Het Kelfkensbos is vernoemd naar het Kalverbosch; kelfke is Nijmeegs voor kalf. Onder het plein bevindt zich een parkeergarage. Het plein zelf wordt gebruikt voor de markt en evenementen. Een bijzondere vondst bij de opgravingen van 1980 was de Godenpijler. Komende jaren zal het plein door vergroening een metamorfose ondergaan. Aan plein staat Museum het Valkhof.
Deze pagina verzamelt de berichten over het Kelfkensbos en zal van tijd tot tijd worden aangevuld.
Romeinen en Godenpijler
Godenpijler
In 1980 werden bij opgravingen twee delen van een Godenpijler gevonden (nu te zien in het Valkhofmuseum). Dit zou het bewijs zijn dat Nijmegen de oudste stad van Nederland is. Sinds 2002 staat de zonnewijzer Noviomagus op het plein, een kunstwerk van Rutger Fuchs en Ram Katzir. Momenteel is deze tijdelijk verdwenen, maar zal in…
Lees verderGertrudiskapel
Gertrudis van Nijvel: Heilige en Geschiedenis van de Kapel
Vlakbij de voetbrug bij het Hunnerprak staan de restanten van een muur: oude resten van de wallen? Nee: het is de Gertrudiskapel uit de 15e eeuw, die bij de werkzaamheden en het bouwen van de voetbrug weer aan het licht kwam. De kerkelijke geschiedenis gaat echter verder nog verder terug. Wat is de geschiedenis van…
Lees MeerHuizen met middeleeuwse resten
17e eeuw: De aanleg van het bos, waarnaar Kelfkensbos is vernoemd
Het plein/de straat is vernoemd naar het bos dat hier stond. Dit bos werd ook wel Kalverbosch genoemd; “kelfke” is Nijmeegs voor kalfje. Mogelijk is de naam afkomstig van burgemeester Arnold Kelffken, die het bos in 1622 zou hebben laten aanleggen. Maar mogelijk is deze associatie van een latere datum. (wikipedia, Straatnamenregister)
1840: Plein
In ieder geval was het tot 1839 een bos: aanvankelijk iepen, vanaf 1688 lindebomen.
In 1831 verdween al een deel van het bos door de aanleg van opslagplaatsen voor artillerie en een barak voor soldaten. De overige bomen werden 9 jaar later gerooid: “Doch in dat en het volgende jaar zijn alle deze lindeboomen geveld, zoodat deze wandelplaats nu uit jong plantsoen tusschen slingerpaden bestaat; terwijl er tevens een paradeplein is aangelegd; zoodat deze plaats nu een geheel ander aanzien bekomen heeft.” (Van der Aa 1845, deel 6, p. 384 via Straatnamenregister)
Waterpomp
Market Garden
Het zogenoemde huis van Robert Jansen bij de Belvédère op het Kelfkensbos.
Dit monumentaal pand stond nabij het Valkhof, grofweg op de plek waar nu het Valkhofmuseum staat. Het werd tijdens de tweede wereldoorlog (20-21 september 1944) door vuur verzwolgen nadat Hauptsturmführer Euling er zich met zo’n 150 manschappen in had verschanst (Bijschrift ZN24697 RAN)
De Valkhofbunker heeft een aantal mooie artikelen geschreven over de strijd rondom het Valkhof en haar omgeving, waaronder:
Herinrichting van het plein met onder andere Valkhof museum
Samengaan 2 musea
In 1999 opende koningin Beatrix Museum het Valkhof, vanaf Valkhof Museum genoemd. Daarbij waren 2 musea samengegaan: Museum M.G. Kam, die een archeologie collectie had en de Commanderie van St. Jan, met een collectie van Nijmeegse historische objecten en oude en nieuwe kunst.
Collectie
Belangrijke objecten in haar collectie zijn ondere andere:
- de Godenpijler
- het Romeins Masker
- de Peutinger kaart
- Antependium van het Schippersgilde
Het gebouw
Het gebouw is ontworpen door Ben van Berkel. “De strakke lijnen en heldere kleuren van het gebouw contrasteren sterk met het park waarin het gelegen is. De architect koos voor een centrale trappartij, waarvan de onderkant al buiten op het voorplein begint. Het omstreden gebouw kreeg de bijnaam ‘Het Zwembad’.” (wikipedia)
Verbouwing
In 2021 kocht de gemeente Nijmegen het gebouw. Vanaf oktober 2022 werd het museum gesloten voor een verbouwing. Daarbij kreeg Ben van Berkel de opdracht een nieuw ontwerp te maken. De verwachting is dat het museum in 2026 zal heropenen. In de tussentijd is een deel van de collectie te zien aan het Keizer Karelplein 33.
Bij de verbouwing worden er bovendien maatregelen genomen voor verduurzaming, zoals verbeterde glas-, gevel- en dakisolatie.
De binnenhuisarchitect is Ineke Hans. “Hans is een Gelderse kunstenaar en ontwerper die internationaal bekend is geworden met haar duurzame meubels en gebruiksvoorwerpen, die vaak een knipoog bevatten. Haar stijl is warm en aansprekend; haar werkwijze is vaak ambachtelijk.” (Valkhofmuseum.nl)
De verbouwing is te volgen op Valkhof in de steigers.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Valkhof_Museum
https://nijmegen.mijnwijkplan.nl/centrum/project/valkhofkwartier-vernieuwing-museum-het-valkhof
https://www.canonvannederland.nl/nl/valkhof-museum
https://www.rn7.nl/nieuws/artikel/verbouwing-valkhof-museum-gaat-sneller-dan-verwacht
Constructie/Tekening in de Lucht
Jarenlang stond het kunstwerk ‘Constructie/Tekening in de Lucht’ op het Kelfkensbos. Het is een ontwerp van de Belgische kunstenaar Naricisse Tordoir.
Narcisse Tordoir (Mechelen, 1954) is een beeldend kunstenaar. Zijn werk bestaat uit installaties, openbare kunstwerken (in metaal), spuitverf, pastel, fotografische beeldbewerking en tekeningen.
Hekwerk
“Tordoir werkt vaak enkele jaren rond een bepaald thema. Zo lijken het Hekwerk Barcelonaplein en het Hekwerk Hudsonhof in Amsterdam op elkaar.” (wikipedia) In het thema van “Hekwerken” lijkt ook de “Tekening in de Lucht” te vallen.
Zijn eerste hekwerk was voor het Barcelonaplein. Echter: in ieder geval maakte hij in 1989 een draaibaar paneel voor de Universiteit Tilburg.
Over het Barcelonaplein: “Tordoirs kunst wordt gekenmerkt door simpele lijnen die alledaagse objecten weergeven. Dat zie je ook terug in het hekwerk op het KNSM-eiland. Het 27 meter hoge hek bestaat uit 48 vlakken, waarin met traliewerk van zwartgelakt staal pictogramachtige tekens zijn aangebracht. Hierdoor lijkt het net alsof de ramen in het bouwwerk van Albert doorgetrokken zijn in het hekwerk van Tordoir. In het hekwerk zijn gordijnen te herkennen die naar achter geschoven zijn en een bloem, neus of pijp onthullen. Als de zon schijnt, dan werpt het traliewerk een schaduw op de muren en de ramen van het gebouw. “Ik probeerde zo een link te leggen met wat er in het gebouw gebeurde en wat zich daar afspeelde en daarmee het alledaagse van het leven te vatten”, vertelt Tordoir.” (https://publicart.amsterdam/projecten/zonder-titel-hekwerk-poort/). “Het hekwerk op het KNSM-eiland werd een groot succes en Tordoir werd door andere gemeentes al snel gevraagd om eenzelfde hekwerk voor hun stad te maken. “Dat heeft mij sindsdien altijd achtervolgd in Nederland”, zegt Tordoir.”
Zie voor een afbeelding van het hekwerk Barcelonaplein: https://amsterdam.kunstwacht.nl/kunstwerken/bekijk/1755-hekwerk Let daar ook op dat dit hekwerk dezelfde “tegenover elkaar staande neuzen” heeft als Tekening in de Lucht.
En Hudsonhof: https://amsterdam.kunstwacht.nl/kunstwerken/bekijk/6545-zonder-titel-hekwerk-poort
Tegenwoordig is het beeld verplaatst naar de Weezenhof.
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Narcisse_Tordoir
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hekwerk_Barcelonaplein
Eetgelegenheid
Sinds 2001 is een eetgelegenheid op het Kelfkensbos gebouwd. Tegenwoordig (september 2024) zit hier Martin’s Place.
Vergroening
Komende jaren gaat het Kelfkensbos op de schop. Onder andere zal er meer groen komen. Daarnaast zal de Spaanse kunstenaar Fernando Sánchez Castillo 3 kunstwerken maken. Een van die beelden wordt een omgekeerde ruiter te paard, welke keizer Augustus voorstelt. Ook de Godenpijler zal terugkomen. Bovendien zal er meer horeca komen in de vorm van terrassen.
Wel gaat het aantal vierkante meters dat geschikt is voor evenementen achteruit: van 2.000 naar 4.000 meter.
Fietsenkelder
Een van de aanpassingen die reeds is gerealiseerd is de nieuwe fietsenkelder, geopend in november 2024. Waar op de bovenste laag van de parkeergarage voorheen 100 auto’s konden staan, is er nu ruimte voor 1.200 fietsen. Daarbij ligt de ingang op het oosten; de fietsenkelder is vooral bedoeld voor mensen die vanuit het oosten komen en uit Lent en de Ooijpolder.
Markt
Spoorwegmonument architect Weve
Het Spoorwegmonument is ter herinnering aan de aanleg van de eerste spoorweglijn, door initiatief en kapitaal van Nijmeegse ingezetenen. Het monument is een ontwerp van architect Weve, waarbij het beeld van Victoria een afgietsel is van een beeld van Christian Daniel Rauch.
Lees Meer
Melkerij Lent
In 1899 opent Wildenbeest een stoomzuivelfabriek en melksalon. Vooral het laatste trekt veel aandacht. Dit gebouw is ontworpen door de architect Oscar Leeuw, waarbij zijn broer Henri Leeuw voor decoratieve elementen zorgde. Het gebouw viel op door zijn opmerkelijke architectuur en de vele en felle kleuren.
Lees Meer
Slagerij van der Waarden door Bouwkundige van der Waarden
In oktober 1899 vestigt C.A. van der Waarden zijn slagerij op het Kelfkensbos. Daarvoor had hij op Hezelstraat gezeten. Tijdens Market Garden wordt ook de slagerij verwoest.
Lees Meer
Burgerlust: Van Elite Vereniging tot Publieke Ontspanning
In 1839 opent Sociëteit Burgerlust aan de Valkhof. Na topjaren in de 19 eeuw zal het uiteindelijk veranderen in een etablissement waar oorlogswinstmakers hun geld verbrassen. In 1920 wordt het in gebruik genomen als gebouw van de Katholieke Werkvereeniging Unitas. De Duitse bezetter geeft het de doodssteek door er een zwaar verdedingswerk van te maken.
Lees Meer
De Schouwburg in Nijmegen: Van Opening tot Sloop
De eerste stadsschouwburg van Nijmegen werd in 1838 geopend als “Lokaal tot Nut en Genoegen”. Het ontwerp was van stadsarchitect Pieter van der Kemp. In 1881 vond een verbouwing plaats naar ontwerp van stadsarchitect Weve. Deze verbouwing lijkt vooral intern te zijn geweest. De schouwburg is in 1934 afgebroken om de Burchtstraat te verbreden.
Bloemensalon van den Brink
“Bloemensalon.
De bekende bloemensalon aan het Kelfkensbosch, die in den laatsten tijd nogal eens van eigenaar verwisselde, is thans overgenomen door den heer T. van den Brink en heeft onder diens leiding een heele reorganisatie ondergaan. Dit al iedereen opvallen, die vandaag de smaakvolle etalage in het winkelraam bewondert. Daar prijkt b.v. een bruidsbouquet van oranjebloesem en ander wit gelemte, een fantasiestuk voorstellende een schip, beladen met helroode anthuriums, die het effect maken van vreemde vogels, een ander fantasiestuk in den vorm van een harp, en nog tal van zeldzame bloemen, zooals b.v. ixia’s, fijne irissen, anjelieren, rozen enz, die een gunstig getuigenis afleggen niet alleen van de bekwaamheid van den bloemist, maar ook van den ongemeenen smaak, waarmee hij zijn bloemen en planten weet te groeperen.
De heer Van den Brink werkt namelijk niet naar Duitsche teekeningen, maar ontwerpt zijn arrangementen zelf. Zelf ook vervaardigt hij de bloemenmanden, standaards en al dergelijke hulpmiddelen, die dienen moeten om de bloemen op haar voordeeligst te doen uitkomen.
Bloemenliefhebbers meenen wij daarom een kijkje in zijn salon zeer te moeten aanraden.” (De Gelderlander 4/5/1902)
(Overige) Bronnen en verder lezen
https://www.noviomagus.nl/vrijspp5.htm
Wonen in Nijmegen 