Tag: Galgenveld

1931, Timorstraat 5-5a en Celebesstraat 12, Galgenveld, Gemeentelijk monument

In 1931 vindt de bouw plaats van 2 scholen voor Buitengewoon Lager Onderwijs plaats: 1 katholieke en 1 openbare school. Het ontwerp was van de dienst Gemeentewerken Nijmegen. Waarom 2 scholen in plaats van 1?

Vooraf

De openbare school voor buitengewoon lager onderwijs was gevestigd op de Oude Varkensmarkt, maar voldeed niet meer aan de eisen. De katholieke school was “onlangs” opgericht en had een voorlopige huisvesting in het gebouw van het voormalig gymnasium aan de Kronenburgersingel. B. en W. hadden daarom het plan, om deze scholen in 1 nieuw gebouw onder te brengen, daar dat goedkoper zou zijn dan 2 afzonderlijke gebouwen.

Aan Gemeentewerken was opdracht gegeven plannen te ontwerpen voor twee scholen: een bijzondere (Rooms Katholieke) en een openbare school. Voor gemeenschappelijk gebruik zijn het gymnastieklokaal, lokalen voor handenarbeid en de keuken met bijbehorend leslokaal. Daarnaast is een afzonderlijke afdeling voor geneeskundig onderzoek. De geraamde kosten zijn f182.000,-. “Het was intusschen aanleiding tot hetzelfde onvruchtbare debat, dat steeds in den Raad gevoerd wordt wanneer schoolkwesties aan de orde zijn. Wij willen er dan ook het zwijgen toe doen” (PGNC 19/3/1931). De katholieke school voor B.L.O. valt onder het bestuur van het Zedelijk Lichaam van Vrouwen “In Omnibus Charitas”, de rechtspersoon van de congregatie van Dochters van Maria en Joseph. Deze congregatie zal ook het bestuur van de nieuwe katholieke school gaan vormen.

Twee scholen?

Een dag eerder had het PGNC de discussie in de Gemeenteraad van 18-3-1931 discussie over de noodzaak van 2 scholen weergegeven: is 1 openbare school niet voldoende? Bij de discussie tussen de gemeenteraadsleden is een duidelijk verschil tussen de katholieke en niet-katholieke raadsleden.

Voor de niet-katholieken is 1 openbare school eigenlijk voldoende: Wethouder Tissing, een sociaal-democraat,  vindt dat “het beetje godsdienst-onderwijs dat dezen kinderen krijgen, wordt ook op de openbare scholen gegeven”. Daarbij gaat het niet om een groot aantal kinderen, deze zouden ook op de openbare school kunnen gaan. Daarbij spreekt hij over een “sabotage” dat “steeds” door het bijzonder onderwijs is gevoerd. Volgens Van Westreenen (c.h.) worden de zaken grootst aangepakt: zullen ouders bereid zijn hun kinderen naar een bijzondere school te sturen?

Smeets, rooms katholiek, wijst er op dat er elk jaar een groot aantal kinderen is, het gebouw zal zeker niet te groot zijn. Krootjes, eveneens r.k. en de betreffende wethouder, wijst er op dat er momenteel 120 kinderen naar een bijzondere school gaan. “Bij inrichting van een behoorlijk schoolgebouw zal dit aantal nog aanmerkelijk grooter worden”. Het plan is niet te groots opgezet: de openbare school zal 4 klassen tellen, de bijzondere 5 met elk bovendien een bezinkingsklasse. Volgens de regelgeving mogen op dat moment maximaal 18 kinderen in een klas zitten, in de toekomst zal de wet dit aantal verlagen naar 15 kinderen.

De katholieke leden wijzen juist op het extra nodig aandacht te schenken voor goed katholiek onderwijs. Daarbij heerst op een katholieke school een andere sfeer dan een openbare.

Uiteindelijk wordt het voorstel voor 2 scholen zonder hoofdelijke stemming aangenomen.

Het bijzondere van een openbare school

Feitelijk is het bijzonder dat er een openbare school werd geopend: in de eerste helft van de 20^este eeuw worden juist openbare scholen gesloten. Dit onder invloed van de verzuiling, waarbij katholieken en vooral de partij RKSP hun invloed laten gelden. In 1919 zijn er 19 openbare scholen. Veel scholen worden daarna omgezet in een katholieke school: in 1937 zijn er, naast de deze B.L.O, nog slechts 1 openbare U.L.O en 4 openbare lagere scholen over. De openbare B.L.O. is daarbij dus de enige school die in deze periode nieuw wordt gebouwd.

Ontwerp en Aanbesteding

Het ontwerp van de 2 scholen was afkomstig van Gemeentwerken. Bij de opening worden een aantal personen van Gemeentwerken bij naam genoemd: “den directeur, den heer Blauw, en de staf van medewerkers, van wie in ’t bijzonder de onderdirecteur, de heer Bijlard, en de heer Monshouwer zeker afzonderlijk dienen genoemd te worden.” (De Gelderlander 4/7/1932)

Op 9-6-1931 vindt aanbesteding plaats van de bouw van deze 2 scholen. De firma Th.J. was met f113.822 de laagste inschrijfster en verkrijgt daarop de aanbesteding. (PGNC 19/5/1931 en PGNC 9/6/1931)

Gemeentelijk monument

Het gedeelte aan de Timorstraat is sinds 2000 een gemeentelijk monument. Bij de aanwijzing: “Goed voorbeeld van een schoolgebouw uit de jaren ’30, rijk gedetailleerd. Bovenal aan de Timorstraat goed bewaarde gebleven. Deze zijde komt voor bescherming in aanmerking. Verbouwingen en aanbouwsels hebben de oorspronkelijke staat van het gebouw aan de Celebesstraat echter aangetast. De delen aan deze straat komen dan ook niet voor bescherming in aanmerking, met uitzondering van de uitbouw uiterst rechts, waarin onder een torenachtige opbouw een ingangspartij is gesitueerd”

Bronnen

PGNC 18/3/1931

https://resources.huygens.knaw.nl/repertoriumzendingmissie/gids/organisatie/organisatie/2603357794

Algemeen lager onderwijs, Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

1924 Balistraat 9 en 11 Galgenveld

In 1924 wordt een bouwvergunning aangevraagd voor het bouwen van een dubbel woonhuis. Hiervan is W.Th. Reijnen de architect. De eigenaar is Th.W. Peters, die zelf op Balistraat 11 gaat wonen. Een mooie luchtfoto uit 1949 is te vinden op F58316.

Balistraat 9

De eerstgevonden bewoner is A.J. Dijker, gepensioneerd officier en machinist, in de Adresboeken van 1926 en 1928.

Vanaf 1936 tot en met 1963 wordt M.A.A. Loosen en familieleden Looser gevonden op dit adres (mogelijk woonde hij eerder dan 1936 en langer dan 1963 hier). M.A.A. komt eerst voor als procuratiehouder, vanaf 1955 is hij onderdirecteur van een bouwbedrijf.

Balistraat 11

Balistraat 11 lijkt vanaf het begin – in ieder geval vanaf augustus 1925- tot 1940  door de familie Peters te zijn bewoond.

De eerste gevonden melding is van De Gelderlander 1/8/1925 van Th. Peters, een advertentie van R.K. Hoofdaktecursus en Cursus ter opleiding van ’t Godsdienstdiploma. Peters is hoofd van de R.K. Jongensschool voor U.L.O aan de Schoolstraat 6 (De Gelderlander 9/6/1926, De Gelderlander 29/6/1929). Deze school is onderdeel van de Stichting St. Jozefscholen.

Catharina Anna Margeretha Peters geb. Janssen overlijdt op 8-1-1939 op 61-jarige leeftijd (De Gelderlander 9/1/1939). De ondertekenaar is Th.W. Peters. A.J.M. Peters vertrekt rond 6-1-1940 naar Oisterwijk (PGNC 6/1/1940).

De laatst gevonden Peters is Harry Peters, die op 20-7-1940 in ondertrouw gaat met Gré Grol (De Gelderlander 20/7/1940).

Oktober 1941 komt L.M. Zegers, hoofdonderwijzer, en zijn gezin op Balistraat 11 te wonen. Hij is hoofdonderwijzer (PGNC 25/10/1941). Wanneer Zegers in 1952 benoemd wordt tot voorzitter van de commissie die in Arnhem het hoofdakte-examen afneemt, is hij inspecteur van het lager onderwijs in de inspectie Arnhem (De Gelderlander 12/3/1952). In 1958 ontvangt hij de pauselijke onderscheiding in de ridderorde St. Gregorius de Grote, zie de foto GN3200 https://studiezaal.nijmegen.nl/detail.php?nav_id=2-1&id=266574

Het laatst gevonden adresboek tot nu toe is 1963; dan woont Zegers nog steeds op nummer 11.

Bijlage gevonden adressen

A.J. Dijker	gep. off, machinist	Balistraat 9	1926, 1928
M.A.A. Loosen	procuratiehouder; in 1955: onder-directeur bouwbedrijf; in 1963: onderdirecteur	Balistraat 9	1936, 1938, 1940, 1955, 1963
R.G. Garretsen		Balistraat 9	1936, 1938, 1940
W.M.M. Loosen	bur. ambt. Bureau huisvesting	Balistraat 9	1955
P.C.T. Loosen	kant. Bed.	Balistraat 9	1959

Naam	omschrijving	Adres	Jaren
Wed. Th.J. Janssen	geb. A.G.E. van Keeken	Balistraat 11	1926
Th.W. Peters	onderwijzer; in 1936 geen onderwijzer meer?	Balistraat 11	1926, 1928, 1934, 1936, 1938, 1940
mej. L.T.P. Zegers		Balistraat 11	1948, 1951
M.F.A. Zegers		Balistraat 11	1951
J.H.L. Zegers	in 1963: jurist	Balistraat 11	1955, 1959, 1963
L.M. Zegers	rijksinsp. LO.; in 1963: geen functie achter zijn naam	Balistraat 11	1959, 1963

St. Annastraat 53a 53b en 55 Galgenveld

Veel Nijmegenaren kennen het hoekpand op de St. Annastraat en de Fransestraat als café St. Anneke. Oorspronkelijk was het samen met het huidige nummer 53a 1 grote woning, die er in ieder geval in 1910 al stond. De architect Zoetmulder ontwierp de splitsing van de woning naar 2 winkels met bovenwoningen. Op 53a zaten hier jarenlang meubelzaken (Tilders en Ons Huis). Op nummer 55 zat jarenlang slagerij Büchner. In 1967 ontwierp architect van der Pijll de verbouwing tot café.

Vooraf

Wanneer het gebouw oorspronkelijk is gebouwd is mij nog niet bekend. Wel wordt er in 1910 riolering aangelegd. Daarnaast heeft Zoetmulder een tekening gemaakt van het pand vóór zijn verbouwing van 1931.

Verbouwing naar St. Annastraat 53a voor Behangerij-Stoffeerderij Tilders architect Zoetmulder

Bouwtekening D12.397576 (13-2-1931) noemt het “Verbouwen van een Heerenhuis in 2 winkels en 2 woonhuizen. De architect is H.M. Zoetmulder. Daarbij is het linkerpand “A” van de heer Tilders. Dit pand krijgt aan de voorkant een winkel en in het achtergedeelte een werkplaats. Hierachter bevindt zich een open plaats. De plannen voor pand “B” – het huidige St. Anneke, zie hieronder- zullen op een later tijdstip worden aangeleverd

De Behangerij-Sfoffeerderij van J.H. Tilders Jr. verhuist op 25 juli 1931van Jacob Canisstraat No. 55 naar het verbouwde pand op de hoek van de St. Annastraat en Fransestraat, welke huisnummer 53a krijgt. Daarbij heeft zij tijdens de verbouwing in het ‘”hoekhuis”-het huidige nummer 55-  gezeten.( PGNC 5/5/1931)

“Behangerij en Stoffeerderij J.H. Tilders Jr.

De firma J.H. Tilders Jr., behangerij en stoffeerderij, annex meubelinrichting, heeft in het pand St. Annastraat 53a alhier een nieuwe zaak geopend. Het oorspronkelijke woonhuis werd daartoe gedeeltelijk verbouwd en herschapen in een naar de eischen des tijds ingericht winkelpand. De keurige winkelpui, opgetrokken uit blauwe tegels- uitgevoerd door den aannemer W. Seegers alhier- doet frisch aan en trekt van verre de aandacht. De breede vitrine doet het daarachter uitgestalde goed uitkomen. Het inwendige mag eveneens geroemd worden. Dit werd uitgevoerd door aannemer A.C.G. Schmidt alhier. Op de bovenverdieping bevinden zich drie keurige toonkamers, waar, evenals in het winkelmagazijn, een keur van ameublementen, huis- en slaapkamers, boekenkasten, vloerkleeden en wat verder in een zaak als deze aangetroffen wordt, aanwezig is. De firma Tilders J.r kan trotsch zijn op deze inrichting, terwijl de St. Annastraat eveneens een mooi winkelpand rijker is geworden. Vermelden wij nog, dat het schilderwerk werd uitgevoerd door de fa. De Vries, Frans Halsstraat, en de lichtinstallatie door de fa. Piebenga & Schekman, bieden alhier.” (PGNC 27/7/1931)

Vervolg

Waarschijnlijk gaat Tilders zich rond 1935  “Het Binnenhuis” noemen (tot nu toe eerst gevonden advertentie De Gelderlander 1/2/1935). In 1942 verhuist Tilders naar de Ziekerstraat.

In ieder geval komt de firma Bemelmans op dit adres voor in november 1942. Ook is een advertentie van Bemelmans & Co uit 1944 gevonden, groothandel in tabaksfabrikaten, koffie, thee en suikerwerken (oa De Gelderlander 21/10/1944). In ieder geval zit in 1947 de Woninginrichting “Open Huis” in het pand (advertentie De Gelderlander 1/5/1947). De eigenaar is P.M.A. Rietvelt (advertentie De Gelderlander 18/11/1949). In ieder geval heeft Rietvelt in 1973 de winkel nog (advertentie Wijkkrant Nijmegen-Oost 1/5/1973). Twee foto’s uit 1959 zijn te vinden op  GN3097 en GN3098.

Daarnaast komen in advertenties en adresboeken een aantal namen voor op nummer 53a. Het is mij nog onbekend waar deze personen gehuisvest waren (de bovenwoning?) en/of in hoeverre het een eventuele drukfout betreft:

In De Gelderlander 13/3/1947 vraagt mevrouw Bertels “een net meisje”. In het adresboek van 1948 en 1951 staat tevens J.H.J. Bertels, winkelier in herenmodes vemeld. In 1948 komt ook mej. A.C. Büchner op dit nummer voor. J. Jonker in het Adresboek 1959.

Op de foto uit 1989 is de winkel te zien als antiek L’interieur Antique, welke het jarenlang is geweest (eigen herinnering).

In ieder geval zit hier vanaf 2009 reeds New York Pizza (Google Streetview).

Verbouwing nummer 55

Op bouwtekening D12.396920 noemt Zoetmulder het “Perceel v/d Hr Buchner c.s.”. De kamer wordt de winkel. Daarachter komt een kantoortje, waar de traphal zat, de badkamer wordt de keuken en waar de oude keuken zat, komt de werkplaats.

“Slagerij A. Büchner.

De deftige St. Annastraat ontkomt op den duur niet aan den drang van den handeldrijvenden middenstand om ook daar gelegenheid te zoeken zijn waren aan den man te brengen.

Bij het verschijnen van dit blad is een zeer moderne slagerij verrezen aan den hoek Sint Annastraat en Fransche straat, welk geëxploiteerd zal worden door den heer A. Büchner. Onder de kundige leiding van den architect Zoetmulder is daar een winkelpand verrezen dat de omgeving sterkt. Trekt de zaak door de bijzonder mooie pui al reeds van verre de aandacht, ook aan het interieur is de meest mogelijke zorg besteed door het aanbrengen van wit-grijze betegeling waardoor de vleeschsoorten en uitgesneden vleeschwaren op zijn voordeeligst uitkomen. Het frissche marmer, de moderne ijskast en de verschillende snij- en vleeschmachines stempelen deze zaak tot een der mooiste die tot heden werden geopend. De aannemer, den heer Seegers, een woord van lof voor de verschillende, doch niet minder vlugge uitvoering van dezen bouw, waaraan nog de volgende firma’s medewerkten: de heer Beukering voor den aanleg der electrische installatie, de firma Piebenga en Schekman voor de levering der ornamenten, de heer Wouters voor het keurige schilderwerk, waarbij de heer van Leeuwen zich aansloot voor het aanbrengen van het marmerwerk.

Is de firma Büchner al van ouds geen onbekende, deze nieuwe zaak zal onder beheer van den zoon niet aan belangstelling ontbreken.” (De Gelderlander 1/10/1931)

Op 14 juli 1931 had Büchner de hinderwetvergunning voor het oprichten van een rokerij voor vleeswaren gekregen (PGNC 17/7/1931). In 1935 krijgt Büchner een hinderwetvergunning voor het uitbreiden van zijn werkplaats voor het bereiden en roken van vleeswaren (PGNC 29/3/1935).

Verbouwing tot Café door J. v.d. Pijll

In 1967 ontwerpt J. v.d. Pijll de verbouwing van de begane grond tot een café. Daarvoor worden de winkel, het kantoor en de werkplaats samengevoegd. (bouwtekening 17-5-1967 D12.464054).

Bij de “bestaande toestand” van een verbouwing in 1996 blijkt dat het dakkapelletje boven de ingang vervangen is door een dakraam en dat ook op andere plaatsen een dakraam is ingezet. Wel lijkt het timpaan (het driehoekje) van de dakkapel aan de Fransestraat op dat moment nog te bestaan. Tegenwoordig is deze timpaan verdwenen. Wanneer deze verbouwingen hebben plaats gevonden is mij niet bekend.

Vanaf 1969 heet het café St. Anneke, hoewel het een korte tijd een andere naam had.

1899 Kook- en Huishoudschool, Groesbeekseweg 15 Galgenveld

In januari 1899 gaat de kook- en huishoudschool aan de Groesbeeksche straat open. Het ontwerp was van architect Semmelink. In 1893 hadden een aantal vooraanstaande Nijmeegse vrouwen het initiatief genomen tot de oprichting van een kookschool. Dit naar aanleiding van een lezing van freule Jeltje de Bosch Kemper.

Jeltje de Bosch Kemper

Jeltje de Bosch Kemper (Amsterdam, 28 april 1836 – 16 februari 1916) zette zich in voor de verbetering van de maatschappelijke positie van vrouwen. Een van haar initiatieven was de oprichting van de Amsterdamse huishoudschool in 1891. Deze was bedoeld voor huisvrouwen en voor degenen die later professioneel in de huishouding of het huishoudonderwijs zouden gaan werken.

De lezing

Op 14 december gaf ze een lezing “De Opleiding van de Vrouw voor de Huishoud- en Kookkunst” in de zaal van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen.

Zij gaf daarin het belang van de huishoud- en kookkunst voor vrouwen aan , vooral bij de minder welvarende standen. Om met die kennis het huiselijk geluk te kunnen bevorderen. Daarbij noemt ze ook hoe in België, Schotland en Engeland heeft geprobeerd huishoud- en kookonderwijs onderdeel te laten zijn van lager onderwijs.

Daarna geeft zij aan hoe een cursus kan worden opgezet, waarbij met geringe middelen en bescheiden schaal het onderwijs al kan worden vormgegeven. (PGNC 13/12/1893 en PGNC 16/12/1893)

Het Begin

Aanvankelijk was de school begonnen in een klein gebouw “De Eenigheid”, lokalen van de voormalige Bank van Leening dat door de gemeente was afgestaan. De Eenigheid was een gas, waar nu het noorden van Plein 1944 ligt. Op 1 september 1894 ging de school van start. Daarbij konden de volgende curssusen worden gevolgd: de Damescursus, de Dienstbodecursus en de Volkslessen.

Omdat de school erg vochtig was, vestigde zij zich in een gehuurd huis aan de van Berchenstraat 21. Hierbij was tevens plaats voor een klein aantal internen. Vanwege de toename van het aantal leerlingen voldeed ook dit gebouw niet meer; herhaaldelijke verzoeken tot opname van interne leerlingen moesten worden afgewezen. (De Gelderlander 8/1/1899).

Op 7 januari 1899 opent het pand aan de Groesbeeksetraat. Het RAN noemt de bouwstijl: “eclectisch (met Art Nouveau elementen)”

Daarbij, of twee jaar later, gaat de school naast kook- ook huishoudonderwijs geven en lesgeven aan weesmeisjes: Het Huis van de Geschiedenis noemt 2 jaar later, het krantenartikel bij de opening noemt de school al voor kook- en huishoudonderwijs en geeft aan dat er al strijk- en mangelkamers zijn. Ook zijn er leden van het weeshuis bij de opening aanwezig, waarbij niet geheel duidelijk is in welke aard: “van het weeshuis tegenwoordig, dien van de verschillende leeraressen, die achtereenvolgens aan de school waren werkzaam geweest.”

In 1910 vindt een verbouwing plaats.

Nijverheidsonderwijs en verder

Vanaf april 1920 viel de school onder het Nijverheidsonderwijs. Het pand nr. 17 werd bij de school opgetrokken.  De opleiding kostuumnaaien begon 2 jaar later. Vanaf 1930 werd er begonnen met de primaire opleiding, een voorbereidende cursus welke een vervolg was op de lagere school.

In 1936 was er een grote verbouwing: de minister van onderwijs vond 2 neutrale huishoudscholen in Nijmegen te veel. Daarop ging de school samen met “De Haard”.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog wist de directrice vele malen -19 keer- te voorkomen dat de school werd gevorderd. Op 24 maart 1945 vond de verhuizing plaats naar Oranjesingel 3. Op 13 juni 1951 werd een nieuwe school geopend.

Er is nog niet verder onderzocht wat de functie van het gebouw aan de Groesbeekseweg vervolgens is geweest. In ieder geval is het gebouw in 1999 vervangen door appartementen.

Artikel PGNC 1899

Het PGNC schrijft bij de opening in 1899:

“Nijmegen, 7 januari.

Aan de Groesbeeksche straat, te midden eener geheel nieuwe, moderne buurt, welker fraaie huizen in enkele jaren als het ware bij tientallen uit den grond zijn verreezen, trekt sinds eenigen tijd een flink gebouw met een zeer karakteristieken gevel de aandacht. Boven de entrée staat op een smaakvol schild de bestemming vermeld: Kook- en Huishoudschool. Het zeer actieve bestuur deze instelling van practisch nut heeft niet gerust, voor het een eigen huis had. Met krachtigen financieelen steun van verschillende ingezetenen kwam dit gebouw tot stand, om, naar wij hopen, tal van jaren een aangenaam tehuis te zijn voor jonge dames, die zich met ernst toerusten voor de haar wachtende schoone taak, om als bedreven huisvrouwen den scepter te voeren in de echtelijke woning of om elders, waar haar hulp vereischt wordt, nuttig te kunnen zijn.

De heer Semmelink, onze kundige bouwmeester, heeft met zijn practischen zin een uitstekend gebouw geleverd, dat zeker aan alle rechtmatigen eischen voldoet. De gevel, opgetrokken van rooden baksteen, afgewisseld met zand- en hardsten, wij zeiden het reeds, maakt een goeden indruk. In de boogvormige entrée geven drie deuren toegang tot het gebouw; de hoofddeur leidt naar een ruimen, breeden corridor, terwijl een zijdeur links naar de theoriezaal en een rechts maar de volkskeuken voert. De beneden-rechter vleugel van het gebouw wordt ingenomen door twee groote keukens van talrijke fornuizen en andere keuken-utensiliën volgens de laatste vinding. Links, achter de reeds genoemde theoriezaal, de toegang naar het sousterrain en daarachter ruime, aan den tuin uitkomende strijk- en mangelkamers. De eerste etage bevat een groote huiskamer, een dito eetkamer, een bestuurs-kamer, een directrice-kamer, benevens flinke slaapkamers; de tweede etage slaapkamers, badkamer, bergkamer enz. Alles ruim, luchtig en vroolijk en, hoewel niet met luxe, toch zeer degelijk en gezellig gemeubileerd. In het sousterrain bevinden zich de provisiekamer, van waaruit een lift langs de keukens naar de eetkamer voert; verder bergplaatsen van allerlei aard. Doordat het sousterrain ook een ingang heeft aan de voorzijde, kan alle provisie, brandstof enz. direct op de daarvoor bestemde plaatsen worden bezorgd. Ook heeft men daarlangs toegang tot den grooten tuin achter het gebouw gelegen, waarin later een proef-moestuin zal worden aangelegd. Het geheel is met zorg afgewerkt en van allerhande gemakken voorzien.

De bouw werd aangenomen door de heeren Heijmerink en Nollen, aannemers alhier, die het gebouw tot tevredenheid van het bestuur hebben opgeleverd en wier lof zeker de bezoekers van heden zullen verkondigen.

Heden middag te 2 ure had de plechtige opening van het gebouw plaats. Een talrijke schare dames en eenige heeren waren hierbij tegenwoordig. Onder de aanwezigen bevond zich ook jonkvrouw Jeltje de Bosch Kemper, die destijds door het houden van eene lezing hier ten stede den eersten stoot heeft gegeven tot de oprichting van eenen kook- en huishoudschool, en de luit.-kolonel Grevers, kommandant der Koloniale Reserve. Door de presidente van het bestuur, mevr. Schönhard-Krecke, werd een hartelijke openingsrede gehouden, waarin dank gebracht werd aan het Gemeentebestuur voor de bereidwilligheid, waarmede dit destijds kosteloos het lokaal in de Eenigheid had afgestaan; aan freule de Bosch Kemper voor het initiatief in zake stichting van huishoudscholen; aan den luit.-kolonel Grevers en ook diens voorganger luit.-kolonel Notten voor hunne belangstelling in de zaak; aan den architect, den heer Semmelink, en de aannemers van het nieuwe gebouw, kortom aan nog vele anderen, die zich verdienstelijk hadden gemaakt jegens de inrichting, en last not least, aan de aftredende directeur, mejuffrouw van Dijk, voor haar flink bestuur, dat der school ten zegen is geweest. In korte trekken schetste mevr. Schönhard de geschiedenis der school, welke in weinige jaren zulk  een hooge vlucht heeft genomen en tot welker voortdurenden bloei spreekster, zeker uit naam van allen, de hartelijke wenschen uitsprak.

Na deze rede werd door eenige leerlingen een openings-cantate, woorden van mej. J.A. Kosters (?), zeer verdienstelijk gezongen, werd der dichteres een krans aangeboden en sprak jonkvr. De Bosch Kemper nog een hartelijk wederwoord. Hierop werd eene tournée gemaakt door de verschillende zalen van het fraaie gebouw en daarmede was de inwijding afgeloopen. Moge zij, om de woorden freule de Bosch Kemper hier nog eens te herhalen, gedijen tot in lengte van dagen!” (PGNC 8/1/1899)

(Overige) Bronnen en verder lezen:

Eerste Nijmeegse school voor Beroepsonderwijs, Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

Jeltje de Bosch Kemper, wikipedia

Enigheid, Straatnamenregister Rob Essers

Bijzonder aan de “Pretty Home”, Archipelstraat 288 is dat er vlak na de oplevering in 1912 een verdieping is toegevoegd, waarbij het gehele ontwerp van G. Tiemstra intact is gelaten.

Aangezien er (waarschijnlijk) geen verbouwingen hebben plaats gevonden, lijkt de woning in augustus 2023 nog steeds op dat van meer dan 100 jaar geleden.

Oplevering 1912 en verbouwing 1913

Archipelstraat 288 is ontworpen en gebouwd door de aannemer G. Tiemstra in 1912 (D12.382775). De eigenaar is J. Lampe. Al een jaar later vindt verbouwing plaats, door dezelfde architect en voor dezelfde eigenaaar door er een etage tussen te voegen. De bovenstaande tekening is die van de verbouwing van 1913: links het in 1912 gebouwde huis, rechts de verbouwing van 1913.

Tiemstra

Gatse Tiemstra noemt zich op de nieuwjaarspagina van het PGNC 1/1/1916 nog “Mr. timmerman en aannemer Pontanusstraat 24-26”. Tiemstra vestigt zich op 1892 in Nijmegen. Hij komt in dienst van M. Wijers, timmerbaas op de Pontanusstraat. In 1903 zal hij het bedrijf overnemen. Het adres Pontanusstraat 24 was lange tijd de spil van de onderneming, welke in de loop der jaren zou uitgroeien tot een groot aannemersbedrijf. Deze werd in 1988 verkocht aan NBM-Amstelland. Een lange beschrijving is te vinden op Huis van de Nijmeegse Geschiedenis.

Jan Lampe

In het Adresboek 1913-1914 komt een L. Lampe voor op St. Annadwarsstraat 5 Waarschijnlijk betreft het Jan Lampe (22-2-1880, Aengwirden (hier: Engwirden). Hij komt op 15-10-1912 te wonen op “St. Annastraat 5”. Waarbij hiermee Annadwarsstraat wordt bedoeld (dit blijkt ook uit de verhuizing van Leendert van Gent, zie hieronder). Hij is dan afkomstig uit Apeldoorn. Hij scheidt op 19 februari 1914 (vonnis, verwerking 14 maart, blad 5) an Bertha Johanna Verschuur (16-6-1887), waarmee hij op 6-3-1907 was getrouwd. Beiden zijn dan “zonder beroep”. Op 25-8-1914 trouwt hij met Johanna Josepha Evers (14-2-1882 Soerabaja).

Voordat Jan Lampe vanuit Apeldoorn naar Nijmegen komt, heeft hij eerder gewoond in Nijmegen, als zoon van Jan Evert Lampe (18-5-1838, Steenwijk, Zonder beroep) en Anna Elisabeth Sara Mooijaart (2-2-1849, Colijnsplaat). Hun huizing is Wijk G 141, later doorgehaald en vervangen door 206. Het gezin was daarbij op 6-11-1889 afkomstig uit Steenwijk. (Bevolkingsregister 1880).

Jan blijkt een aantal keren te verhuizen, om daarna weer bij zijn ouders te gaan wonen: op 8-9-1896 – 25-8-1898 naar Utrecht, van 13-10-1898 naar Tiel om op 8-2-1900 weer bij zijn ouders te gaan wonen, waarbij hij afkomstig is uit Hasselt, België. Op 14-5-1901 vertrekt hij weer, naar Elst (Bevolkingsregister 1890 en 1900).

Wat er na de scheiding van Jan gebeurt qua huisvesting is niet geheel duidelijk: Enerzijds maakt het Bevolkingsregister melding van het vertrek naar Den Haag op 8 juni 1914; anderzijds is daaronder weer een rij waarbij hij zich vestigt op 8 juni 1914 “van Nijmegen”, waarbij  daaronder geschreven staat “geen gebruik gemaakt” en waarop hij op 23(?) april 1918 naar Apeldoorn vertrekt. Op later datum is bij de tweede rij tevens zijn geboortedatum veranderd van 22 naar 2 februari.

Hij overlijdt op 1-11-1943 te Apeldoorn.

Leendert van Gent

In januari 1914 wordt de veiling aangekondigd van “Pretty Home”, zie bovenstaande advertentie.

De volgende gevonden bewoner is Leendert van Gent. Hij is op 2-12-1877 geboren te Ubbergen. Wannneer hij zich op 19-4-1911 weer in Nijmegen, Jan Berendsstraat 14a, vestigt, is hij afkomstig uit Utrecht. Hij is getrouwd met Jeanette H. Eekhoff (1-2-1884 Nijmegen). Wanneer hij vóór 1920 naar de St. Annadwarsstraat 5 verhuisd is afgaande op het Bevolkingsregister niet duidelijk: De Dr. Jan Berendsstraat is op 1-1-1921 doorgehaald en vervangen. In het Bevolkingsregister 1910 staat hij vermeld als koopman.

In het adresboek 1914, 1915 en 1916  komt hij voor onder de kop “Bouwmaterialen”.

Hij overlijdt in maart 1931 (PGNC 28/3/1931)

Enkele actes tussen Jan Lampe en Leendert van Gent zijn nog niet onderzocht:

• Transport met voorbehoud van hypotheek, 22/2/1914
• Roiement, 15/1/1917

Geen verbouwingen?

In het bouwdossier zijn verder geen verbouwingen te vinden. Vergelijkend met een foto van de huidige toestand komt het huidige gebouw overeen met dat van 1913. Wel zijn de schoorstenen op de tegenwoordige foto verdwenen. Ook is er “Pretty home” aangebracht.

1934 Madoerastraat 2-24

Op 12 februari 1934 besluit de Gemeenteraad om grond aan de aannemer J.G. Dekkers te verkopen: ongeveer 2620 c.A. van het aan de Celebesstraat gelegen perceel, kadastraal bekend gemeente Hatert, Sectie G, no. 674. De prijs is f 9 c.A.. Daarbij heeft het de voorwaarde dat de 12 herenhuizen en 2 garages vóór 1 januari 1935 gebouwd zijn. (PGNC 13/2/1934). In mei 1934 krijgt de Madoerastraat (“de straat, welke de Celebesstraat met de Borneostraat zal verbinden”) haar naam (PGNC 8/5/1934)

Het is mij onbekend of dit aanvankelijk koop- of huurhuizen waren. In ieder geval zijn 2 advertenties om een woning te huren gevonden:

• Heerenhuis, Madoerastraat 18, zeer modern, f550,- p.j. (PGNC 29/5/1937)
• Modern Heerenhuis met garage, Madoerastraat 24, f550,- p.j. (PGNC 2/6/1939)

In beide gevallen is de advertentie afkomstig van Woning-bureau H. Janssen in de Van Welderenstraat 66.