’t Meertje of ook wel Het Meer genoemd is een zogenaamde wetering: een meestal afgegraven watergang dat dient tot afwetering.
Het Meer is ontstaan als oude rivierloop van de Rijn tijdens het Saalien (of Saale-glaciaal): de een na laatste ijstijd, ongeveer 238 tot 126 duizend jaar geleden. Het ligt onder de Nijmeegse stuwwal in de Ooijpolder.
’t Meertje mondt uit in de Waal. Oorspronkelijk lag de uitmonding op de locatie van de Waalbrug. Maar door de bouw van deze brug is deze monding verplaatst naar het oosten, de huidige locatie. Ook is daarbij een grotere inham gegraven, waar woonboten liggen.
Sinds 2009 heet het officieel ’t Meertje.
Afwatering
’t Meertje is belangrijk als afwatering voor ondermeer de Duffelt en het achterliggende gebied. Ook is het belangrijk voor de afwatering van de stuwwal en het plateau van Groesbeek. Dit water komt via Kranenburg in ’t Meertje terecht en vervolgens in de waal.
(In omgekeerde volgorde) loopt ’s Meertje langs de stuwwal, parallel aan de Provinciale weg en komt langs Persingen. Bij Beek splitst de waterloop zich: 1 tak komt uit in het Wylermeer en loopt dan verder in Duitsland. Daar loopt het onder de naam Große Wässerung richting Kranenburg. Verschillende weteringen en beken komen hier op uit.
De oostelijke tak is bij Leuth de grens tussen Nederland en Duitsland. Deze loopt als Grenswetering verder, om in Duitsland Hauptwässerung te heten. Ook hier komen meerdere beken en weteringen op uit, vanuit de richting van Millingen en Mehr.
Hollandsch-Duitsch gemaal
Dijkgraaf van Wijckweg 4, Nijmegen Ooyse Schependom
Een bijzonder gebouw bij ’t Meertje is het Hollandsch-Duitsch gemaal. Het werd in 1933 gebouwd om water of te voeren uit de Ooijpolder en de Duffelt via ’t Meertje in de Waal. Het is gebouwd in opdracht van het toenmalige Nederlandsche Waterschap Nijmegen-Duitse Grens en het Duitse Deichverband Kleve-Landesgrenze.
Het is een ontwerp van Marinus Jan Granpré Molière 1883-1972), samen met civiel ingenieur R. verLoren van Themaat. Het ontwerp is in de stijl van de Delftse School.
Op 23 januari 1934 werd het gemaal in werking gesteld, de officiële opening was op 2 februari 1934 (zie foto F52473 RAN).
Rijksmonument
Het Gemaal is een Rijksmonument met als waardering (zie deze link ook voor een uitgebreide beschrijving):
“- Van architectuurhistorische waarde als typologisch goed voorbeeld in exterieur van een zorgvuldig vormgegeven en functioneel opgezet gemaal uit 1933, waarbij opvalt dat de zichtbare bovenbouw in hoofdvorm en materiaalgebruik aansluit bij de landelijke architectuur en aldus de moderne techniek enigszins verhult. Het object is een goed voorbeeld van Delftse School-architectuur met hoogwaardige esthetische kwaliteiten. Het gemaal neemt als voorbeeld van industriarchitectuur een unieke plaats in binnen het oeuvre van ingenieur M.J. GranprMoliHij heeft voornamelijk woonhuizen, raadhuizen en kerken ontworpen. Na de recente aanpassingen in het kader van de dijkverbetering heeft het gemaal zijn functie alsmede de monumentale karakteristiek behouden. Wel is de installatie volledig vervangen door nieuwe motoren en pompen. – Van stedenbouwkundige waarde als essentieel onderdeel van het (inter)nationaal belangwekkende natuurontwikkelingsgebied “Gelderse Poort”. Het gemaal is van bijzondere betekenis vanwege de markante situering op een plek waar drie landschapstypen bij elkaar komen, namelijk de Waal met zijn uiterwaarden en dijken, de Nijmeegse stuwwal en de Ooypolder. Het gemaal accentueert door zijn functie en situering de karakteristieke eigenschappen van dit landschap en maakt deze herkenbaar.
– Van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een landschappelijke en technische ontwikkeling, in casu het controleren van de waterhuishouding in een aan de Waal en stuwwal grenzende polder; aanvankelijk alleen op natuurlijke wijze met een uitwateringssluis en sedert 1933 tevens op kunstmatige wijze met een toegevoegd gemaal.”
(Overige) Bronnen en verder lezen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Het_Meer_(wetering)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsch-Duitsch_gemaal
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wetering_(watergang)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Saalien
De Geschiedenis en Natuur van de Stadswaard en Ooijpolder
Pal naast de Nijmeegse binnenstad ligt het prachtige natuurgebied van de Stadswaard en de Ooijpolder. Voor de aanleg van de…
De Ooypoort
De Ooypoort verbindt de Waalkade met de Stadswaard/Ooijpolder; de stad met de natuur. Het ontwerp is van Olaf Gipser uit…
De Geschiedenis van Tiengeboden Ooijpolder: Van Arbeidershuisjes tot Monument
Het gehucht de Tien Geboden ligt in de Ooijpolder, vlak bij de Oude Waal. Het bestaat naast 3 boerderijen uit…
Wonen in Nijmegen 