’n daverend hoera werd uitgebracht. Namens de commissarissen en directie heeft de heer Veerkamp slechts met enkele simpele woorden de lijdensweg na de verwoesting gememoreerd. Op 22 Februari 1944 werd de zaak aan de Molenstraat volkomen verwoest en in September van dat jaar ging ook het noodpand aan de Lange Burchtstraat in vlammen op. Er was toen geen keus meer; in de ruïnes aan de Molenstraat werd opnieuw begonnen. Namens zijn vader bracht de heer Veerkamp woorden van hulde en dank aan de directeur van de Nijmeegse zaak (de N.V. heeft 13 zaken), de heer v.d. Hoogen en diens echtgenote, die niet hebben gerust voordat deze dag was aangebroken.

Etalage van meubelwinkel Van der Werff, t.g.v. hun jubileum 1953 (J.F.M. Trum via Gn42658 RAN) architecten Pouderoyen en Deur Plein 1944 Molenstraat
Etalage van meubelwinkel Van der Werff, t.g.v. hun jubileum 1953 (J.F.M. Trum via Gn42658 RAN) architecten Pouderoyen en Deur Plein 1944 Molenstraat

Ook tot de heer Timmer, chef van het personeel, richtte de heer Veerkamp hartelijke dankwoorden en deze heeft op zijn beurt hulde gebracht aan de heer v.d. Hoogen, die tegenslag op tegenslag te overwinnen had en daarin dank zij zijn grote optimisme en energie geslaagd is. Ir. C. Pouderoyen heeft mede namens zijn compagnon ir. J.G. Deur dan gebracht aan de heer H. Oosterhout, Wijchen, de aannemer van dit grootse werk en de onderaannemers.

De heer v.d. Hoogen onderstreepte deze dank en betuigde zijn grote erkentelijkheid voor de steun van zovelen ondervonden.

Het kenmerk van het vier-en-eenhalve verdiepingen tellende gebouw is de eenvoud, die hier weliswaar in mooie vormen en kleur tot uiting is gebracht, maar waarmede de architecten zeer bewust hun inzichten over het karakter van deze zaak hebben vastgelegd. En naast de eenvoud, valt vooral ook de practische inrichting op. In het hele pand vindt men dezelfde verlichting nl. met T.L.-buizen en behoudens op een enkele afdeling, dezelfde mahonie-houten betimmering en beschildering en deze 3 zo belangrijke onderdelen geven aan het geheel toch een bijzonder cachet. De stralingsverwarming is in de vloeren aangebracht, waarvoor 7000 meter pijp werd gebruikt. Er is een personen- en goederenlift; het trappenhuis geeft aan het interieur een grootse indruk. Na negen ongeveer tien maanden van hard werken is het stadscentrum van Nijmegen een fraai en indrukwekkend gebouw rijker geworden, dat stellig tot in lengte van jaren de aandacht zal trekken.

Nu kan ook de noodwinkel worden opgeruimd en zullen naast de v.d. Werff hopelijk zeer spoedig nieuwe panden verrijzen.” (De Gelderlander 2/10/1951)

D955 Lunchroom Pleinzicht Architect Cornelissen Jeroen van Lith; De noordwand van het plein met de winkelpanden van (v.l.n.r.) Lunchroom annex Banketbakkerij Pleinzicht (van W.P.H.A. Cornelissen, Plein 1944 nr. 135), Sigarenmagazijn H.W.R. Brans (nr. 136), Juwelier en Horloger A.J. Janssen (nr. 137), P. Jacobs Textiel en Tricotage (nr. 140), Cafetaria Centrum Expresse (van Albert en Piet Cloosterman, nr. 141), A.J. Holland Schoenenmagazijn (nr. 143), Foto A.M. Verweij (nr. 145) en Parfumerie en Bijouterie J.E. Albers (nr. 146) ; geheel rechts Boekhandel Kloosterman (op de hoek met de Broerstraat)
#Nijmegen, Centrum, Plein 1944

Lunchroom Pleinzicht, later Groenen Plein 1944 architect Cornelissen

D955 Lunchroom Pleinzicht Architect Cornelissen Jeroen van Lith; De noordwand van het plein met de winkelpanden van (v.l.n.r.) Lunchroom annex Banketbakkerij Pleinzicht (van W.P.H.A. Cornelissen, Plein 1944 nr. 135), Sigarenmagazijn H.W.R. Brans (nr. 136), Juwelier en Horloger A.J. Janssen (nr. 137), P. Jacobs Textiel en Tricotage (nr. 140), Cafetaria Centrum Expresse (van Albert en Piet Cloosterman, nr. 141), A.J. Holland Schoenenmagazijn (nr. 143), Foto A.M. Verweij (nr. 145) en Parfumerie en Bijouterie J.E. Albers (nr. 146) ; geheel rechts Boekhandel Kloosterman (op de hoek met de Broerstraat)
Lunchroom Pleinzicht geheel links, Architect Cornelissen: De noordwand van het plein met de winkelpanden van (v.l.n.r.) Lunchroom annex Banketbakkerij Pleinzicht (van W.P.H.A. Cornelissen, Plein 1944 nr. 135), Sigarenmagazijn H.W.R. Brans (nr. 136), Juwelier en Horloger A.J. Janssen (nr. 137), P. Jacobs Textiel en Tricotage (nr. 140), Cafetaria Centrum Expresse (van Albert en Piet Cloosterman, nr. 141), A.J. Holland Schoenenmagazijn (nr. 143), Foto A.M. Verweij (nr. 145) en Parfumerie en Bijouterie J.E. Albers (nr. 146) ; geheel rechts Boekhandel Kloosterman (op de hoek met de Broerstraat), 1954 (D955 RAN CC0)

In september 1952 opent W. Cornelissen, voorheen Piet Joosten, zijn lunchroom Pleinzicht op Plein 1944 135. Het ontwerp was afkomstig van architect J.P. Cornelissen. De zaak was vrijwel op dezelfde plek herbouwt waar ongeveer 100 jaar geleden de bakkerij begon. Veel mensen zullen het pand vooral kennen van automatiek/snackbar Groenen.

Vooraf

St. Nicolaas-etalage van bakkerij Piet Joosten (Installatie J.A. Paijens-AEG). Reproductie uit: Gebruikt Electriciteit! Reclame uitgave der Gemeente-Electriciteitswerken te Nijmegen, eerste serie no. 2 'Onze Winkels', Nijmegen 1910, 1909 (P.H. Kouw via F47564 RAN)
St. Nicolaas-etalage van bakkerij Piet Joosten (Installatie J.A. Paijens-AEG). Reproductie uit: Gebruikt Electriciteit! Reclame uitgave der Gemeente-Electriciteitswerken te Nijmegen, eerste serie no. 2 ‘Onze Winkels’, Nijmegen 1910, 1909 (P.H. Kouw via F47564 RAN)

bij de opening van de lunchroom in 1952 noemt wethouder Duives dat een “goede honderd jaar geleden het bedrijf gesticht” werd.

Hendrik Joosten

In 1827 is Hendrik Joosten, geboren in Keppelen en op dat moment 38 jaar, bakker in de Houtstraat B 262. Hij is getrouwd met Petronella Leberton (geboren in Griethuysen, dan 39 jaar). Een van hun zonen is Petrus Joosten, geboren in november 1843.

In 1880 is Petrus Joosten, geboren 25-11-1843 bakker op Houtstraat Wijk B nr 40. Zijn moeder, inmiddels weduwe, woont dan bij hem in.

De op dit moment door mij eerstgevonden melding is in het adresboek van P. Joosten Bakker, Bakker en Commissionair, Houtstraat , B 262; in 1887 “Joosten, P. , Bakker en Graanhandelaar, Houtstraat, 40”. (Er is nog niet nagegaan of dit de daadwerkelijk Piet Joosten is en of het dezelfde adressen betreft).

In het adresboek 1893 staat een advertentie van Piet Joosten “Brood-, Koek- en Banketbakkerij. Broodwagens in alle Wijken. Handel in Tarwebloem” op Houtstraat 22.

In de gevonden adresboeken van 1899 en 1901 woont wed. P. Joosten, geb. H. van Haren op het adres Houtstraat 22, naast de bakkerij zelf. Daarbij adverteert ze met haar specialiteit Weener en Parijzer Weeldebrood; nieuwste systeem heete-luchtoven en oudste adres van de Nijmeegsche Moppen.

G.J. Heijnen

Afgaande op de initialen, neemt zijn neef Gerard Johannes (7-4-1873) in de eerste jaren van 1900 het bedrijf over: het eerstgevonden adresboek is 1905. Hij heeft als bakkersknecht bij Joosten ingewoond.

Sint komt aan via de Gierbrug, na de intocht naar Firma Piet Joosten (De Gelderlander 24/11/1922)
Sint komt aan via de Gierbrug, na de intocht naar Firma Piet Joosten (De Gelderlander 24/11/1922)

Sint Nicolaas

De Firma Piet Joosten plaatst geregeld advertenties. Natuurlijk als banketbakkerij ook bij bijzondere gelegenheden als kerst, pasen en sinterklaas. Maar niet alleen dat: de firma laat Sinterklaas daadwerkelijk naar Nijmegen komen.

In 1910 heeft de Firma Piet Joosten al een aantal jaren St. Nicolaas zijn intocht te laten doen, waarbij het eindpunt zijn bakkerij is. In 1910 arriveert hij “regelrecht uit Spanje aan het station alhier. Om na een pauze op de Mariënburg het eindpunt de bakkerij van Joosten te bereiken. (PGNC 24/11/1910). In 1922 komt Sint Nijmegen binnen per gierpont.

J. Strik-Cornelissen voorheen firma Piet Joosten

Er is nog niet gevonden wanneer Cornelissen de “Firma Piet Joosten” overneemt. In ieder geval is de tot nu toe eerstgevonden advertentie uit 1929 “J. Strik-Cornelissen, voorheen Firma Piet Joosten” (De Gelderlander 8/11/1929).

Terug-verhuizing naar Houtstraat 22

Heropening Brood- en Banketbakkerij Cornelissen op de Houtstraat 22 (PGNC 29/11/1940)
Heropening Brood- en Banketbakkerij Cornelissen op de Houtstraat 22 (PGNC 29/11/1940)

Uit de advertentie van november 1940 dat de firma Cornelissen een aantal jaren haad zaak had gehad op Willemsweg 253; het bedrijf heeft in het Adresboek 1938 nog Houtstraat 22, in 1940 is het de Willemsweg 253.

Brood- en Banketbakkerij W. Cornelissen

De heer W. Cornelissen heropent morgen in den namiddag zijn brood- en banketbakkerij aan de Houtstraat 22, voorheen Willemsweg. De heer Cornelissen beschikt hier over een mooie groote heeteluchtoven. De winkel zelf is gemoderniseerd met nieuwe toonbankvitrines. Brood- en banketbakkerij W. Cornelissen zet er alles op om de goede naam van de “firma Piet Joosten” die in vroegere jaren altijd in dit pand gevestigd is geweest, te evenaren. Voor verdere bijzonderheden verwijzen wij naar een advertentie in dit blad.” (PGNC 29/11/1940)

Lunchroom Pleinzicht

Op 4-10-1951 besteedt architect J.P. Cornelissen “het bouwen van een banketwinkel met bakkerij, lunchroom, bovenwoning en kelders” aan (Nijmeegsch dagblad, 22-09-1951). In September 1952 vraagt W.P. Cornelissen een Verlof A (het schenken van licht alcoholische dranken) aan (De Gelderlander 10/9/1952).

Bij de opening in september 1952 schrijft het Nijmeegsch Dagblad:

Lunchroom “Pleinzicht” geopend

In een ruim en modern pand heeft de heer W.P.H.A. Cornelissen gistermiddag aan het Plein 1944 zijn lunchroom annex banketbakkerij geopend in tegenwoordigheid van vele genodigden. Wethouder Duives, sprekend namens het college van B. en W. wees er op, dat men hier op historische grond stond, want vrijwel op dezelfde plaats werd een goede honderd jaar geleden het bedrijf gesticht. Destijds aan de Houtstraat. Het heeft wel even geduurd, voordat men aan deze zijde van het plein begon te bouwen, aldus de wethouder, maar nu komt er dan schot in. Namens het college feliciteerde spr. de heer Cornelissen van harte met zijn nieuwe pand, dat hij een aanwinst voor het herboren Nijmegen noemde. Het pand, dat gebouwd werd door het aannemersbedrijf Molenaar onder leiding van architect J.P. Cornelissen maakt inderdaad een frisse, moderne indruk. Gelijkvloers is de winkel ingericht, terwijl men op de eerste verdieping een intieme lunchroom vindt. De zaak voert de toepasselijke naam “Pleinzicht”.” (Nijmeegsch dagblad, 18/7/1952)

De Gelderlander 10/9/1952
De Gelderlander 10/9/1952

Vervolg

In December 1956 is vanwege “reorganisatie) de complete notenhouten Winkelinventaris te koop, inclusief de Elektrische Ijsmachine merk “Mammuth” en Terrasschermen (De Gelderlander 27/12/1956). In het Adresboek van 1963 komt lunchroom Pleinzicht nog voor.

Zoals te zien op foto F50555 is in ieder geval in 1965 de zaak overgenomen door het bekende automatiek/snackbar Groenen.

Bij de verbouwing van Plein 1944 is het pand gesloopt, waarvoor het gebouw van de Primark in de plaats is gekomen.

Beeld uit de jaren vijftig van hartje stad bij avond met Chinees-Indisch restaurant Tai Tong en de bioscopen Carolus en Luxor. Het Carolus Theater is nu een gemeentelijk monument, waarvan de gevel onder de beschermde stadsgezichten valt, en wordt nog altijd als bioscoop geëexploiteerd. Luxor is gesloten, de toekomst van het gebouw is onzeker.
#Nijmegen, Centrum, Gebouw van de dag, Plein 1944

Geschiedenis Plein 1944: Herbouw Chocolaterie Biesthorst, vooral bekend als restaurant Tai-Tong, architect Veen en Braam

Beeld uit de jaren vijftig van hartje stad bij avond met Chinees-Indisch restaurant Tai Tong en de bioscopen Carolus en Luxor. Het Carolus Theater is nu een gemeentelijk monument, waarvan de gevel onder de beschermde stadsgezichten valt, en wordt nog altijd als bioscoop geëexploiteerd. Luxor is gesloten, de toekomst van het gebouw is onzeker.
Het restaurant Tai-Tong met daarnaast Bioscoop Carolus en Luxor, 9/1955 (Jeroen van Lith via F68040 RAN CC0)

In 1951-1952 laat de Fa. Biesthorst haar cholaterie op Plein 1944 herbouwen op dezelfde locatie als waar ze 74 jaar voor de oorlog op de Zeigelbaan had gezeten. De architect is W. Braam van het Architectenbureau G. v. Veen en W. Braam. Veel Nijmegenaren zullen het pand vooral kennen als Tai-Tong, het tweede Chinese restaurant van Nijmegen.

Vooraf

Chocolateriewinkel met lunchroom en 2 Bovenwoningen, Fa. H.A. Bieshorst Javastraat 18, Arch. Bureau G. v. Veen en W. Braam, datum tekening 19-9-1951/gew 25-10-1951 (D12.412513)
Chocolateriewinkel met lunchroom en 2 Bovenwoningen, Fa. H.A. Bieshorst Javastraat 18, Arch. Bureau G. v. Veen en W. Braam, datum tekening 19-9-1951/gew 25-10-1951 (D12.412513)

“Oude Nijmegenaren zullen zich ongetwijfeld de soliede oude zaak van de fa. H.A. Biesthorst op de Zeigelbaan herinneren.” De zaak had 74 jaar op dezelfde plaats gezeten, totdat het bombardement van februari 1944 de winkel verwoestte. In die periode was de winkel door brand al 2 keer totaal verwoest, maar was de winkel steeds herbouwd en hadden er uitbreidingen plaatsgevonden.

Vanwege ziekte van de eigenares had Biesthorst daarvoor geen noodwinkel gehad. De herbouw vindt plaats op dezelfde plek als waarop de oude winkel op de Zeigelbaan 42 heeft gestaan. De magazijnen zijn aan de achterkant, te bereiken via het expeditieterrein. Boven de winkel zijn 2 woningen gebouwd. (De Gelderlander 19/7/1952 en Adresboek 1940)

Bij de opening

De bouw van de eerste naoorlogse panden aan de zuidzijde van het Plein, met links Kapsalon Theo Seegers en Juwelier J.H. Courbois (geopend op 5 oktober 1951) en rechts de Slagerij Firma Bos en de Chocolaterie P. Bieshorst, 1951-1952 (Fotopersbureau de Gelderlander, Auteursrecht J.F.M. Trum via GN15656 RAN CCBYSA)
De bouw van de eerste naoorlogse panden aan de zuidzijde van het Plein, met links Kapsalon Theo Seegers en Juwelier J.H. Courbois (geopend op 5 oktober 1951) en rechts de Slagerij Firma Bos en de Chocolaterie P. Bieshorst, 1951-1952 (Fotopersbureau de Gelderlander, Auteursrecht J.F.M. Trum via GN15656 RAN CCBYSA)

“Chocolaterie Biesthorst heropend

Zo langzamerhand begint het Plein 1944 een “gezicht” te krijgen en de laatste week zijn er weer verschillende nieuwe panden in gebruik genomen.

Daarbij werd Zaterdag de chocolaterie van de Fa. H.A. Biesthorst gevoegd, die op 22 Februari 1944 vrijwel op de zelfde plaats verwoest werd. De gevel van het nieuwe pand, staat op de oude grond (destijds de aloude Zeigelbaan), het pand zelf is nu in de richting van de Piersonstraat gebouwd. De architect W. Braam uit Nijmegen heeft zijn plan voor de winkel gebaseerd op de gedachte dat de inrichting intiem moet zijn. Boven de winkel ontwierp hij een gezellig zitje. De architect is in zijn plannen zeer goed geslaagd, daarbij geholpen door de aannemer, de fa. Berntsen en Braam, die een soliede pand bouwde in snel tempo.

Wethouder M. Duives sprak de officiële opening Zaterdag namens de gemeente een welgemeende felicitatie uit bij de heropening van dit pand, dat vier en zeventig jaar op dezelfde plaats heeft gestaan, al werd het voor de oorlog dan ook reeds twee maal door brand totaal verwoest. Er was veel belangstelling voor deze opening.” (Nijmeegsch dagblad 19/7/1952)

Chinees Café-Restaurant “Tai-Tong“

Advertentie Opening Chinees Café-Restaurant “Tai-Tong” (Nijmeegsch dagblad, 25-6-1953)
Advertentie Opening Chinees Café-Restaurant “Tai-Tong” (Nijmeegsch dagblad, 25-6-1953)

Biesthorst heeft niet lang op deze locatie gezeten: Cheng vraagt in mei 1953 een drankvergunning aan (Nijmeegsch dagblad, 21-5-1953) en op 27-6-1953 opent op Plein 1944 no. 25 het Chinees Café-Restaurant “Tai-Tong”. Chen woont zelf op nummer 26 (Adresboeken).

In het Nijmeegsch dagblad van 6-8-1958 staat een mooi artikel over eigenaar de heer Cheng:

De ouders van Hong-May Cheng hebben een restaurant in Wenchaw (Wenzhou).  “Ruim twintig jaar oud” vertrekt hij naar Frankrijk. Nadat hij in een aantal plaatsen in Frankrijk was geweest, ging hij naar Amsterdam.

Naar zelfstandig ondernemer

Aanvankelijk werkte hij in de textiel, maar al gauw ging hij naar het restaurantwezen: “hij bewees zijn vaardigheid in het samenstellen van exotische gerechten en hield daarbij nog tijd over om een echt kellnerdiploma te halen”. Van het werken in de keuken werd hij zelfstandig ondernemer: hij huurde kleine, leegstaande lunchrooms of andere eethuisjes. Deze richtte hij in naar “Chinese trant, overdadig versierd met kleurige doch onheilspellende drakenfiguren… hij serveerde zijn klanten de gerechten zoals zijn vader die voor gegoede klanten in Wenchaw op tafel zou hebben gezet. Hij trok van de ene stad naar de andere en kreeg na de oorlog een bouwvergunning voor een terrein aan het Plein 1944 te Nijmegen, waar hij zich, nu waarschijnlijk voorgoed, heeft gevestigd.”

Deze bouwvergunning is echter nog niet gevonden, maar waarschijnlijk klopt niet: Cheng betrekt immers het reeds bestaande pand van Biesthorst, geen terrein. Wel is in Nijmeegsch dagblad 21-5-1953 de melding gevonden dat Chen een aanvraag voor Verlof A (schenken van zwak alcoholische dranken) vergunning heeft ingediend.

Van kippensoep naar loempia

De hoek Bloemerstraat-Plein 1944 in aanbouw: Gezien in de richting van het Luxortheater op de hoek met de Bloemerstraat en Doddendaal. Links de zuidzijde van Plein 1944 met o.a. Chinees Restaurant Tai Tong ; in het midden de bouw in 1957 van de woon-winkelflat op de hoek van Plein 1944 en de Bloemerstraat ; rechts het woon-winkelcomplex aan de westzijde van Plein 1944 met o.a. de winkel van Heijmans. 1957-1958 (J.F.M. Trum via f20209 RAN CCBYSA)
De hoek Bloemerstraat-Plein 1944 in aanbouw: Gezien in de richting van het Luxortheater op de hoek met de Bloemerstraat en Doddendaal. Links de zuidzijde van Plein 1944 met o.a. Chinees Restaurant Tai Tong ; in het midden de bouw in 1957 van de woon-winkelflat op de hoek van Plein 1944 en de Bloemerstraat ; rechts het woon-winkelcomplex aan de westzijde van Plein 1944 met o.a. de winkel van Heijmans. 1957-1958 (J.F.M. Trum via f20209 RAN CCBYSA)

Het artikel laat vervolgens zien hoe de belangstelling voor chinees eten in Nederland snel is gegroeid: aanvankelijk waren direct na de oorlog de Indische Nederlanders die de eerste klanten waren. Daarbij kwamen de Nederlandse militairen, die uit Indonesië terugkwamen. Langzamerhand kwamen de andere Nederlanders: “Zij hebben in een vertrouwd uitziend eethuis eerst voorzichtig een kommetje kippensoep geproefd en zich daarna aan de haaievinnensoep gewaagd.” En daarna de loempia, en vervolgens “nog vreemder gerechten. Voor velen van hen is een Chinees’ maal een welkome afwisseling op de traditionele “Hollandse pot””.

Vervolg

Er is nog niet uitgebreid onderzocht wat het vervolg is geweest.

In het Algemeen Dagblad van 3-1-1969 blijkt dat Chen het nieuwjaar heeft ingeluid met een 20 minuten durend vuurwerk, welk f800 koste. Het vuurwerk had hij uit China geimporteerd. “”Ik spaar alles op en koop er vuurwerk voor, want nieuwjaar is het grootste feest in China”, zo verklaarde hij.” (Algemeen Dagblad, 3-1-1969)

Op 24-9-1970 overlijdt Maria Johanna Verkerk, de vrouw van Hong May Cheng op 47-jarige leeftijd (De Telegraaf, 25-9-1970).

In ieder geval komt het restaurant nog voor in het Adresboek van 1971.

Inmiddels zit eetcafé Dromaai alweer jarenlang in het pand.

Plein 1944 18 in Juli 2019 (Google Streetview) voorheen Slagerij Bos architect Lelieveldt
#Nijmegen, Centrum, Gebouw van de dag, Plein 1944

Geschiedenis van Slagerij Bos op Plein 1944: Van het bombardement tot herbouw in 1952, architect Lelieveldt

1952 Plein 1944 18

Plein 1944 18 in Juli 2019 (Google Streetview) voorheen Slagerij Bos architect Lelieveldt
Plein 1944 18 – het pand waar de wandelaar op het punt staat langs te lopen- in juli 2019
(Google Streetview)

In mei 1952 heropent Firma Bos haar slagerij op Plein 1944. Haar winkel op de Zeigelbaan, welke in de buurt lag van de huidige, was tijdens het bombardement verwoest. Het ontwerp van de nieuwe winkel was architect Lelieveldt.

Vooraf

Slagerij Gruntjes

Het verhaal van de slagerij lijkt te beginnen bij de slagerij van Gruntjes.

J. Gruntjes krijgt op 3-11-1877 vergunning tot het daarstellen eener Slagerij in zijn huis aan de Zeigelbaan, Wijk b, no. 495. In het adresboek van 1878 komt hij als slager voor op Zeigelbaan B no 494. Johannes Gruntjes is op 19-4-1847 geboren in Nijmegen. In het Bevolkingsregister van 1880 komt hij voor op nummer 31.

Of hij in de loop der jaren zijn slagerij heeft verplaatst is mij nog niet duidelijk: in het adresboek 1887 komt hij voor op nummer 2, terwijl vanaf 1893 op nummer 36.

Zijn “kinderen” komen als slagerij op de Zeigelbaan 36 voor in de adresboeken van 1896 tot en met 1899. Ook wat de verhouding is tussen de adressen 36, 38, 40 en 40a is mij nog niet geheel duidelijk.

Wanneer de moeder overlijdt, wordt namens de erfgenamen de veilingen van 25-4 en 9-5-1898 aangekondigd. Daarbij blijkt nummer 36 “Een winkelhuis en erf met afzonderlijke bovenwoning”, groot 83 cA, waarin zowel boven als onder een slagerij te worden uitgeoefend. Deze is tot 1 november verhuurd aan mej. B. Gruntjes. Ook de andere panden, waarbij 2 verhuurd zijn aan 2 zonen van Johannes, worden te koop aangeboden. (PGNC 17/4/1898)

Herman trouwt met de oudste dochter, Bernardina Johanna Gruntjes. Zij zal op 15-8-1925 op 47-jarige leeftijd te komen overlijden (PGNC 17/8/1925).

In ieder geval komt H.J. Bos in het Adresboek 1899 voor op Zeigelbaan 36 als slager. Tevens komt hij in de jaren 1901, 1902, 1903 voor op dit adres, evenals J.G.W. Gruntjes. (Johannes Gerardus Wilhelmus, 17-2-1881, de zoon van Johannes).

Nieuwjaarswens H. Bos, firma Gruntjes (De Gelderlander 1/1/1903)
Nieuwjaarswens H. Bos, firma Gruntjes (De Gelderlander 1/1/1903)

De nieuwjaarsgroet van 1901 en 1903 is van  H. Bos, Firma Gruntjes.

Vanaf 1905 komt de slagerij voor op Zeigelbaan 40/40a. J.G.W. Gruntjes komt tot 1907 nog op dit adres voor, daarna is het Bos.

In 1916 is het in ieder geval nog H.J. Bos; in ieder geval in 1926 (maar mogelijk eerder) komt J.W. Geertsen, slager op Zeigelbaan 40 voor.

Echte Nimweegse Leverworst

Advertentie echte Nimweegsche Leverworst (De Gelderlander 9/1/1925)
Advertentie echte Nimweegsche Leverworst (De Gelderlander 9/1/1925)

Slagerij Bos is befaamd om haar leverworst. In de jaren voor de oorlog verschijnen regelmatig reclames over de prijwinnende “echte Nimweegse”.

Op 2 november viert W. Gruntjes, “Ome Willem”, dat hij 30 jaar in de zaak werkzaam is. Daarbij heeft hij de reputatie als “eerste klas worstmaker, vooral van het artikel Echte Nimweegsche Leverworst” (PGNC 2/11/1934). Daarna lijkt Wim voor zichzelf op de Oude Varkensmarkt 11 (PGNC 18/11/1938).

PGNC 11/12/1936
PGNC 18/11/1938

Noodwinkel

Opening noodwinkel slagerij Firma Bos (De Gelderlander 30/4/1947)
Opening noodwinkel slagerij Firma Bos (De Gelderlander 30/4/1947)

Op 1-5-1947 opent de Fa. Bos haar noodwinkel op de Mariënburg. Afgaande op haar openingsadvertentie had ze daarvóór ingewinkeld bij slagerij Joh. Verstegen (zie advertentie De Gelderlander 30/4/1947).

De Gelderlander ”Voor de brand van 22 Februari 1944 was dit florerend bedrijf een van de oudst gevestigde zaken, die als het ware met de groei van onze stad groot was geworden. Wie kent in Nijmegen niet “de echt Nimweegse”m de leverworst, waaraan bijkans een even grote vermaardheid vastzit als aan de Bossche koek in de stad van die naam?

In de even smaakvol als hygiënisch ingerichte slagerij op Mariënburg heeft de fa. Bos een prachtige noodwinkel gekregen met daarachter rokerij, pekelkelder en worstfabriek, waarin de nieuwste worstmachines. Architect W. Reijnen heeft met zijn grote ervaring op het gebied en inrichting daarvan, dit alles “goed bekeken”. De étalages, waarin meerdere vakdiploma’s en bekroningen, hadden onmiddellijk bij de opening veel bekijks.” (De Gelderlander 2/5/1947)

Herbouw Plein 1944 architect Lelieveldt

Fa. Bos (J.W. Geertsen), datum tekening 14-9-1951, architect J.A. Lelieveldt (D12.412406)
Fa. Bos (J.W. Geertsen), datum tekening 14-9-1951, architect J.A. Lelieveldt (D12.412406)

“De echte Nimweegse”

Fa. Bos op Plein 1944 herbouwd

De firma, die vanwege zijn “echte Nimweegse” in de stad en wijde omgeving zo bekend is, de fa. Bos, heeft gistermiddag op Plein 1944 haar nieuw winkelpand geopend. Er bestond bij deze gelegenheid grote belangstelling van de stadgenoten, die er zich over verheugen dat wederom een bedrijf dat in de noodlottige Februari-dagen van 1944 in het stadscentrum werd verwoest, de moeilijkheden van allerlei aard is te boven gekomen en in de oude maar totaal vernieuwde omgeving is teruggekeerd. Het nieuwe winkelpand is niet alleen een sieraad geworden voor het Centrumplein, het is door zijn inrichting vooral ook een juweel waarmede de slagersbranche van onze stad grote eer mee inlegt. De nieuwste vindingen op het gebied van de hygiënische verzorging, de beste materialen zijn toegepast, zodat we van een van de modernste modelslagerijen mogen spreken.

De wethouder van Wederopbouw, de heer M. Duives sprak bij de opening een hartelijk woord van gelukwens namens het gemeentebestuur.

De wethouder toonde zich verheugd over het feit dat ook deze middenstander, na verwoesting van zijn bedrijf en daarop gevolgde omzwerving de energie heeft gehad om de herbouw op zulk een voortreffelijke wijze te ondernemen. De omgeving waarin het nieuwe gebouw staat, was voor de stadsramp van ’44 al beroemd. Op de aloude Zeigelbaan waren tal van slagerijen gevestigd, die er toe bijdragen om de goede naam van Nijmegen op etensgebied te bevestigen, aldus de spreker.

De wethouder sprak de wens uit dat het de fa Bos zou mogen gegeven zijn om spoedig weer te zijn ingeburgerd op dit mooie punt in het midden van de stad. Naar de overtuiging van spr. zal het Plein 1944 op korte termijn een van de mooiste punten van Nijmegen worden en een van de belangrijkste winkelcentra van de stad. De trolley welke binnenkort hier gaat rijden, zal veel daartoe bijdragen.

Architect J. Lelieveldt, een oud-Nijmegenaar, die thans in Rotterdam woont, dankte de aannemers Gebr. Bornebroek uit Apeldoorn en alle onderaannemers voor de grote toewijding waarmede zij zich van hun taak hebben gekweten.

Degenen die bij de opening aanwezig waren en tal van belangstellenden hebben in de loop van de dag het nieuwe winkelpand op Plein 1944 en zijn inrichting bezichtigd.

Uit de vele bloemstukken bleek de sympathie voor de fa Bos bij het bereiken van deze mijlpaal.” (De Gelderlander 30/5/1952)

Opening Firma Bos op Plein 1944 (De Gelderlander 28/5/1952)
Opening Firma Bos op Plein 1944 (De Gelderlander 28/5/1952)

Vervolg

Schreeven heeft de winkel van nummer 18 bijgetrokken, mei 2016 (Google Streetview)

Jarenlang heeft Schreeven haar winkel gehad, waarbij nummer 18 bij haar winkel was getrokken. In augustus 2018 is zij verhuisd naar Hulzenseweg 4 (bron: Google Streetview)

Bijlage

J. GruntjesSlachterGrootestraat, C 351878Zelfde als Zeigelbaan?
J. GruntjesSlachterZeigelbaan, B 4941878
J. GruntjesslagerZeigelbaan, 21887
J. GruntjesslagerZeigelbaan 361893, 1895
wed. J. Gruntjesgeb. B. Faber, in VleeschGrootestraaat, 331887
wed. J. Gruntjesgeb. B. Faber, zonder beroepSnijderstr 101893
wed. J. Gruntjesgeb. B. Faber, zonder beroepWaalkade 181895
wed. J. Gruntjesgeb. B. Faber, zonder beroepZeigelbaan 381896
wed. J. Gruntjesgeb. B. Faber, zonder beroepZeigelbaan 31898drukfout?
kinderen GruntjesslagerijZeigelbaan 361896, 1898, 1899
H.J. BosZeigelbaan 361901, 1902, 1903
J.G.W. GruntjesZeigelbaan 361902, 1903
G.M. GeurtsZeigelbaan 381901, 1902
pakhuisZeigelbaan 401901, 1902
wed. J. KoopmanschapZeigelbaan 40a1901
J.E. en L. KoopmansZeigelbaan 40a1902
J.G.W. GruntjesZeigelbaan 40a1905, 1907
J.G.W. GruntjesslagerGanzenheuvel 61909
H.J. BosslagerZeigelbaan 361899
H.J. BosZeigelbaan 40a1905
H.J. BosslagerZeigelbaan 40a1907