Tag: Bottendaal

1937 Verbouwing Burghardt van den Berghstraat 112 en 114 Bottendaal

In januari 1937 besteedt Okhuysen de verbouwing van “fabriek en magazijnen aan de Burghardt v.d. Berghstraat No. 112 en 114 tot parochiehuis van het Sint Canisius-Ziekenhuis. P. Horssen verkrijgt de aanbesteding op basis van de laagste inschrijving (De Gelderlander 21/1/1937). Hierbij wordt de voormalige fabriek en kantoor van de N.V. De Vreeze Industrie- en Handelsonderneming tot parochiehuis. Deze fabriek was rond 1895 gebouwd. In 1981 wordt het verbouwd tot wijkcentrum.

“Officiële opening van het Sint Petrus-Canisiushuis

Denzelfden dag werd in de Parochie St. Petrus Canisius een modern jeugdhuis geopend door den Zeereerw. Peter Wils s.J., pastoor der Petrus Canisiuskerk. Dit jeugdhuis, een der grootste van de stad met een feestzaal voor zes à zevenhonderd toeschouwers dankt voornamelijk zijn ontstaan aan het energieke werk van den Zeereerw. pater Schröder, Rector van de St. Josephkerk te Nijmegen.

Groot was de belangstelling bij de plechtige inwijding van dit prachtige gebouw- vooral uit den kring van eigen parochie welk tienduizend zielen telt.

De groote zaal waarvan wij hierbij een reproductie geven, was feestelijk versierd, geheel en al gevuld met vertegenwoordigers van de verschillende geestelijke en sociale en jeugdorganisaties der parochie St. Petrus Canisius.

De plechtige inwijding werd ingeleid door den zuiveren zang van het Loflied van Jaminee door het Jongedameskoor onder bezielende leiding van mej. Lenie Willems.

Dan zegende Pater Wils de kruisbeelden der verschillende parochieele afdeelingen welke in het nieuwe huis haar zetel kregen- alle leiders en leidsters droegen persoonlijk het kruisbeeld aan.

Voorafgegaan door de geestelijkheid der parochie en het Kerkbestuur zegende pastoor Wils vervolgens de hoofdzaal en de verschillende vergaderlokalen van het parochiehuis, dat naast jeugdhuis ook wil zijn een algemeen tehuis voor alle geestelijke en sociale organisaties der parochie en daarbuiten die zich in het St. Petrus Canisiushuis thuis zullen voelen.

Vervolgens maakte Pater Wils alle aanwezigen deelgenoot van zijn vreugde over het totstandkomen van dit parochieel huis waarvoor velen geijverd hebben maar in ’t bijzonder Rectore Schröder, rector van de St. Josephkerk op het Keizer Karelplein. De uitgebreide jeugdbeweging der St. Petrus Canisiusparochie had eigenlijk geen vereenigingstehuis, al waren er ook velen ondergebracht in de K.G.V. Er is evenwel niet gerust tot er een apart parochiehuis was. En ook de makelaar de heer Joh. Lamers, die aandacht vestigde op dit gebouw en bij den koop bemiddelde, heeft een ruim aandeel in dit werk. Dan huldigde spr. de architect Ockhysen, de aannemersfirma P. van Horssen. Het architectonisch plan was zoo goed en zoo volmaakt, dat het onmiddellijk ook door den Bisschoppelijken Raad werd goedgekeurd. Dit pleit voor het goede werk.

Spr. huldigde ook het kerkbestuur voor zijn dapper doorzetten en financiering van het bouwplan, dat meer offers eischte naarmate het vorderde in voltooiing. Spr. dankte den heer Th. Tesser die de administratie van het gebouw op zich had willen nemen en dankte allen die reeds gaven schonken voor het interieur van het huis. Spr. hoopt dat dit nieuwe huis in hart der parochie door honderden, ja duizenden bezocht zou worden- dat het ‘t centrum zou worden van het parochieele leven tot Ad majorem dei Gloriam.

De zeereerw. heer Schröder rector, verklaarde dat hij steeds als een gewetensplicht beschouwd had, om mede te werken aan de totstandkoming van dit huis. Er kan in onzen tijd niet genoeg gedaan worden voor de opvoeding der jeugd, waarin onze toekomst ligt. Spr. wees in dit verband naar het buitenland, waar de leiding zich speciaal toelegt op het vormen der jeugd.

De financieele zorgen zijn met de opening van dit gebouw nog niet weggenomen. Spr. riep dan ook den steun in voor het beheer van dit gebouw dat moge strekken tot heil van de katholiek Nijmeegsche jeugd.

De heer H.H. de Haan dankte den zeereerw. Pastoor Wils S.J. voor diens energiek initiatief. Het Kerkbestuur had gaarne volle medewerking verleend voor het goede doel en was vol bewondering voor het werk: hier van een fabrieksgebouw een modern ingericht parochiehuis te maken. Spr. loofde den architect die uitmuntend werk gewrocht had en prees ook de uitvoerders. De financieele zorgen zijn evenwel niet weggenomen me de openstelling van dit huis- spr. bleef dan ook namens het Kerkbestuur op veler medewerking rekenen, vooral in het belang van de katholieke jeugd der St. Petrus Canisius-parochie.

De zeereerw. heer G. van Riel voerde het woord als voorzitter der plaatselijke katholieke jeugdcommissie voor het mannelijk jeugdwerk. Spr. verheugde zich over den aanwinst voor het katholieke jeugdwerk door de openstelling van dit gebouw.

Het jeugdwerk valt niet licht- er zijn veel moeilijkheden te overwinnen- ook van financiëelen aard. Wij hebben de katholieke scholen in Nijmegen hoog opgevoerd- voor het schoolkind wordt veel gedaan. Nu is in de laatste jaren de belangstelling sterk groeiende voor het jonge volk dat in de puberteitsjaren verkeert.

Er hangt veel af hoe de jeugd is in deze moeilijke jaren. De jeugdleiding kan hier veel nuttig werk doen tot behoud der jongeren; en iedere hulp hier is welkom, zoo ook dit nieuwe jeugdhuis.

De zeereerw. heer Dr. J. de Gruyter sprak als voorzitter van het vrouwelijk jeugdwerk en prees zich gelukkig de opening van dit huis te mogen bijwonen en hoopte dat God den man zou zegenen die dit huis: het Petrus Canisius-parochiehuis, hier had helpen stichten- vooral ook in het belang der katholieke vrouwelijke jeugd.

De heer Th. Tesser releveerde de diepe beteekenis van dezen feestdag voor de Petrus Canisiusparochie en noemde dezen dag vooral een feest voor pastoor Wils, de stichter van dit gebouw aan wien diens portret werd aangeboden.

Dan volgde er een algemeen dankwoord.

Nog klonk de zang van het Jongedamseskoor en het Jongenskoor onder den heer Bennekom. En dan stroomden honderden het huis binnen- hun huis van sociale katholieke saamhorigheid.” (De Gelderlander 21/6/1937)

Vervolg

In 1981 werd het Parochuis verbouwd tot wijkcentrum

Keizer Karelplein 19, 1907-1909, Rijksmonument

De architect B.J. Claase ontwierp de St. Josephkerk (of St. Jozefkerk). De kerk werd gebouwd in 1908-1909 in neo-romaanse stijl, met haar voorgevel naar het nieuwe Keizer Karelplein. Vanaf 1 maart 2004 heet het de Titus Brandsma Gedachteniskerk.

Noodkerk

Voor deze kerk ging een noodkerk vooraf. Oorspronkelijk had architect Nicolaas Molenaar sr. een grote neogotische kerk voor deze locatie ontworpen. Op dat moment was het Keizer Karelplein slechts een aantal jaren oud. Deze kwam er niet, wel een door hem ontworpen kleine noodkerk, gebouwd in 1888. Molenaar was ook de architect van de Igantiuskerk in de Molenstraat uit 1897 (Deze is waarschijnlijk beter bekend als Canisiuskerk, zoals deze vanaf 1925 heette). Claase was voor Molenaar opzichter geweest bij onder andere het Canisius College. In 1907 ontwierp Claase de St. Jozefkerk, welke een bijkerk was voor de St. Ignatius-parochie. De noodkerk werd in 1923 verbouwd tot parochiehuis en staat er eveneens nog steeds. Evenals de Ignatiuskerk was Jozefkerk een Jezuïetenkerk.

Bouw kerk

In tegenstelling tot veel kerken die in neogotische stijl gebouwd worden is dit een neo-Romaanse kerk. De Gelderlander refereert dan ook dat dit gebouw aan de “Romaansche bouwvormen aan het Valkhof herinnert’. (De Gelderlander 27/5/1909) . Het artikel vergelijkt de kerk met “Aan het Keizer-Karelplein beurt nu al sinds een paar maanden de nieuwe St.-Jozefkerk, bestemd om het kleine hulpkerkje te vervangen, haar trotschen, met het gulden kruis bekroonden koepel en haar beide voortorens ten hemel, als een zinnebeeld van het oude en nog steeds jeugdige geloof van Karel de Groote. Stichtte de machtige keizer op zijn Valkhof, naar het model van Akens dom de kapel, wier eerbiedwaardig overblijfsel wij nog met piëteit bewaren, thans, meer dan duizend jaren later verrees aan het plein, dat zijn grooten naam draagt, een trotsche tempel, die in zijn Romaansche bouwvormen aan het heiligdom op het Valkhof herinnert.

Gelukkige gedachte van den bouwmeester, waardoor ongezocht zoowel de onveranderlijkheid van he geloof als de machtige kampioen van het geloof wordt gehuldigd.”

Onderaan dit artikel staat een uitgebreid stuk van PGNC naar aanleiding van de opening.

 

Bezienswaardigheden

• glas-in-loodramen in het koor door Joep Nicolas (1926-1928).
• Apostelvenster (1915), oostelijke transept, door Jan Toorop.  Op het bovenste venster, een rozetvenster, staat Jezus Christus zittend op een troon. Daaronder 6 vensters met elk 2 apostelen. Een mooie site hierover is die van Paul Verheijen http://www.paulverheijen.nl/toorop-apostelraam.php
• Jezuïetenraam, tegenover het apostelvenster, Wilhelm Derix
• Het tabernakel door de Utrechtse Edelsmidse Brom (ca. 1930).

 

Titus Brandsma Gedachteniskerk

In 1985 is Titus Brandsma zalig verklaard. Dan wordt de Titus Brandsma Gedachteniskapel uit 1960, bij het klooster Doddendaal, een centrum van verering.

Na renovatie van de Jozefkerk in 1997 wordt deze cultus overgebracht naar deze kerk. Vanaf 1998 heeft Titus Brandsma hier een kapel. Hierbij is de expositie in de rechterzijbeuk gewijd aan de nagedachtenis van Titus Brandsma en daarbij zijn levensweg en spiritualiteit onder de aandacht brengen.

In 2004 wordt de Jozefkerk hernoemd naar de Titus Brandsma Gedachteniskerk. Dat betekent eveneens dat het kerk van de (geschoeide) karmelieten is in plaats van de Jezuïeten.

PGNC bij de opening

Het PGNC schrijft naar aanleiding van de opening:

“De nieuwe St. Jozefskerk,

In tegenwoordigheid van vele belangstellengden had hedenmorgen ten 8½ uur de plechtige inzegening plaats van de nieuwe St. Jozefskerk aan ’t Keizer Karelplein, eene hulp- of bijkerk der St. Ignatius-parochie.

De inzegening geschiedde door den Z.Ew. heer G.M.

Bouw kerk Bonnike S.J., pastoor van genoemde parochie, geassisteerd door de verschillende geestelijken der vier parochiekerken. Na afloop werd een plechtige Hoogmis opgedragen door den rector der nieuwe kerk, den Z.Ew. pater P.F.H. van Hooff, geassisteerd door de Eerw. paters Verhoeven en de Greeve S.J. Na de Mis hield pater v. Hooff een treffende toespraak naar aanleiding van Psalm 121, ‘Laetate sum’ (ik ben verheugd) waarin koning David’s vreugdevolle opgang naar den nieuwen tempel van Jeruzalem vermeld wordt. Onmiddellijk hierna werd het Allerheiligste van uit het oude hulpkerkje in plechtige processie, onder het spelen der muziek van de Kath. Gezellenvereeniging, omringd van een dicht opeen gedrongen knielende menigte, naar de nieuwe kerk overgebracht.

Wij laten hier een beknopte beschrijving van de nieuwe kerk, die 1500 bezoekers kan bevatten, volgen:

De kerk is gekeerd met haar voorgevel naar het Keizer Karelplein en met haar zij- en achtergevels naar de van Triest- en Stijn Buijsstraten, terwijl aan de zijde van Trieststraat de sacristiën zijn aangebouwd; het geheel ligt op een vrij en ruim terrein, zoodat het massief bouwwerk in zijn geheel is te overzien.

Het uitwendige van dezen bouw, welke geheel in Romaansche vormen is doorgevoerd, treft door zijn eenvoud, daar zij geheel is uitgevoerd in baksteen met een spaarzame toepassing van natuursteen, waar dit noodig en wenschelijk was.

Verschillende versieringen moeten nog worden aangebracht, zooals beelden in enkele nissen en mozaïek-tableaux boven de hoofdingangen, waarin een beeld zal worden geplaatst van den kerkpatroon, geflankeerd door de Nijmeegsche geloofshelden Petrus Canisius en Bisschop Hamer.

Een forsche massieve koepel rijst vierkant uit het dak op en gaat in achtkantigen vorm over; haar spits is bekroond met een zwaar koper verguld kruis.

Aan den voorgevel bevinden zich twee traptorens, die toegang geven naar het zangkoor, naar de kapwerken en klokkenzolders; de klokken zullen binnenkort worden ingehangen.

Wanneer men de kerk, die ruim voorzien is van ingangen met voorportalen, aan den voorgevel binnentreedt, ontwaart men direct den centraalbouw aan zijn vorm: weinig kolommen, kort en breed, zoodat er in de kerk slechts zes kolommen geplaatst zijn; op vier dezer kolommen is de koepel opgetrokken. De binnenwerksche afmetingen zijn tusschen de transseptgevels 29.50 M. De hoogte der zijbeukgewelven bedraagt 8.40 M., van den hoofdbeuk 16.80 M., van het koepelgewelf 27 M. (de buitenwerksche tot aan den dwarsarm van het kruis 37.85 M.). Inwendig vindt men denzelfden eenvoud en vormen, die men buiten opmerkt, met uitzondering evenwel, dat men voor de hoofdbogen de spitsboog bemerkt; deze is berekend op de groote overspanningen en de daarop rustende zware drukking. De constructiedeelen als van pijlers, pilasters en bogen zijn alle in gelen steen gemetseld, de overige muur- en gewelfvlakken zijn gepleisterd, met het oog op later aan te brengen polychromie. Het priesterkoor is uit den aard der hooge betekenis een weinig rijker door zijn twee hooge omgangen, waarvan de benedenpijlers gepolijst graniet zijn en hier eenige afwisseling is aangebracht door beeldhouwwerken en zandsteen. Verder bevinden zich naast het priesterkoor twee halfronde altaar-kapellen, terwijl bij den voorgevel aan de zijgevels eveneens twee halfronde kapellen zijn aangebouwd, die als devotie-kapellen worden ingericht.

Inwendig blijft de koepel met zijn zacht getemperde glasramen een der attracties van dezen bouw; een aangename lichtverspreiding is verkregen. Het gewelf van dezen koepel is 29M. boven den kerkvloer gelegen.

Onder de sacristiën en de daaraangrenzende altaar-kapel bevinden zich kelders, waarin de toestellen zijn geplaatst voor centrale verwarming en electrisch licht. Deze laatste voldoen aan de hoogst gestelde eischen; de centrale verwarming is aangebracht door den heer Lafeuillade te Brussel, die van ’t electrisch licht door de Allgemeine Elektricitäts Gesellschaft.

De kerk is nog bijna ongemeubileerd, het thans aanwezige weinige meubilair is, behalve stoelen en eenige banken, uit het oude hulpkerkje afkomstig. Wanneer echter meer waardige- in overeenstemming met ’t geheel- er voor in de plaats komen, zal men eerst kunnen zien wat men ook met een eenvoudig romaansch bouwwerk verkrijgen kan.

Architecten van deze kerk- waarvan goedgeslaagde ansichtkaarten in den boekhandel van den heer De Wit te verkrijgen zijn- is de heer B.J. Claase, terwijl de aanneming is geschied door den heer N.J.H. Groenendaal te Breda.

Een woord van lof verdienen de heeren Nuijten en Van der Pluijm, welke respect. als opzichter en uitvoerder fungeerden en onder wier leiding de bouw dezer kerk- waarvan op 6 Mei 1908 door Mgr. Bronsgeest de eerste steen werd gelegd- geheel zonder stoornis of ongelukken is tot stand gebracht.” (PGNC 27/5/1909)

Bronnen en verder lezen

Wikipedia

Bedevaart en Bedevaartplaatsen in Nederland

Kerk wordt Titus Brandsma Memorial

Heilige Stefanus: 7 katholieke kerken in Nijmegen

Meer over Titus Brandsma: Oorlogsgravenstichting