Firma G.J. Onstenk Eerste Walstraat architect vd Boogaard

In 1930 ontwerpt architect M. van den Boogaard (die ondertekent met A. van den Boogaard) de limonadefabriek voor Onstenk in de Eerste Walstraat 64-74. Daarvoor heeft hij al de uitbreiding van Onstenk in 1929 in de Regulierstraat ontworpen.

Vooraf: Begin Regulierstraat en uitbreiding

De Firma Onstenk was klein begonnen in de Regulierstraat, waar “op bescheiden voet een bierhandel en limonade-fabriek werd geëxploiteerd”. (De Gelderlander 1/8/1939) Gerhardus Jozephus Onstenk (24-7-1901 Baak, gemeente Steenderen) was op 23 juni 1926 van Zutphen naar Parkweg 76 in Nijmegen verhuisd. Op 21 september 1926 trouwt hij met Hendrika Theodora Brink (28-3-1900, Vorden). In 1928 komt Onstenk voor op de Regulierstraat 33: waarschijnlijk betreft dit zijn woning en een klein bedrijf; een andere mogelijkheid is dat het “pakhuis” op 33a al bij Onstenk hoort.

Deze ruimte bleek te klein te zijn. Daarop wordt het naastgelegen pand bijgetrokken, naar ontwerp van architect Van den Boogaard. Mogelijk betreft dit het “pakhuis” op Regulierstraat 33a. De Gelderlander:

“Uitbreidng firma G.J. Onstenk.

Bovengenoemde firma sinds eenige jaren gevestigd aan de Regulierstraat, zag zich door uitbreiding van relaties genoodzaakt haar bekende electrische limonadefabriek en bierbottelarij eene belangrijke uitbreiding te doen ondergaan, waarvoor het naastgelegen pand werd aangetrokken. Hierdoor werd een ruimte verkregen van 30 bij 9 meter, een afmeting die noodig bleek om plaats te geven aan de verschillende moderne machines waarmede het bedrijf werd verrijkt. De eigenaar is nu meer dan ooit in de gelegenheid de bestellingen, en vooral de grootere kwantums vlug en op tijd te leveren, waarvoor een speciale autobesteldienst in bedrijf werd gesteld.

De heer Onstenk is hoofdagent van de bekende Hengelosche bieren en fabriceert bovendien verschillende limonade gazeuses met koolzuur.

De verbouwing, zoomede ’t aanbrengen der nieuwe pui, geschiedde door den architect den heer v.d. Boogaard.” (De Gelderlander 22/6/1929).

Opvallend is, dat het artikel in De Gelderlander 1/8/1939 niets over de uitbreiding van
1929 noemt, terwijl het bij het pand op de hoek Regulierstraat-Eerste Walstraat
om nieuwbouw gaat. Het pand van Regulierstraat 33 (en 33a) zal overigens tijdens het bombardement van februari 1944 worden verwoest.

Nieuwbouw hoek Regulierstraat – 1^e Walstraat

“Na eenige jaren bleek, dat de voortdurende groei van het bedrijf, het noodzakelijk maakte naar een grootere ruimte om te zien, welke werd gevonden door nieuwbouw op een terrein hoek 1^e Walstraat en Regulierstraat, waar de firma thans nog is gevestigd.” (De Gelderlander 1/8/1939)

Op 12-2-1930 besteedt A. v.d. Boogaard “Het afbreken van de perceelen 64-88 aan de Eerste Walstraat hoek Regulierstraat te Nijmegen en het daar weder opbouwen van een Winkelhuis met Limonadefabriek en drie Bovenwoningen” aan. (PGNC 5/2/1930)

Links is een woning, rechts de fabriek, welke nog verder doorloopt (D12.395368). Daarbij rechts 2 grote deuren, waarschijnlijk bedoeld voor het in- en uitrijden. De gehele begane grond bij de nummers 64 t/m 72 was de limonadefabriek (de 2 grote deuren en het raam links naast de linker grote deur; de deuren bij nummer 64, 68 en 72 zijn opgangen naar de bovenwoning). Deze fabriek liep vervolgens door, achter de panden van de Regulierstraat. Afgaande op de tekening, zijn hetzelfde deuren als tegenwoordig.

Op 12-9-1933 krijgt Onstenk een hinderwetvergunning voor het uitbreiden van zijn fabriek (PGNC 12-9-1933).

Uitbreiding 1939: destilleren en vervaardigen van alcohol

“Ook de nieuwe zaken floreerde er wel zoodanig, dat de heer Onstenk met het plan rondliep aan de zaak te verbinden een disteleerderij 1^e klasse likeurfabriek en advocatenfabriek. Deze plannen zijn thans verwezenlijkt”,  vervolgt het artikel van 1 augustus 1939.

Hiervoor had Onstenk op 5 mei een hinderwetvergunning verkregen “tot het oprichten van een inrichten en distilleeren en vervaardigen van alcoholica” (PGNC 9/5/1939). Het betreft Eerste Walstraat no. 66 (Sectie C. No 6804), waar de architect Cornelissen een (interne) verbouwing voor ontwerpt (zie het bouwdossier D12.404610).

“Plaatselijke zaken kunnen nu het door hun benoodigde betrekken van een stadgenoot en zijn niet meer afhankelijk van buiten Nijmegen gevestigde firma’s.

Nijmegen heeft nu zijn eerste plaatselijk gevestigde distelleerderij en waar de firma Onstenk reeds een reputatie verwierf op ’t gebied van bier en limonade, zal zij deze reputatie hoog weten te houden door ook het gedistilleerd, likeuren, enz. te rangschikken in eerste klas kwaliteit en service.”

Ook is er een bouwtekening D12.405278 waarbij Cornelissen in april 1940 een kleine uitbreiding heeft ontworpen door een deel van de open plaats achter bij de fabriek te trekken.

Verhuizing Onstenk naar Biezenstraat

Onstenk zal echter verhuizen naar de Biezenstraat: in januari 1949 verkrijgt firma G.J. Onstenk in januari 1949 een hinderwetvergunning “tot het oprichten van een door elektriciteit gedreven inrichting tot het vervaardigen van gedistilleerde dranken, likeuren en limonades in perceel Biezenstraat 44-46, kadastraal bekend gemeente Neerbosch, sectie A no. 1910”. (De Gelderlander 17/1/1949).

Op een later tijdstip, in ieder geval in 1963 hoort ook nummer 48 bij de “Distilleerderij & Handel Maatschappij NV Firma Onstenk”.

Foto’s daarvan zijn te vinden op:

• F26752 RAN, een foto uit 1950-1952
• F62576 RAN, een foto uit 1990

Gemeentelijk Monument

Het pand is een Gemeentelijk Monument met als waardering:

“Het pand is een goed en gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een klein fabrieksgebouw met woningen in late Amsterdamse schoolstijl van architectenbureau A. v.d. Boogaard uit het jaar 1930. Daarnaast is het fabrieksgebouw van stedenbouwkundig belang, vanwege de beeldbepalende ligging op de hoek van de kruising van de Eerste Walstraat en de Regulierstraat.”

(Overige) Bronnen en verder lezen

Onstenk distilleerderij, Noviomagus: een uitgebreid artikel, ook over het vervolg in de Biezenstraat, met daarnaast foto’s van etiketten.