Ontdek de Beelden van Pieter d’Hont in Nijmegen

Pieter d’Hont

Pieter Hermanus d’Hont (Hilversum, 24 april 1917 – Utrecht, 12 juni 1997) was een beeldend kunstenaar, waarbij hij vooral bekend als beeldhouwer werd.

Hij was de officieuze stadsbeeldhouwer van Utrecht genoemd. Zijn bekendste werk staat in Utrecht: het beed van Anne Frank. Ook was hij de maker van de Edison, het beeld dat jaarlijks als muziekprijs wordt uitgereikt.

Wikipedia: “Zijn werk is figuratief en hevig beïnvloed door zijn leraar Jan Bronner en diens opvatting over “kunst in dienst van de samenleving”. Vroeg werk was dan ook vooral beeldhouwwerk als ornament aan gebouwen, met duidelijke Amsterdamse School invloeden. Later concentreerde d’Hont zich meer op het vrijstaand ruimtelijke beeld. Waarbij hij de beelden niet langer polijst, maar de structuur van de klei tot onderdeel maakt van de expressieve kracht van het beeld.”

Zijn atelier stond in Utrecht, het bolwerk Manenburg aan de Stadsbuitengracht. Daar begon hij in 1940, en zou daar bijna 50 jaar lang blijven werken. Ook tegenwoordig is de Manenburg een atelier. Op haar site is een foto van het atelier met een aantal beelden te zien, waaronder de Dame met Stola en Het Gesprek.

De kunstenaar Marius van Beek heeft tijdens de oorlog enige tijd bij d’Hont ondergedoken gezeten. Op deze manier kwam hij in aanraking met de beeldhouwkunst. d’Hont zou zijn leermeester worden.

Het Nieuw Utrechtsch dagblad  van 6-11-1950 noemt: “Ofschoon de bezetting hem het werk niet gemakkelijker maakte en hij door onderduiken en verblijf in de buurt van Nijmegen, geheel belemmerd werd, heeft hij zijn groei als kunstenaar toch niet laten tegenhouden, zodat hij na de bevrijding naar voren trad als een der meest representatieve figuren in beeldhouwend Utrecht.” Wel is dit tot nu toe enige vermelding die ik gevonden heb dat d’Hont in de buurt van Nijmegen heeft ondergedoken gezeten.

(Overige) Bron: Wikipedia, met een omvangrijke biografie en lijst van werk

Beelden Petrus en Paulus Latijnse school

ongeveer 1944-1950 St. Stevenskerkhof Centrum, tot 1965

Op F33612 RAN is een foto van 1956 te zien, waarbij beide beelden boven de ingang van de Latijnse School staan.

Gedenksteen gevallen politiefunctionarissen

1945 tegenwoordig Politiebureau Stieltjesstraat

“Het Nijmeegsch Politiecorps herdenkt hen, die vielen.

Nadat des morgens om half tien voor het Politiecorps kerkelijke herdenkingsplechtigheden waren gehouden, werd om elf uur in de hal van het Hoofdbureau van Politie aan de Molenstraat een gedenksteen onthuld en overgedragen aan het Gemeentebestuur. Het bijna voltallige politie-personeel en allen op het hoofdbureau werkzaam, waren bij deze indrukwekkende plechtigheid tegenwoordig. Onder de vele genoodigden, die door hun aanwezigheid van hun belangstelling in deze herdenking der vier politiemannen, die voor de zaak der vrijheid hun leven offerden, blijk gaven, merkten wij op Baron Mr. Speyart (geschreven als Spijart) van Woerden, directeur van Politie in Gelderland en Overijssel; Majoor Kuyper, militair Commissaris van Nijmegen; de id.(?) Burgermeester van Nijmegen Mr. Ch. Hustinx en het Gemeentebestuur; den commandant van de Binnenl. Strijdkrachten den heer F. van Burken; ir. J. Jansen, namens den Bond van oud-illegale werkers; verder Mej. J. Geldens, Dr. J.G.M. Moormann en vele anderen.

In de hal was in een hoek bij den ingang een rouwkleed en daar overheen het rood, wit en blauw tegen den muur aangebracht. De portretten van Hoofdagent A. Marcusse, Rechercheurs W. Boermann, H. Oolbekkink en B. Hendriks, de helden van het nijmeegsche Politiecorps, die thans werden herdacht, prijkten tegen dezen achtergrond. Na door den wnd-Commissaris, den Heer L.A. Brouwers, te zijn ingeleid, nam de Hoofdcommissaris van de Provincie Gelderland, de Heer A.J. Oerlemans het woord om datgene tot uitdrukking te brengen, wat het heengaan van deze mannen, ook in breederen zin, ons te zeggen heeft. Met deze plechtigheid wordt ook de nagedachtenis geëerd van C. de Jong en van Dr. D. van Vugt, die in verband met hen zijn gevallen.

Wij hebben groote deernis met het lijden, dat deze mannen hebben meegemaakt, maar niet minder met de zwarigheden van hun nabestaanden. Wij mogen toch hopen en vertrouwen dat de overheid haar taak in dezen zal verstaan. Mocht dit niet zoo zijn, dan zullen wij mannen van de nijmeegsche Politie er bij de Overheid op wijzen dat hier een zeer dure plicht bestaat jegens hen die als lichtend voorbeeld hebben gestreden in hun leven en als goede vaderlanders met den dood voor oogen manmoedig van ons zijn heengegaan. Zij hebben het hoogste offer gebracht; op de leden van het nijmeegsche Politiecorps rust in de komende moeilijke dagen de plicht van het nederlandsche volk ten voorbeeld te zijn. De Heer L. Oerlemans droeg na deze herdenkingsrede den steen, die later naar de definitie behuizing van de nijmeegsche politie zal verplaatst worden, over aan het Gemeentebestuur. Het voorhang van den steen, een beeldhouwwerk van den Utrechtenaar Piet d’Hont, werd weggeschoven door Mej. C.J.N. Vastbinder, die door haar hulpvaardigheid de gevangenschap en het lijden van deze vier menschen zoozeer had verzacht.” (De Gelderlander 7/6/1945)

De Barmhartige Samaritaan

1949 Van Schaeck Mathonsingel 12 Centrum

“Haarlem hielp Nijmegen.

In de bevrijdingsdagen van Nijmegen in 1944 gingen bij de verwoesting van de Nijmeegse binnenstad ook de kapitale gebouwen van de NHG aan de Oude Stadsgracht in vlammen op.

Dat was een zwaar verlies, dat voor een groot deel hersteld werd door de NHG gemeenten van Haarlem, Bloemendaal, Heemstede, Schoten en Bennekom die de belangrijke som van f300.000 bijeen brachten voor de door hen geadopteerde NHG-gemeente Nijmegen Stad en Land.

De Nijmeegse NHG kon dank zij wijlen notaris Nieuwenhuis, voorzitter van de Diaconie, beslag leggen op een grote villa aan de Burgemeester van Schaeck Mathonsingel, welke na de restauratie kon worden ingericht tot centraal gebouw van de NHG Stad en Land.

Donderdagmorgen werd dit fraaie en officieel in gebruik genomen. Dat ging gepaard met enige feestelijkheden.

Ds. J. van Dijk Djz., sprak als voorzitter van de Kerkeraad het wijdingsgebed. De heer G.J. Jansen, voorzitter van de Diaconie, herinnerde aan het verlies der vroegere gebouwen aan de Oude Stadsgracht, en dankte Haarlem en ommelanden voor de gulle giften van drie ton aan de Diaconie en Kerkeraad.

Mr. Beets uit Haarlem onthulde vervolgens de gedenksteen in de hall van het gebouw. De beeldhouwer Pieter D’Hont heeft daar in relief een prachtige afbeelding gemaakt van de Barmhartige Samaritaan, het blijk van dankbaar Nijmegen aan Haarlem en Ommelanden. Mr. Beest aanvaardde deze gedenksteen namens het adoptiecomité.

….” (Provinciale Noord-Brabantsche courant Het huisgezin, 12-07-1949)

Buste W.F.W. van de Wagt

1959

Boven het beeld is een plaquette geplaatst met als opschrift: “WFW vd Wagt MDCCCXXXIV – MCMLVII”

1965 Prof. dr. H.J.G. Wijers, Inst. v. Pathologische Anatomie aan het Geert Grooteplein

1966 Dame met Stola

Het Gesprek

1966 Hoek Archipelstraat Molukkenstraat Galgenveld

“De beeldhouwer was, na een audiëntie, diep onder de indruk van Paus Johannes XXIII en een foto uit 1958 – Angelo Roncalli ( de latere Paus Johannes XXIII ) in gesprek met de Aartsbisschop van Florence (Mgr. Elia Dalla Costa) – inspireerde hem nadien tot dit beeld; het beeld (niet bedoeld als portret) werd in 1966 geplaatst bij de overstortvijver achter het Oud Burgeren Gasthuis op de hoek met de Molukkenstraat” Bijschrift bij F60988 RAN.

Conclaaf

Op Feinschwartz is de foto uit 1958 te zien, die d’Hont heeft gebruik, met een (Duitstalig) artikel op Feinschwartz.

Op de foto van 25 oktober 1958 is het linker personage is Dalla Costa, die een bonnet in zijn hand heeft. Rechts staat Roncalli, met in zijn hand een pastoorshoed. De foto is genomen op de eerste dag van het conclaaf voor de verkiezing van de nieuwe paus, nadat Pius XII  op 9 oktober was overleden. Op 28 oktober 1958, na 4 dagen conclaaf, werd Roncalli tot paus gekozen. Daarbij noemde hij zich: Johannes XXIII.

Meijerijstad: “In dit bronzen beeld voeren de twee prelaten (geestelijke van hoge rang) een serieus gesprek. Ze staan naar elkaar gebogen en gaan helemaal op in hun gesprek. De voelbare concentratie maakt het beeld bijzonder. Opvallend is ook de grove afwerking van het beeld. Dit is typerend voor het werk van Pieter d’Hont.”

Meerdere exemplaren

D’Hont maakte meerdere versies van dit beeld:

• 1960: oplage van 10. Deze beelden hebben een afmeting van 64 x 34 x 19
• 1960  – 1966: 3 exemplaren: 165 x 113 x 60. Deze staan:
  • In Nijmegen
  • Kerkrade-Terwinselen, hoek dr. Nolenstraat/Piusstraat 1960 -1933
  • Zwijndrecht, Develpark (met foto, tevens bron)
• 1960 – 1966: 20 exemplaren: 28 x 17 x 9

In ieder geval staat een beeld in Schijndel, waarschijnlijk een van de oplage van 10. In klein exemplaar is te vinden in Driebergen-Rijsenburg.

“Het gipsen ontwerp bevindt zich in het atelier in Utrecht.” (https://www.kerkgebouwen-in-limburg.nl/kunstenaars/dhont-pieter in 2014)

Ponyrijden

1967

““Ponyrijden” is een geschenk van Honig’s Fabriek Artikelen, Nijmegen, aan de gemeente Nijmegen en is op 21 oktober 1967 onthuld door Charles Hustinx, burgemeester van Nijmegen.” (https://vanberkelbeelden.pictures/beeldhouwers/a-i/pieter-dhont/ponyrijden-nijmegen/)

Locatie Ponyrijden

 Aanvankelijk stond het beeld voor de toenmalige Nederlandse Middenstands Bank en de Kamer van Koophandel aan het Mariënburg. Bij het project Centrum 2000 werd ook de Mariënburg opnieuw ingericht, waarbij het beeld een plek kreeg op het pleintje bij Van Broeckhuysenstraat en de Mariënburg. En zoals KOS al zegt: “Menig kind heeft al achter de twee kinderen als derde op het dier gezeten. Dit heeft bijgedragen aan de populariteit van het beeld. De werken van d’Hont zijn figuratieve voorstellingen van ‘mensen en dingen van de dag’. Het is juist dit gegeven dat zijn werk geliefd maakt bij velen.” (https://kos.nijmegen.nl/overzicht-kunstwerken/?waarde=KOS_KUNSTWERKEN.530)

(Overige) Bronnen en verder lezen

https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_d%27Hont: Een uitgebreide biografie en een omvangrijke lijst van werken

https://www.pieterdhont.nl/pieter-d-hont-100: Een uitgebreide site over Pieter d’Hont. Zie ook de foto van het atelier, waarin de Dame met Stola te zien is.