Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 te Groesbeek, Wylerbaan 4 Groesbeek, 1985 (F72788 Gemeente Nijmegen, Afd. Reprografie via F72788 RAN CC0)

OVER

Architect Antoon Croonen

(Oldenzaal, 21 oktober 1923 – Nijmegen, 9 december 2006)

Architect Antoon Croonen ontwierp veel gebouwen op het terrein van het Radboud ziekenhuis. Bekende gebouwen zijn de Nassaustaete, en hoewel inmiddels gesloopt: het Bevrijdingsmuseum en de Hoogwatersteiger. De Rabobank was zijn laatste ontwerp. In 1990 kreeg Croonen de Karel de Grote Prijs voor zijn gehele oeuvre

Deze pagina verzamelt werken van architect Antoon Croonen en zal van tijd tot tijd worden aangevuld.

Antoon Croonen

De uitreiking van de Karel de Grote-prijs aan ir. Croonen door burgemeester Ed d'Hondt, 28/6/1990 (Ber van Haren via KN15016-04 RAN Auteursrechthouder Gemeente Nijmegen) — De uitreiking van de Karel de Grote-prijs aan ir. Croonen door burgemeester Ed d’Hondt, 28/6/1990 (Ber van Haren via KN15016-04 RAN Auteursrechthouder Gemeente Nijmegen)

Antoon Gerardus Majella (Antoon) Croonen (Oldenzaal, 21 oktober 1923 – Nijmegen, 9 december 2006) was een Nederlands architect.

Antoon Croonen werd in 1923 geboren in Oldenzaal, als een van een tweeling. Zijn vader K.L. Croonen was architect.

Croonen studeerde aan de Technische Hogelschool Delft. Vervolgens ging hij werken bij het architectenbureau van Jan der Laan. Van der Laan was in de jaren 50 begonnen met het structuurplan voor het ziekenhuiscomplex UMC St. Radboud en de bouw daarvan op het landgoed Heyendael.

Bouwbureau Heyendael: het ziekenhuis St. Radboud

In 1956 begon Croonen te werken bij het Bouwbureau Heyendael, dat onder leiding stond van Pieter Dijkema (1920-2010). Dit Bouwbureau was opgezet voor het ontwerpen en het begeleiden van de bouw van het UMC St Radboud en de medische faculteit van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Dijkema en Croonen werkten daarbij samen met H. van der Laan, J. Hermans en T. van der Eerden (Huis van de Nijmeegse Geschiedenis). Een nieuwe wet voor het hoger onderwijs van direct na de Tweede Wereldoorlog had de oprichting van de medische faculteit financieel mogelijk gemaakt.

“De eigenzinnigheid treedt al direct aan het licht als hij breekt met de baksteenarchitectuur die dan op de bouwplaats wordt toegepast. Croonen gebruikt beton, en dan ook nog eens beton waarvan de bekisting zichtbaar blijft. Op de TH destijds in Delft leerde hij niet zoveel, zei hij ooit eens. “ (De Gelderlander)

Tevens gaf Croonen in deze periode les aan de Academie voor Bouwkunst in Tilburg en Arnhem.

1963: Architectenbureau Dijkema en Croonen

Pieter Dijkema en Antoon Croonen in 1963 het architectenbureau “Dijkema en Croonen” op. Zij zullen vele jaren betrokken zijn bij de bouwwerkzaamheden van de Katholieke Universiteit Nijmegen. Het Bouwbureau gaat in 1965 op in het bureau van Dijkema en Croonen.

Dijkema en Croonen nemen zowel kleine als woonhuizen en kerkorgels, maar ook grote projecten onder handen. Zoals hun activiteiten voor het Radboudziekenhuis, waar ze verder werken aan het structuurplan daarvan en de fasegewijze opbouw. “Ook aan interieur – tot aan de stoffering van meubels toe – besteedden de architecten aandacht.” (Huis van de Nijmeegse geschiedenis).

Ook de jaren jaren 70 staat in het teken van de veel activiteit. Het architectenbureau groeit tot een bureau van 70 medewerkers. Daarbij vinden de projecten op allerlei terreinen plaats: de gezondheidszorg, maar ook wonen, werken, scholen, kerken en stadhuizen.

In de jaren 80 is er sprake van een grote crisis, wat onder andere krimp in de bouwsector tot gevolg heeft. Het architectenbureau krimpt tot een tiende van zijn aantal medewerkers.

Eind jaren 80 is de crisis voorbij en in de jaren 90 zal Croonen haar werkveld verbreden; opdrachten groeien weer. Zowel ten aanzien van de gezondheidszorg als in handel-, industrie- en woningbouw. Ook het bureau neemt weer in omvang toe.

In 1988 treedt Dijkema terug. Croonen gaat verder onder de naam Croonen Architectuur. Fred Meerdink zal Dijkema opvolgen. Croonen zal dit bureau tot 1997 leiden, waarbij de nieuwbouw van de Rabobank aan het Keizer Karelplein zijn laatste ontwerp is.

Intuïtieve stijl van ontwerpen: “zigeuner met een viool”

De manier waarop Croonen tot zijn ontwerp komt is niet rationaal, maar intuïtief. Hij voelde zich “een zigeuner met een viool”: een muzikant die meteen naar de snaren van zijn instrument grijpt zonder dat hij noten heeft leren lezen. Niet gebonden zijn aan een dogmatiek van een bepaalde of de stroming en daardoor belemmerd te worden. Maar open staan voor nieuwe dingen door eerste associaties en vrij inspiratie .

En: “Net als Dijkema is hij gebiologeerd door relaties in de architectuur. De benadering van Croonen is echter een volstrekt andere. Hij begeeft zich graag in de wereld van de verbeelding en sprookjes. Intuïtie speelt een belangrijke rol in zijn ontwerpen. De expressieve prekliniek met de betonnen lamellen (1962-1967) en het doosvormige Verpleeggebouw E met de kleurrijke gevelplaten (1987) steken scherp af tegen de bakstenen gebouwen in de omgeving.” (https://architectenweb.nl/nieuws/artikel.aspx?id=5036)

Bij zijn overlijden

Bij zijn overlijden schrijft de Gelderlander onder andere: “De architect heeft in de stad een nadrukkelijk oeuvre nagelaten. Ir. Antoon Croonen maakte opmerkelijke ontwerpen. Soms werd hij erom verguisd, maar veelal geprezen. Zijn gebouwen spreken tot de verbeelding en maken de tongen los.”

Klooster en Kapel, later Studentenkerk

1961 Erasmuslaan 15, gesloopt

Dijkema en Croonen ontwierpen het klooster en kapel voor de Liefdezusters van de Heilige Carolus Borromeus (Zusters ‘Onder de Bogen’). Een foto is te zien op Noviomagus (tevens bron).

Nassaustaete

Nationaal Bevrijdingsmuseum

Wylerbaan 4 Groesbeek

Het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek ging open op 6-5-1987 (Bijschrift F38634 RAN). Het ontwerp daarvoor had Croonen gratis geleverd. Het museum had een bijzondere koepel in de vorm van een parachute. Het gebouw is afgebroken in 2018 en vervangen door nieuwbouw.

Hoogwatersteiger en Vischmarkt

De Hendrik Heucksteiger op een winterse dag met sneeuw op de Waalkade, januari 1995 (Hans Giesbertz via D1724_18_05-16 RAN CC0 Auteursrechthouder RAN) — De Hendrik Heucksteiger en rechts de Vischmarkt op een winterse dag met sneeuw op de Waalkade, januari 1995 (Hans Giesbertz via D1724_18_05-16 RAN CC0 Auteursrechthouder RAN)

Een mooie foto uit 1990 is tevens te zien op F62564 RAN. De Hendrik Heucksteiger of Hoogwatersteiger was bedoeld om passagierschepen te kunnen laten aanmeren in het geval van hoog water.

Op de steiger bevond zich aanvankelijk het kantoor van de havenmeester. Rond begin jaren 90 is het een restaurant geworden, waaronder een tijdlang een pannenkoekrestaurant. Ook is het een tijdlang gekraakt geweest. Een leuk interview met (waarschijnlijk) de laatste gebruiker, Cor de Hartog van Effe Anders is te lezen op de Binnenvaartkrant (tevens bron) uit 2006. Dan is al duidelijk dat de steiger mogelijk zal moeten verdwijnen bij de komende herinrichting van de Waalkade.

Trigon

1988 Kapittelweg 29

Croonen ontwierp het onderzoeksgebouw Trigon voor de medische faculteit. Trigon is latijn voor “driehoek”. Een foto van de eerste spade in het grond uit 1987 is te zien op F47950 RAN.

Wanneer Trigon wordt verbouwd in 2015 (officiële opening in 2016 ) houdt Voxweb (Nieuw leven voor het Trigon, 22 jan 2015 Mathijs Noij) een interview met architect Fred Meerdink van Croonen Architecten. “De architect kwam uiteindelijk met een plan voor een driehoekig gebouw. ‘Wij werken veel met geometrische vormen. Maar een heel gebouw in deze vorm is natuurlijk wel bijzonder.’ Die keuze was overigens in de eerste plaats pragmatisch, geeft Meerdink toe. Want een gebouw verliest zijn efficiëntie vooral in de hoeken. ‘Het moest vooral zuinig. We leefden in de jaren tachtig: Nederland had te veel gespendeerd. Het was crisis.’”

Het ontwerp was afgestemd op de plannen waarbij er naast de Trigon een plein zou komen. Het gebouw en haar hoofdingang zouden dan met het gezicht naar dit plein komen te liggen. Het plein kwam er echter niet, zodat de hoofdingang nu zich aan de “zijkant” bevindt.

Het pronkstuk van de verbouwing in 2015 de knalrode colloquiumzaal.

Momenteel, en ook al in 2015 zit er het Donders Institute for Brain, Cognition, and Behaviour (DCCN).

Wooncomplex Acacia

Hoek van ’t Santstraat-Aciaciastraat

Bron: https://architectenweb.nl/nieuws/artikel.aspx?id=4834

Rabobank

Keizer Karelplein

(Overige) Werken van Antoon Croonen

Tot 1988 als het Bureau Dijkema en Croonen

Bouw	Naam	Plaats	Bijzonderheden
	Keuringsdienst van Waren (Meijhorst 6002)
1965-1965	Woonhuis, Burggraafstraat 13	Nijmegen	voormalig eigen woonhuis
1966	Goede Herderkerk	Sint-Oedenrode	i.s.m. Pieter Dijkema
	Nassau staete (Burg. Hustinxstraat-Nassausingel
	Stadhuisvleugel (Korte Nieuwstraat 6)
1971	Johannes de Doperkerk	Boskoop	i.s.m. Pieter Dijkema
	Diverse gebouwen van het Radboudumc, zoals die van tandheelkunde (Philips van Leydenlaan 25), keel-, neus- en oorheelkunde (Philips van Leydenlaan 15) en de preklinische instituten (Geert Grooteplein Noord 21). Nijmegen i.s.m. Pieter Dijkema	Nijmegen	i.s.m. Pieter Dijkema
1987-1987	E-gebouw, verpleeggebouw UMC St. Radboud	Nijmegen
1990	Twee driehoekige gebouwtjes op de Hendrik Heucksteiger, Hendrik Heucksteiger 1 & 3	Nijmegen	gesloopt maart 2008
1992	Instituut voor Dermatologie, René Descartesdreef 1	Nijmegen
1997	Centraal Dierenlaboratorium	Nijmegen
1996-1998	Nijmeegse hoofdkantoor Rabobank, Keizer Karelplein 1	Nijmegen