Jarenlang was de “onbewoonbaar verklaarde” boerderij aan de Bredestraat in gebruik als paardenstal. Daarbij had ze een opvallende, vaal paarse kleur. Sinds 2021 de het gebouw prachtig gerenoveerd.
Boerderij ouder dan 1832
De Gemeentelijke Monumentenlijst: ‘De uitmonstering van het voorhuis, met zesruits schuifvensters, geeft het boerderijtje een negentiende-eeuws karakter. De hoofdvorm van de boerderij wekt, met name door de lage gevels van het achterhuis, de indruk dat het gaat om een oudere boerderij. Op het kadastrale minuutplan uit 1832 is de boerderij reeds in zijn huidige vorm getekend, dit betekent dat de boerderij in ieder geval vóór dit jaartal is gebouwd. De boerderij is dubbel bewoond geweest, dit is nog te zien aan het feit dat het voorhuis een voordeur heeft in de voorgevel en een deur in de rechter zijde.”
Daarna geeft zij vervolgens een uitgebreide beschrijving van de boerderij.
Onbewoonbaar verklaard
De zijgevel van “de paarse boerderij” aan de Bredestraat 191, 1987 (Bertus van As via F13813 RAN CCBYSA)
De boerderij was jarenlang bewoond door meerdere gezinnen. In de jaren zeventig verklaarde de gemeente Nijmegen het pand onbewoonbaar. Het was daarbij de bedoeling dat de boerderij gesloopt zou worden, maar dat is er niet van gekomen.
Paardenstal
Theo Peters verbouwde de boerderij tot paardenstal, zowel de deel, het voorhuis en de inmiddels gesloopte aanbouw. Na de dood van Peters raakte projectontwikkelaar Bob van de Water in gesprek met de dochter Peters. Daarbij kwamen ze tot het plan om de boerderij te slopen om er bungalows neer te zetten. In 2009 wees de gemeente de boerderij echter aan als gemeentelijk monument. Vervolgens kocht van de Water het pand aan voor eigen bewoning. Het duurde vervolgens 5,5 jaar voordat de renovatie gereed was. Een mooi magazine over deze verbouwing is te vinden op vakgroeppresentatie.
Waarom de was de boerderij paars?
De paarse boerderij, toen hij nog paars was en onbewoonbaar verklaard, juli 2015 (Google Streetview)
Het magazine -met tevens mooie foto’s van de boerderij in het paars- verklaart ook waarom de boerderij paars geverfd was: “Toch nog even over die kleur. Hoezo was de boerderij paars? De reden is minder prozaïsch dan vaak verondersteld: rond 1980 waren er wat potten karmijnrode verf over, waarmee de boerderij toen maar is opgeschilderd. Dat de verf al snel naar paars verkleurde, bleek pas na het aanbrengen. Nu is de boerderij lichtgrijs, de kleur van de mortel. Het houtwerk staat in de grondverf. Bob en Noortje gaan nog beslissen over de definitieve kleuren. ‘Er zijn mensen die pleiten voor paars, maar dat gaat het waarschijnlijk niet worden’, zegt Bob met een grote grijns”.
Omvangrijke verbouwing van de paarse boerderij, juni 2016 (Google Streetview)
Gemeentelijk Monument
Sinds 2007 is het een Gemeentelijk Monument. Met als waardering: “
Architectuurhistorische criteria Hoewel het interieur van de boerderij ingrijpend is gewijzigd heeft de boerderij haar oorspronkelijke agrarische karakteristiek goed behouden. Het is een goed en in het exterieur vrij gaaf bewaard voorbeeld van een eenvoudige boerderij uit de achttiende of vroege negentiende eeuw. Waardevol in het interieur is de deels bewaard gebleven brandmuur die de scheiding tussen voor en achterhuis markeert en de restanten van de oorspronkelijke gebintconstructie. Als zodanig heeft zij architectuurhistorische waarde. Boerderijen met een dergelijke ouderdom komen nog slechts sporadisch voor in de gemeente Nijmegen. Bredestraat 187-191 heeft derhalve zeldzaamheidswaarde.
Stedenbouwkundige criteria De boerderij maakt onderdeel uit van de historisch gegroeide open bebouwing aan de Bredestraat en verwijst naar het oorspronkelijke grondgebruik van dit gebied. Als zodanig heeft de boerderij stedenbouwkundige waarde
Cultuurhistorische criteria
De boerderij is typerend voor de karakteristieke, agrarische bebouwing die van oorsprong veel aan de Bredestraat en Hees voorkomt en herinnert aan de agrarische geschiedenis van Nijmegen en in het bijzonder Hees. Bovendien geeft de boerderij inzicht in het bestaan op een eenvoudige boerderij in de achttiende en negentiende eeuw. Als zodanig heeft de boerderij cultuurhistorische waarde.”
Abonneren
Abonneren om de nieuwste verhalen in je inbox te krijgen.
De paarse boerderij, toen hij nog paars was en onbewoonbaar verklaard, juli 2015 (Google Streetview)
Emmalaan 10 Nijmegen voorheen Emmalaan 5. Achitect is Oscar Leeuw, gebouwd in 1902 1903
De aanleg van de Emmalaan houdt verband met de stichting van de het Villapark Hees, welke uiteindelijk nauwelijks van de grond is gekomen: uiteindelijk zijn er tussen 1903 en 1904 slechts 3 villa’s gebouwd. De eerstvolgende bouw was in 1924.
Naam Emmalaan
De straat is vernoemd naar “Koningin Emma” oftewel Adelheid Emma Wilhelmine Therese van Waldeck Pyrmont (Arolsen, Duitsland 2 augustus 1858 – ‘s-Gravenhage 30 maart 1934). De naam is in de Raadsvergadering van 5-3-1904 vastgesteld.
1904: Jubileum Emma
Hoewel er geen reden wordt gegeven bij de vaststelling van deze naam, is het waarschijnlijk dat er een verband is met het 25-jarig jubileum van de zeer populaire Emma.
In 1904 waren er in het hele land grote feesten ter herdenking van het 25-jarig jubileum dat Emma naar Nederland was gekomen. Zij was op 1-1-1879 getrouwd met koning Willem III. Op 14-11-1890 wordt zij benoemd tot Regentes. Willem III is niet meer in staat te regeren en zal op 23-11-1890 overlijden. Op 8-1-1890 wordt zij als Regentes beedigd om de regeringstaak waar te nemen, totdat prinses Wilhelmina meerderjarig wordt. Op 31-8-1898 volgt Wilhelmina Emma op. In Nijmegen zijn er op 20 en 21 april 1904 2 grote feestavonden in Sociëteit de Vereeniging. Een verslag van de “Eerste Emma-avond” is te lezen in PGNC 22/4/1904
Emmalaan 10 Nijmegen voorheen Emmalaan 5. Achitect is Oscar Leeuw, gebouwd in 1902 1903
Rond 1908 verkoopt M. Verdonck het pand Emmalaan 10 (dan Emmalaan 5) aan Ph.A Knijff (spoorwegbeamte), die er gaat wonen. Architect is Oscar Leeuw en het pand is gebouwd in 1902/1903
In 1932 ontwerpt de architect C.J. Ebing Dubbel (Guido Gezellestraat 63) een dubbel woonhuis, Emmalaan 5 en 7. Dit in opdracht van M.W. Lamers (Haps) en W.J.M. Horstink (Nijmegen). Horstink zal zelf op nummer 5 gaan wonen. Lamers is makelaar van beroep en verkoopt nummer 7 aan B. Kistemaker.
In 1928 vragen J. F. Sieben en Ph. A. Knijff vergunning aan voor het bouwen van 4 Woonhuizen (Gemeenteverslag 1928). Dit zijn oude bekenden, namelijk de buren in het Villapark Hees, Villa 1 en Villa 2. De architect is Hoffmann.
Waarschijnlijk is de bouw van dit dubbel woonhuis de eerste bouwactiviteit nadat Villa Rica uit 1904, welke de laatste van de 3 gebouwde villa’s was in het kader van Villapark Hees.
1903, Huidig adres: Tweede Oude Heselaan 522 Het huis dat tegenwoordig The Corner heet was 1 van de eerste 2 villa’s van het Villapark Hees. De architect was Oscar Leeuw. In dit artikel wordt nader ingegaan op dit villapark. Verkoop Villa Leeuwenstein Op 8 en 22 juli 1897 zal de villa “Leeuwenstein” onder Hees met…
In 2021 vond de herinrichting van de Emmalaan plaats.
De aanleiding hiervan was de vernieuwing van de riolering, waardoor de hele straat sowieso zou worden opgebroken. De gedachte was toen dat alles weer op zijn oude plaats zou kunnen worden gezet, maar dat het misschien beter was om de straat dan in te richten naar de wensen van de bewoners. Daarbij werd aan de bewoners gevraagd intensief mee te denken. Ook de Plutostraat en Perzikstraat waren onderdeel van deze testaanpak.
Vergroening Emmalaan (augustus 2025)
De voornaamste wensen die daaruit voort kwamen lijken vooral:
meer groen: hoewel de Emmalaan gekenmerkt wordt door de kastanjebomen, was de straat zelf vrij stenig; “het mooiste bomenlaantje”
1903, Villapark Leeuwenstein Villa 2 Oud adres: Emmalaan 5
Emmalaan 10 Nijmegen voorheen Emmalaan 5. Achitect is Oscar Leeuw, gebouwd in 1902 1903
Wat tegenwoordig Emmalaan 10 is, is gebouwd als ‘Villa 2’ in het project Villapark Leeuwenstein. De voorgeschiedenis van Villa 1 en 2 staat weergegeven in het artikel over The Corner:
Kort samengevat: Op 31-12-1902 vindt aanbesteding plaats voor beide villa’s. De architect is Oscar Leeuw. De namen van de eerste bewoners zijn vooralsnog niet bekend. Op veiling van 16 en 30 juli 1907 vindt de veiling van het pand plaats: “De VILLA met TUIN, groot 6.09 A., aan de Emmalaan No. 5 hoek Prinsenlaan, bevattende benden: 2 Kamers (en Suite), Veranda, Keuken en Kelder; boven: 4 Kamers, Balcon, beschoten Zolder en Dienstbodenkamer.” (PGNC 8/7/1907).
Rond die tijd verkoopt M. Verdonck het pand aan Ph.A Knijff (spoorwegbeamte), die er gaat wonen.
Phillippus Antonius Knijff
Bevolkingsregister 1900
Phillippus Antonius Knijff (22-2-1860 Veenendaal). Hij is op 25-5-1893 in Nijmegen komen wonen, hij is dan afkomstig van Gouda. Hij komt te wonen in Lange Hezelstraat no 106. Zijn beroep is ‘Spoorbeambte SS’. Hierbij staat SS voor Staatsspoorwegen.
Hij is getrouwd met Lammigje Hellema (9-12-1864 Franeker, 13-1-1941 Nijmegen). Zij hebben 2 zonen:
Tjepke Siebern Ariën (8-12-1891 Gouda). Tjepke verhuist mee. Van 12-9-1914 tot 17?-11-1918 is hij naar Zierikzee gegaan. Bij zijn terugkeer staat als beroep onderwijzer. Op 2-5-1919 vertrekt hij naar Batavia, Nederlands Indië.
Phillippus Antonius Carolus Theodorus (13-2-1894 Nijmegen). Phillippus is dus geboren in de Lange Hezelstraat. Hij zal maar een paar jaar wonen op de Emmalaan: op 2-9-1910 vertrekt hij naar Amsterdam. Op 8-12-1920 komt hij weer te wonen op Emmalaan 5. Hij is dan afkomstig uit Batavia. Zijn beroep is “1e officier gouvernements Marine N. I.”
(Daarnaast woont van 2-3-1899 tot 23-4-1902 woont een nicht, Wilhelmina Knijff (15-12-1880) bij hen op de Lange Hezelstraat).
In het Bevolkingsregister 1900 is zijn beroep “1n stations assistent`Spoorbeambte te SS”. De ‘1n’ stations assistent is er bij gevoegd wanneer het adres Lange Hezelstraat no 106 is vervangen door Emmalaan 5. De ‘1n’ is nauwelijks leesbaar en een benadering; in het register van 1910 staat “1e“. In de opmerkingen staat E.C. 114, waarbij de 4 een vervanging lijkt te zijn. In het register van 1910 staat bovendien de datum 1-1-21: waarschijnlijk is de verandering naar Emmalaan 5 in het register 1900 ook van deze datum.
Emmalaan 10 (dan nog Emmalaan 50, Woningkaart 1920)
In de adresboeken 1908 t/m 1920 komt Knijff op Emmalaan 5 voor als spoorambtenaar. In het adresboek 1922 t/m 1928 is zijn beroep 1e stationsassistent N.S.. Soms komt hij in kranten voor. Zo is hij in 1918 is hij adjunct stationschef (PGNC 7/8/1918) en onderstationschef De Gelderlander 6/9/1921).
In het adresboek 1932 t/m 1938 staat geen beroep meer vermeld.
Zijn zoon Phillippus komt in 1922 tevens voor op Emmalaan 5, als 1e off. gouv. Marine N. Ind. (Algemeen adresboek van de stad Nijmegen en omliggende dorpen 1922). In de boeken 1924 en 1926 niet, maar in 1928 weer wel. Hij is dan “gezagh. gouv. mar. N.S.
In het Adresboek 1938 komt tevens P.G.H. Ritzer, machinist op dit adres voor.
Lammigje Knijff-Hellema overlijdt op 13-1-1941. Zij is dan 76 jaar (PGNC 14/1/1941).
Philippus Anthonius Knijff overlijdt op 23-8-1942. Hij is dan 82 jaar. (PGNC 29/8/1942)
Na de oorlog
Emmalaan 10, architect Oscar Leeuw, 1972 (Evert F. van der Grinten via F78194 RAN CCBYSA tevens Auteursrechthouder)
In de adresboeken 1948 t/m 1963 zijn de volgende bewoners gevonden. Na 1963 is niet meer onderzocht:
1942 – De 2 zonen Philippe & Tjepke worden mede-eigenaar ( zaten beide sinds 1920 in Indië, de één als marine officier de andere als leraar). Tjepke keert in1930 terug en koopt diverse grondpercelen in Hees en laat er woningen op bouwen.
1948 – verhuurd aan C.N. Bootsman
1966 – De Knijff’s verkopen aan Niesten die er gaat wonen 1985 – Niesten verkoopt aan Frans Aarts/Nellie Breed, die er gaan wonen. Hr Aarts is enkele jaren geleden overleden. Familie Knijff is dus van 1908 tot 1966 dus maar liefst 56 jaar eigenaar geweest! De nazaten Knijff vertrokken naar Den Haag en bezaten tot voor enkele jaren nog diverse panden in Hees.”
Dubbel woonhuis van architect C.J. Ebing (Guido Gezellestraat 63), gebouwd in 1932 in opdracht van M.W. Lamers (Haps) en W.J.M. Horstink (Nijmegen), Emmalaan 7, 1955 (F88069 RAN)
In 1932 ontwerpt de architect C.J. Ebing Dubbel (Guido Gezellestraat 63) een dubbel woonhuis, Emmalaan 5 en 7. Dit in opdracht van M.W. Lamers (Haps) en W.J.M. Horstink (Nijmegen). Horstink zal zelf op nummer 5 gaan wonen. Lamers is makelaar van beroep en verkoopt nummer 7 aan B. Kistemaker.
Plan v/e dubbel landhuis a/d Emmalaan te Nijmegen Kad bek Neerbosch B3650, datum tekening 12-5-1932 (D12.398217 Detail)
Emmalaan 5
Naam
Beroep
Adresboeken
W.J.M. Horstink
Onderwijzer
1934, 1936, 1938, 1940
Wed. Th.E.A. Horstink geb. M. Hermsen
1936, 1938
Wed. M.W. Lamers, geb. J.J. Thijssen
1948, 1951, 1955
Horstink, wed. F.Th.J. geb. M.J.H. Lamers
1948, 1951, 1955, 1959, 1963, 1966, 1968
J.R.A. Lamers
1959
M.W.I.M. Horstink
1966
Gevonden namen en jaartallen in Adresboeken
Merk bij 1948 de weduwe Horstink-Lamers op. Mogelijk/waarschijnlijk waren de aanvragers Horstink en Lamers voor de bouwvergunning familie? Dit is nog niet verder onderzocht.
Emmalaan 7
advertentie 11/2/1933
Op 11-2-1933 plaatst Lamers de advertentie voor het in aanbouw zijnd Heerenhuis gelegen in de Emmastraat
Hieronder staan de gevonden bewoners weergegeven. Een aantal advertenties/krantenartikelen bieden daarbij verdere aanknopingspunten:
B. Kistemaker zal het huis tussen februari en juni 1933 hebben gekocht: Vanaf 3-6-1933 wordt mevrouw Kistemaker op Emmalaan 7 in advertenties van de “R.K. vereniging ter bescherming van meisjes, in Nederland”. (De Gelderlander 3/6/1933)
Diepenbroek, wed. F.B. geb. A.R.J. Vinke, oftewel Anna Regnera Joanna Vinke, weduwe van Ferdinand Bernard Diepenbroek, overlijdt op 23-7-1938 (rouwadvertentie De Gelderlander 23/7/1938)
In ieder geval is er ten aanzien van A.Th.A.K. Lange op 1-4-1939 een advertentie gevonden met Emmalaan 7 als adres (hij blijkt daarbij secretaris van de Nijmeegsche Zwemclub 1921 te zijn) (De Gelderlander 1/4/1939)
Gevonden in Adresboeken:
B. Kistemaker
Hoofd R.K. bijz. school
1934, 1936, 1938
Diepenbroek, wed. F.B. geb. A.R.J. Vinke
1934, 1936, 1938
A.Th.A.K. Lange
Scheik. Ing.
1940
KI.D. de Groot
reiziger
1948
A.Ph. Krijff
Chemicus
1951, 1955
J.P. Tazelaar
Arb. Analist
1959, 1963
Wed. P.J. van Bortel, geb. A.E. Weijkman
1959, 1963
P.J.H.M. Heijndaal
psycholoog
1968
Emmalaan 5 en 7 (September 2022, Google Streetview) architect Ebing
Het voormalige St. Jozefklooster, Kerkstraat is oorspronkelijk gebouwd als Studiehuis voor de Priesters van het H. Hart. Het is In 1930 gebouwd naar ontwerp van architect Deur op het terrein van villa Andelshof. Rond 1970 is van het studiehuis een bejaardenoord voor kloosterlingen gemaakt, waarbij het de naam St. Jozefklooster kreeg.
Op 14-9-1929 vond de aanbesteding plaats. De laagste inschrijver, C.H.M. Arts te Nijmegen was de laagste inschrijver (f264.800). (PGNC 16/9/1929)
Priesters van het H. Hart
Leon Dehon
De oprichter van de Priesters van het H. Hart, oorspronkelijk Oblaten van het Hart van Jezus, was Leon Dehon (La Capelle, 14 maart 1843 — Brussel, 12 augustus 1925).
“De congregatie van de Priesters van het H. Hart werd in 1878 gesticht door kanunnik Leon Dehon, een man, die er een carrière en vermogen voor over had zijn roeping te volgen en die het klooster boven kerkelijke ereambten verkoos. “Jammer; hij had kardinaal kunnen worden”, aldus uitte er een Frans priester-socioloog zijn spijt over, dat Pater J.L. Dehon ooit zijn H. Geloften had afgelegd. Een geleerde, zo mag hij gerust heten om zijn verschillende doctoraten, en toch toont hij zich soms oppervlakkig; innige vroomheid kenmerkte zijn leven, maar het hield hem niet terug van vergaderlokalen en verstrooiende reizen. Hij reisde de hele wereld rond; publiceerde daarbij boeken en artikelen; was paedagoog. Een veelzijdig iemand met honderd interessen, maar tenslotte slechts een enkel levensbelang: de vestiging van het Rijk van het H. Hart. Daar ligt het eenheidgevende princiep van dit overvolle leven. Uit dit ideaal kwamen ook zijn stichtingsplannen voort.” (De Gelderlander 25/5/1950)
Nederlandse provincie
In 1911 werd de afzonderlijke Nederlandse provincie van de Priesters van het H. Hart opgericht. In 1912 vond de oprichting van het Groot-Seminarie in Liesbosch plaats. Deze locatie is al gauw te klein. In 1922 werd als noodoplossing nog een vleugel aangebouwd. Daarom besloot de orde tot de oprichting van een 2e Groot Seminarie.
Nijmegen had daarbij de voorkeur: een klooster daar zou tevens woongelegenheid geven aan paters die aan de universiteit hun opleiding kregen. De aanbiedingen die de orde kreeg, voldeden echter niet. Daarom betrok de “Hoogeerwaarde Pater Provinciaal toch met enige universiteits-studenten een huis aan de “Berg-en-Dalseweg, vlakbij de St. Stephanuskerk. Achteraf lijkt het, alsof hij niet langer heeft willen wachten, al was niet alles naar wens”
Villa Andelshof
Villa Andelshof. Vóór 1930: deze foto is nog zonder het studiehuis, maar met het mooie park (F21623 RAN)
De kans kwam toen In 1928 mevrouw Rijckevorsel-van Kessel-Bonnike de villa Andelshof met grond en bijbehorende gebouwen wilde verkopen. Aanvankelijk betrokken de paters, broeders en theologiestudenten de villa en het koetshuis. Deze villa was rond 1885 gebouwd, het koetshuis rond 1889. Vooral het park moet erg mooi zijn geweest: “Oudere bewoners van Hees, die het oorspronkelijke “Andelshof” gekend hebben roemen er nog over. Trouwens, de kopers zelf wisten het te waarderen: zo drong een van hen er bij zijn eerste bezoek in het pasgekochte huis op aan, dat de nieuwe bouw, die gezet moest worden, zover mogelijk van de straat af zou komen: het park moet intact blijven.” Op grond van technische bezwaren heeft men deze raad niet opgevolgd: in het park werd grondig gerooid en einde 1929 begon men met de bouw van het tegenwoordige huis, dat op de villa aansloot.” (De Gelderlander 25/5/1950)
Het nieuwe Studiehuis
Het Studiehuis St. Jozef, rechts Huize Andelshof (van 1927 tot 1944 het klooster van de Priesters van het Heilig Hart van Jezus), 1935 (F18910 RAN)
“Priesters van het H. Hart.
… Dit missiehuis, dat gebouwd is naar de plannen van onzen stadgenoot den heer Ir. J.G. Deur, is reeds eenige maanden uitwendig voltooid, en is bestemd voor studiehuis (theologie) der E.E.P.P. priesters van het H. Hart (Liesbosch-Princenhage). De toekomstige missionarissen voltooien hier hun laatste studies voor het priesterschap. Deze missie congregatie heeft haar juvenaten te Bergen op Zoom en te Bakel bij Helmond- dat laatste studiehuis is toegewijd aan Christus-Koning.
Het nieuw missie-studiehuis te Hees is gebouwd op het vroegere goed Andelshof van de familie van Rijckevorsel van Kessel “ (De Gelderlander 24/2/1931)
“Na een jaar konden de theologie-studenten met hun paters professoren het nieuwe klooster betrekken, en liep dus het aantal bewoners van het Groot-Seminarie te Liesbosch naar wens in voldoende mate terug. De zes jaren hogere studie, die de toekomstige priester moet maken, waren voortaan zo gesplitst, dat de tweejarige philosophie-cursus en het eerste jaar theologie in Lieshout gevolgd werden en de resterende drie jaar in Nijmegen.
Hier ontleende het oude “Andelshof” voortaan zijn sfeer en karakter van regelmaat van het Scholasticaatsleven. Een leven, dat door de buitenstaander gewaardeerd mag worden naar wandelende fraters of een feestelijk klinkende bel, maar dat voor de insider is opgebouwd uit een harmonisch geheel van gebed, studie en ontspanning, totaal ingesteld op het feitelijk berieken van het bestreefde doel: het H. Priesterschap.” (De Gelderlander 25/5/1950)”
Oorlog
Het door wegtrekkende Duitsers in brand gestoken Huize Andelshof rechts, en links het Studiehuis St. Jozef, van de Priesters van het Heilig Hart van Jezus, 1944 (F19110 RAN)
Het door wegtrekkende Duitsers in brand gestoken Huize Andelshof rechts, en links het Studiehuis St. Jozef, van de Priesters van het Heilig Hart van Jezus, 1944 (F19110 RAN)
In 1942 vorderden de Duitsers het studiehuis, inclusief inventaris. De paters ging verder met haar opleiding in 5 “fililiaal-huizen”, meestal uitgewoonde villa’s. Toen de Duitsers zich in september 1944 terugtrokken, staken zij het hoofdgebouw en de villa in brand. Het hoofdgebouw kon behouden blijven, de villa niet. De inventaris was door de Duitsers meegenomen.
Na de bevrijding was het studiehuis gevorderderd door Engelse en Canadese militairen. “…Veel goeds is er niet van te zeggen. Het gebouw is sinds de bevrijding meer uitgewoond dan anders in een zeer groot aantal jaren.” (De Gelderlander 11/7/1945)
Herstel
Na de oorlog begon de congregatie met het herstel. Daarbij werd tevens besloten een nieuwe kapel te laten bouwen: er was behoefte aan een grotere kapel, zodat plechtige gelegenheden beter kon worden opgeluisterd. Daarnaast kon de oude kapel worden ingericht als woonruimte. Deze kapel uit 1950 is eveneens van de hand van architect Deur (Architectenbureau Ir. Deur- Ir. Pouderoyen).
St. Jozefklooster
Door ontkerkelijking daalde het aantal studenten en kloosterlingen. Daarop besloot de congregatie rond 1970 om van het studiehuis een bejaardenoord voor kloosterlingen te maken. Deze was bestemd voor de Priesters van het Heilig Hart en voor de Zusters van de H. Carolus Borromeus. De naam werd veranderd in St. Jozefklooster.
Verder
Het in renovatie zijnde Klooster van de Priesters van het Heilig Hart van Jezus, voorheen het Studiehuis St. Jozef. Hier een gedeelte van de achterzijde, rechts is zichtbaar de nieuwbouw van het Klooster, 1987 (foto Anton van Roekel, CC-BY-SA via F18913 RAN)
Het koetshuis is vanaf 1968 in gebruik als peuterspeelzaal. Aanvankelijk als de Kleuterhof, later als de Vlindertuin.
De renovatie eind jaren 80 werd uitgevoerd door Pouderoyen, de opvolger van architectenbureau Deur-Pouderoyen. Daarbij vond herindeling van het hoofdgebouw plaats en werd de interieurafwerking vernieuwd. De kapel uit de jaren 50 is in 1986 gesloopt . Hier staan nu een gebouw met kapelruimte en ontvangstzaal en daarnaast een aantal wooneenheden.
De kapel van Studiehuis St. Jozef, 1935 (F50619 RAN)
Duitse militair op wacht voor wachthuisje voor studiehuis St. Jozef, 1942 (F56079 RAN)
In 1915 nam de afdeling Nijmegen van de Nederlandse Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde het initiatief tot oprichting van een winterschool voor jonge tuinders. In 1920 werd deze Rijks Winter Tuinbouwschool in gebruik genomen. Het gebouw werd in de jaren zeventig van de vorige eeuw afgebroken, Voorstadslaan 327, afgbroken, 1920-1930 (GN9490 RAN)
“Tuinbouw-Winterschool.
Men kan een inrichting van algemeen nut, b.v. een school, waaraan behoefte is gevoeld en waarvan het onderwijs velen den weg zal wijzen naar hun plaats in de maatschappijk, op verschillende wijzen openen. De nuchterste is, dat men in den besloten kring van leeraren, leerlingen en schooltoezicht letterlijk de deur opent en haar direct daarna weer potdicht sluit; dat men dan de wijsheidskraan opendraait en… dan is de zaak in orde. Het groote publiek zal wel bemerken, dat de machine draait.
Men kan ook anders doen en in zijn vreugde, dat er iets tot stand is gekomen, waarnaar al lang verlangend werd uitgezien en dat een zegen voor velen zal zijn, het publiek, welks belang hier behartigd zal worden deelgenoot maken van zijn voldoening over het bereikte.
De eerste weg is, meenen wij, gevolgd bij de opening der Handelsdagschool, maar de Commissie van Toezicht en de Directeur van de Rijks-Tuinbouwwinterschool aan de Voorstadslaan onder Heers, hebben aan de laatstbedoelde methode voorkeur gegeven.
Wij althans werden uitgenoodigd tot “bijwoning der officiëele overdracht van de Tuinbouw-Winterschool te Nijmegen door de Gemeente aan het Rijk”.
Met graagte hebben wij aan die uitnoodiging voldaan, omdat wij overtuigd zijn van het groote belang van deze nieuwe inrichting voor een streek, waarin de tuinbouw in al zijn onderdeelen telkens meer beoefenaars vindt en een welvaartsbron belooft te worden voor honderden in deze gemeente en haar wijden omtrek.
De plechtigheid, die gisteren plaats had, was in den grond der zaak niet de opening der school als inrichting van onderwijs. Immers de lessen zijn reeds in 1919 begonnen, maar werden, zoolang de school, het gebouw, niet gereed was, gegeven in een lokaal van de Kweekschool voor Onderwijzers.
Nu echter de nieuwe school aan de Voorstadslaan gereed is, moest de overdracht van het door de gemeente opgerichte gebouw met de daarbij behoordende 2 H.A. tuingrond aan het Rijk worden overgedragen en het was de wensch van den Minister van L., N. en H., dat dit met zekere plechtigheid gebeurde.
Een uitgezocht gezelschap kwam dan ook op het aangegeven uur in de school bijeen: de Directeur-Generaal van Landbouw, de heer v. Heek, als vertegenwoordiger van den Minister; de Commissaris der Koningin in Gelderland met leden van Gedeputeerde Staten; de Burgemeester en Wethouders van Nijmegen met den Secretaris en eenige raadsleden; de Inspecteur van het Landbouwonderwijs, Dr. v.d. Zande; Directeur en leeraren van de school; de Commissie van Toezicht, waarvan echter de voorzitter buitenlands was; vertegenwoordigers van de Vereeniging Proef- en Schooltuin en van de Verschillende takken van tuinbouw uit dezen omtrek; en een groot aantal genoodigden die geacht werden de nieuwe inrichting een goed hart toe te dragen.
Na een vriendelijk en hartelijk welkomstwoord van den heer J.A.H. Steinweg, secretaris van de Commissie van Toezicht, die bij afwezigheid van den voorzitter, den heer K. de Jong Mzn., de genoodigden ontving, voerde allereerst de Burgemeester van Nijmegen het woord. Spr. gaf in ’t kort een overzicht van de besprekingen en onderhandelingen, die aan de aanwijzing van Nijmegen als plaats van vestiging eener Rijkstuinbouwwinterschool en de oprichting van het nu voltooide gebouw zijn voorafgegaan en getuigde daarbij van de groote belangstelling van B. en W. en van den Gemeenteraad voor een inrichting als deze, die, naar spr. hoopte, veel zal kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van het tuinbouwbedrijf, dat in deze gemeente en haar omtrek reeds zulk een vlucht heeft genomen. Spr. verzekerde, dat al het mogelijke was gedaan om het gebouw aan het doel der oprichting te doen beantwoorden, waartoe de Wethouder v.d. Waarden en de Directeur van Gemeentewerken verschillende plaatsen hadden bezocht. Het resultaat van dat onderzoek is neergelegd in tekening en bestek van den heer Weve en de uitvoering daarvan is opgedragen aan den heer Offermans als aannemer. Spr. verzocht den heer Directeur-Generaal van Landbouw als vertegenwoodiger der Regeering het gebouw over te nemen, dat de gemeente in bruikleen aanbiedt.
Gaarne voldoet de heer Van Hoek aan dit verzoek namens den Minister van L., N. en H. waar de wetenschappelijke grondslagen zullen worden gelegd voor een verbeterde beoefening dezen tak van nijverheid. In den oorlogstijd hebben land- en tuinbouw evenals vele andere takken van bestaan geleden en de toekomst is nog verre van helder. Om vergrooting en verbetering der productie te verkrijgen en oude afzetgebieden te herwinnen en nieuwe daarbij te verwerven, is groote inspanning noodig en moet er hard gewerkt worden. De reeds lang bestaande Wintertuinbouwcursussen hebben al veel goeds gedaan, maar wat de toekomstige bedrijfsleiders noodig hebben, konden deze niet geven. De Nijmeegsche afdeeling van de Maatschappij voor Tuinbouw en Plantkunde heeft dat ingezien. Zij heeft aangeklopt bij de gemeente Nijmegen en daar een open oor gevonden, want ook zij besefte het belang van een Middelbare onderwijsinrichting op tuinbouwgebied, en de gemeente vond op haar beurt gehoor bij den Minister. Sedert de school te Tiel tot een Landbouwschool was veranderd hadden alleen de beide Hollanden tuinbouwwinterscholen en bij uitbreiding van dat aantal, was Nijmegen de aangewezen plaats. De kweekers hadden het bedrijf reeds door eigen kracht op een hoog peil gebracht en de ontwikkeling van den tuinbouw in dezen omtrek was heel sterk. Had de omtrek van Nijmegen in 1895 reeds 4500 H.A. voor fruitteelt in gebruik, in 1919 was dat gestegen tot 6900 H.A., terwijl zoo goed als overal onderplanting was ingevoerd. In 1895 werd voor de groenteteelt zoo goed als geen plat glas gebruikt; in 1906 besloeg het platte glas een oppervlakte van 45100 vierk. Meter en in 1912 (het laatste jaar waarvan officiciëele cijfers bekend zijn) besloeg het platte glas 95200 vierk. Meters; zeker is het na dien tijd nog toegenomen. Wat de bloemisterij aangaat kan deze streek met Aalsmeer en Boskoop wedijveren, al heeft ook elk van deze drie centra zijn bijzondere cultures. Uit alles blijkt, dat een middelbare tuinbouwschool hier op haar plaats is.
In 1919 is de school begonnen in de Kweekschool voor Onderwijzers. Aanvankelijk werd alleen aandacht geschonken aan fruitteelt, groenteteelt en bloemisterij, maar toen bij de Regeering gewezen werd op het belang van onderwijs in bloembinden en -schikken en tuinarchitectuur werd er besloten deze vakken aan het programma van deze school als proef toe te voegen en zoo is Nijmegen de eerste plaats, waar daarin onderwijs wordt gegeven. Van groot belang voor de school en voor de omgeving is de proef- en schooltuin, die onder toezicht staat van de Vereeniging “Proef- en Schooltuin voor Nijmegen en Omstreken”. Die tuin, waarvoor de gemeente 2 H.A. beschikbaar stelde, is allereerst schooltuin voor de leerlingen, verder het terrein voor practische werkzaamheid en zoo ook leerschool voor de kweekers, ten slotte is hij een gelegenheid voor het nemen van proeven met minder bekende gewassen, nieuwe behandelingswijzen en onderzoekingen of eenig gewas hier gedijt. Natuurlijk werkt zulk een tuin met verlies, het Rijk zal door subsidie het tekort helpen aanvullen en het is te verwachten, dat ook de Provincie, die reeds van haar belangstelling getuigde, ook hierin niet zal achterblijven: het geldt hier ook een provinciaal belang.
Achtereenvolgens brengt spr. aan de gemeente Nijmegen voor de offers, die zij bracht en de ruime opvatting van het belang der school; aan den bouwmeester voor de plannen voor het gebouw en de uitwerking daarvan; aan de Commissie van Toezicht, waarvan velen in andere functie reeds zooveel deden en van wie nog zooveel verwacht wordt; aan de Vereeniging Proef- en Schooltuin en vooral aan haar Voorzitter, den heer K. de Jong Mzn. Spr. richt nog een woord tot den Inspecteur van het Landbouwonderwijs, den heer van der Zande, tot Directeur en leeraren en tot de leerlingen. Met de beste wenschen voor den bloei der school en haar zegenrijke werking, aanvaardt spr. het nieuwe gebouw.
De Commissaris der Koningin in Gelderland, Jhr. Mr. v. Citters, verzekert de aanwezigen van de groote belangstelling van het provinciaal bestuur in deze school, getuige o.a. de aanwezigheid van heeren Gedeputeerde Staten. Spr. is overtuigd, dat dit en gelukkige dag moest zijn voor den heer Directeur-Generaal van Landbouw, voor de gemeente Nijmegen, maar vooral ook voor den Burgemeester van Nijmegen, onder wiens veeljarig bestuur al zóóveel goeds tot stand is gekomen, dat Nijmegen een bijzondere plaats inneemt onder de steden van ons vaderland. Wel doorleeft de tuinbouw een moeilijken tijd en er is wat optimisme noodig om aan de moeilijkheden het hoofd te kunnen bieden, want de tuinbouw moet leven van export en de export vindt overal hinderpalen. Er is heel wat zorg noodig om den tuinbouw op de been te houden en dat kan naar sprekers meening geschieden, als land- en tuinbouw elkaar steunen en samenwerken. Spr. besluit met de hoop, dat de nieuwe onderwijsinrichting een goeden naam zal krijgen en houden, maar vooral, dat de leerlingen dien naam zullen steunen. Als het een eer wordt te zijn opgeleid aan deze school, dan zal dat een zegen zijn voor Nijmegen en voor het heele gewest.
De heer Valeton, secretaris van de Tuinbouwraad, getuigt van zijn belangstelling voor hetgeen hier bereikt is. Spr. weet, dat de geschiedenis van den tuinbouw, hier vooral, is een aaneenschakeling van pogen en proberen; ondanks tegenslagen heeft men ’t hier niet opgegeven; deze omtrek telt stoere werkers en mannen van volharding en spr. vertrouwt, dat de praktische tuinbouwers dankbaar zullen zijn, dat deze inrichting hier is verrezen en dat zij het hunne zullen doen om Directeur en leeraaren en daardoor de school te steunen, die ook voor hen een steun kan zijn.
Namens de afdeeling Nijmegen van de Maatschappij van Tuinbouw en Plantkunde spreekt de heer Lodder. Spr. gaat de voorgeschiedenis van de oprichting na en memoreert, dat reeds in 1915 door den heer Monhemius het denkbeeld van de oprichting eener school als deze werd opgeworpen; hoe een Commissie uit de afdeeling, bestaande uit de heer Monhemius, Leenders en spr., met den heer v.d. Veen (nu Directeur) en met het gemeentebestuur van Nijmegen overlegde en hoe van alle zijden het denkbeeeld met ingenomenheid werd begroet. Spr. brengt dank en hulde aan allen, die tot de oprichting hebben meegewerkt en uit de beste wenschen voor de school en haar personeel.
De heer R. v.d. Veen, Directeur der School en Rijkstuinbouwconsulent voor het zuidelijk gedeelte van ons land, wijst op de verschillende vormen van tuinbouwondewij: het hooger onderwijs van Wageningen, het lagere van de wintercursussen en het tusschenliggende middelbare, dat nu ook hier gegeven staat te worden. De wintercursussen zijn al een kleine 20 jaar oud en hebben veel nut gesticht, maar voor patroons, bedrijfsleiders en buitenlandsche handelaren is meer noodig dan zulk een cursus kan geven. De Middelbare School bepaalt zich niet tot avondlessen, maar geeft het onderwijs overdag en breidt de lijst van onderwijsvakken uit. Maar dat onderwijs regelt zich naar de streek, waar de school gevestigd is; zoo staat te Aalsmeer de bloemisterij, te Lisse de bloembollenteelt, te Boskoop de boomkweekerij voorop. Hier echter kan de zaak veelzijdiger worden opgevat, dank zij de veelvuldigheid der onderdeelen van het tuinbouwvak. Want den streek is een belangrijk centrum, waar fruitteelt en groenteteelt extensief en intensief worden beoefend ook naar de meest moderne methoden. Spr. brengt op zijn beurt hulde aan allen, die tot de totstandkoming der school hebben meegewerkt, vooral ook aan het gemeentebestuur van Nijmegen en geeft ook namen de leeraren de verzekering, dat allen, die aan de school verbonden zijn, het hunne zullen doen om haar tot bloei te brengen.
De plechtigheid was hiermee ten einde en namens den heer K. de Jong Mzn. Bood de heer Steinweg den genoodigden den eerewijn aan, waarna de Directeur de aanwezigen uitnoodigde tot een rondwandeling door de school en over de terreinen.
Het gebouw mag er zijn; de lokalen zien er keurig uit, de inrichting er van bewijst dat er advies is gegeven door mannen van de praktijk. Voorloopig is er zeker ruimte genoeg, maar mocht, zooals ook wij hopen, de toeloop van leerlingen sterker, zeer sterk zelfs, worden, dan zou het kunnen zijn, dat de behoefte werd gevoeld aan een ruimer lokaal dat- om een dik woord te gebruiken- als aula dienst zou kunnen doen. De ontvangst van gisterenmiddag had plaats in de met planten getooide hal.
In den tuin keur van planten en kruiden en bloemen en struiken en platte bakken en een ruime flinke kweekkas voor druiven, perziken en wat de tijd en de cultuur eischen.
Voor volledigheid vermelden wij ten slotte nog, dat de bouw plaats had onder leiding van den heer Offermans; dat voor de centrale verwarming en ventilatie werd gezorgd door P.H. Lamers te Hees; voor het schilderwerk door B. Fooy te Hees; voor de electrische installatie door P. Megens te Nijmegen; voor het stucadoorswerk door Otten te Nijmegen en dat de keurig afgewerkte schoolbanken werden geleverd door de fabriek van schoolbanken van den heer Kooymans te Wijchen.” (PGNC 6/10/1920)
Het Park Leeuwenstein was vroeger de tuin van Villa Leeuwenstein. Het lijkt wat verborgen te liggen door de bebouwing van de Marialaan en de Bosduifstraat. Dat het park mogelijk wat onbekend is, is onterecht: er staan veel verschillende bomen, waaronder bijzondere soorten.
Waar tegenwoordig het ouderencomplex Insulinde op de hoek van de Voorstadslaan en Schependom staat, stond daarvoor Huize Insulinde, oorspronkelijk opgericht als opvanghuis voor oud-Indië gangers. Daarvóór had het een beroemde bewoner: circusdirecteur Oscar Carré.
Welgelegen/Villa Carré
Rond 1860 werd in de buurt van de hoek Voorstadslaan en Schependomlaan de Villa Welgelegen gebouwd (Bron: Noviomagus). Op 21/9/1870 koopt Conraad van Erpers Rooijaards de villa Welgegelen van Cornelis van Sonsbeek: ““Het buitenverblijf, genaamd “Welgelegen” te Hees, gemeente Nijmegen gelegen, bestaande ene(?) heerenhuis, koetshuis en stal, erf en tuin, voorkomende op den perceelsgewijze kadastralen legger van Neerbosch in Sectie B Nommers 58(?) huis en erf, groot vier aren drie en dertig centiaren/43 tuin, groot een hectare negen aren zeven en zestig centiaren.” Hij betaalt hiervoor 16.000 gulden. Van Erpers Rooijaard is dan “zonder beroep”.
De verkoper Cornelis van Sonsbeek had zelf de villa het jaar daarvoor, op 1 september 1869, gekocht. (Actenr 1386, Archiefnr 440, Inventarisnr 67).
De familie Rooyaards woonde hier 40 jaar (Noviomagus. Daarna woonde er een gepensioneerd kolonel Roloff (Noviomagus en Hees bij Nijmegen.).
Villa Carré
Een replica met foto’s van de verschillende onderdelen van het Koninklijk Nederlands Circus O.Carré: Villa Carré Hees, Farm in Hees, Magazijn en werkstellen Hees en het Circus Amsterdam met interieur dat in 1887 werd gebouwd, 1887-1900 (1000.2539 RAN)
Daarna kocht de beroemde circusdirecteur Oscar Carré het landgoed op 2-9-1901. Wilhelm Roloff was intussen, op 23-11-1900, overleden (Archiefnr 450, Inventarisnr 182, Actenr 7107).
Hij gebruikt het landgoed als winterverblijf. In ieder geval wordt er begin 1903 al gerefereerd naar Villa “Carré” (of Nero terug is gevonden, is niet bekend). Voorstellingen worden er echter niet gegeven, blijkt uit een artikel uit 1904:
Villa “Carre”, advertentie verdwenen hond (De Gelderlander 1-1-1903)
“Kon. Nederl. Circus Oscar Carré.
De heer Oscar Carré, die zooals men weet eigenaar is van eene fraaie villa te Hees, heeft na een verblijf vol succes te Bremen, alhier zijn winterkwartieren betrokken. Tengevolge van een veranderde wijze van exploitatie- er is n.l. dit jaar niet meer gereisd met de houten tenten, doch met de in enkele uren verplaatsbare linnen dito’s, waarmee veel meer plaatsen kunnen worden bezocht dan vroeger het geval was – rust het circus gedurende den winter uit om in het voorjaar opnieuw zijne reizen door Europa te hervatten. Met het oog hierop is te Hees door den heer Carré een uitgebreid terrein gekocht, waarop een groot houten gebouw is verrezen, dat dient tot stalling der paarden en tot berging van het materiaal. Daaraan is verbonden een manége voor de dresseur der paarden, welk vermoeiend werk geen enkelen dag mag stilstaan. Slechts het stalpersoneel is in dienst gebleven, alle artiesten zijn thans elders werkzaam. De heer Albert Carré, de als schoolrijder en dressuur zoo terecht hoog geroemde zoon van den directeur, treedt deze winter op in het circus Schumann te Berlijn.
Men heeft het gerucht verspreid dat de heer Carré gedurende den winter te Hees voorstellingen zou geven. Niets is minder waar, hetgeen uit bovenstaande duidelijk blijkt.” (PGNC 19/11/1904)
Hij zou er zijn laatste levensjaren doorbrengen, om in 1911 te overlijden. Daarna bleef zijn vrouw Elisa Maud Adams samen met zijn dochter Wilhelmina tot 1919 in de villa wonen.
In 1918 kocht de ‘Stichting Verblijf van de Oud-Indische Militairen’ de villa aan. De stichting had als doel het “oprichten en het exploiteeren van een verblijf voor den Oud-Indische Militair, tevens een Doorgangs- tevens Kosthuis, waarin gevestigd een Arbeidsbeurs en een Voorschotbank, daarmede hoofdzakelijk beoogde van een algemeen maatschappelijk belang.”
Arie van Boxtel
Registratie van Arie van Boxtel, Nationaal Archief, Stamboek
Stamboeken Bronbeek, Den Haag, folio 117; 549
De oprichter was Arie van Boxtel (1876-1954). Hij was als 13-jarige het Indische ingegaan en was op dat moment onderluitenant. (IndischHistorisch.nl). Aanvankelijk opende de Stichting het voormalige Hotel de Doelen op de Varkensmarkt. Er was voor Nijmegen gekozen, omdat hier het opleidingscentrum van de KNIL was. Daarbij was de Varkensmarkt geschikt, omdat deze niet al te ver van de kazerne af lag. Hier ving de stichting gerepatrieerde en gepensioneerde KNIL-militairen en hun gezinnen op. Veel oud-soldaten en lagere officieren hadden slechts een beperkt pensioen opgebouwd. Voor vrijgezellen of degenen die invalide waren geraakt was Huize Bronbeek opgericht. Huize Insulinde bood echter plaats voor militairen met hun gezin.
1931 opening Huize Insulinde
In 1931 werd het tehuis na een verbouwing geopend. Daarbij kreeg de villa de naam Huize Insulinde. Er was plaats voor vijfenvijftig inwoners. Duizenden bewoners hebben hier kortere of langere tijd gewoond.
Bouwtekening van Huize Insulinde, gebouwd op de plek van de voormalige villa Welgelegen. Deze villa werd rond 1860 gebouwd voor de oud kolonel Rooijaards. In 1900 werd het pand aangekocht door circuseigenaar Oscar Carré, die de villa omdoopte in Villa Carré. In 1931 verwierf de Stichting Verblijf Oud-Indisch Militairen het pand en werd het Huize Insulinde tot in 1973 de sloop volgde, 1930-1940 (F63555 RAN)
In de Tweede Wereldoorlog vorderden de Duitsers Insulinde. Van 1944 tot 1946 verbleven hier daarna geallieerde soldaten. “Van de inventaris was niet veel overgebleven en het interieur was danig beschadigd” (bijschrift F92929 RAN).
Na de oorlog en de Indonesische onafhankelijkheid kwamen ook burgers in Insulinde terecht. In de loop der jaren kwamen steeds meer “gewone” burgers in het Huis: er kwamen immers geen repatrianten meer en er was sprake van vergrijzing.
“De stichting bleef lange tijd afhankelijk van giften en pensiongelden totdat de komst van AOW en de bejaardenzorg gestalte kreeg.” (bijschrift F92929 RAN); de AOW ging in 1956 in (wikipedia).
In 1969 ging Insulinde op in de Stichting bejaardenhuizen Nijmegen.
Op de foto staat een groep bewoners op het bordes voor de villa Insulinde, 1948 (F92929 RAN)
Zie hieronder voor een uitgebreid verslag van de opening in oktober 1931.
1970: Sloop en Bejaardencomplex
In 1970 werd de gesloopt en op deze plek kwam het bejaardencomplex Insulinde. Daarbij waren de laatste bewoners van Insulinde ondergebracht in Nieuw Maldenborgh in Hatert. Het hek rond de tuin bleef echter behouden en hier is ook de naam Insulinde te lezen.
Bij de opening van het Huis voor Oud-Indisch Militairen
De Gelderlander bij de opening in oktober 1931: “Huis voor oud indisch militairen
“Voor Oud-Indisch Militairen.
De Opening der Nieuwe Stichting.
Een rustig, gezond verblijf te Hees bij Nijmegen.
Hedenmiddag werd officieel geopend de nieuwe stichting: Verblijf voor den Oud-Indisch Militair, gevestigd in de voormalige villa Carré aan de Voorstadslaan onder Hees, tegenover het pleintje waar vroeger de traditionele “Dikke Boom” in den weg stond.
Wie zich Hees nog denkt als voor vijftien jaar terug, stelt zich de stichting voor te midden van een landelijke omgeving van tuinen en boomgaarden, van stadsboerderijtjes en lange landelijke wegen.
Hees is hier stadskwartier geworden, dank zij een lange lintbouw, welke voorstad met middenstad verbindt.
Huize Insulinde met tuin, Voorstadslaan, 1935-1940 (F5537 RAN)
En het nieuwe Verblijf voor de Oud-Indisch Militair, op den driesprong Breedestraat-Heeschelaan, zou ook inderdaad in het voortadsbedrijf gestaan hebben als het niet zóó landelijk weggelegen was in een grooten, schaduwrijken tuin, welke door de tuinarchitecten der firma Gerretsen en Valeton (Martin en Zonen) nog voornamer aanzien kreeg door den aanleg van een uitgestrekt gazon voor het grijze gebouw.
Dat rijst er nu kloek en strak op den achtergrond- een afbeelding op onze fotopagina geeft eenige indruk van dit massieve huis, dat binnen een gezellig home is voor de honderden Oud-Indische gasten, die uit den Oost of den West naar het vaderland terugkeeren en in afwachting van een vast tehuis het Verblijf in Hees als eerste en op-hun-gemak stemmende Doorgang waardeeren naar vaste huisvesting.
Het verblijf is een uitstekende uitkijkpost voor hen, die uit de tropen komen, eigenlijk wildvreemd staan tegenover een milieu van andere levensgewoonten en opvattingen dan in Indië en die eerst willen acclimatiseeren, voor zich voor vast nergens neer te zetten.
En om dan de Stichting werkelijk aan haar doel te doen beantwoorden, moet zij het comfort bieden van goede huisvesting, gezellig verkeer en gezondheidsbevorderende verzorging van den inwendigen mensch, die zich physiek geheel moet kunnen restaureeren.
Aan dit alles is gedacht.
Trouwens den overgang van stad naar buiten van Oude Varkensmarkt naar Hees, was zoo wijd en zoo groot, dat er veel aan in- en uitwendige reorganisatie kon gedaan worden.
En met stuwkrachten als de heeren van Boxtel en Lucas en anderen daar achter- werd er ook veel gedaan en bereikt.
Wie den toestand van het oude Tehuis in het Vroegere Oude Doelen op de Oude Varkensmarkt kent en nu de nieuwe stichting betreedt, staat verbaasd en is vol bewonderende waardeering voor de mannen van het initiatief en de daad.
De gasten vinden er een goed home- met uitzicht naar alle kanten op een verfrisschende natuur.
De ingang tot het huis is- zoo op den eersten indruk- aan de achterzijde van het gebouw. Dat heeft het groote voordeel, dat de kamers en zalen beneden naar den kant van den hoofdweg een ongehinderd uitzicht hebben.
De entree is eenvoudig. Men komt door de rustige vestibule langs portiersloge, wachtkamer voor de arbeidsbeurs voor Oud-Indische militairen, vor wier rechten en belangen de heer A. van Boxtel steeds op de bres staat, in de kern van het Verblijf.
Een rustige, gezellige sfeer hangt er in leeszaal, ontspanningszaal en eetkamer. In soberen toon en toch harmonisch is iedere hoofdzaal gehouden.
De Oud-Indische gasten moeten zich hier thuis gevoelen in deze gezellige zalen, welke ook stemmig zijn ingericht met de parketvloeren, de cellotex plafonds en in warmen toon geschilderde wanden. De meubileering is niet luxueus, maar comfortabel. De drie hoofdzalen eet-, lees- en ontspanningszalen loopen als in elkaar en sluiten onmiddellijk aan op het restauratiebuffet, op de frissche keukens en provisiekamer. Tevens is hier nog een kantoor voor den directeur der Stichting, den heer Lucas, geprojecteerd.
Op de eerste verdieping, bereikbaar langs een makkelijken trap, zijn ingericht negen dubbele zit-slaapkamers voor gezinnen met of zonder kinderen.
Hygiënisch en comfortabel is ieder gezinsverblijf op zich zelf.
Het woonvertrek is eenvoudig maar aantrekkelijk gemeubileerd. De slaapkamer met opklapbare bedden en voorzien van vaste waschtafels met koud- en warmstroomend water, kan zoonoodig, wanneer de opgeklapte bedden als weggescholen staan achter de gordijnen, nog dienen als zitkamer.
Het tuigt van zuiver sociaal gevoel van de leiders der stichting, dat hier ook gedacht is aan de belangen van groote gezinnen, welke natuurlijk ook hier opname vinden.
De Oost-Indische gasten vinden op hun étage een droogkamer, een strijkkamer, badkamers en douches en ook een waschgelegenheid, waar de Indische vrouwtjes, die gewoon zijn iederen dag haar waschje te doen, de gewoonte van eigen land niet vaarwel behoeven te zeggen.
De opzet was- en de leiding is naar best vermogen geslaagd- om de Indische gasten, in hun vaak moeilijke overgangstijd, in het nieuwe Tehuis geheel op hun gemak te stellen en hen niet te veel te laten gevoelen het gemis van zon en van gemak, dat de Tropen biedt.
Gaan wij nog een verdieping hooger, dan komen wij in het nieuw aangebouwd gedeelte van het oorspronkelijk buiten.
Deze bijbouw is economisch benut voor vrijgezellenverblijf. Hier zijn drie en twintig kamers ingericht voor alleenstaande personen. Deze kamers bieden hetzelfde comfort als die van de eerste verdieping. Ook hier zijn badkamers, bergkamers, droogkamers, enze doen, de gewoonte van eigen land niet vaarwel behoeven te zeggen.
De opzet was- en de leiding is naar best vermogen geslaagd- om de Indische gasten, in hun vaak moeilijke overgangstijd, in het nieuwe Tehuis geheel op hun gemak te stellen en hen niet te veel te laten gevoelen het gemis van zon en van gemak, dat de Tropen biedt.
Gaan wij nog een verdieping hooger, dan komen wij in het nieuw aangebouwd gedeelte van het oorspronkelijk buiten.
Deze bijbouw is economisch benut voor vrijgezellenverblijf. Hier zijn drie en twintig kamers ingericht voor alleenstaande personen. Deze kamers bieden hetzelfde comfort als die van de eerste verdieping. Ook hier zijn badkamers, bergkamers, droogkamers, enz.
De geheele indeeling is zoo, dat ieder op eigen kamer volkomen vrij is- een breede gang loopt langs alle afdeelingen boven en beneden, waar in het gebouw nog gezellige rusthoekjes zijn, bij wijze van kleine vestibule. Op de eerste verdieping is een overdekt balcon, waar herstellenden kunnen genieten van de frissche lucht.
Aan veiligheid is ook zorg besteed- door het aanbrengen van nooduitgangen in het groote gebouw, dat in ieder opzicht hygiënisch is ingericht.
Zoo is er o.m. een koker in huis van boven naar beneden, waardoor alle gebruikte goederen en ook wasch naar beneden gestransporteerd kan worden.
Naast het hoofdgebouw staat aan den rechtervleugel de directeurswoning van den heer Lucas, die langs een overdekte gang in de stichting kan komen.
Het geheel Verblijf is naar alle zijden door groen omgeven, op een eigendom van ruim een H.A. tuin en boschage, terwijl men van alle kamers op eerste en tweede verdieping een vrij uitzicht heeft op omringende tuinen en akkers, met op de achtergrond de stad Nijmegen.
Wij zeiden het reeds, dat dat meubileering van het huis eenvoudig is en toch gezellig. Meerdere vereenigingen en firma’s schonken hun aandeel aan de aankleeding van het home der Oud-Indische gasten.
Zoo trof het ons, dat de gangen een aangename afwisseling bieden door fraaie foto’s van Ned-Indië en zijn bevolking. Deze tweehonderd ingelijste Indische foto’s zijn een geschenk van de Vereeniging van Oud-Korporaals en Soldaten “Voorwaarts”.
Verder werden geschenken ontvangen van het korps der Koloniale Reserve een staande klok; van de vereeniging van oud- en actief diendende O.O. “Madjoe” een schrijfbureau met kantoorstoel voor directeurskamer; van de O.O.-vereeniging “Ons Aller Belang” een hangklok; van v. Bendegoms bouwbureau een hangklok; van den Bond van Ridders der Mil Willemsorde beneden den rang van officier een portret van wijlen Z. Exc. luit.-generaal J.B. van Heutsz; van de firma Pollmann een collectie muurborden; van het electronisch bureau de Hing twee electrische strijkijzers en 23 aschbakken; van de firma Vroom & Dreesman drie teekeningen Oud-Nijmegen; van de cartonnagefabriek J.P.A. Kilsdonk een partij stapeldoozen; van het advertentie- en reclamebureau “De Atlas” een brievenweg; van het Vreemdelingenverkeer Nijmegen Vooruit muurborden; van de firma Eekhoff aschbakken, kalender en een stapel houtblokken voor de haard, welke het zoo sierlijk en gezellig doet in de ontspanningszaal.
Verschillende firma’s werkten met den bekwamen architect, den heer Willem Gerretsen uit Arnhem, mede aan de verbouwing en voltooiing van dit nieuwe gebouw.
Bendegoms Bouwbureau te Nijmegen voerde de verbouwing uitstekend uit.
Het geheele gebouw is natuurlijk centraal verwarmd- de centrale verwarming werd aangelegd door de firma Lamers te Hees, de electrische installatie door de firma Derksen te Nijmegen, terwijl de firma Reijers te Nijmegen kamers, gangen en vestibules in harmonieerende en warmaandoende kleuren zette. Het meubilair werd geleverd door de firma Vroom en Dreesmann te Nijmegen en het glaswerk door de firma Polmann te Nijmegen.
Vanmiddag om twee uur werd het gebouw officieel geopend in tegenwoordigheid van regeerings-, gemeentelijke- en militaire autoriteiten.
Daar werd gesproken door den voorzitter der Stichting, den heer F. Dieleman gepensioneerd kapitein van het O.I. Leger, door den heer De Jongh als vertegenwoordiger van den minister van Koloniën en door den heer A. van Boxtel, de ziel der stichting, die hulde bracht aan den voorzitter, den heer F. Dieleman, den penningmeester, den heer A.J. Slabbekoorn en Overste Barendsen, commandant der Koloniale Reserve.
Nog meerdere autoriteiten en vertegenwoordigers van vereenigingen, welke verband houden met het Indisch Leger, voerden het woord- allen prezen als om strijd het werk hier tot stand gebracht.
Het is een stichting, de verwezenlijking van de ideëele plannen van den gep. 2e luitenant-titulair O.I. L. de heer A. van Boxtel, waarop de leiders en ook de gemeente trotsch mag gaan.” (De Gelderlander 31/10/1931)
Dikke Boom van Hees, Kruispunt Schependomlaan, Voorstadslaan, Tweede Oude Heselaan en Dikkeboomweg (mei 2023)
De “nieuwe” Dikke Boom van Hees is op 21 november 2003 geplant. Dat is precies 100 jaar nadat de oude Dikke Boom van Hees door blikseminslag was omgegaan.
De oude Dikke Boom van Hees
De oude boom was een eeuwenoude linde, bekend in de wijde omgeving.
Romantiek en Hartzeer onder de Dikke Boom
Dr. J.J. de Blécourt schreef eens het volgende: „Menig hups dienstmeisje, des Zondags zo blij uitgetogen, kwam ‘s avonds met betraand gezichtje de wanhoop nabij weer thuis. Veelal kwam dan die stereotype bekentenis: „bie den dikken boom zeet ie tegen mien: gij kunt eiges best naor huus gaon en, veur mien Part ver…” . Meestal kwam zo’n verbroken verbintenis na een of ander zoenoffer wel weer in orde en daar ging dan in de regel een ontmoeting onder het brede bladerdak van de dikke boom aan vooraf. (Nijmeegsch dagblad, 26-11-1955, die de boom een eik noemt)
1903 Verwoesting door onweer
De originele Dikke Boom van Hees, 1900-1904 (GN11090 RAN)
Die zaterdagavond in november 1903 rond half zes brak een kort maar hevig onweer uit, gepaard gaand met een felle storm uit het westen en hevige regen- en hagelslag. Bij de blikseminslag wordt de boom omvergeworpen, “Ongeveer 2 Meter van den grond werd de boom als het ware afgesneden.” (PGNC 24/11/1903)
Bij het omgaan van de boom raakte nog een jongetje in het gezicht gewond door een van de takken. Dezelfde avond is de omgevallen boom door de gemeente in stukken gezaagd en afgevoerd.
“Met den “Dikken Boom” verdwijnt nu wel niet een der groote kolossen op dit gebied in Nederland, – want wel bezien was hij zoo dik niet,- doch voor onze streek was die boom toch een bijzonderheid. Ten Stadhuize bevindt zich eene gravure van 1750, waarop reeds de “dikke boom” te Hees wordt voorgesteld. Hij moet dus een eerbiedwaardige ouderdom bereikt hebben, als hij toen reeds een dikke boom was.” (PGNC 24/11/1903)
“De rondloopende bank, die in den laatsten tijd toch al bouwvallig begon te worden, is aan ééne kant ‘ geheel tegen den grond gedrukt.” (Delftsche courant, 26-11-1903).
Daarna herinnerde alleen de Dikkeboomweg en tot 1955 een tramhalte aan de gevelde linde.
Het idee voor een nieuwe Dikke Boom
In juli 1999 werd een stichting opgericht om precies 100 jaar na de Dikke Boom een nieuwe boom aan te kunnen planten. Daarbij was er eerst in kleine kring gepolst: de bewoners van Insulinde zijn enthousiast en Vereniging Dorpsbelang Hees ondersteunt het initiatief.
De boom moet een herkenningspunt zijn bij de toegang naar het “oude” Hees. Daarom wil de stichting een “fors exemplaar dat elders moet wijken” verkrijgen. De kosten komen bij een eerste begroting uit op F 47.500 (Stenen Bank).
2003: het plaatsen van de Nieuwe Dikke Boom
Op 21 november 2003 wordt een nieuwe linde geplaatst. Bij het planten is de boom 8 a 10 meter hoog (Nijmeegse Stadskrant respectievelijk Hees bij Nijmegen). Daarbij is hij ongeveer dertig centimeter in doorsnede. Hoewel dus niet het forse exemplaar dat aanvankelijk lijkt beoogd, is de feestelijkheid en blijschap er niet minder om.
De kosten bedragen 22.500 euro (we zijn inmiddels in het euro tijdperk aanbeland). Een kwart daarvan bedraagt de kosten voor de boom. Het overige voor de bankjes en de weergave van de jaarringen van de oude boom. Met de bankjes -die “op de groei” zijn gemaakt- moet de boom dan weer een echte ontmoetingsplek worden.
De Dikke Boom komt terug in het logo van Vereniging Dorpsbelang Hees, samen met de Stenen Bank en de Petruskerk.
(Overige) Bronnen en verder lezen
Steendruk van Pieter Wilhelmus Marinus Trap (20-04-1821 Leiden aldaar 20-10-1905) voorstellende de dikke boom in Hees. Op de achtergrond is de St. Stevenstoren afgebeeld (uit het door A. Cranendoncq en zoon rond 1850 uitgegeven “Gezigten van Nijmegen” via GN15613 RAN)
Waar tegenwoordig woningen staan, aan de Korte Bredestraat tegenover de kerk, was jarenlang een belangrijk middelpunt van het dorpsleven van Hees: Hotel Heeslust. In 1935 sloot Heeslust nadat brand was uitgebroken. Hierna kwamen de paters Kruisheren er te wonen.
In 1967 werd dit gebouw gesloopt en vervangen door moderne woningen. Een stukje van de zaal van Heeslust is nog te zien, wanneer je door het Gengske loopt.
Jacobus Giesing
Advertentie Heeslust: Harmonie muziek, geen bier op zondag (PGNC 17/5/1854)
Advertentie Heeslust voor Hoorn-muziek (PGNC 8/7/1854)
Jacobus (Jac.) Giesing en Hendrina Johanna Adriana Colbeth waren rond 1850 begonnen om een pleisterplaats met koetshuis te houden.
Dan verschijnen er regelmatig advertenties voor muziek of een bal. Bijvoorbeeld ter gelegenheid van de kermis (PGNC 18/8/1855, PGNC 22/8/1857).
Wanneer Giesing in 1866 overlijdt, lijkt Colbeth in ieder geval tijdelijk het logement zelf te hebben voortgezet. Zo is er een advertentie gevonden in PGNC 25/5/1867 voor een concert van Hoorn-muziek, ondertekend met wed. J. Giesing. Ook een openbare verkoop verwijst naar de “Wed. J. Giesing” (PGNC 27/11/1867).
In gevonden advertenties in 1868 is het J. Giesing (PGNC 14/8/1868) of Giesing (PGNC 27/11/1867)
Jacobus Hendrikus Giesing
Hotel Heeslust, zo te zien voor de verbouwing, door RAN gedateerd op 1900 (N.J. Boon via RAN F67022)
Daarna zal Jacobus Hendrikus/Hendricus Giesing (1841-1901) jarenlang eigenaar van het Logement Heeslust zijn. Hij dreef het logement samen met zijn vrouw Petronella Ensink (1844-1901). De tot nu toe eerstgevonden advertentie ondertekend met “J.H. Giesing” is PGNC 18/6/1869 (Harmonie-muziek) en vanaf dat moment is het in advertenties of “J.H.” of “de Heer”.
Op 6-12-1873 vindt de daadwerkelijke, notariële overdracht plaats van “Het Logement genaamd “Heeslust”, met koetshuis, paardenstal en zaal, benevens tuin en bouwland gelegen te Hees, op den perceelsgewijzen kadastralen legger van Neerbosch voorkomende in Sectie B onder Nummers 333, 334, 775, 776 en 777 als te zamen groot een en veertig aren tien centiaren” (Archiefnr 447, Inventarisnr 258, Aktenr 6119)
Muziek en bal
Een cabaretoptreden in Hotel Heeslust met Jetje Lawson, Rudolphine Hammes-Wagner (tweede van links), Fiet van Dorp en Paula van Lijp, 26/1/1907 (Born via F85207 RAN)
Hees bij Nijmegen: “Giesing organiseerde muziekavonden en bals, onder meer met muziek van de dorpsfanfare en lokale militaire kapellen.” Daarbij noemt ze dat Giesing een grote feestzaal heeft gebouwd: het is mij nog onbekend of en welke zaal dit betreft; in ieder geval is er bij de officiële overdracht in 1873 al sprake van een zaal en bij de opening van 1902 door de nieuwe eigenaar (zie hieronder) was er voorheen slechts sprake van een “klein en bouwvallig” zaaltje.
Hoewel niet uitputtend onderzocht, zijn er in ieder in 1873 “Abonnements-concerten”: 4 concerten in de zomermaanden, uitgevoerd door het “Muziekkorps van de dienstdoende Schutterij, onder Directie van den Heer Paul Steffen” (PGNC 8/6/1873, PGNC 25/7/1873). En in 1874 en 1876 onder directie van de heer Henning (PGNC 21/6/1874, PGNC 9/8/1876).
En daarnaast organiseert hij een bal, waaronder -natuurlijk- tijdens de kermis van Hees (PGNC 17/8/1873, PGNC 18/8/1889, PGNC 20/8/1899). Maar bijvoorbeeld ook in september (PGNC 24/9/1873)
Ook zijn er andere concerten, onder andere het Zangkoor St. Caecilia van Hees en Neerbosch (PGNC 2/2/1893) of fanfare “Ons Genoegen”
Hees bij Nijmegen: “ook legde hij een speeltuin aan en organiseerde kinderfeesten, met kerst rond een fraai versierde kerstboom. Heeslust was ook dé vergaderlocatie voor Heese verenigingen.”
Overlijden en veiling
Na het overlijden van Giesing en Ensink wordt de veiling aangekondigd:
Veiling inventaris Heeslust (PGNC 26/1/1902)
Op 9 en 23 januari 1902 vindt de veiling plaats van “Het van ouds bekende en welbeklante Hôtel “Heeslust” met koffiehuis en stalhouderij in den kom van het welvarende dorp Hees bij Nijmegen aan den stoomtram, bevattende behalve de ruime gelagkamer, eetzaal, danszaal met tooneel, 19 kamers, keuken, 3 kelders, groote zolders enz., voorts koetshuis met stalling, koestal, waschhuis enz. en groote tuin, samen groot 4102 M². Te aanvaarden 1 februari 1902.” ( PGNC 29/12/1901). Eind januari vindt tevens de veiling plaats van de inventaris.
R.Th. Hoenselaars
R.Th. Hoenselaars te Hees is de koper van het hotel voor f16.050. (PGNC 22/3/1902 en De Gelderlander 1/1/1903). Daarbij valt het op dat het bedrag lager is dan de aanvankelijke inzet van f19.000 (PGNC 12/1/1902) en een gevonden verhoging tot f20.500 (PGNC 21/1/1902).
Reinier Hoenselaars (1875-1913) was een tuinder, die later schuin tegenover Heeslust een komkommer kwekerij zou beginnen (Hees bij Nijmegen).
Bij de opening in 1902:
Aankondiging opening Hotel Heeslust, natuurlijk met muziek van “Ons Genoegen” (De Gelderlander 4/7/1902)
“Hôtel Heeslust.
Hedenavond wordt, zooals reeds per advertentie is bekend gemaakt, het hotel en café-restaurant Heeslust te Hees heropend, na, zoowel binnen als buiten, een groote vernieuwingskuur te hebben ondergaan en waar het nodig was te zijn uitgebreid of geheel vernieuwd. Zoo b.v. het concertzaaltje. Een ieder zal zich dit herinneren, hoe het voorheen was, klein en bouwvallig. Thans is hierin een groote verandering gebracht.
Een geheel nieuwe en grootere zaal is thans daarvoor in de plaats gekomen, of beter gezegd zal daarvoor in de plaats komen, want de timmerlieden en metselaars zijn nog ijverig in de weer.
Echter zal het niet lang meer duren en kunnen de clubjes en vereenigingen, die des zomers in het stille, idyllische Hees gewoonlijk plegen saam te komen, spoedig van deze verbetering profiteeren. Ook de eetzaal heeft een groote verandering ondergaan. Het eigenlijke café is eveneens groter geworden en biedt een gezellig zitje aan, evenals de veranda, die thans voor het café is aangebracht en van waaruit men een aardig gezicht heeft op den weg en de kerk. Vermelden we nog dat er achter het café een groote tuin is met boomen, onder welker loover men in deze warme dagen na afgedanen arbeid een heerlijk plaatsje kan vinden, dan gelooven wij onze lezers voldoende met dit café op de hoogte gesteld te hebben, zoodat ze zeker al wandelende hier een rustpunt zullen zoeken.
Een geschikte gelegenheid om er reeds spoedig een bezoek te brengen geeft het concert, dat daar morgenavond 7 uur gegeven zal worden door het bekende “Fanfare-Korps” van Hees en Neerbosch, onder leiding van den heer Thewissen.” (PGNC 6/7/1902)
De speeltuin van Hotel “Heeslust”, 1920 (RAN F12920)
Naast pensiongasten en dagjesmensen gebruikten ook verenigingen uit Hees het pand, zoals de fanfare Ons Genoegen, de toneelvereniging Hogerop en werd het gebruikt voor vergaderingen van Dorpsbelang.
Uitstapje van het personeel van de Gazelle fabriek Dieren naar Nijmegen – Kleef, Op de achterkant staat vermeld: ’17 September 1910 Nijmegen & Kleef’. Deze is genomen voor hotel Heeslust in Hees.
Vermoedelijk is dit een feestelijk (gezien de kleding) uitstapje van het Gazelle personeel. Het verhaal gaat (zie link naar het personeelsblad Gazelle Klanken) dat het Gazelle lied daar tot stand is gekomen. De in dit blad vermelde P.A. Smeitink – met pijl – is op 8-1-1910 op 12 jarige leeftijd als leerling in dienst getreden bij Gazelle.
17/9/1910, met dank aan Jan Cees Rutgers, Erfgoed Gazelle
Brand en sluiting Hotel Heeslust.
Het gedeeltelijk uitgebrande hotel Heeslust, 1935 (RAN F32439)
Vanaf 1912 was J.R. Verhoeff de nieuwe eigenaar en vanaf 1920 Hendricus Verbeek.
Op 9 maart 1935 verwoest een brand een groot gedeelte van de bovenverdieping van Heeslust.
Paters Kruisheren
Het Studiehuis van de Paters Kruisheren van St. Agatha (het voormalige en verbouwde Hotel Pension Heeslust), 1950 (GN4774 RAN)
Daarop kochten de paters Kruisheren van St. Agatha in 1936 het pand, waarna een verbouwing volgde. Hier kwam de “missieprocuur”: een bureau dat de activiteiten in de missie coördineert. Daarnaast diende het als huisvesting voor paters die op verlof waren of aan de Katholieke Universiteit Nijmegen studeerden. Ook was hier het “provincialaat”, het provinciale bestuur, van de Europese Provincie gevestigd, totdat het in 2004 weer werd teruggeplaatst naar St. Agatha en met een korte onderbreking in 1968 tijdens de verbouwing.
De Reguliere Kanunikken van het Heilig Kruis, kortweg de Kruisheren, was een orde gericht op de missie. De toont de refter in hun Nijmeegse studiehuis en missieprocuur Het studiehuis is in 2011 opgeheven, 1950 (GN12438 RAN)
De Reguliere Kanunikken van het Heilig Kruis, kortweg de Kruisheren, was een orde gericht op de missie. In hun Nijmeegse studiehuis en missieprocuur hadden zij een missiemuseum met artefacten uit de Congo. Het studiehuis is in 2011 opgeheven, 1950 (GN12439 RAN)
De Kapel in het Studiehuis van de Paters Kruisheren van St. Agatha, 1950 (GN4775 RAN)
In 1967 werd dit gebouw gesloopt en vervangen door moderne woningen. Een foto van de sloop is te zien op Noviomagus. in 2011 is het Studiehuis opgeheven, waarna de woningen door huishoudens werden betrokken.
Een stukje van de zaal van Heeslust is nog te zien, wanneer je door het Gengske loopt.
omstreeks 1875-1880, Gemeentelijk Monument Het huidige Kerkstraat 4 is waarschijnlijk vooral bekend als (voormalige) kwekerij. En van het tafeltje waar…
In 1903 laten de eigenaressen Delgijer en van Swelm hun café-restaurant “Buitenlust” herbouwen tot Hotel-pension met café “Buitenlust”. Architect Hoffmann…
Bronnen
Hees bij Nijmegen: Van dorp naar groene stadswijk, 1196 – 2011, Jan Brauer en Henk Termeer (redactie), 2011: lees vooral bladzijde 40-41
De Stenen Bank, kwartaalblad van Vereniging Dorpsbelang Hees, september 2010
Relief van Charles Hammes. Het symboliseert het herstel en de vernieuwing van het Nijmeegse Station, in de Stationstoren (maart 2024)
Charles Pieter Hammes (Hees, 9 augustus 1915 – aldaar, 16 april 1991) was een Nederlandse beeldhouwer. Hij was de zoon van de landschapschilder Chris Hammes en Rudolphina Wagner.
Charles Hammes werkend aan “Moeder’s Madonna”, Bredestraat 160 Hees, 1941 (Fotopersbureau Gelderland via F85229 RAN CCBYSA Auteursrechthouder: J.F.M. Trum)
Hij kreeg zijn opleiding bij het Genootschap Kunstoefening, welke onder leiding stond van Gijs Jacobs van den Hof. Daarnaast volgde hij lessen in Brussel bij Marcel Wolfers. Hammes woonde in zijn ouderlijk huis de “Laarhoek” aan de Bredestraat (Hees). Hij is nooit gehuwd geweest.
Huize ‘De Laarhoek’ van de familie C.A. Wagner; Het toenmalige adres van de woning was Breedestraat 217, vanaf 1912 wordt het huis bewoond door de familie Hammes-Wagner, Bredestraat 160 Hees, 1907-1908 (F88886 RAN)
Veel van zijn beelden zijn te vinden in de openbare ruimte. Daarnaast maakte hij een kerstgroep, welke uit 80 onderdelen bestaat.
Deze pagina verzamelt werken van en reeds publiceerde artikelen over Charles Hammes en zal van tijd tot tijd worden aangevuld.
Een reliëf van Charles Hammes, voorstellende een parachutist van de all American Division, Nijmegen en de belangrijke Waalbrug veroverend; aangeboden door het gemeentebestuur van Nijmegen aan Hotel Sionshof aan de Nijmeegsebaan, hoofdkwartier bij de bevrijding van Nijmegen, foto uit 1970 (Frans Kup via F46599 RAN CCBYSA)
Aan de Sionshof hangt een monument van Charles Hammes om de luchtlanding van de para’s van de 82ste Airborne Division (All American) te herdenken. Tijdens Market Garden was het Sionshof een belangrijk punt voor de Geallieerden geweest: als verbindingspunt tussen het geallieerde leger en de binnenlandse strijdkrachten en het verzet. En als de plaats van…
Nadat het kantoor tijdens de gevechten van september 1944 was afgebrand en Gelderse Spaarbank het pand wilde kopen, besloot de Nederlandsche Bank een nieuw pand voor haar agentschap te laten bouwen aan de Mariënburg. Architect Zwiers ontwierp een sober, solide gebouw, waarbij Hammes met een aantal kunstwerken zorgde voor de nodige frivoliteit.
Kunstwerk van de Nijmeegse beeldhouwer Charles Hammes. Het werd geplaatst in het plantsoen van het gemeentehuis Nijmegen, 1957 (Fotopersbureau Gelderland via F85261 RAN CCBYSA)Metaalplastiek voorstellende de heilige Maria van Altijddurende Bijstand, vervaardigd door de Nijmeegse beeldhouwer Charles Hammes, aangebracht aan een woning, 5/1962 (Fotopersbureau Gelderland via F85264 RAN CCBYSA)In het kantoor van Willem Smit en Co’s Transformatorenfabriek is een groot metaalplastiek geplaatst, dat het personeel heeft aangeboden bij het 50-jarig jubileum. Tweede van links de beeldhouwer Charles Hammes, 20/11/1963 (Fotopersbureau Gelderland via F85253 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum) Bijen : een koperplastiek vervaardigd door kunstenaar Charles Hammes in 1964, aangeboden door het personeel van de Honig fabriek aan haar directie ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het bedrijf ; het kunstwerk is spoorloos verdwenen, 5/1964 (Fotopersbureau Gelderland via F85266 RAN CCBYSA Auteursrechthouder J.F.M. Trum)Bank van natuursteen, vervaardigd door Charles Hammes, opgesteld in de tuin van De Vereeniging, ter ere van Majoor J.N. Breunese. Opschrift: Majoor J.N. Breunese, leider der Vierdaagse – 1936-1963, 1/7/1966-24/7/1966 (Frans Kup via F29112 RAN CCBYSA)Een gevelversiering vervaardigd door Charles Hammes in 1964, bevestigd tegen de muur van de Rijkswerkplaats. Dit kunstwerk is verloren gegaan, 1975 (Frans Kup via F16544 RAN CCBYSA)Een klimpaard van hout, vervaardigd door Charles Hammes in 1966 , opgesteld voor de School van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen ( de Nutsschool) ; het kunstwerk is spoorloos verdwenen, Palembangstraat 11, 1975 (Frans Kup via F31634 RAN CCBYSA)Beeld Trajanus op Trajanusplein (september 2024)
Wonen in Nijmegen 