Burchtstraat

Hoewel de eerst gevonden vermelding van de Burchstraat uit 1370 stamt, bestaat deze al langer. Deze weg verbond de burcht -vandaar de naam- het Valkhof met de Grote Markt en de Sint-Stevenskerk. Voor de oorlog bestond deze straat uit 2 delen: de Korte Burchtstraat, die liep van de Grote Markt tot de Lange Nieuwstraat (bij het stadhuis). Deze straat was 10,5 meter breed. En een deel van de Lange Nieuwstraat tot het Valkhof, de Lange Nieuwstraat, 15 meter breed.

Daarbij wordt de Burchtstraat als grens gezien tussen de Benedenstad en het huidige centrum.

Vanaf 1880 ontwikkelde de straat zich als een van de belangrijkste winkelstraten. Ook tegenwoordig behoort het tot de hoofdlooproute.

Belangrijkste bezienswaardigheden van de Burchtstraat

Burchtstraat 69-71 architect Van der Kemp

De Loden Lady
Historische panden, waarvan sommige tot de middeleeuwen terug gaan
Huis Gebroeders van Limburg
Het Stadhuis
Al mot ik krupe
Na-oorlogse winkels van Gerzon (nu We, Burchtstraat 3/3a/3b ) en de voormalige Peek & Cloppenburg (nu H&M, Burchtstraat 2)
De Blauwe Steen

Hieronder staan de inmiddels verschenen artikelen over de Burchtstraat weergegeven, maar eerst een korte historie waarin bovendien de bezienswaardigheden worden besproken.

De Loden Lady

De Loden Lady: oorsprong, vondst en onderzoek

Tijdens rioolwerkzaamheden in 2001 wordt een bijzonder vondst gedaan: een honderden jaren oud skelet van een vrouw in een grafkist van lood, wat een zeer kostbare metaalsoort was. Daarop kreeg de vrouw de naam Loden Lady.

Lees Meer

23 mei 2024

Middeleeuwen

Aan de Burchtstraat bevonden zich een aantal stadskastelen, het betreft personen die direct bij de burcht zijn betrokken. Een daarvan is Johan Moliart, landrentmeester, kanselier en kapelaan van Reinoud II. Hij woonde in wat nu de hele hoek van de Burchtstraat is, tegenover de Valkhof. In pannenkoekhuis ’t Hoogstraatje zijn balken aangetroffen uit de eerste helft van de 14^e eeuw en daarnaast kelders die qua vorm, kloostermoppen en datering overeenkomen met die van Burchtstraat 61-65.

Burchtstraat 61-65: Maelwael en Gebroeders van Limburg

Het pand op de Burchtstraat 61-65 had bijzondere bewoners: de schilder Maelwael, maar vooral de Gebroeders van Limburg, van wie hij hun oom was. Een mooi artikel is te lezen is te lezen op site van het huis.

Middeleeuwse restanten

Burchtstraat 53: met de moderne gevel van het tegenwoordige Kruidvat is het wat moeilijker voor te stellen dat het pand middeleeuwse resten herbergt.

Er zijn meer middeleeuwse restanten, waarvoor vooral de laatste jaren meer aandacht is. De Gemeente Nijmegen heeft onderzoek laten doen welke gebouwen van bouwhistorisch belang was. Een goed voorbeeld daarvan is het gebouw van het Kruidvat hiernaast: weinigen zullen vanwege de naoorlogse gevel vermoeden dat hier resten van veel oudere datum aanwezig zijn. Het betreft dan ook vaak stukjes muur, kelders of funderingen.

Stadhuis

Bouw en eerste eeuwen van het stadhuis

Stadsbouwmeester Herman van Herengrave ontwierp in 1554-1555 het stadhuis. Hierbij voegde hij 3 huizen uit de 14^e eeuw samen en daar voor bouwde hij een schepenzaal met een zaal daarboven. Hij bouwde het stadhuis in de zogenaamde “vroegrenaissancestijl”.

In de Schepen- of Trêveszaal werd de Vrede van Nijmegen getekend, een reeks vredesverdragen die tussen augustus 1678 en oktober 1679 werden getekend om einde te maken aan de Hollandse Oorlog en de Schoonse Oorlog. De Hollandse oorlog is in Nederland het meest bekend, omdat dit de oorlog was tussen Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Frankrijk.

Tussen 1879 en 1882 restaureerde architect Pierre Cuypers het stadhuis. Daarbij werd het uitgebreid met een vleugel aan de westzijde, in dezelfde stijl als het oude stadhuis. Hij liet tevens kopieën maken van de renaissance beelden aan de gevel.

Oorlog: het stadhuis in brand

In de Tweede Oorlog raakte het stadhuis zwaar beschadigd. Allereerst door het bombardement van februari 1944. Vervolgens staken de Duitsers het stadhuis in brand tijdens Market Garden in september 1944. De voor- en zijgevels bleven gedeeltelijk gespaard.

Restauratie door architect Deur

In 1947-1953 vond de restauratie plaats naar ontwerp van ingenieur J.G. Deur. Hij was bij meerdere restauraties en herbouwprojecten betrokken. De westelijke vleugel van Cuypers werd vervangen door een moderne vleugel. Bovendien kreeg het stadhuis een toren, met een ui-vormige bekroning. Door houtgebrek werden de spanten van beton gemaakt. Tevens kwamen er in 1953 nieuwgemaakte replica’s van de beelden aan de voorgevel.

De feitelijke hoofdingang van het stadhuis ligt in de Korte Nieuwstraat.

Wikipedia (tevens bron van bovenstaand artikel) en Noviomagus (met veel fotobesteden al uitgebreid aandacht aan dit gebouw. Daarom wordt verder naar deze sites verwezen.

Loop door de Gedeputeerdenpoort even naar binnen: hier vindt je muurtekens die vanaf de 19e eeuw zijn verzameld en hier ingemetseld.

19^e eeuw: van wonen naar winkelstraat

De Burchtsstraat was lange tijd in gebruik als woonstraat voor rijke Nijmegenaren. Vanaf 1880 verandert dit en wordt steeds meer een winkelstraat.

Oorlog en wederopbouw

Een van de opvallende kenmerken van de Burchtstraat is hoe breed deze straat is. Bij de wederopbouw werd de Korte- en Lange Burchtstraat samengevoegd en verbreed: de verkeersplannen waren gericht op het bezoek van het centrum met de auto. De auto’s zijn inmiddels verdwenen en sinds juli 2019 rijden er ook geen bussen meer door deze straat.

Daarnaast is de afwisseling van voor- en naoorlogse gebouwen opvallend. De Burchtstraat is dan ook een van de straten die zwaar is getroffen in de Tweede Wereldoorlog: het bombardement van 22 februari 1944 en tijdens de gevechten rond Market Garden in september 1944. Naast slachtoffers, leverde dat veel verwoeste panden op. Dat betekende bijvoorbeeld ook, dat een aantal winkeliers tot 2 keer toe hun winkel kwijtraakten.

Ook in de naoorlogse bouw is nog een onderscheid te onderkennen: aan de zuidkant, in de buurt van het stadhuis, kwamen een aantal grote, prestigieuze projecten. Een aantal panden, de voormalige Gerzon (in mei 2024 de We) en Peek & Cloppenburg (in mei de H & M) 2024 worden tegenwoordig gezien als hoogtepunten in de wederopbouw van Nijmegen.

Gerzon architect Reynen

In 1931 had Gebr. Gerzon’s Modemagazijnen uit Amsterdam een filiaal aan de Korte Burchtstraat 17-19 geopend, welke in de Tweede…

28 september 202317 maart 2024

Voormalig Peek en Cloppenburg architect Heldoorn

Architect Heldoorn ontwierp het pand voor Peek en Cloppenborg in 1951. De bouw verliep in “Amerikaans tempo”: in 164 werkdagen.…

2 augustus 202312 februari 2024

Aan de kant van het stadhuis zijn de panden aanvankelijk wat kleiner, met veelal Nijmeegse architecten als ontwerper. Richting het Valkhof zijn echter weer wat grotere projecten te vinden.

Blauwe Steen

Zie hiervoor het uitgebreide artikel op Huis van de Nijmeegse Geschiedenis

Al mot ik krupe, beeld van Toon Heijmans

Al mot ik krupe beeld Burchtstraat 20230728 — Al mot ik krupe beeld Burchtstraat (juli 2023)

“Al mot ik krupe” is een beeld van Toon Heijmans. Het was een geschenk van het Prinsenconvent aan de stad Nijmegen ter ere van haar 2000-jarig bestaan. Het kunstwerk beeldt de eerste regels van “Al mot ik krupe” uit, een lied van Groadus van Nimwegen, waarin hij de Stevenstoren bezingt:

“Al moet ik krupe

Op blote voeten goan

ik wil nog een keer

Sint Steven heuren sloan”

Toon Heijmans

Antonius Arnoldus Maria Heijmans (Nijmegen 19 october 1926 – Nijmegen 27 mei 2018) was een leraar en kunstenaar

Ad Lansink schreef op zijn site een biografie naar aanleiding van diens overlijden.

Bron: Kunst op Straat

Vergroening en mooier maken

Momenteel (mei 2024) worden er gepland gemaakt om de Burchtstraat groener en mooier te maken. Het maakt onderdeel uit van een plan om de gehele route van Trajanusplein tot en met Burchtstraat aantrekkelijker te maken.

Voor een deel om de Burchtstraat mooier te maken: zoals gezegd is de Burchtstraat érg breed, wat des te meer opvalt nu het verkeer weg is. En daarbij schept het ontbreken van verkeer mogelijkheden om de straat attractiever te maken. En daarnaast komt de wens van vergroening voor vanuit het oogpunt van klimaatsverandering en de gevolgen daarvan: de Burchtstraat is een stenige omgeving, waarbij warmte langer wordt vastgehouden en neerslag minder makkelijk kan wegstromen.