Ziekerstraat

De Ziekerstraat is al in gebruik in de Romeinse tijd. Sommige panden zijn nog duidelijk te herkennen als vooroorlogs; hier is zelfs een van de 2 herkenbare stadsboerderijen te vinden. Daarnaast was een deel getroffen door de Tweede Oorlog. Vooral het kruispunt met de Broerstraat en dan vooral het gebouw voor de Gebr. Voss is een belangrijk onderdeel van de Wederopbouw.

Hieronder volgt eerst een korte geschiedenis. Daarna staan de artikelen weergegeven die reeds over de Ziekerstraat zijn gepubliceerd. Deze pagina zal van tijd tot tijd worden aangevuld.

Romeinse tijd

Uit opgravingen blijkt dat de omgeving van de Ziekerstraat al in de Romeinse tijd werd gebruikt. Noviomagus heeft over de opgravingen vanwege de aanleg van de Marikenstraat een artikel uit de Gelderlander overgenomen, met daarbij mooie foto’s.

Middeleeuwen

De huidige Ziekerstraat was ten tijde van de eerste omwalling de uitvalsweg vanaf de Wiemelpoort naar Mook. In 1410 was de gehele volgebouwd, ondanks dat het het buiten de stadsmuren lag. Daarop lag de bebouwing in een lint op de ondiepe percelen. Daarachter waren kloosters gevestigd. In 1470 kwam de Ziekerstraat, als onderdeel van de Voorstad (niet te verwarren met de huidige Voorstadslaan), binnen de wallen te liggen (Bron: Gemeentelijke Monumentenlijst).

Ziekerstraat: weg naar het leprozenhuis (of straat met een poel)

In 1434 komt de naam Zikerstrate al voor. Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat de naam is afgeleid van het leprozenhuis. Dit huis lag in het verlengde van deze straat, buiten de poort en is in 1579 afgebroken. De “r” van Ziekerstraat en haar varianten is het oud-Nijmeegs voor het meervoud; op sommige momenten heet de straat dan ook Ziekenstraat. Van Schevichaven veronderstelde echter een andere betekenis: “’Zieker’ zou afkomstig zijn van het werkwoord ziekeren ofwel sijpelen. Op de plek van deze straat lag namelijk van oudsher een poel.
Tot in de achttiende eeuw had Nijmegen drie van zulke stadspoelen. De andere lagen aan het Kelfkensbos en aan de Molenstraat. (…)” (Geert Geenen, De Gelderlander, 6 oktober 2005)” (Straatnamenregister Rob Essers)

Ziekerpoort en afbraak vestingwerken

Bij de versteviging van de walmuren werd de poort rond 1700 dichtgemetseld. In 1811 werd deze tijdelijk weer open gemaakt, tot 1815. In 1877 vond de sloop ervan plaats. Zie verder Noviomagus met mooie foto’s.

Het nieuwe gedeelte van de straat tussen de “oude” Ziekerstraat en de “Boulevard” (de Oranjesingel) werd aanvankelijk Verlengde Zieken Straat genoemd. Daarbij was gedeelte tussen deze straat, de Boulevard en de “Verlengde Hertogsteeg” (het nieuwe gedeelte van de huidige Hertogstraat) gereserveerd voor het Rijk.

Tweede Wereldoorlog en Wederopbouw

Ook een deel van de Ziekerstraat werd in februari 1944 gebombardeerd.

Bij de wederopbouw kwam er een zwaartepunt te liggen op de kruising Ziekerstraat, Molenstraat, Plein 1944 en Broerstraat: hier kwamen de wat grotere en hogere gebouwen. Let vooral ook op het pand van de Gebr. Voss.

Aan de andere kant is de Ziekerstraat juist ook een van de straten, waarvan (delen) de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd en de vooroorlogse architectuur nog te herkennen is.

De Ziekerstraat is tegenwoordig zowel een “aanloopstraat” als een straat waar zich naast ketens ook bijzondere winkels bevinden, waarvan sommige zich al een aantal generaties in de familie bevinden.

Winkel Gerard Scholte

Lees hier artikel over de verbouwing van Oscar Leeuw:

Oscar Leeuw, architect

Houthandel van Emmerik

Lees hier over de verbouwing van de loodsen van van Emmerik door architect Veugelers:

Martinus Eduardus Veugelers, architect

De Papaver

Bakkerij de Postduif

Maurits Drukker’s meubileerinrichting

Dit is het laatste pand van de Ziekerstraat, dat binnen de wallen heeft gelegen.

Lees hier over de verbouwing voor Maurits Drukker in 1949 door architect Kuipers:

L.D. Kuipers, architect Nijmegen

Ziekerstraat 83

In 1690 was er al zeker bebouwing op de locatie waar nu Ziekerstraat 83 ligt, maar waarschijnlijk eerder. Waarschijnlijk is de huidige voorgevel gebouwd rond 1900.

Ziekerstraat 83 is een Gemeentelijk Monument met als waardering: “Ziekerstraat 83 heeft architectuurhistorische waarde vanwege de grotendeels gaaf bewaard gebleven voorgevel uit het eind negentiende-eeuw, met winkelpui en fraaie dakkapel met fronton, pilasters en voluten.
Ziekerstraat 83 heeft bouwhistorische waarde vanwege de verwachting dat er ouder, mogelijk laat-middeleeuws, metselwerk nog in de zijgevels aanwezig is, daterend uit de tijd dat op het perceel een huis met hof genaamd “De Clock” stond. Dit geldt eveneens voor de mogelijk aanwezige kelder. Deze verwachting is gebaseerd op de bouwhistorische verkenning van 2003 en aanvullend onderzoek in 2009.
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als karakteristiek onderdeel van de Ziekerstraat en vanwege de parcellering, die in de late-middeleeuwen tot stand is gekomen, als onderdeel van de historische stadsstructuur.”

Ziekerstraat 108-110-112-114

Hoewel de begane grond een aantal malen is verbouwd, lijkt de voorgevel van de bovenbouw in ieder geval na 1912 niet veranderd: de eerste gevonden bouwtekening is voor de aanleg voor riolering van dat jaar.

In 1931 staat dit pand te koop: “Winkelpand met Beneden en Bovenwoningen aan Ziekerstraat 108/110/112/114, groot 2.79 Are, bestaande uit: 108, 2 Woningen, Smederij en Achterplaats, voorzien van electr. licht en water, 110 Bovenwoning 2 Kamers, Alcoof, Zolder en Zolderkamer, voorz. van gas en water; 112 Winkel, 3 Kamers en Kelder, voorz. van gas en water; 114 Bovenwoning 2 Kamers, Alcoof, Zolder en Zolderkamer, voorz. van gas, water en electr. licht. Alle panden zijn aangesloten aan de rioolering” (De Gelderlander 14/8/1931)

Gevonden verbouwingen

Rond 1932 vindt er een verbouwing van de onderverdieping plaats, voor rekening van “MeJ. H. Brouwers Ziekerstraat No 108”. De architect is J.H. van Eldik (D12.398087).

In 1976 vindt een verbouwing plaats voor Linsborg Open Haarden Ind. Weurtseweg 96 (D12.502126). Er komt een plint over de naalden tussen de begane grond en de 1^ste verdieping. Daarnaast komt er een portiekje over de gehele breedte van de winkel. De tegeltjes worden vervangen door glad materiaal en de deuren worden vervangen.

In 1988 is er een aanvraag voor een vergroting van een groen- en fruithandel (D12.5666919)

In 1996 vindt de verbouwing plaats, waarbij de winkel haar glazen front krijgt, met de ingang in het midden (D12.629975). De opdrachtgever is dan H.W.M. van Kerkhoff uit Overasselt.

In ieder geval in juli 2019 zit SNS Bank in het pand (Google Streetview) Een foto van het pand in 1973 is te vinden op F2469.

Gevonden Gebruikers

Het is nog onbekend of er sprake is geweest van een adreshernummering. Zeker bij de eerste jaren dient daarom een slag om de arm te worden gehouden.

Ziekenstraat 108

Naam	Omschrijving	Adresboek
J.H. Janssen	iig vanaf 1913 onder “sleepers”	1912-1913, 1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916, 1920
F. Becks	Arbeider	1912-1913, 1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916
F. Becks	Koopman	1922, 1924
L.H. Verplak	Schilder	1912-1913
A.W. Brouwers	Arbeider	1912-1913, 1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916
J. Peters	Koopman in fruit	1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916

Ziekerstraat 108

Naam	Omschrijving	Adresboek
Wed. A.J. Sanders	Geb. W.C. De Champs	1926
F. Becks	Koopman	1926
Wed. F. Becks	Geb. P. Staat	1928, 1932, 1936, 1938, 1940
F.A.F. Becks	Fabrieksarbeider	1932
F.W.H. Becks	Fabrieksarbeider	1932, 1936
P.J. Hermanisse	Voerman	1932
Th. v.d. Sande	In 1936 : steenbewerker	1932, 1934, 1936
C.G. Sande	Steenbewerker	1934, 1936
J.F. Janssen	Landbouwer	1940 ; hij overlijdt in oktober 1947
G.A. Brugman	Res. Cond. G.E.W.	1948, De Gelderlander 11/11/1947
Wed. J.Fr. Janssen	Geb. A. Marcusse	1948, 1951
B. Janssens	Fabrieksarbeider	1951
Mej. Van Gellekom		1955
A.J. van den Hazelkamp	Handelaar hooi en stro	1955
W. van der Wouw	Kleermaker	1955
G. van Gellekom	Grondw.	1959
Mw. M. van Gellekom		1959
H. Hesseling	Sigarenmaker (in 1963 geen beroep vermeld)	1959, 1963

J.F. Jansen

J.F. Janssen komt voor in het Adresboek 1940 op Ziekerstraat 108; het is nog onbekend of hij familie is van J.H. Janssen.

Wanneer een aantal arbeiders aan het werk zijn om bij Echteld de rivier de Linge te verbeteren, ontploft er een achtergebleven bom of mijn. 3 arbeiders, waaronder J.F. Janssen overlijden. 4 andere arbeiders raken gewond. Bij de ontploffing zaten alle 7 arbeiders in de bouwkeet. Het is niet bekend of het een bom of mijn was. En ook niet waarom het is afgegaan: bijvoorbeeld mogelijk door de druk in de grond; of doordat de arbeiders het hadden vervoerd. In ieder geval zijn op dat moment alleen al Echteld 14 mensen overleden door achtergelaten explosief was (De Gelderlander 30/10/1947)

Ziekerstraat 110

Ziekenstraat 110

Naam	Omschrijving	Adresboek
F. Delvoix	Schilder	1910-1911, 1912-1913, 1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916, 1920, 1922, 1924

Ziekerstraat 110

Naam	Omschrijving	Adresboek
F. Delvoix	Schilder	1926
G.W. Beekhuizen	Monteur	1928, 1932
Mej. A.M.H. Brouwers		1934, 1936, 1938, 1940
G.T. Kropman	Koopman groenten en fruit	1951, 1955, 1963 (als koopman)

Ziekerstraat 112

Ziekenstraat 112

Naam	Omschrijving	Adresboek
Wed. J. Peerenboom	Geb. A.M. Reijntjes; in De Gelderlander 1/1/1913 Nieuwjaarsgroet van Wed. Peerenboom, Kruidenierswinkel	1910-1911, 1912-1913, 1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916
Mej. A.M.H. Brouwers		1922, 1924

Ziekerstraat 112

Naam	Omschrijving	Adresboek
Mej. A.M.H. Brouwers		1926, 1928, 1932
J.G. Jansen	Venter	1934
Wed. H. Jansen	Geb. W. Wijngaard, handel in aardappelen, groenten en fruit	1934, 1936
G.Th. Kropman	Groentekoopman	1938, 1940

Op 28-12-1945 wordt het dochtertje Willy geboren, de ouders zijn G. Kropman en G. Kropman-Jansen (De Gelderlander 31/12/1945).

C. Kropman biedt in De Gelderlander 8/1/1947 diepvriesgroenten en groenten in blik aan.

Ook komt de winkel nog voor in advertenties De Gelderlander 12/2/1953 en 24/11/1956.

Ziekerstraat 114

Ziekenstraat 114

Naam	Omschrijving	Jaar
Wed A. Jansen	Geb G.W. Wouters	1910-1911, 1912-1913, 1913-1914, 1914-1915, 1915-1916, 1916, 1922
J.H. Janssen	Smid	1922

Ziekerstraat 114

Naam	Omschrijving	Jaar
Th.B. van Vuurden	Smid	1926, 1928, 1932, 1934; Theodorus Berend; hij overlijdt op 4-9-1934 op 55-jarige leeftijd (De Gelderlander 5/9/1934)
A. v. Vuurden	Smid	1928
Th. v. Vuurden		1928, 1932
H.E. Wijnen	Bankwerker	1936
Mej. M.J.A. Wijnen	Naaister	1936
P.J. Wijnen	Bankwerker	1936
J.G.H. Willemsen	Isoleerder	1938, 1940
Wed. G.Th. Willemsen	Geb. J. Ang	1948
J. Mulders	Rijwielbewaarder	1963

Ziekerstraat 116

Aan de Ziekerstraat 116 staat een gebouw welke oorspronkelijk een stadsboerderij is geweest en als dusdanig nog steeds (min of meer) te herkennen is.

Stadsboerderij: bescherming en zelfvoorziening

Stadsboerderijen waren eeuwenlang een normaal verschijnsel: het kon zowel voorkomen dat de weides of akkers binnen als buiten de stadsmuren gelegen waren. In ieder geval werd de oogst van akkers bij de boerderij binnen de muren opgeslagen. Voor de boeren betekende de stadsmuren bescherming, zeker in tijden van oorlog. Voor een stad betekende ze, wanneer ze in een oorlog onder beleg kwam te liggen, door de aanwezigheid van vee en akkers/oogst (deels) zelfvoorzienend kon zijn. (wikipedia)

Stadsboerderijen raken ongewenst

In 1850 waren er nog ongeveer 128 boeren, in 1880 nog 100. Daarbij ging het vaak om kleine bedrijfjes. Na de sloop van de vestingwerken wilde Nijmegen zich ontwikkelen als luxueuze stad, waarin de rommelige, stinkende stadsboerderijen niet meer zouden passen. Onder andere door verordeningen probeerde de gemeente deze boerderijen tegen te ontmoedigen (Noviomagus en Stadsboeren in Nijmegen, mooie presentatie)

Fietsenstalling en restaurant

Hoewel nog niet uitputtend onderzocht, zat er in de jaren 60 een fietsenstalling. Ook heeft er een Grieks restaurant in gezeten. Tegenwoordig (november 2024) zit er Wok for Go. Deze zit er in ieder geval ook al in mei 2016 (Google Streetview).

Ziekerstraat 118-120-122

Rond 1936 vindt een verbouwing plaats van de Ziekerstraat 118-1820-1822. De aanvrager is daarbij “Aanvrager is Coöp Stoomzuivelfabriek St. Antonius te Groesbeek”.

De eerste gevonden vermelding van “Filiaal Groesbeek, Ziekerstraat 118” is bij de nieuwsgroet in 1936 (PGNC 31/12/1936). In het Adresboek 1936 komt A. Mesu, arbeider, nog op dit adres voor. In de Adresboeken 1938 en 1940 is P. Kullman filiaalhouder op nummer 118.

In ieder geval in November 1940 is W. Theunissen filiaalhouder (PGNC 1/11/1940). Ook in het Adresboek 1963 komt hij nog voor als filiaalhouder.  

Coöperatieve Stoomzuivelfabriek ‘St. Antonius’, Groesbeek

Begin 1905 richtte de afdeling Groesbeek van de Boerenbond een commissie op om een tweede coöperatieve boterfabriek in Groesbeek op te richten.

“Deze coöperatie telde 228 leden, ‘allen veehouder te Groesbeek ‘” (https://groesbeek.gemeentenieuwsonline.nl/nieuws/algemeen/48543/gerrie-driessen-zet-geschiedenis-zuivelfabriek-en-pakhuis-boerenbond-op-cd-rom-)

Eind november 1905 opende daarop de Coöperatieve Stoomzuivelfabriek “St. Antonius”. Deze coöperatie is nog tot 1979 zelfstandig gebleven. In april 1979 werd besloten de exploitatie aan Coberco over te dragen en werd de fabriek gesloten. Het adres van de fabriek was Kloosterstraat 29 in Groesbeek.

(Overige) Bronnen en verder lezen

Klik om toegang te krijgen tot Boek-Lankveld-integraal_2017-03-29.pdf

https://www.zuivelgeschiedenis.nl/?PageID=103

https://www.heemkundekringgroesbeek.nl/wp-content/uploads/2022/04/15e-Nieuwsbrief-2014-dec.pdf : een van de oprichters van deze zuivelfabriek en de boerenbond was Antoon Coenen. Een mooi artikel staat op deze site, pagina 2.

C. Jaket, nu bakkerij Strik

Slagerij Meussen

Lees hier het artikel over de verbouwing door van Eldik voor slagerij Meussen:

Jos. Van Eldik, architect

Continentale

Lees hier het artikel over Continentale:

Doorman

Middeleeuwse fundamenten en voormalige stadsboerderij

Het huidige pand is gebouwd op middeleeuwse fundamenten en de geschiedenis van het huidige gebouw is te herleiden tot de 17e eeuw. Het was een stadsboerderij, “in het magazijn zie je nog steeds duidelijk de contouren van de oude poort. Hierdoor reden vroeger paard en wagen naar binnen.” De binnenplaats daarvan is in de loop der tijd bij de winkel getrokken, de koeienstallen bij de magazijnen. “Stalramen zijn hier nog steeds zichtbaar.”

Doorman

Doorman is een van de oude familiebedrijven van Nijmegen die nog steeds bestaat. In 1911 richtte Jacques Doorman zijn fietsenwinkel in de van Goorstraat op. Daarna zat hij even in de Tweede Walstraat, maar vanaf 1914 in de Ziekerstraat. Daar begon hij huishoudelijke apparaten te verkopen: dynamo’s, lampen, radio’s en wasmachines en weer later televisies. Na de Tweede Wereldoorlog namen twee broers, Arie en Jac. Doorman, de zaak over.

Bron: Doorman

Zie voor het artikel van de verbouwing door architect Reynen:

W. Th. Reynen, architect van verbouw en nieuwbouw in Nijmegen

Kreymborg, nu ING

Voss

Vierdaagse

Sinds een aantal jaren hangen de winkeliers van de Ziekerstraat schoenen op ter gelegenheid van de Vierdaagse.

Foto’s

De Meubelkoning

Ziekerstraat 78-84

De Meubelkoning was sinds 1932 gevestigd in Nijmegen (Adresboek 1966)

In PGNC 22/2/1932 is een advertentie van het Algemeen Verkooplokaal gevonden. Aanvankelijk lijkt het Algemeen Verkooplokaal een meubelzaak te zijn waar (ook) failliete inboedels worden verkocht.

““De Meubelkoning”

Het is nog geen jaar geleden, dat de N.V. Nijm. Meubel- en Beddenhandel- bij ’t publiek beter bekend onder den naam “De Meubelkoning”- de zaak aan de Ziekerstraat geheel en al moderniseerde. Ook na de verbouwing schijnen de koopers den weg naar deze zaak niet verleerd te hebben, want de directie zag zich al weer vlug gedwongen hare verkoopsruimte aanmerkelijk te vergrooten.

In dit pogen is de directie goed geslaagd, daar zij beslag wist te leggen op de vlak bij de oude zaak gelegen panden Ziekerstr. Nos. 60-62-64-66. Hierin heeft “De Meubelkoning”  nu toonkamers ingericht, welke alleen reeds door haar zeer groote afmetingen al opvallen.

Hoe geweldig groot de voorraden moeten zijn van een modern meubelbedrijf komt in deze zalen zeer goed uit. Men ziet hier slaapkamers, salons, huiskamers, alles bij dozijnen tegelijk, in alle soorten en modellen en eveneens in de meest uiteenloopende prijzen.

Ook de voorraden in matrassen, kleinmeubelen en dergelijken zijn dermate groot, dat dit bewondering opwekt.

“De Meubelkoning” die nu beschikt over een verkoopruimte van ongeveer 500M.2 zal zich in de belangstelling van het publiek van Nijmegen en Omstreken mogen blijven verheugen.” (De Gelderlander 21/5/1938)

In ieder geval komt de Meubelkoning nog voor in de Adresboeken 1948, 1966, 1968 en 1971.