Historie Lange Hezelstraat 84 vanaf 1900

Wie nu (mei 2025) langs de panden van de Lange Hezelstraat 82 en 84 loopt, zal niet direct vermoeden dat de gevels op de begane grond slechts een aantal jaren geleden zijn aangebracht in plaats van 100 jaar oud zijn. Wel zoals het “vroeger” geweest is.

Hoewel de geschiedenis van  het pand veel verder terug gaat (kijk omhoog en let op de trapgevels aan beide zijkanten), gaat dit artikel over de panden vanaf ongeveer 1900 tot vlak na de oorlog.

Ooit was dit 1 groot woonhuis, laatst in eigendom van mevrouw de wed. Huijbers. In opdracht van E.A. van Dungen verbouwt architect van der Waarden het pand naar 2 winkels. Dan is tevens te zien hoe de huidige voorgevel van de winkels lijken op dat van… Zie daarvoor:

E.A. van den Dungen

Koek- en banketbakkerij van Dungen

1899, Lange Hezelstraat 84 Centrum

Op 21-3-1899 (PGNC 12/3/1899) vindt de aanbesteding plaats van: “Het verbouwen van perceel 84 aan de Lange Hezelstraat te Nijmegen, en dit in te richten tot 2 Winkelhuizen en Banketbakkerij, voor rekening van den Heer E.A. van den Dungen, alhier.”

“De koek- en banketbakkerij van den heer E.A. van den Dungen is overgebracht van de Smidstraat naar de Lange Hezelstraat, in het pand, vroeger bewoond door mevrouw de wed. Huijbers. Dit pand is geheel en al verbouwd tot twee winkelhuizen naar het ontwerp van den architect W.J.H. van der Waarden door de aannemers Gielen & Co. te Wijchen. En architect èn aannemers verdienen allen lof voor de keurige wijze, waarop het werk is ontworpen en uitgevoerd. In een van die winkelhuizen- het andere staat nog ledig- heeft dan de heer v.d. Dungen zijne paleis van zoetigheid gevestigd en in de fraaie, door de bekende firma Bruns te Arnhem geleverde etalge-inrichting kan men in tal van sierlijke flacons en flesschen zien uitgestald al die zaken, welk velen eene “streeling zijn van het verhemelte”. Deze winkel is bepaald een aanwinst voor dat gedeelte der benedenstad.“ (PGNC 5/9/1899)

De Gelderlander geeft een beschrijving van de winkel:

“Bijzonder fraai is in den eenen afgewerkten winkel de vloer van mozaïektegels, terwijl ook het geëtste glas in de binnendeuren, door den heer Van Crimpen alhier geleverd, vermelding verdient.

Een ruime bakkerij met heete-luchtovens naar het nieuwste systeem biedt allen waarborg dat de voorraad in den ruimen, helderen winkel bestendig ververscht zal worden.” (De Gelderlander 3/9/1899)

Op tekening D12.377739 valt daarbij op dat achter het gebouw nog een zeer grote tuin ligt. De uitstulping boven de tuin (het meest rechts op de afgebeelde, liggende tekening) is de “bakkerij”, welke grenst aan Gulden Wagen. Daarnaast staat er een broeikas en een kippenhok.

Eduardus Alphonsus van den Dungen

Zijn vader, Johannes van Dungen, had reeds een bakkerij in de Smidstraat (Smitstraat D nr. 6) Johannes is op 19 maart 1814 geboren in ’s Hertogenbosch. In het Bevolkingsregister van 1880 komt hij voor als “koekbakker”.  Hij is getrouwd met Anna Maria Goëtte (‘s-Hertogenbosch, 30/5/1821 – door “het blauwe potlood” veranderd in 31 bij het wijzigen in haar weduwestatus. Ook in blauw staat bij Aanmerkingen bij haar Paulstr 23). Johannes is overleden op 14-12-1885.

Eduardus Alphonsus van den Dungen is op 18/9/1855 geboren in ’s-Hertogenbosch. Hij trouwt op 28-4-1885 met Geertruida Hendrina Gerarda van Campen (Nijmegen, 27/6/1864). In het Bevolkingsregister 1880 staat dat hij vertrokken is naar Smidstraat 6, het is echter onduidelijk onduidelijk wat hiermee bedoeld wordt (hij woonde al op nr 6.) en op welk moment dit gebeurd is.

In het Bevolkingsregister 1880 staat huizing Smidstraat 6 doorgehaald door “het blauwe potlood”, die bij Aanmerkingen No 34 heeft geschreven. Daarbij is tevens het geboortejaar vervangen door 1856. Als beroep staat “koekbakker”

Hun kinderen zijn:

Cornelia Geertruida Maria van den Dungen (Nijmegen, 4/6/1890)

Johanna Maria Josephina van den Dungen (Nijmegen, 7/3/1887)

Johannes Antonius Josephus van den Dungen (Nijmegen, 22/4/1888)

In de adresboeken van 1896, 1898 en 1899 komt hij voor op Smidstraat 34. In het adresboek 1901, 1902, 1903, 1907, 1909 komt hij voor op Lange Hezelstraat 84. (Er is geen uitputtend onderzoek gedaan).

F.H. Raijmakers & Zonen

Ongeveer 1901 – 1907

De eerste gebruiker van de rechter winkel is waarschijnlijk F.H. Raijmakers en Zonen. In de gevonden advertenties is het adres van de winkel steeds Lange Hezelstraat 84a. Daarbij is “F.H. Raijmakers” de naam van de winkel. Op 27-7-1901 is Leonardus Cornelus Adrianus Maria (31-7-1881, Eindhoven) vanuit Eindhoven naar Lange Hezelstraat 84 gekomen. Hij is als oudste broer “hoofd” en heeft als beroep “winkelier”. Op die dag komt zijn zus Theodora Philomina Maria (9-11-1877 Eindhoven) mee, maar zal op 21-11-1906 weer naar Eindhoven vertrekken. Hij trouwt op 3-11-1903 (Bevolkingsregister 1900).

Hij zal in de loop van de jaren 0 verhuizen naar “E5 bl 126).

Ook 2 andere zussen en 1 broer komen tijdelijk naar dit adres:

• Aldegonda Joanna Alogsia(?) Maria (21-12-1885, Eindhoven) van 27-10-1903 vanuit Eindhoven; en vertrek op 27-9-1906 naar Veldhoven
• Alphonsus Franciscus Maria (21-10-1892, Eindhoven) van 9-9-1905 Eindhoven naar “O bl 292”
• Joanna Maria (10-9-1876, Eindhoven) van 15-9-1906 Eindhoven, en vertrek naar Eindhoven op 21-11-1906

Hij blijkt hij aanvankelijk verhuisd te zijn naar Voorstadslaan 69b, waar zijn beroep “koopman” is. In het Adresboek van 1907 komt hij nog voor op de Lange Hezelstraat, in dat van 1908 niet meer: dit betekent dat hij rond 1907 verhuisd is.

Dan blijkt hij getrouwd te zijn met Anna Poelen (29-5-1882, Nijmegen). In de jaren 0 verhuist hij vervolgens weer naar Lange Burchtstraat 1, zijn beroep is dan “Boterhandelaar”. In het Bevolkingsregister van 1910 komt hij nog op dit adres voor als boterhandelaar.

Henri v.d. Velden & Co.

Rond 1907

Daarna heeft Henri v.d. Velden & Co. een van haar winkels op Lange Hezelstraat 84a. De eerst gevonden advertentie is in De Gelderlander De Gelderlander 26/6/1907. Uit de advertentie De Gelderlander 23/8/1908 blijkt dat v.d. Velden tevens winkels heeft in Tilburg, Oss en Boxtel. Het is een zaak in kruideniers- en grutterswaren, biscuits en comestibles.

Wouter Mots (zie hieronder) is waarschijnlijk de filiaalhouder, die tevens op dit adres woont. Rond 1923 zal hij de winkel rond 1923 overnemen.

1907: Wouter Mots

W. de Mots volgt rond 1907 H. v.d. Velden & Co op. W. Mots zal jarenlang voorkomen in de Adresboeken op Lange Hezelstraat 84a. (Adresboeken 1908, 1909, 1910, 1912, 1914, 1915, 1916, 1920, 1924, 1928, 1932, 1934, 1936, 1938, 1940).

Daarbij noemt hij zich geruime tijd W. Mots, v/h v.d. Velden & Co.. Incidenteel komen advertenties van “H. v.d. Velden & Co.” voor, zoals De Gelderlander 25/9/1909 en een nieuwjaarsgroet PGNC 31/12/1917.

Tot in 1937 gebruikt hij (vrijwel altijd) huisnummer 84a. Vanaf 1937/1938, nadat hij het naastgelegen pand heeft bijgetrokken, zal hij adverteren met nummer 84.

Wouter Mots

Wouter Mots (9-4-1877, Harderwijk) komt op 13-8-1904 vanuit Amsterdam naar Nijmegen. Aanvankelijk in het Dienstbodenregister, als  inwonende “winkelbediende” met als huizing Nieuwe Markt 15a.

Om vervolgens als “chef winkelier” te gaan wonen op Lange Hezelstraat 84a. Zijn zus Heintje (18-4-1875, Harderwijk) komt op 2-4-1907 vanuit Ankeveen tevens op dit adres te wonen. (Bevolkingsregister 1900).

(Afgaande op het feit dat Raijmakers rond 1907 zal zijn vertrokken en Heintje Mots op 2-4-1907 tevens op Lange Hezelstraat komt wonen, zal Mots de opvolger zijn van Raijmakers).

Slagerij Hoppe

Waarschijnlijk is de Nijmeegsche Volksslagerij van C.J.H. Hoppe de opvolger van van den Dungen op nummer 84.

De eerstgevonden vermelding is PGNC 3/1/1919, dus mogelijk is er nog een tussentijdse gebruiker geweest.

Het vlees is op dat moment op de bon. Met “bon no 7 van het vleeschboekje kan worden gekocht 2 ons paardevleesch zonder been tegen 10 cent per ons of 2 ons schapenvleesch met been tegen 10 cent per ons”,  waarbij schapenvleesch uitsluitend verkrijgbaar is bij C. Hoppe. (PGNC 3/1/1919).

29 april 1920 wordt de slagerij verplaatst naar de overkant, Lange Hezelstraat 81 (De Gelderlander 28/4/1920), waar de slagerij nog decennia zal blijven zitten.

1920 Borstelmaker Hermsen

1920-1929 (ongeveer): Filiaal banketbakkerij Wennekes

Wanneer Wennekes exact haar filiaal opent is nog niet bekend; in PGNC 24/10/1919 komt nog een advertentie voor waarin Wennekes met alleen St. Jorisstraat 4. De eerstgevonden advertentie van het filiaal van Banketbakkerij Chr. Th. Wennekes op Lange Hezelstraat 84 is van november 1920, voor het Sinterklaassnoep speculaas en boterletters.

De winkel bestaat in ieder geval nog in september 1929, wanneer winkeliers tijdens de “Winkelweek Vereeniging “Hezelstraat Belangen” hun etalage zo aantrekkelijk mogelijk proberen te maken. Het PGNC 24/9/1929: “De firma Chr. Wennekes Banketbakkerijen, St. Jorisstraat 4-Lange Hezelstraat 84, wist de étalages van haar zaak in de Lange Hezelstraat al zeer aantrekkelijk te doen zijn, gelijk dan ook licht te begrijpen valt; en men behoeft niet eens zulk een groote lekkerbek te zijn om zijn blikken eens even te laten weiden over wat hier achter de winkelruit tentoongespreid wordt. Het is het beste wat de firma te bieden wist en dat zegt heel wat, want haar banketbakkerijen leveren een uitstekend product. Gebak en suikerwerken vindt men hier in rijke verscheidenheid, waarbij de honingkoek en nougat van eigen fabricaat een eerste plaats innemen.”

Tijdens deze winkelweek 1929 bevindt W. de Mots zich op 84a en E.A. van den Dungen op 84b.

Verbouwing 1920: splitsing rechter gedeelte in 2 winkels

In 1920 vindt de splitsing van de rechtse winkel in 2 winkels plaats. De ruimte gaat op de helft doormidden. Aan de voorkant komt,  waar de voordeur zat, een klein portiek met elk een schuine deur als toegang tot de winkel.

De bebouwing daar achter van het woonhuis blijft ongewijzigd.

Opvallend is dat de tekening van de bestaande voorgevel D12.385899 afwijkt van de laatst gevonden tekening D12.377738. Dit kan betekenen dat de gevonden tekening de bestaande toestand weergeeft, of dat er tussen 1899 en 1920 nog een verbouwing heeft gezeten.

Daarnaast valt op dat de “bestaande toestand” van de begane grond (vrijwel) overeenkomt met de huidig gebouwde voorgevel. Wel lijkt de dakkapel een andere plaats te hebben.

De eigenaar van het pand is E.A. van Dungen, de architect is vooralsnog niet gevonden (handtekening is moeilijk leesbaar).

Het is tot nu toe onduidelijk wat precies de adressen van deze 3 winkels zijn. Mots heeft (hoogstwaarschijnlijk) zijn winkel in een van de 2 kleinere winkels: hij zal in 1937, dan als eigenaar, de 2 winkels weer samentrekken. Het is echter onduidelijk wat in 1920 de reden van splitsing is door de eigenaar van den Dungen, terwijl Mots dan al een aantal jaren hier zijn winkel heeft.

Ook is de huisnummering in deze periode niet geheel duidelijk.

1921-1922: A. Van den Hoven

E.A. van der Dungen Jr.

Is het toeval dat we vervolgens E.A. v.d. Dungen terugzien met een ijzerhandel? Van den Hoven is immers failliet gegaan, terwijl E.A. v.d. Dungen (al dan niet jr.) de eigenaar was van het pand.

Aanvankelijk komt E.A. v.d Dungen voor op 84a…………………………………………

In het artikel voor de etalageweek in 1929: ”De heer E.A. van den Dungen, no 84b, heeft niet minder dan 200 kachels en 120 fornuizen aan te bieden, zoodat men hier zeker in zijn keuze zal kunnen slagen. Het koopen van zulk een verwarmingsapparaat is niet gemakkelijk: men moet terdege  wikken en wegen alvorens een besluit te nemen, maar het assortiment is bij deze firma zoo groot en de prijzen zijn zoo billijk gesteld, dat men hier zeker moet slagen en een keuze kan doen, die in alle opzichten bevredigen zal.” (PGNC 24/9/1929)

Rond 1925: Uitbreiding met Pakhuis

Na 1920 is de eerstvolgende gevonden bouwtekening uit 1925 voor het bouwen van een pakhuis op het linker perceel, de vroegere banketbakkerij van den Dungen. Deze wordt Lange Hezelstraat 84b wordt genoemd. Daarbij is E.A.  van den Dungen de aanvrager. Het pakhuis beslaat een groot gedeelte van de tuin.

Uit de bouwtekening blijkt tevens dat 1 van de kamers op de begane grond als “magazijn” staat ingetekend: het is onbekend of dit de bestaande is, of nieuw gepland.

1929: volledige winkel

Op de begane grond van het linker gedeelte van gesplitste de in 1899 rechter winkel wordt de keuken en berging verbouwd tot bergplaats, waarbij achteraan nog een kleinere keuken is ingetekend. Het schuine dak van de berging wordt een plat dak.

1932 Glasspijlen Lange Hezelstraat 84b

1937  Verbouwing: bijtrekking naastgelegen pand van Wennekes

“Kruidenierszaak W. de Mots

Heropening van den gemoderniseerden winkel

Vanmiddag heeft aan de Hezelstraat no. 84 de heropening plaats gehad van de geheel gemoderniseerde kruidenierszaak van de firma W. de Mots. Inderdaad is er wel een heel groot verschil tusschen de oude en de nieuwe zaak, zulks als gevolg van een belangrijke verbouwing. Door bijtrekking van een naastgelegen pand is de winkelruimte namelijk twee maal zoo groot geworden en daardoor kunnen de diverse artikelen thans heel wat beter tot hun recht komen. Tevens gaf deze uitbreiding gelegenheid om aan de zaak een afdeeling fijne vleeschwaren te verbinden, die er werkelijk smakelijk uit ziet. Tegelijk met de uitbreiding is er een geheel nieuwe winkelinrichting gekomen, die aan het interieur een frisch en fleurig aanzien geeft; de clientèle zal zulks zeker op prijs weten te stellen.

Zoo hebben er bij de firma De Mots aan de Hezelstraat verschillende veranderingen ten goede plaats gehad, die deze reeds 35 jaren bestaande zaak zeker nog meer dan vroeger bij het publiek in den smaak zullen doen vallen.” (PGNC 25/11/1937)

De Gelderlander 25/11/1937 vermeldt daarbij dat de vroegere banketzaak van de fa. Wennekes bij de zaak van de firma de Mots is gevoegd. Er wordt geen architect genoemd. Wel: de aanleg van de electrische installatie door de fa. Alewijnse, verbouwing door de firma v. Broekhuizen en schilderwerk fa. van Dinteren.

1954: Verbouwing voor Woningrichting Kees Draper, architect Treur

1954 Lange Hezelstraat 84

In maart 1954 opent Kees Draper zijn nieuwe winkel op de Lange Hezelstraat 54. Hiervan was architect G.B. Treur de ontwerper. De winkel van Draper in de Houtstraat was tijdens het bombardement op 22-2-1954 verwoest, waarna hij in een (te) kleine noodwinkel had gezeten.

“Voorbeeld voor Lange Hezelstraat: Woninginrichting Kees Draper in ruim en modern pand”, kopt de De Gelderlander 19/3/1954. “…Ëen mooie grote winkel, twee en veertig diep en acht meter breed, is ontstaan en hierdoor kreeg de woninginrichting voldoende ruimte om evenals vóór de ramp welke haar in de Houtstraat trof, de vleugels uit te slaan.”

Bij de opening is wethouder blij met het initiatief van Draper. De Gelderlander: “Enkele jaren geleden bestond er vrees, dat de Hezelstraat min of meer weg zou zakken, evenals de Grotestraat door verwaarlozing van de panden is weggezakt. De Grotestraat zal in het kader van het saneringsplan weer een goede straat worden en ten aanzien van de Hezelstraat hebben B. en W. welbewust maatregelen willen treffen om aan deze straat zijn oude glorie terug te geven.” Duives hoopt dan ook, dat veel eigenaren het voorbeeld van Draper zullen volgen.

1955 verandering portiek Hezelstraat 84

In 1955 laat Mots de ingang van zijn winkel verbouwen, waarbij het portiek verdwijnt.

Dan komen er meldingen van bouwtekeningen voor van enerzijds het plaatsen van een zonnescherm in 1956.

1957 dubbele garage Kees Draper

En daarnaast het bouwen van een dubbele garage in 1957. De bouwtekeningen ontbreken in het dossier, door de bouwtekening bij de bouw van een toonzaal van de “bestaande situatie” (D12.454751) en de “servituden” (D12.454742)  wordt het duidelijk dat het garages voor Kees Draper betreft.

1965: Bouwen van een toonzaal

In 1965 (datum dossier) laat Kees Draper door architect Bert W.A. Goddijn een toonzaal ontwerpen. De tekening stamt uit mei 1963.

Daarbij wordt deze toonzaal gebouwd op de plaats van de toonzaal, de werkplaats, 1 van de garages en een deel van de open plaats/tuin?

Uit deze tekening blijkt dat Draper naast het “oude perceel” ook eigenaar is van perceel 7821 en van het terrein waarop de toonzaal moet komen.

Daarnaast blijkt W.E. Mots eigenaar te zijn van perceel 7822.