De Geschiedenis en Natuur van de Stadswaard en Ooijpolder

Pal naast de Nijmeegse binnenstad ligt het prachtige natuurgebied van de Stadswaard en de Ooijpolder.

Voor de aanleg van de brug Ooypoort lag de verbinding in de Ooijpolder, bij het oude station.

In de loop der tijd zullen hier artikelen over de Stadswaard en Ooijpolder worden toegevoegd.

’t Meertje en Woonboten

Het water onder de Ooypoort dat in de Waal uitkomt en waar aan de andere kant woonboten, wordt ’t Meertje genoemd.  Oorspronkelijk was ’t Meertje de loop van de Rijn (de Waal bestond nog niet als dusdanig). Vanuit Duitsland liep het onder de stuwwal door en kwam oorspronkelijk uit ter hoogte van de huidige Waalbrug.

Bij de aanleg van de Waalbrug is de uitmonding van ’t Meertje verlegd naar de huidige ligging. Daarbij is een wat grotere inham gegraven, waar nu woonboten liggen. Sinds 2009 heet het water officieel ’t Meertje.

Tegenwoordig is ’t Meertje de afwatering van onder andere de Duffelt en de Ooijpolder via het Hollandsch-Duitsch gemaal.

Bron:

Het Meer (wetering), Wikipedia

De Stadswaard

Sinds 2005 valt de “Stadswaard” onder het beheer van Staatsbosbeheer. Daarbij was de grond van boeren gekocht of geruild met grond dat achter de dijken ligt. De grond was daarbij in gebruik als weidegrond: vrijwel jaarlijks overstroomt dit gebied, zodat het voor andere landbouwtoepassingen sowieso niet geschikt is.

Vanaf dat moment mag het gebied verwilderen. Daarbij zijn Galloway runderen en Konikspaarden uitgezet om het gebied te begrazen (ik weet niet of vanaf 2005 meteen deze rassen zijn ingezet).

Het gebied is tot stand gekomen in een samenwerking tussen provincie Gelderland, de gemeente Nijmegen, Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat is daarbij verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en ecologie van de rivier

Recreatie

De Stadswaard wordt gezien als een “voorportaal” van de Ooijpolder door Nijmegenaren. En dat is ook een bewuste keuze van het beheer geweest: daarmee wordt de druk op “andere, ecologisch meer waardevolle natuurgebieden in de Ooijpolder” vermindert. (Duurzame kleiwinning)

Naast wandelgebied is de Stadswaard ook in gebruik door haar Waalstrandjes, waar mensen op mooie dagen zonnebaden. Daardoor is ook een deel van het strandgebied afgezet voor de grote grazers. Ook voor 2005 waren deze stadsstrandjes overigens in gebruik, al dan niet officieel.

Nevengeul ’t Zeumke

In 2016 en 2017 werd in de Stadswaard een nevengeul van 1 kilometer afgegraven, zodat de oude hoogdynamische rivierdynamiek terugkeert (Duurzame kleiwinning). Deze kreeg de naam ’t Zeumke, vernoemd naar een oude waterloop. De opening vond 17 november 2017 plaats.

Een deel van de afgegraven klei is gebruikt om een vluchtplaats voor hoogwater voor grote grazers bij de Vlietberg aan te leggen.

Brug ’t Zeumplankje

’t Zeumplankje is de brug over de uitgegraven nevengeul van de Waal. Het was een ontwerp van ipv Delft: “de voetgangersbrug, die zich karakteriseert als natuurlijke eenvoud: in essentie is het een betonnen plank op nonchalant geplaatste palen. Met landschappelijke charme, uiteraard.” Een brug zonder “poespas”, zodat alle aandacht naar het water en het landschap gaat. Daarbij koos ipv Delft voor een ruwe afwerking van de betonpalen, de houtnerven van de bekisting zijn nog op de randen te zien en het brugdek is alleen opgeruwd om slippen te voorkomen. Ook lijken de palen lukraak geplaatst te zijn.

Overstromingen

Bij het ontwerp is rekening gehouden dat het gebied periodiek overstroomt: het brugdek is licht gebold aan de bovenzijde. Hierdoor kan het water makkelijker passeren als het water stijgt en eveneens wanneer het water later weer zakt. Daarbij heeft de brug geen opstaande randen of goten, zodat water en vuil zich daar verzamelen. Door de materiaalkeuze en ontwerp is de brug vrijwel onderhoudsvrij en zal naar verwachting 80 jaar meegaan.

Naam ’t Zeumplankje

De naam is bedacht door de 7-jarige Sebastian Sap, die de brug in 2017 ook mocht openen.

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://www.gelderlander.nl/nijmegen/brug-t-zeumplankje-in-stadswaard-is-geopend~a7605178/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Ooyse_Schependom

https://web.archive.org/web/20161110171927/http://www.stadswaard.nl/gebied/

https://web.archive.org/web/20170922011634/http://stadswaard.nl/

https://www.samenwerkenaanriviernatuur.nl/overzicht-projecten/waal/stadswaard+nijmegen/default.aspx

Opgezette boomstammen

De bewoners

Konikpaarden

Przewalskipaarden: van 1982-1998

Vanaf 2012 zijn er permanent konikspaarden in het gebied uitgezet. Van 1982-1998 was het een reservaat voor przewalskipaarden. Deze zijn naar Mongolië vervoerd, om de paarden in hun oorspronkelijke gebied weer opnieuw te introduceren.

Koninks

De konik komt oorspronkelijk voor in Polen en Wit-Rusland. Konik (konjiek) betekent in het Pools “paardje” en het is zogenaamd halfwild paard.

Net als wilde paarden zijn koniks klein en hebben ze een zogenaamde “wildkleur”, waardoor hun kleur valer lijkt dan dat deze daadwerkelijk is.

Geen verzorging en gehele jaar buiten

Ze hebben geen verzorging nodig en bovendien kunnen ze (in principe) het gehele jaar buiten blijven. Dit zijn belangrijke redenen dat ze worden ingezet in de begrazing van natuurgebieden.

Feitelijk houden de koniks niet van warmte: ze hebben een vetlaag, daarop een dikke leren huid en tot slot een weelderige vacht. Voor een konik is de ideale temperatuur rond de 4 graden boven nul.

Daarnaast zijn ze vrij van ziekten die “normale” paarden kunnen hebben, iets waarvoor ze speciaal zijn gefokt. Hun karakter is gewillig, rustig en sober.

In 2013 zijn er een aantal konikpaarden naar Bulgarije verplaatst, zodat het aantal paarden op ongeveer 140 te houden.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Ooijpolder

https://nl.wikipedia.org/wiki/Konik

https://www.gelderlander.nl/nijmegen/grote-grazers-voelen-zich-kiplekker-in-polder~a7e9572c/

Runderen

Foto’s