Mariken van Nieumeghen beeld Vera Tummers-van Hasselt

Mariken op haar oude plaats op de Grote Markt, 1995 (Gemeente Nijmegen Afd. Reprografie via F62908 RAN CC0)

Het beeld van Mariken is een van de meest iconische gezichten van Nijmegen. Het werd gemaakt door Vera Tummers-van Hasselt en onthuld op 15 november 1957. Zij had in 1953 een uitvoering van het wagenspel gezien en zich afgevraagd waarom er geen beeld van Mariken was. Dit beeld kwam er, een geschenk van Vroom & Dreesmann.

Over het beeld

Iconischer dan dit krijg je eigenlijk niet: Mariken met op de achtergrond de St. Stevenskerk; Gezien richting westen met beeld van Mariken op de voorgrond.Trapgevels en Kerkboog, 1957 (dr. Jan Brinkhoff via D199 RAN CC0 Auteursrechthouder RAN)

Het beeld laat Mariken van Nieumeghen zien. Zij heeft 7 jaar een losbandig leven met Moenen, de duivel, in Antwerpen geleid en nu is ze terug in Nijmegen. Daar ziet zij het wagenspel “Masscheroen”. In dit stuk vraagt Masscheroen, een onderduivel, aan God waarom Hij de mensen vergeeft. Uit het stuk wordt het haar duidelijk dat iedereen vergeving kan krijgen van zijn zonden. Hierop krijgt Mariken berouw en het beeld laat juist het moment van haar inkeer zien.

Wagenspel

Gezicht vanuit de Grote Markt richting Burchtstraat , met rechts het beeld van Mariken van Nieumeghen ; links de Barbershop; Chinees Restaurant Nanking en het Schaefer Hotel. Het beeld van Mariken werd in 1957 ontworpen en gemaakt door de beeldhouwster Vera van Hasselt. Het beeld stond aanvankelijk bij de terrassen tegenover de oude V&D, op een gedeelte dat toen nog verhoogd was (zoals zichtbaar op de foto). Na de reconstructie van de Grote Markt verhuisde Mariken naar de huidige plaats tegenover de Kerkboog en kreeg een sokkel, 1977 (Jan Cloosterman via F14250 RAN CCBYSA)

Daarbij gaf men de opdracht aan Vera Tummers- van Hasselt, voor wie het haar eerste grote opdracht was. Van Hasselt had in 1953 de opvoering op de Grote Markt gezien van de Mariken. Dit toneelstuk werd uitgevoerd om de restauratie van de Sint Steventoren te vieren. Daarop maakte ze een klein beeldje van Mariken. En vroeg ze zich af: waarom is er geen beeld van Mariken op het plein? Te vergelijken met het Peerd van Ome Loeks in Groningen of Zoete Lieve Gerritje in Den Bosch. Ze liet het ontwerp aan Rudi Vroom, van Vroom & Dreesmann, die in de kunstcommissie zat, zien. Daarop gaf Vroom haar de opdracht om het beeld te maken. In 1957 kon het beeld worden onthuld.

Geschenk Vroom en Dreesmann N.V.

Het beeld is een geschenk van Vroom en Dreesmann N.V. aan de stad Nijmegen. KOS: “Het bedrijf wilde op deze wijze haar dank betuigen aan de gemeente ‘voor de zorg en de ontzaglijke moeite die men zich getroostte voor de wederopbouw van de gehavende stad en speciaal voor de objectiviteit en het vele werk dat men over heeft gehad voor het herstel van ons bedrijf’”. De grote winkel van Vroom en Dreesmann was tijdens het bombardement van februari 1944 volledig verwoest. In 1955 had zij haar nieuwe zaak aan de Grote Markt geopend (De Gelderlander 22/3/1955).

Verplaatsing

Mariken op haar nieuwe locatie: Op de voorgrond het beeld Mariken van Nieumeghen, gemaakt in 1957 door Vera Tummers - van Hasselt ; op de achtergrond de HEMA en de V&D, 2005 (Jacques van Dinteren via DF5107 RAN CCBYSA) — Mariken op haar nieuwe locatie: Op de voorgrond het beeld Mariken van Nieumeghen, gemaakt in 1957 door Vera Tummers – van Hasselt ; op de achtergrond de HEMA en de V&D, 2005 (Jacques van Dinteren via DF5107 RAN CCBYSA)

Oorspronkelijk stond het beeld aan de noordzijde van de Grote Markt, ter hoogte van de huidige terrassen. Dit gedeelte was op dat moment nog verhoogd.

In het voorjaar van 2001 is het beeld bij de reconstructie van het plein en haar omgeving verplaatst naar de huidige locatie. Kristianne Tummers, haar dochter vertelt in 2019 aan de Gelderlander: “Mijn moeder vond die plek niet ideaal.”

Bij de verplaatsing heeft Mariken een sokkel gekregen. Daarop staan 2 regels:

“Comt nu tot mi ende helpt mi beclaghen,
God of die duvel, tes mi alleleens.”

Nadat ze niet bij haar tante in Nijmegen heeft mogen overnachten en is weggestuurd, is ze weer terug op weg naar het huis van haar oom Gijsbert, een priester. In wanhoop vraagt ze om hulp, om het even of het God of de duivel is. De duivel reageert op haar verzoek en verschijnt dan, waar hij zich voorstelt als Moenen.

Bosje bloemen

Mariken van Nieumeghen (15 november 2024)

Kristianne Tummers mocht als 2-jarige het beeld onthullen door het doek van het beeld te trekken. In ieder geval tot 2019 (de datum van het artikel in de Gelderlander) viert Kristianne Tummers op 15 november altijd de verjaardag van Mariken, de datum van de onthulling in 1957. Zij legt dan een bosje bloemen met wat groen uit de tuin. “”Mijn vader heeft me gevraagd om daar elk jaar bij stil te staan. Maar nooit chrysanten, want daar hield mijn moeder niet van.”” Bij de 60^ste verjaardag van Mariken probeerde ze M&M’s uit te delen, maar dat was geen succes: ““Iedereen keek naar me of ik de daklozenkrant aan het verkopen was.”“

Val

Omdat tijdelijk plaats te maken voor het Glazen Huis en omdat het gerestaureerd moest worden, werd Mariken in december 2023 verplaatst. Daarbij viel ze uit een takel en raakte slechts licht beschadigd. Onder toeziend oog van onder andere Kristianne, de dochter van Vera van Hasselt en burgemeester Bruls werd in januari 2024 het beeld weer herplaatst.