OVER
Architect H.A. Pothoven
Hubertus Adrianus Pothoven (1883-1970) is vooral bekend als architect van landhuizen in Amersfoort en omgeving. Hier had hij dan ook zijn architectenbureau. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de Landhuisstijl in Nederland.
Hij is echter ook in Nijmegen en omgeving actief geweest. Waarschijnlijk zijn zijn bekendste “Nijmeegse” werken de Klokkenberg en de Splendor fabriek.
De pagina verzamelt artikelen over Pothoven en zal van tijd tot tijd worden aangevuld. Een belangrijke bron is de opsomming van zijn werken in een brief van Pothoven aan graaf Van Aldenburg Bentinck, zoals weergegeven in “H.A. Pothoven (1883-1970): Een onderzoek naar zijn villa’s en landhuizen”, scriptie Erwin Borggreve, mei 2012
Huize Beukenoord
“Het ontwerp voor Landhuis Beukenoord was van de twee landhuizen (vergeleken met Huize de Berg voor den Heer G. Schuller) het meest regelmatig, ondanks de asymmetrische vensterverdeling, de verschillende balkons en de uitgebouwde serre en veranda. De regelmatigheid werd voor een belangrijk deel bepaald door het rechthoekige bakstenen bouwlichaam en het schilddak dat aan beide zijden was voorzien van een schoorsteen. Door deze formele eigenschappen te combineren met de meer landelijke veranda’s en balkons, zorgde Pothoven ervoor dat het huis niet slechts zakelijk, noch schilderachtig van aard was. Dit werd versterkt doordat bijvoorbeeld de entree duidelijk uit het midden was geplaatst en doordat de afwijkend geplaatste dakkapellen aan de voorzijde ook opzettelijk de regelmaat doorbraken. Ook de plaatsing van het huis op de kavel week af van de traditie. De gevel die gericht was naar de openbare weg had het karakter van een zijgevel, hoewel deze op het ontwerp wel werd aangeduid als voorgevel. De entree werd met een vrij klassieke stoep aan de zijkant van het huis geplaatst. Verder maakte Pothoven subtiel gebruik van decoratie, bijvoorbeeld in het muurvlak op de eerste verdieping. Dit was aan de bovenzijde witgepleisterd, maar de ontlastingsbogen boven de ramen werden juist ongepleisterd gelaten. De overgang tussen het muurvlak en het dak werd stevig aangezet door de breed overstekende goot op houten klossen te plaatsen.” (H.A. Pothoven (1883-1970): Een onderzoek naar zijn villa’s en landhuizen, scriptie Erwin Borggreve, mei 2012)
Huize de Berg voor den Heer G. Schuller te Ubbergen, 1910
“Landhuis De Berg was minder regelmatig van vorm dan Beukenoord. Door een compact, rechthoekig grondvlak te gebruiken heeft Pothoven ook bij dit landhuis de nadruk gelegd op de verticale lijn. Door de specifieke situatie van het terrein, de ligging op de flank van een heuvel, was het mogelijk om de kelder rechtstreeks van buiten toegankelijk te maken. Het landhuis was verder zodanig op de kavel gesitueerd dat de bewoners optimaal van het uitzicht konden genieten. Als gevolg daarvan stond het schuin ten opzichte van de openbare weg, wat tegelijkertijd de schilderachtigheid
versterkte. Door gebruik te maken van verschillende kappen en een gevarieerde opstand sloot het huis meer dan Beukenoord aan op de landelijke omgeving. De architectuur van
De Berg was daarnaast evenwichtiger doordat de balkons, evenals de serre en de veranda, op een logische wijze onderdeel uitmaakten van het bouwblok, en niet zoals bij Beukenoord uitgebouwd waren. Het landelijke karakter van het landhuis werd door Pothoven bij de vensters benadrukt, door in de bovenlichten gebruik te maken van een roedeverdeling, en de onderste vensters van luiken te voorzien. Voor de rest werd de
decoratie van het huis rustig gehouden. In het gestileerde vakwerk in de daknokken was een Engelse invloed te herkennen. Een vergelijkbaar patroon werd bijvoorbeeld ook door H.P. Berlage gebruikt bij zijn ontwerp voor een villa in Bussum. Opvallend waren ook de vele rondbogen die het huis een uitnodigende open uitstraling gaven, en die het op een natuurlijke wijze lieten aansluiten op de omgeving.
Net als in het uitwendige waren bij De Berg ook in de plattegrond duidelijk Engelse invloeden te herkennen. Zo waren de vertrekken op de begane grond gesitueerd rond een grote hal die in afmeting niet onderdeed voor de andere woonruimten. De hal was naar Engels voorbeeld voorzien van een open haard en de trap werd zodanig in een hoek geplaatst dat deze geen bezwaar opleverde voor het gebruik van de hal als leefruimte. Ook op de bovenverdieping was in plaats van de traditionele gang, gekozen voor een ruime overloop van waaruit alle vertrekken toegankelijk waren. De plattegrond van De Berg contrasteerde sterk met de wat traditionelere plattegrond van landhuis Beukenoord. Hoewel beiden als vrije plattegrond gekarakteriseerd konden worden, waren bij het laatstgenoemde landhuis de ruimten op zowel de begane grond als de verdieping gerangschikt langs een gang, die bijna de gehele breedte van het huis besloeg. Een ander traditioneel element dat opvalt bij Beukenoord is de spreekkamer direct naast de entree, een dergelijke ruimte werd vanaf het begin van de twintigste eeuw in de villa- en landhuisbouw steeds vaker weggelaten. Datzelfde geldt overigens voor de salon die nog wel in beide landhuizen aanwezig was.” ((H.A. Pothoven (1883-1970): Een onderzoek naar zijn villa’s en landhuizen, scriptie Erwin Borggreve, mei 2012)
Internaat Kweekschool de Klokkenberg
Internaat Kweekschool Klokkenberg architect Pothoven
De meeste Nijmegenaren kennen dit gebouw als Schippersinternaat de Sterrenschans. Het is echter gebouwd als internaat voor de kweekschool de Klokkenberg. Anno 2023 is het gebouw in gebruik als luxe appartementen voor ouderenzorg Domus Magus.
Lees Meer3 Heerenhuizen, onder andere Crommelin en Lijcklam a Nijeholt
Woonhuis Crommelin, Oranjesingel Nijmegen;
Woonhuis Lyclama à Nijeholt, Oranjesingel Nijmegen;
Pothoven noemt in zijn opsomming van zijn werk het woonhuis Crommelin, Oranjesingel Nijmegen en het woonhuis Lyclama à Nijeholt, Oranjesingel Nijmegen. Dit blijken buren van elkaar te zijn: nummer 60 en 62. (Rob Essers op Noviomagus) noemt dat Crommelin in 1907 verhuist naar Oranjesingel 60). In het bouwwarchief blijkt vervolgens op dit adres bouwtekeningen zijn te vinden voor de bouw van 3 heerenhuizen, die als “Aanvrager”/”Eigenaar” ondertekend zijn door de “Gebr. Haspels” Zoals Erwin Borggreve aangeeft, heeft Pothoven enige tijd gewerkt bij de Gebr. Haspels.
| 58 | 60 | 62 | |
| 1908 | Wed. J.W. Kaijser | M. Crommelin | H.J. Lycklama a Nijeholt |
| 1909 | Wed. J.W. Kaijser | M. Crommelin | H.J. Lycklama a Nijeholt |
Woonhuis Dr J. Wiardi Beckman, Nijmegen
En Sanatorium Berkenoord, Nijmegen;
Rob Essers noemt op Noviomagus Gebr. Haspels. Waren dit alleen de aannemers? Fout van Pothoven? Iets anders?
Woonhuis Mr. Van Berckel, Nijmegen
Waarschijnlijk betreft het Mr. A.H.M. van Berckel, die in het Adresboek 1912-1913 voorkomt op Bijleveldsingel 2 (als kantonrechter woonde hij daarmee dicht bij zijn werk). De bouw van 2 heerenhuizen (Bouwdossier 8-3-1902) is niet beschikbaar, dat van de aanleg van huisriolering 30-8-1907 wel. Uit deze bouwtekening D12.379437 blijkt dat de aanvragers Gebr. Haspels zijn. Dan zouden zij mogelijk ook het huis gebouwd hebben en was Pothoven mogelijk de tekenaar.
Woonhuis M. Jurgens, Nijmegen
3 Woonhuizen, Batavierenweg Nijmegen;
Woonhuis Ebeling, St. Anna Nijmegen,
Woonhuis de Plek van H. Budding, Elst;
Verbouwing Wilh. Ziekenhuis Nijmegen
papierfabriek De Gelderland
papierfabriek Schuller & Co te Nijmegen
Splendor (vanwege later tijdstip niet in opsomming Pothoven!)
Zie hiervoor Noviomagus
(Overige) Bronnen en verder lezen
https://docplayer.nl/17785499-H-a-pothoven-1883-1970.html
Abonneren
Meld je aan en ontvang nieuwe berichten in jouw mailbox!
Wonen in Nijmegen 