Kruidenierswinkel van Haaren, architect van der Waarden

Molenstraat 79-81

Na de afbraak van de wallen, wordt de Molenstraat via het nieuwe Keizer Karelplein de belangrijkste toegang tot het oude centrum. Naast de nodige horeca, verandert zij bovendien in winkelstraat. De stijl is de op dat moment moderne Art Nouveau, net als zo veel panden aan de Molenstraat.

Van Haaren

Een van de winkels die zich hier vestigen is de firma H.M. van Haaren. De gebroeders van Haaren waren begonnen in de Smidstraat. Daarna hadden 2 vestigingen geopend in de op dat moment nieuwe woonwijken: 1 op de Burghardt v.d. Berghstraat en 1 op de Daalsche Weg.

Beschrijving pand

De Gemeentelijke Monumentenlijst geeft een beschrijving van het pand: “De begane grond was als winkelruimte in gebrujik en de overige verdiepingen als woning. De winkelpui had in het midden een ingang, geflankeerd door twee etalagevensters.

Onder de etalagevensters waren twee kelderlichten zichtbaar. Geheel links op de begane grond was de ingang naar de bovenwoning opgenomen. De overige verdiepingen bestonden uit twee traveeën. De eerste verdieping had over de gehele breedte van de gevel een balkon met sierlijk balkonhek. De gevel werd afgesloten door een Vlaamse gevel, waaraan een klein driezijdig balkon was aangebracht, te bereiken via twee fenêtres à terre. Het pand werd beëindigd door een plat dak met aan de voorzijde een dakschild.”

Bij de opening

Het PGNC schrijft een uitvoerig artikel ter gelegenheid van de opening:

“Een kloeke onderneming.

Als men de Molenstraat opwandelt heeft men ter linkerzijde een schuin uitloopende verbreeding van de straat, welke als het ware een pleintje vormt. Wij hebben het gekend als een weinig ter verfraaiing van deze hoofdstraat strekkend gedeelte, dat velen maar liefst geheel bebouwd zagen, teneinde de trotsche Molenstraat een meer regelmatigen loop te geven. Aan dien uitwas woonden toen meest stads-boeren, wier kippen “de Poel”- zoo noemt men dezen hoek- als hun eigendom beschouwen en wier onooglijke mestkarren den geheelen dag op straat stonden. Dat alles is echter in den loop der jaren veranderd en zeker zal thans niemand meer zeggen, dat “de Poel” moest verdwijnen.

Integendeel, die hoek, begrensd door een fraai en van verre zichtbaar nieuwerwetsch gebouw, is eene aantrekkelijkheid temeer geworden van de nijvere Molenstraat en het verwondert ons niet, dat de bekende firma H.M. van Haaren hier een pand heeft uitgekozen om haar nieuwe zaak te stichten, die in- en uitwendig een bezienswaardigheid is.

De beide heeren H.A. en C.H. v. Haaren, eigenaars der firma, hebben in de laatste jaren heel wat uitbreiding aan hunne aanvankelijk alleen in de Smidstraat gevestigde zaak in koloniale waren annex stoomkoffiebranderij gegeven. Het voorbeeld volgend van ondernemende mannen in groote steden hebben zij, bij de voortdurende uitbreiding der stad, niet kunnen eischen, dat de berg tot hen in de Smidstraat kwam, als Mohammed besloten, dan maar tot den berg- alias de nieuwe clientèle- te gaan op verschillende punten der nieuwe stad winkels gevestigd. De kroon op die uitbreiding hunner zaken zetten zij echter met hun kolossaal magazijn Molenstraat no. 81, dat morgen wordt geopend en waar wij heden een kijkje namen. Rijke ervaring, opgedaan in eigen omgeving, in andere steden, ja zelfs te Parijs bij Potin, de koning der kruideniers, heeft de beide heeren van Haaren in staat gesteld een plan te ontwerpen voor een magazijn van consumptie-artikelen, gepaard met courante huishoudelijke zaken, dat eenig in zijn soort is. Dat plan werd op degelijke wijze uitgevoerd door den heer W.J.H. v.d. Waarden, aannemer alhier, en geld noch moeite sparend, kwam werkelijk met vereende krachten iets zeer bijzonders tot stand. De flinke gevel, zonder onnoodigen opschik of akelig-grillige bochten, zooals men dat thans zoo vaak ziet, past bij het practische interieur en de uitstraling is ruim genoeg om een overzicht te geven van wat hier te koop is.

Treedt men den winkel binnen- “winkel” is hier eigenlijk niet het goede woord, men moest “tentoonstellings-hal zeggen”- dan staat men onwillekeurig eenigzins verbluft, door de schitterende witte, met zachtblauw afgezette betimmering van deze onafzienbare galerij- die meer aan een museumpje dan aan een gewonen kruidenierswinkel doet denken. Aan beide zijden, over de geheele lengte is de muur bedekt met vakken, waarin de verschillende artikelen, meest zichtbaar, geborgen zijn en boven elk vak staat de naam van het artikel duidelijk vermeld met den prijs. Daarvoor staan wit marmeren toonbanken, aan de voorzijde met heldere tegeltjes bezet en zoo ongeveer in het midden, aan de linkerzijde, vindt men de keurige en practische kas, waarheen ieder kooper geleid wordt, om te betalen wat hij gekocht heeft. Gelukkig- hier is eens voor goed gebroken met het ouderwetsche en onsmakelijke “grabbelen” in de geldlade van het bedienend personeel. Een zestal bedienden, in netten witten jasjes gestoken, heeft slechts te wegen, te pakken en te noteeren wat hun gevraagd wordt en geen hunner behoeft meer te raken aan het “slijk der aarde”, wat dikwijls zoo afschuwelijk smerig is. Bevordering van zindelijkheid dus, gepaard met uitstekende controle!

Men vrage ons niet wat wij hier alles te zien kregen. Een goed verslaggever moet wel van alles verstand hebben- maar bij en zoo groote in de duizenen loopende verscheidenheid van artikelen, raakt zelfs deze den tel kwijt. Toch frappeerde ons bv. de keurige afdeeling voor uitgeneden vleeschwaren, die automatisch worden uitgesneden; de practische inrichting van alle reukafsluitende geknoei-onmogelijke-makende bussen voor oliën en wat dies meer zij; de eveneens geheel reukelooze petroleum-aftapping in een afzonderlijken hoe, even smakelijk als het buffet in de beste Bierkneipp en zooveel andere zaken meer, die het publiek hier zelf kan zien. Wij dachten onwillekeurig aan het oude rijmpje uit onze kinderjaren: “In den winkel van Sinkel” en wat daarop volgt!

Eindelijk genaderd aan het einde van den winkel, troffen ons, aan de zijde van de open plaats, waar zich ook een kantoortje bevindt, de sierlijke ruiten in gekleurd glas, en fraai geëtste ruiten met Chineesche voorstellingen. Een en ander kunstwerk van onzen stadgenoot den heer E. van Bilderbeek.

Voegen wij hier nu nog bij, dat in den winkel een zindelijke terrasso-vloer ligt, dat èn voor vleeschwaren èn voor kaas afzonderlijke kelders zijn ingericht; dat zich achter aan de plaats een pakhuis bevindt, vormenden de voorraadschuur waaruit telkens de winkelvoorraad wordt aangevuld; dat een centrale verwarming door het geheele gebouw is aangelegd; dat op de toonbanken prachtige candelabres staan, die evenals de andere fraaie gasornamenten werden geleverd door onzen ondernemenden stadgenoot, den heer L.A. Moll, v. Welderenstraat; dat… ja in één woord alles hier meewerkt om met een aangenamen indruk huiswaarts te keeren, dan hebben wij zeer in het kort en toch nog te ruim voor ons bestek weergegeven, dat het nieuwe magazijn der heeren Van Haaren eene bezienswaardigheid is.

Hun ondernemingsgeest zal zeker goede vruchten afwerpen en als straks de zaak geopend is en de fraaie wagens der firma met goederen op de Poel af- en aanrijden, zal onze Molenstraat opnieuw aan levendigheid hebben gewonnen en onze stad een grootsteedsche inrichting rijker zijn.” (PGNC 5/7/1905)

Gemeentelijk Monument

Het pand is een gemeentelijk monument met als waardering:

“Molenstraat 79-81 heeft architectuurhistorische waarde als onderdeel van het oeuvre van de Nijmeegse architect-bouwkundige W.J.H. van der Waarden en als voorbeeld van een pand uit de vroege twintigste eeuw in Art Nouveaustijl.

Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als markant onderdeel van de Molenstraat en vanwege de parcellering, die in de late-middeleeuwen tot stand is gekomen, als onderdeel van de historische stadsstructuur.

Molenstraat 79-81 heeft cultuurhistorische waarde als voorbeeld van de cityvorming van de Molenstraat aan het einde van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw.”