1953/-1956 Antoinette van Pinxterenlaan 4
Schippersinternaat
In mei/juni 1955 wordt het nieuwe schippersinternaat aan de Mollenhutseweg in gebruik genomen. De kinderen zijn afkomstig van het internaat voor schipperskinderen St. Nicolaas aan de Babberichseweg in Zevenaar. Het internaat in Zevenaar werd bestuurd door de Broeders van Maastricht (officieel: Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis van de H. Maagd). Het internaat in Zevenaar zal dan weer eigenlíjke functie van juvenaat (een school voor jongens die uiteindelijk frater willen worden) krijgen, omdat het juvenaat in Maastricht intussen aan haar capaciteit was geraakt.
Een aantal mooie foto’s zijn onder andere te vinden op:
- De speelzalen in het St. Nicolaas Schippersinternaat voor Schipperskinderen, 1960, F45921 RAN
- De slaapzaal in het internaat voor Schipperkinderen, 16/8/1974, F45922 RAN
Vooraf: oorsprong in Arnhem, vervolgens rondreis
Oorspronkelijk had het schippersinternaat vanaf 1939 in Arnhem gestaan: Daar hadden de Broeders aan de Roosendaalseweg “Insula Dei” geopend. Tijdens de oorlog hieven de Duitsers een jaar later het internaat in juni 1940 op, waarop het juvenaat in Zevenaar werd voortgezet. De Duitsers namen dit gebouw in 1942 echter ook in beslag. Daarop werden de jongens in het oude domicanenklooster in Rijkholt, in Zuid-Limburg, geplaatst. In augustus 1949 kwamen de jongens voorlopig weer terug in Zevenaar, waarbij gezocht werd naar een nieuwe locatie. De broeders hadden daarvoor Nijmegen gekozen, vanwege de gunstige locatie ten opzichte van de grote rivieren.
Het nieuwe gebouw van architect Siebers
De architect van het schippersinternaat was Alphons Siebers, op dat moment “uit Breda”, samen met van Dael. De bouwer fa. de Goede uit Soesterberg. De gebouwen bestaan uit een school, internaat, een broederklooster en een kapel. De inwijding vindt op 16 juli 1955 plaats. Vanaf juni zullen 22 broeders zich in Nijmegen vestigen, waarbij ze les zullen gaan geven aan 170 jongens; de capaciteit is 30 broeders en 200 jongens.
Het complex is gebouwd in een traditionele stijl, waarbij het interieur van de kapel ontworpen is in een zogenaamde basiliekstijl (Nijmeegsch dagblad 10-8-1954).
Het Nijmeegsch Dagblad neemt op 28-5-1955 een kijkje, wanneer het complex bijna gereed is: “Wij hebben het gebouw eens bekeken en allereerst zagen wij links voor het eigentijdse schoolgebouw met in zijn rechte hoek daarop aansluitend het gymnastieklokaal. Een verbindingsgang, waardoor de jongens van de school naar het internaat kunnen, is geprojecteerd. Op de gymzaal sluit het internaat aan met speelzalen, slaapzalen, etc. Dit geheel is onder een rechte hoek aaneengezet.
Centraal gelegen volgt dan de kapel, waarmede men op het ogenblik nog zeer druk bezig is, doch die nog niet gereed zal zijn wanneer de jongens komen. Voorlopig heeft men echter van de broeders van het pensionaat Jonkerbos toestemming gekregen om, zolang dit nodig is, van de kapel van dit pensionaat gebruik te maken.
De rechtervleugel, aansluitend op de kapel, wordt gevormd door het broederhuis, waar men thans ook nog met man en macht doend is alles klaar te krijgen. Hierin bevinden zich ook, aansluitend op de keuken, de refters der jongens.” (Nijmeegsch dagblad, 28-5-1955)
Lestijden
Er wordt lesgegeven aan jongens van 8 tot 12 jaar. Opvallend zijn de schooltijden: ook ’s avonds wordt er lesgegeven. Aangezien het de bedoeling is om de kinderen zo kort mogelijk van hun ouders weg te laten blijven, is het lesrooster aangepast. De kinderen krijgen daarom gedurende 8 maanden 3 keer per dag les: naast de reguliere ochtend en middag ook ’s avonds. Daardoor doen de jongens 4 jaar over de school, waar er normaal 6 jaar voor staan. “Het is er dus aanpakken geblazen, maar daarnaast wordt de pupillen voldoende vrijheid toegestaan opdat zij de vrijheid en zelfstandigheid van het water, die hen straks wacht, niet ontwennen” (De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad, 18-7-1955).
Architect Siebers
Alphons (voluit Peter Alphonsus Maria)Siebers (Amsterdam, 15 september 1893 – Ulvenhout, 15 mei 1978) was een architect en stedenbouwkundige. Hij vond zelf het uitbreidingsplan van Nijmegen (1930-1933) zijn belangrijkste werk. Dit was tevens zijn eerste grote stedenbouwkundige opdracht. Daardoor behoorde hij tot de (kleine) groep personen die zowel architect als stedenbouwkundige waren met de kennis en kunde om dergelijke omvangrijke plannen uit te werken.
Wikipedia: “Zijn werk wordt gekarakteriseerd door zowel traditionalisme als modernisme, terwijl zijn religieuze bouwwerken sterk zijn beïnvloed door de Bossche school”.
Daarnaast kennen wij Siebers in Nijmegen vooral van zijn wederopbouwplan en van de architectuur van:
- RK Kweekschool, Groenewoudseweg 1, Nijmegen (1958-1960)
- Molenstraatstraatkerk
- Schippersinternaat ‘Sint Nicolaas’ (1953-1954)
- UTS/MTS school Nijmegen (1960-1967)
Vervolg
Het vervolg is nog niet uitgebreid onderzocht. Hieronder staat in grote lijnen het vervolg weergegeven.
Vervolg Schippersinternaat
(Huidig adres: Burgemeester Daleslaan 23)
In juni 2010 sluit het internaat. Het was het laatste overgebleven internaat in Nijmegen (Omroep Gelderland). Het aantal kinderen was gedaald van 280 in de jaren 70 naar 51 in 2009. De kinderen verhuisden naar 10 woningen in Oosterhout, waar zoveel als mogelijk een thuissituatie is gecreëeerd (de Gelderlander).
Het klooster en internaat is tegenwoordig in gebruik als vergader- en trainingscentrum. In 1976 is het pand verbouwd door W.HW. Bijl (Noviomagus).
Vervolg school
De Waardestellende Quickscan Schoolgebouwen 1945-1968: “Samengesteld L-vormig gebouw met bakstenen gevels, kunststof en stalen ramen, betonnen fries en flauw
hellend zadel- en schilddak met gesmoorde pannen. De langgerekte éénlaags onderwijsvleugel heeft een gang aan de noordzijde (in 1979 ingebouwd door nieuwbouw) en zeven leslokalen op het zuiden (na brand in 2002 iets uitgebouwd). Op de kop een tweelaags gedeelte met voormalige hoofdentree en personeelsvertrekken (bg) en een handenarbeidlokaal (verd.). Daarachter een (vernieuwd) tussenlid met kleedruimtes en een gymzaal met spaarvelden en muizetandlijst.”
De Sint Nicolaasschool laat op hun site 2 leerlingen zelf vertellen hoe hun school er uit ziet: https://www.sint-nicolaasschool.nl/onze-school/hoe-ziet-onze-school-eruit/
Aandachtspand
De school is sinds 2015 een “Aandachtspand” met als waardering:
“Van groot cultuurhistorisch belang vanwege de belevings- en herinneringswaarde voor grote groepen (schippers) kinderen die hier zijn gevormd en onderwijs hebben genoten; als herinnering aan de verzuilde vroeg-naoorlogse samenleving en het werk van de broeders van het naastgelegen (voormalige) klooster; als toonbeeld van de verzorgingsstaat in opbouw waarin voorzieningen voor basisonderwijs gelijke tred moesten houden met de ongekende groei van de bevolking.
Van beperkt architectuurhistorisch belang als typologisch gangbaar voorbeeld van een gangschool, uitgevoerd in een sobere maar goed verzorgde traditionalistische architectuur van de gerenommeerde architect Siebers, die echter sterk is aangetast door (forse) uitbouwen aan beide flanken en door kunststof ramen.
Van stedenbouwkundig belang als onderdeel van een voormalig klooster in dezelfde architectuur, enigszins verscholen in de groene bosrijke zoom van het Goffertpark.”
(Klik om toegang te krijgen tot b_NL.IMRO.0268.BP7006-ON01_tb15.pdf)
(Overige) Bronnen en verder lezen
De Gelderlander 21/5/1955
De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad, 18-7-1955
Wonen in Nijmegen 